Ο ακήρυκτος «πόλεμος» της ντομάτας

Οι ειδικοί δεν κρύβουν την ανησυχία τους για πιθανή στροφή φέτος των Βουλγάρων στη φθηνότερη τουρκική ντομάτα, κάτι που θα έχει επιπτώσεις στις ελληνικές εξαγωγές

Τα τελευταία δύο χρόνια στη γειτονιά μας μαίνεται ο ακήρυκτος «πόλεμος» της ντομάτας, με κύριο «πρωταγωνιστή» την Τουρκία, προκαλώντας ταραχή και στις ευρωπαϊκές αγορές αγροτικών προϊόντων, που δέχονται πιέσεις από την εισβολή μεγάλων ποσοτήτων φθηνής τουρκικής ντομάτας. Οι επιπτώσεις στην Ελλάδα είναι προς το παρόν περιορισμένες, με τις εισαγωγές από τη γειτονική χώρα, πάντως, να παρουσιάζουν αυξητικές τάσεις, ενώ ελλοχεύει και ο κίνδυνος να στραφεί προς την τουρκική αγορά για φθηνή ντομάτα ο μεγαλύτερος πελάτης των εξαγωγών ελληνικής ντομάτας, η Βουλγαρία.

Απόρροια του οικονομικού και διπλωματικού πολέμου Aγκυρας - Μόσχας, των γεωπολιτικών εξελίξεων, του ρωσικού εμπάργκο και των προστατευτικών πολιτικών διάφορων χωρών υπέρ των δικών τους προϊόντων, ο συγκεκριμένος «πόλεμος» έπληξε σφόδρα ένα από τα κύρια αγροτικά προϊόντα της Τουρκίας, που αποτελεί τον τέταρτο μεγαλύτερο εξαγωγέα ντομάτας σε παγκόσμιο επίπεδο.

Η γειτονική χώρα, που εδώ και δύο χρόνια έχει χάσει την αγορά της Ρωσίας, τον νούμερο ένα προορισμό των αγροτικών της προϊόντων, όπου κατευθυνόταν το 70% της παραγωγής ντομάτας, είδε τις τελευταίες μέρες να κλείνουν και οι πόρτες του Ιράκ, της χώρας που είχε αναδειχτεί σε σημαντικό πελάτη του προϊόντος μετά το ρωσικό εμπάργκο. Μπορεί να έχει υπάρξει ανακωχή στον «πόλεμο» μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας, που ξεκίνησε με αφορμή την κατάρριψη του ρωσικού SUKHOI από τουρκικά μαχητικά το Νοέμβριο του 2015, αλλά αυτή δεν αφορά όλα τα προϊόντα.

Ο Ρώσος πρόεδρος Βλ. Πούτιν άναψε το πράσινο φως για την επιστροφή των συμπατριωτών του τουριστών στα τουρκικά θέρετρα και άνοιξε τις πόρτες της ρωσικής αγοράς για μια σειρά από τουρκικά αγροτικά προϊόντα, αλλά δεν έδωσε «βίζα» για τις εισαγωγές ντομάτας.

Θέλει να στηρίξει το επενδυτικό πρόγραμμα-μαμούθ που βρίσκεται σε εξέλιξη στη Ρωσία για τον εκσυγχρονισμό του αγροτικού τομέα, με στόχο έως το 2020 να καλύπτεται από την εγχώρια παραγωγή το 80% με 90% της εσωτερικής κατανάλωσης σε θερμοκηπιακές ντομάτες και άλλα κηπευτικά.

«Μπλόκο» στην τουρκική ντομάτα τις περασμένες μέρες και από το Ιράκ, απαγορεύοντας από τις 21 Μαΐου τις εισαγωγές του προϊόντος, σε μια προσπάθεια να προστατευτεί η παραγωγή της χώρας.

Το 2016, πρώτη χρονιά του ρωσικού εμπάργκο, η Τουρκία εξήγαγε συνολικά 486.028 τόνους ντομάτας, με πρώτο πελάτη το Ιράκ, όπου πούλησε 86.880 τόνους. Την ίδια χρονιά, η Λευκορωσία απορρόφησε 86.880 τόνους τουρκικής ντομάτας, η Σαουδική Αραβία 61.000 τόνους, η Γεωργία 56.900 τόνους και η Ουκρανία 33.490 τόνους.

Η κατακόρυφη αύξηση των πωλήσεών της σε χώρες της πρώην Σοβιετικής Eνωσης δημιουργεί βάσιμες υπόνοιες πως η γειτονική χώρα αναζητά τρόπους διοχέτευσης ντομάτας στη ρωσική αγορά από το «παράθυρο», χωρίς ωστόσο να καλύπτει τις τεράστιες ποσότητες που παραμένουν αδιάθετες.

Αναζητώντας διέξοδο, οι Τούρκοι έμποροι διοχετεύουν όλο και μεγαλύτερες ποσότητες ντομάτας στις αγορές της ΕΕ, πιέζοντας περαιτέρω τις τιμές στη Γηραιά Ηπειρο. Η υπερπροσφορά, πάντως, οφείλεται περισσότερο στη μαροκινή παρά στην τουρκική ντομάτα.

Τα 3/4 των ποσοτήτων ντομάτας που εισάγει η ΕΕ από όλο τον κόσμο (343.180 τόνοι σε ένα σύνολο 479.617 τόνων εισαγωγών), προέρχονται από το Μαρόκο, που έχει αναδειχτεί σε μια από τις μεγαλύτερες ντοματοπαραγωγικές χώρες του κόσμου και βάσει εμπορικής συμφωνίας με την ΕΕ έχει εκτοπίσει μεγάλους Ευρωπαίους «παίκτες» όπως η Ισπανία και η Ολλανδία, αλλά με ό,τι σημαίνει αυτό και για την ελληνική ντομάτα.

Οι εξελίξεις έχουν προς το παρόν περιορισμένες επιπτώσεις στην ελληνική αγορά. Το 2016, όταν ξεκίνησε το ρωσικό εμπάργκο στην τουρκική ντομάτα, η Ελλάδα εισήγαγε από την Τουρκία μόλις 96 τόνους του προϊόντος, έναντι μηδενικών εισαγωγών το 2015.

Την ίδια χρονιά (2016), οι εισαγωγές ντομάτας από την Ολλανδία έφταναν τους 4.500 τόνους, από τη Γερμανία τους 3.300 τόνους, από την Πολωνία τους 4.500 τόνους (έναντι μόνο 557 τόνων το 2015), από την Αλβανία τους 2.550 τόνους και από τη Σερβία τους 1.970 τόνους. Οι συνολικές εισαγωγές ντομάτας το 2016 στην Ελλάδα έφτασαν τους 18.240 τόνους.

«Φέτος υπάρχει αύξηση των εισαγωγών και μέχρι σήμερα έχουμε πάρει από την Τουρκία 116 τόνους ντομάτας, έναντι 96 όλη την περασμένη χρονιά, ενώ οι συνολικές μας εισαγωγές από όλες τις χώρες έχουν φτάσει τους 1.087 τόνους», είπε στον «Αγρότη» ο κ. Γιώργος Πολυχρονάκης, ειδικός σύμβουλος του Συνδέσμου Ελληνικών Επιχειρήσεων Εξαγωγής Διακίνησης Φρούτων Λαχανικών και Χυμών και προσέθεσε: «Oμως, ας μην ψάχνουν για άλλοθι οι παραγωγοί μας και οι έμποροι.

Oπως σε όλα τα προϊόντα, η εγχώρια αγορά έχει μια βάση αντίστασης. Oταν ρίχνουμε στην αγορά ντομάτα με 2 ευρώ το κιλό, δεν μας φταίνε ούτε οι Τούρκοι ούτε οι άλλοι που επωφελούνται και μπαίνουν στη διαδικασία να εξάγουν στην Ελλάδα και να είναι ανταγωνιστικοί, περιλαμβανομένου και του κόστους μεταφοράς». Παράλληλα οι εξαγωγές ντομάτας από την Ελλάδα το 2016 έφτασαν τους 41.180 τόνους, εκ των οποίων σχεδόν το 70% (35.336 τόνοι) κατευθύνθηκαν στην αγορά της Βουλγαρίας!

​

 

 

 

ΒΑΣΙΛΗΣ ΙΓΝΑΤΙΑΔΗΣ

Πηγή: ethnos.gr

Ελιά: Γενικά χαρακτηριστικά και καλλιέργεια

Η ελιά (Olea europaea, Oleacea) είναι δέντρο απόλυτα συνδεδεμένο με τη μεσογειακή φύση αλλά και με τον πολιτισμό όλων των μεσογειακών λαών. Η σημασία της ελιάς για τους μεσογειακούς λαούς αποτυπώνεται στους μύθους, στις γιορτές αλλά και σε όσα γνωρίζουμε για την καθημερινή ζωή τους. Ιδιαίτερα για την Αρχαία Αθήνα είναι γνωστό ότι η θεά Αθηνά δώρισε την ελιά στην πόλη, προκειμένου να κερδίσει τον Ποσειδώνα και να γίνει η προστάτιδα της Αθήνας. Η ελιά συνδέθηκε και με τους Ολυμπιακούς αγώνες, αφού οι νικητές λάμβαναν ως έπαθλο τον κότινο, δηλαδή ένα στεφάνι από φύλλα ελιάς. Επιπλέον έχουν βρεθεί πολλά αντικείμενα καθημερινής χρήσης, σχεδόν σε όλους τους μεσογειακούς λαούς, που είναι διακοσμημένα με παραστάσεις κλαδιών, καρπών και φύλλων ελιάς.

Είναι αειθαλές δέντρο ή θάμνος που αυτοφύεται στις περιοχές της μεσογείου αλλά η ακριβής καταγωγή του δεν είναι γνωστή. Η ελιά εκτός από τη Μεσόγειο καλλιεργείται πλέον και σε άλλες περιοχές του κόσμου αρκεί να της εξασφαλίζονται οι κατάλληλες θερμοκρασίες. Η ελιά χρειάζεται υψηλές θερμοκρασίες την άνοιξη και το καλοκαίρι και μία περίοδο, η διάρκεια της οποίας εξαρτάται από την ποικιλία, χαμηλών θερμοκρασιών (7-16^οC) το χειμώνα, για να διαφοροποιήσει τους οφθαλμούς της. Παρόλα αυτά, οι πολύ υψηλές καλοκαιρινές θερμοκρασίες και οι ξηροί άνεμοι παρεμποδίζουν την ανάπτυξη της νέας βλάστησης και την καρπόδεση. Αντίστοιχα και οι πολύ χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα (από -5^οC και κάτω) μπορούν να καταστρέψουν την ελιά.
Η ελιά είναι δέντρο αιωνόβιο και έχει μεγάλη ικανότητα να δημιουργεί νέα βλάστηση όταν καταστρέφεται το υπέργειο τμήμα του. Παράγει άνθη και καρπούς σε βλαστούς του προηγούμενου έτους και ανθίζει, ανάλογα με τις κλιματικές συνθήκες της περιοχής και την ποικιλία, από τον Απρίλιο έως τον Ιούνιο.

Η γονιμοποίηση της ελιάς μπορεί να γίνει με γύρη της ίδια ποικιλίας (αυτοεπικονίαση) και με γύρη από άλλη ποικιλία (σταυροεπικονίαση). Κάποιες ποικιλίες δίνουν μικρή παραγωγή όταν αυτοεπικονιάζονται και για αυτό καλλιεργούνται μαζί με άλλες ποικιλίες που θεωρούνται επικονιάστριες.

Καρποί χωρίς κουκούτσι! Είναι καρποί που εμφανίζονται σε κάποιες ποικιλίες και είναι αποτέλεσμα παρθενοκαρπίας. φυσικά σπάνια φτάνουν στο στάδιο της ωρίμανσης. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται σχινοκαρπία.

Η ελιά μπορεί να αναπτυχθεί ακόμα και σε πετρώδη, άγονα εδάφη. Ωστόσο προτιμά τα γόνιμα εδάφη που διατηρούν την υγρασία τους, χωρίς να κρατάνε υπερβολικές ποσότητες νερού. Είναι φυτό ανθεκτικό στην αλατότητα του εδάφους.

Η παρενιαυτοφορία της ελιάς:
Παρενιαυτοφορία είναι το φαινόμενο κατά το οποίο μία χρονιά υψηλής παραγωγής ακολουθείται από μία χρονιά ιδιαίτερα μειωμένης παραγωγής. Η ελιά είναι από τα δέντρα που, ανάλογα με την ποικιλία, έχει έντονη τάση παρενιαυτοφορίας, ιδιαίτερα αν καλλιεργείται σε άγονα εδάφη. Η αιτία και ο τρόπος που προκαλείται η παρενιαυτοφορία δεν είναι απολύτως γνωστά. Γενικά πιστεύεται ότι τη χρονιά τηνς έντονης παραγωγής το δέντρο εξαντλεί όλα τα αποθέματά του για την ανάπτυξη των καρπών, με αποτέλεσμα η βλάστηση αυτής της χρονιάς, που θα δώσει τους καρπούς την επόμενη, δεν είναι αρκετή για μία εξίσου μεγάλη παραγωγή.

ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ της ελιάς
Στην Ελλάδα, αλλά και παγκοσμίως, υπάρχουν πολλές ποικιλίες ελιάς που κατατάσσονται σε διάφορες κατηγορίες ανάλογα με τη χρήση (για επιτραπέζια κατανάλωση , για παραγωγή λαδιού ή και για τις δύο χρήσεις) και το βάρος των καρπών (μικρόκαρπες: 1,2-2,6 gr, μεσόκαρπες 2,7-4,2 gr, αδρόκαρπες >4,3 gr). Η ποικιλία της ελιάς έχει μεγάλη σημασία τόσο για την παραγωγικότητα της καλλιέργειας όσο και για την ποιότητα των προϊόντων. Επιπλέον δεν είναι όλες οι ποικιλίες κατάλληλες για όλες τις περιοχές. Έτσι στην επιλογή της ποικιλίας που θα καλλιεργηθεί πρέπει να ληφθεί υπόψη από τον παραγωγό, τόσο το προϊόν που θέλει να παράξει (λάδι, επιτραπέζια ελιά ή και τα δύο), όσο και η αντοχή και η παραγωγικότητα των ποικιλιών στις συνθήκες και τα εδάφη κάθε περιοχής. Συνήθως, για την εγκατάσταση νέων ελαιώνων, δεν επιλέγεται μόνο μία αλλά περισσότερες ποικιλίες.

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΕΛΙΑΣ

Πότισμα: Η ελιά είναι δέντρο ανθεκτικό στην ξηρασία και στις συνθήκες της χώρας μας και μπορεί να είναι παραγωγική όταν δεν αρδεύεται. Το γεγονός αυτό δε σημαίνει ότι δεν καταπονείται από την έλλειψη υγρασίας με αποτέλεσμα τη μείωση της άνθισης, της καρπόδεσης και της ανάπτυξης των καρπών. Το πότισμα επιδρά θετικά στην άνθιση, βελτιώνει την καρπόδεση, ενισχύει την ανάπτυξη των καρπών και συντελεί στη μείωση της παρενιαυτοφορίας. Για την παραγωγή επιτραπέζιας ελιάς, το πότισμα είναι απαραίτητο ώστε να φτάσει ο καρπός το επιθυμητό μέγεθος. Για την παραγωγή ελαιολάδου υπάρχει η άποψη ότι το πότισμα υποβαθμίζει την ποιότητά του. Η αλήθεια είναι ότι όταν η άρδευση γίνεται σωστά αυξάνεται η παραγωγή χωρίς να μειώνεται η ποιότητα του λαδιού. Η ποιότητα του ελαιολάδου μειώνεται όταν το πότισμα είναι υπερβολικό. Σε τέτοιες συνθήκες παρατηρείται στην ελιά βλαστομανία (υπερβολική ανάπτυξη βλαστών και ελάχιστη καρποφορία), ενώ ευνοείται και η ανάπτυξη διάφορων ασθενειών.
Η άρδευση της ελιάς ξεκινάει την άνοιξη όταν το χώμα έχει αρχίσει να στεγνώνει από τις βροχές του χειμώνα. Η ποσότητα και η συχνότητα των ποτισμάτων εξαρτώνται από διάφορους παράγοντες όπως οι καιρικές συνθήκες και ιδιαίτερα οι βροχοπτώσεις, ο τύπος του εδάφους (τα αμμώδη εδάφη συγκρατούν λίγη υγρασία, αντίθετα τα βαριά αργιλώδη συγκρατούν υπερβολική υγρασία), η ανάπτυξη των δέντρων, το σύστημα φύτευσης και το παραγόμενο προϊόν (επιτραπέζιες ελιές ή λάδι). Οι καλλιέργειες με πυκνή και υπέρπυκνη φύτευση χρειάζονται περισσότερο νερό/στρέμμα σε σχέση με τις πιο αραιοφυτεμένες. Επιπλέον οι καλλιέργειες για παραγωγή επιτραπέζιας ελιάς απαιτούν περισσότερο νερό σε σχέση με εκείνες που παράγουν λάδι. Γενικά θεωρείται ότι οι καλλιέργειες επιτραπέζιας ελιάς χρειάζονται από την άνοιξη έως το φθινόπωρο 300-350 m3 νερό/ στρέμμα, ενώ για παραγωγή ελαιολάδου 200-250 m3 νερό/ στρέμμα. Η δόση του ποτίσματος πρέπει να είναι τόση ώστε το νερό να φτάνει στο βάθος που βρίσκεται το ενεργό ριζικό σύστημα των δέντρων (20-70 cm).

Σε αρκετές περιοχές της χώρας μας, δεν υπάρχει πολύ διαθέσιμο νερό ή είναι πολύ ακριβό. Σε αυτές τις περιπτώσεις συνιστάται, αν είναι δυνατόν, η εφαρμογή μίας άρδευση την άνοιξη πριν την άνθιση και μίας λίγο μετά την άνθιση, στις αρχές του καλοκαιριού.

Λίπανση: Η ελιά είναι δέντρο που μπορεί να καλλιεργηθεί και σε άγονα εδάφη, ωστόσο τα θρεπτικά στοιχεία και ιδιαίτερα το άζωτο είναι απολύτως απαραίτητα για μία παραγωγική καλλιέργεια. Η έλλειψη του αζώτου παρεμποδίζει την ανάπτυξη της βλάστησης της ελιάς και την παραγωγή καρπών. Από τις αρχές της άνοιξης έως τις αρχές του καλοκαιριού η ελιά έχει τις μεγαλύτερες απαιτήσεις σε άζωτο. Έτσι οι λιπάνσεις με αζωτούχα λιπάσματα πρέπει να γίνονται το χειμώνα (Δεκέμβριο- Φεβρουάριο) ώστε τα στοιχεία να είναι διαθέσιμα την κατάλληλη περίοδο. Σημαντικά για την καλλιέργεια της ελιάς είναι και ο φώσφορος και το κάλιο, καθώς και ιχνοστοιχεία όπως το βόριο, το ασβέστιο, το μαγνήσιο και ο σίδηρος. Υπάρχουν πολλά συνθετικά λιπάσματα που εκτός από άζωτο- φώσφορο- κάλιο (Ν-Ρ-Κ) περιέχουν και ιχνοστοιχεία και μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες κάθε καλλιέργειας. Στη βιολογική καλλιέργεια της ελιάς, χρησιμοποιείται για τη λίπανση κοπριά ή κομπόστ . Ανάλογα με το έδαφος κάθε ελαιώνα, χρειάζονται 2-4 τόνοι κοπριάς ανά στρέμμα ή 1,5-3 τόνοι κομπόστ ανά στρέμμα.

Υπερβολική αζωτούχος λίπανση πριν από την καρπόδεση, οδηγεί σε παραγωγή πολλών καρπών, οι οποίοι δεν μπορούν να μεγαλώσουν αρκετά και παραμένουν μικροί. Ιδικά για τις επιτραπέζιες ποικιλίες χρειάζεται μεγάλη προσοχή, διαφορετικά οι ελιές θα έχουν μη εμπορεύσιμο μέγεθος.

Στις μη αρδευόμενες καλλιέργειες ελιάς το άζωτο που απορροφάται από τις ρίζες των δέντρων είναι ελάχιστο. Σε αυτές τις περιπτώσεις συνιστάται η εφαρμογή διαφυλλικής λίπανσης.

Κλάδεμα: Στα ελαιόδεντρα εφαρμόζονται τρία κλαδέματα: Μόρφωσης, για να αποκτήσουν τα νεαρά δέντρα το κατάλληλο σχήμα που τα διατηρήσει παραγωγικά και εύρωστα, καρποφορίας, για να ενισχυθεί η παραγωγικότητα και η ποιότητα της καλλιέργειας και ανανέωσης, όταν μεγαλώνουν τα ελαιόδεντρα, για να αποκτήσουν ξανά το σχήμα τους και να ενισχύσουν την παραγωγικότητά τους.
Κλάδεμα μόρφωσης: Τα ελαιόδεντρα συνήθως μορφώνονται σε ελεύθερα κύπελλα. Τα νεαρά δενδρύλλια μεταφυτεύονται στο χωράφι χωρίς να κλαδευτούν. Μετά την πρώτη περίοδο βλάστησης (μετά το πρώτη φθινόπωρο), αφαιρούνται τα κλαδιά που έχουν αναπτυχθεί σε ύψος 60-80 cm από το έδαφος. Επιπλέον αφαιρούνται τυχών βλαστοί που διασταυρώνονται με άλλους, ή έχουν κακή ανάπτυξη και θέση. Τις επόμενες δύο βλαστικές περιόδους το κλάδεμα περιορίζεται στην αφαίρεση των λαίμαργων βλαστών και των παραφυάδων που αναπτύσσονται στη βάση του δεντριλίου. Μετά την τέταρτη βλαστική περίοδο και ενώ τα δέντρα έχουν μπει σε καρποφορία, είναι ο καιρός να δημιουργηθούν οι βραχίονες. Επιλέγονται 3-5 δυνατά κλαδιά γύρω από τον βασικό βλαστό (που θα αποτελέσει τον κορμό). Τα κλαδιά αυτά πρέπει να είναι εύρωστα, με σωστή κατεύθυνση προς το εξωτερικό της κόμης του δέντρου και να έχουν σχεδόν ίσες αποστάσεις το ένα από το άλλον στην περίμετρο του κορμού (να μην είναι δίπλα-δίπλα). Όλα τα υπόλοιπα κλαδιά αφαιρούνται. Την ίδια ή την επόμενη χρονιά μπορεί να αφαιρεθεί και η κορυφή του δέντρου (πάνω από τον τελευταίο βραχίονα). Εκτός από το κυπελλοειδές υπάρχουν κι άλλα σχήματα μόρφωσης ανάλογα με το σύστημα φύτευσης και τη μέθοδο συγκομιδής.
Κλάδεμα καρποφορίας: Είναι ελαφρύ κλάδεμα που επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο. Αποσκοπεί στο αραίωμα της κόμης ώστε να μπαίνει περισσότερος ήλιος και αέρας στο εσωτερικό της. Σε αυτό το κλάδεμα αφαιρούνται τα ξερά κλαδιά και αραιώνεται το εσωτερικό της κόμης. Αφαιρούνται κλαδιά που έχουν κατεύθυνση προς το εσωτερικό της κόμης και διασταυρώνονται με άλλα. Επιπλέον αφαιρούνται τυχών παραφυάδες και λαίμαργοι βλαστοί. Το κλάδεμα καρποφορίας γίνεται την άνοιξη αφού έχει περάσει ο κίνδυνος για παγετό.

Καλλιεργητική πρακτική: Αρκετές φορές το ετήσιο κλάδεμα της ελιάς γίνεται μαζί με τη συγκομιδή. Σαν πρακτική μπορεί να εξυπηρετεί τη συγκομιδή αλλά δεν συνιστάται και είναι απαγορευτική για τις επιτραπέζιες ποικιλίες. Το φθινόπωρο τα ελαιόδεντρα προετοιμάζονται για το χειμώνα και μετακινούν τις ουσίες που παράγουν στα φύλλα προς το ριζικό τους σύστημα. Κλαδεύοντας αυτή την εποχή, τα δέντρα γίνονται πιο ευαίσθητα στο κρύο. Παρόλα αυτά, όταν εφαρμόζεται κλάδεμα μαζί με τη συγκομιδή, την άνοιξη και το καλοκαίρι που θα ακολουθήσουν, χρειάζεται αραίωση της κόμης για να μην μειωθεί η παραγωγή.

Στα ελαιόδεντρα που καλλιεργούνται σε άγονα εδάφη, συνιστάται η εφαρμογή πιο αυστηρού κλαδέματος καρποφορίας. Με αυτό τον τρόπο δεν αναπτύσσονται πολλά φύλλα και τα θρεπτικά στοιχεία χρησιμοποιούνται για την παραγωγή καρπών.

Κλάδεμα ανανέωσης:Εφαρμόζεται σε δέντρα μεγάλης ηλικίας (30 ετών και πάνω) ή πολύ παραμελημένα δέντρα που έχουν χάσει το σχήμα τους και έχει μειωθεί η καρποφορία. Το ανανέωσης γίνεται το χειμώνα και όλοι οι βραχίονες κόβονται σε ύψος 50-60 cm από τη βάση τους. Την άνοιξη αφήνεται η ελιά να βλαστήσει και από την επόμενη άνοιξη αρχίζει για κάθε βραχίονα η επιλογή των κατάλληλων κλαδιών, που θα αποτελέσουν νέους βραχίονες, όπως στο κλάδεμα μόρφωσης.

Μετά το κλάδεμα ανανέωσης οι πληγές του κλαδέματος πρέπει να προστατεύονται με ειδική πάστα-αλοιφή δεντροκομίας. Ο κορμός και οι βραχίονες, καλό είναι να ασβεστώνονται την άνοιξη γιατί θα εκτεθούν απότομα και άμεσα στον ήλιο.

Έφη Νυδριώτη – Γεωπόνος, Αρχιτέκτων Τοπίου M.Sc. ΓΠΑ

Πηγή:http://www.gardenguide.gr

Εχθροί και Ασθένειες της Ελιάς

ΕΧΘΡΟΙ
Οι κυριότεροι εχθροί της ελιάς κατά σειρά γεωργικού ενδιαφέροντος είναι:
Δάκος (Dacus oleae)
Είναι μια μικρή μύγα μήκους 5mm. Χαρακτηριστικό γνώρισμα είναι μία σκοτεινή κηλίδα στην  άκρη κάθε πτέρυγας. (φωτ.).

Έχει 3-4 γενεές το έτος.
Διαχειμάζει κυρίως ως νύμφη σε πεσμένους καρπούς στο έδαφος ή σε μικρό βάθος εντός του εδάφους και ως ενήλικο σε προφυλαγμένες θέσεις.
Η ωοτοκία αρχίζει όταν ο καρπός πλησιάζει στο τελικό του μέγεθος (αρχές Ιουλίου). Κατά κανόνα εισάγει ένα αυγό ανά καρπό και σε περιπτώσεις πυκνού πληθυσμού ή λίγων καρπών παρατηρούνται και περισσότερες αποθέσεις αυγών ανά καρπό. Με την πτώση της θερμοκρασίας, τέλη φθινοπώρου-αρχές χειμώνα, σταματάει η ωοτοκία.
Η προνύμφη ορύσσει στοά στο μεσοκάρπιο και όταν συμπληρώσει την ανάπτυξή της γίνεται νύμφη, μέσα στον καρπό το καλοκαίρι ή το φθινόπωρο στο έδαφος.
Οι ζημιές που προκαλούνται στον καρπό οφείλονται κυρίως στη προνύμφη που κατατρώει το μεσοκάρπιο και δευτερευόντως στο τέλειο θηλυκό του οποίου τα άγονα νύγματα αποτελούν πύλες εισόδου του μύκητα Camarosporium dalmaticum που προκαλεί την ξεροβούλα στις άγουρες και τη σαπιοβούλα στις ώριμες ελιές. (φωτ.)

Καταπολέμηση
Η καταπολέμηση γίνεται στο μεγαλύτερο μέρος της από συνεργεία της Νομαρχιακής αυτοδιοίκησης.
Για την παρακολούθηση του πληθυσμού αναρτώνται παγίδες στα δένδρα περί τα τέλη Ιουνίου, οι οποίες ελέγχονται ανά πενθήμερο. Όταν ο πληθυσμός που θα συλληφθεί κριθεί επικίνδυνος (5 δάκοι και άνω/παγίδα κατά Μ.Ο.) τότε επεμβαίνουν τα συνεργεία με δολωματικούς ψεκασμούς.

Πυρηνοτρύτης (Prays oleae)
Είναι μια μικρή τεφρόλευκη ή ανοιχτοκάστανη πεταλούδα μήκους 6-6,5 mm και άνοιγμα πτερύγων 13-15mm. Η προνύμφη είναι πρασινοκάστανη ή πρασινότεφρη με τελικό μήκος 7-8,5 mm.

Έχει 3 γενεές το έτος, όπου κάθε γενεά προσβάλλει διαφορετικό όργανο του φυτού. 
Έτσι έχουμε:
1.    Τη φυλλόβια γενεά. Τα αυγά της γενεάς αυτής γεννιούνται πάνω στα φύλλα Σεπτέμβριο-Νοέμβριο. Οι εκκολαπτόμενες προνύμφες διατρυπούν το φύλλο στο σημείο επαφής με το αυγό και μπαίνουν μέσα και ορύσσουν στοές στενόμακρες ή οφιοειδείς. Μετά 2-4 μήνες εξέρχονται και μπαίνουν σε άλλα φύλλα όπου δημιουργούν στοές πλατύτερες και κοντότερες από τις πρώτες (έχουν σχήμα τοξοειδές ή C). Όταν η προνύμφη γίνει 3ου σταδίου εγκαταλείπει αυτή τη στοά και ανοίγει άλλη στο ίδιο ή σε πλησιέστερο φύλλο σε σχήμα θαλάμου. Όταν η προνύμφη γίνει 4ου σταδίου εγκαταλείπει το θάλαμο και κατατρώγει την κάτω επιδερμίδα και το παρέγχυμα μέρους του φύλλου. Αυτό συμβαίνει Φεβρουάριο –Μάρτιο. Η προνύμφη 5ου σταδίου συνεχίζει να κατατρώει το παρέγχυμα του φύλλου ή μετακινείται προς την κορυφή όπου τρώει τις τρυφερές κορυφές και τα φύλλα. Συνήθως εκεί νυμφώνεται.

2.    Ανθόβια γενεά. Τα τέλεια που θα βγουν από τις νύμφες ωοτοκούν Απρίλιο-Μάιο στα κλειστά άνθη της ελιάς όπου εισέρχονται και τρώνε τους ανθήρες. Νυμφώνεται τέλη Μαΐου ανάμεσα σε προσβεβλημένα άνθη.

3.    Καρπόβια γενεά. Τα τέλεια έντομα (πεταλούδες) που θα προέλθουν από τις παραπάνω νύμφες εμφανίζονται Ιούνιο-Ιούλιο και γενούν τα αυγά τους στους νεαρούς καρπούς όπου μπαίνουν μέσα στον πυρήνα. Σε όσους καρπούς δεν πέσουν κατατρώει τις κοτυληδόνες και ανοίγει στοά εξόδου πλησίον του ποδίσκου. Αυτοί οι καρποί πέφτουν κατά το Σεπτέμβριο-Οκτώβριο.

Ρυγχίτης (Rhynchites cribripennis)
Μικρό κολεόπτερο μήκους 5-6 mm με χαρακτηριστικό ρύγχος. Ολοκληρώνει μια γενεά σε 2 χρόνια. Διαχειμάζει ως ανεπτυγμένη προνύμφη στο έδαφος τον πρώτο χειμώνα και ως τέλειο στο έδαφος το δεύτερο χρόνο. Τα τέλεια αυτά βγαίνουν από το έδαφος Απρίλιο-Μάιο και φτάνουν στο φύλλωμα όπου τρέφονται για λίγες εβδομάδες από τα τρυφερά φύλλα και τις κορυφές των νεαρών βλαστών. Όταν δημιουργηθούν οι καρποί τρέφονται απ’ αυτούς τρυπώντας με το ρύγχος τη σάρκα και προκαλούν πρώιμη καρπόπτωση. Τον Ιούλιο-Αύγουστο, αφού ανοίγει μία οπή μέχρι το ενδοκάρπιο (πυρήνα) τοποθετεί με τον ωοθέτη ένα αυγό, το οποίο σε 10 ημέρες εκκολάπτεται και η νεαρή προνύμφη ορύσσει στοά που φτάνει στο σπέρμα το οποίο τρώει. Οκτώβριο-Νοέμβριο οι προνύμφες έχουν ολοκληρώσει την ανάπτυξή τους, εγκαταλείπουν τον καρπό και μπαίνουν στο έδαφος όπου παραμένουν ως το τέλος του επόμενου θέρους ή αρχές φθινοπώρου οπότε νυμφώνεται. Την επόμενη άνοιξη βγαίνουν τα τέλεια.
Καλόκορη (Calocoris trivialis)
Το τέλειο είναι σαν μικρή στενόμακρη βρομούσα 7-8mm χρώματος τεφροπράσινου έως καστανού (Φωτ.).

Έχει μία γενεά το έτος. Διαχειμάζει ως αυγό σε ρωγμές ή παλιές τομές κλαδέματος.
Η εκκόλαψη γίνεται Φεβρουάριο-Μάρτιο όπου οι νεαρές προνύμφες κατεβαίνουν στο έδαφος και τρέφονται από ποώδη φυτά (νήσσουν τις ανθοταξίες). Απρίλη τα νεαρά τέλεια ανεβαίνουν στα δένδρα όπου μυζούν την τρυφερή βλάστηση και τους ανθοφόρους οφθαλμούς.
Η ωοτοκία γίνεται Απρίλη-Μάη.
Βαμβακάδα ή Ψύλλα (Euphyllura olivina)    
Το ακμαίο έχει μήκος 2-3mm, πράσινο χρώμα που αργότερα γίνεται πιο σκούρο.

Το θηλυκό με ευνοϊκές κλιματολογικές συνθήκες (20-25οC) γεννάει περισσότερα από 1000 αυγά επάνω στα κλειστά άνθη ή μέσα στα φύλλα της νεαρής βλάστησης (Μάρτιο-Απρίλιο). Η εξέλιξη των προνυμφών διαρκεί Απρίλη-Μάη όπου εμφανίζονται τα ακμαία τα οποία παραμένουν συνήθως μέχρι την επόμενη άνοιξη. Οι προνύμφες παράγουν κηρώδη λευκά εκκρίματα υπό μορφή βαμβακιού.
Τα ακμαία και οι προνύμφες μυζούν το χυμό των τρυφερών βλαστών και ανθοταξιών και σε μεγάλες προσβολές  μπορεί  να προκαλέσουν πτώση των ανθοταξιών.
Άλλοι εχθροί της ελιάς με πολύ μικρό γεωργικό ενδιαφέρον για την περιοχή της Καλαμάτας είναι τα κοκκοειδή (ψώρες) τα οποία παρατηρούνται συνήθως σε εγκαταλελειμμένους ελαιώνες ή μεμονωμένα δένδρα.

ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΩΝ ΕΧΘΡΩΝ
Για την αντιμετώπιση των παραπάνω εχθρών πλην δάκου και κοκκοειδών, εκτελούνται οι ακόλουθοι ψεκασμοί
1ος     Ψεκασμός τον Μάρτιο
2ος    Ψεκασμός τον Απρίλιο πριν το άνοιγμα των ανθέων
3ος     Ψεκασμός τέλη Μαΐου-1ο 10ήμερο Ιουνίου.
Εντομοκτόνα που χρησιμοποιούνται
•    lambda cyhalothrin (KARATE)
•    Alphacypermethrin (FASTAC, MAGEOS)
•    Λοιπά εντομοκτόνα.
ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ
ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ
Κυκλοκόνιο (Cycloconium oleaginum)

Η ασθένεια προκαλεί μεγάλη εξασθένιση των δένδρων λόγω της μεγάλης φυλλόπτωσης και μείωση της παραγωγής μέχρι ακαρπίας.
Προσβάλλει τα φύλλα, τους μίσχους των φύλλων και τους ποδίσκους των ταξιανθιών.
Χαρακτηριστικό σύμπτωμα είναι οι κηλίδες στα φύλλα με διάμετρο 2-12mm (Φωτ.).
Συνθήκες κατάλληλες για προσβολή αποτελούν η υψηλή υγρασία και θερμοκρασία 7-30οC με άριστη θερμοκρασία 16-20οC.
Αντιμετώπιση: Βασίζεται στην εκτέλεση προληπτικών ψεκασμών κυρίως με χαλκούχα (Βορδιγάλειο πολτό). Συνήθως διενεργούνται δύο ψεκασμοί. Ο πρώτος αρχές φθινοπώρου πριν την έναρξη των βροχών και ο δεύτερος αρχές της άνοιξης.

Γλοιοσπόριο (Gleosporium olivarum)
Προσβάλλει κυρίως τους καρπούς κοντά στην ωρίμανση ή ώριμους. Η προσβολή αρχίζει κυρίως από την κορυφή του καρπού ή το σημείο πρόσφυσής του με τον ποδίσκο. Στην αρχή εμφανίζεται κηλίδα καστανοϊώδης η οποία εξαπλώνεται και καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του καρπού. Το προσβεβλημένο μέρος του καρπού βυθίζεται ρυτιδώνεται και σε λίγες ημέρες εμφανίζονται οι καρποφορίες του μύκητα σαν μαύρα στίγματα, σε ομόκεντρους κύκλους (Φωτ.).

Οι ευνοϊκότερες θερμοκρασίες για τη βλάστηση των σπορίων του μύκητα (εντός 2-4 ωρών) είναι μεταξύ 10-25οC.
Οι θερμοκρασίες που αναπτύσσεται ο μύκητας είναι μεταξύ 0-29οC με ευνοϊκότερους τους 25οC. για τη μόλυνση των καρπών είναι απαραίτητη η ύπαρξη σταγόνας νερού ή πολύ υψηλής σχετικής υγρασίας (92-100% για 48-120 ώρες).
Αντιμετώπιση: Συνιστώνται προληπτικοί ψεκασμοί με χαλκούχα (Βορδιγάλειο πολτό κ.α.) τέλη Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου.

Κερκόσπορα (Cercospora cladosporioides)
Προκαλεί κηλίδωση στους καρπούς και τα φύλλα (Φωτ.).

Στους πράσινους καρπούς εμφανίζονται καστανές κηλίδες ελαφρά βυθισμένες διαμέτρου 4-10mm. Κάτω από τις κηλίδες ο ιστός είναι καστανός.
Στα φύλλα, στην επάνω επιφάνεια του ελάσματος εμφανίζονται κίτρινες περιοχές οι οποίες στη συνέχεια εξελίσσονται σε νεκρωτικές (Φωτ).

Στα αρχικά στάδια εμφανίζονται στην κάτω επιφάνεια του φύλλου περιοχές γκριζωπού μεταχρωματισμού.
Ο μεταχρωματισμός αυτός πολλές φορές συγχέεται με την καπνιά.
Οι μολύνσεις αρχίζουν συνήθως το φθινόπωρο μετά τις πρώτες βροχές και συνεχίζονται το χειμώνα. 
Αντιμετώπιση: Προληπτικοί ψεκασμοί με χαλκούχα. Οι ψεκασμοί κατά του κυκλοκόνιου αντιμετωπίζουν και την κερκόσπορα.

Ίσκα (Fomitiporia mediterranea ή Phellinus pumetatus) 
Είναι γνωστή ως σοβαρή ασθένεια των αμπελοειδών στη χώρα μας. Τα τελευταία χρόνια έχει εξελιχθεί σε θανάσιμο κίνδυνο και για την ελιά στη Μεσσηνία. Βασική αιτία είναι η εκτεταμένη χρήση του αλυσοπρίονου για το κλάδεμα της ελιάς, με το οποίο δημιουργούνται μεγάλες τομές οι οποίες μένουν ακάλυπτες από ένα απολυμαντικό.
Χαρακτηριστικό σύμπτωμα είναι η μαλακή σήψη του ξύλου στο κέντρο των βραχιόνων και του κορμού. Η νέκρωση αρχίζει από τις μεγάλες τομές του κλαδέματος.

Άλλες μυκητολογικές ασθένειες μικρότερου ενδιαφέροντος είναι η Βερτιτσιλλίωση κυρίως σε αρδευόμενους ελαιώνες και οι σηψηρριζίες που προκαλούνται από τους μύκητες Armillaria melea και Rosellinia necatrix.

Βακτηριολογικές ασθένειες
Καρκίνωση ή φυματίωση της ελιάς (Pseudomonas savastanoi)
Η ασθένεια είναι διαδεδομένη σε όλες τις ελαιοκομικές περιοχές του κόσμου.
Το χαρακτηριστικό σύμπτωμα είναι ο σχηματισμός εξογκωμάτων στους κλαδίσκους, μεγάλους κλάδους, στον κορμό, στις ρίζες και σπανιότερα στα φύλλα.
Η μόλυνση γίνεται κυρίως μέσω των τραυμάτων που δημιουργούνται από παγετό, χαλάζι και το ράβδισμα που συνηθίζεται στη Μεσσηνία κατά τη συγκομιδή.
Αντιμετώπιση: Ψεκασμός με χαλκούχα φάρμακα αμέσως μετά τη δημιουργία τραυμάτων (χαλάζι, παγετός, ράβδισμα).
Αποφυγή κλαδέματος-ραβδίσματος με υγρό και βροχερό καιρό.

Επιμέλεια:

Γιάννης Κουτσοδημητρόπουλος. Γεωπόνος

Χρήστος Κουτσοδημητρόπουλος. Τεχνολόγος Γεωπόνος

Μεσσήνη

Πηγή:http://www.elies-ladikalamatiano.gr

Κρίταμος

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΡΙΤΑΜΟΣ
Ο Κρίταμος είναι ένα φυτό γνωστό από την αρχαιότητα για τις θεραπευτικές του ιδιότητες αλλά και για την ιδιαίτερη χαρακτηριστική γεύση του.

ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΚΡΙΤΑΜΟΥ
Περιέχει θρεπτικά συστατικά όπως ιώδιο, βιταμίνες ε, c , κ καθώς και μεταλλικά άλατα. Επίσης είναι πλούσιο σε υψηλής ποιότητας αντιοξειδωτικές ουσίες και σε λιπαρά ω -3.Τονωνει την ανανέωση του δέρματος , είναι ευεργετικό για το συκώτι και τις νεφρικές δυσλειτουργίες και έχει αφροδισιακές ιδιότητες.

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΚΑΙ ΓΕΥΣΤΙΚΟΙ ΣΥΝΔΙΑΣΜΟΙ
Είναι ιδανικός μεζές για το ούζο , συνοδεύει άριστα ψαριά και θαλασσινά. Σερβίρεται σε χωριάτικες σαλάτες και σε βραστά λαχανικά προσθέτοντας ένα μοναδικό αρώματα αιθέρια έλαια που περιέχει γίνονται απαραίτητο συστατικό σε αρωματικές η πικάντικες σάλτσες για το γαρνίρισμα ψαριών η κρεάτων. Συνδυάζεται με παξιμάδι , φέτα , γραβιέρα , ομελέτες , μπορείτε να τον απολύσετε με βρασμένο ρύζι, ρεβίθια , φακές και φασόλια η απλά μονό του σαν κρύα σαλάτα.

Ο κρίταμος περιέχει πολλά θρεπτικά συστατικά, όπως είναι το ιώδιο, και οι βιταμίνες E, C και Κ και τα μεταλλικά άλατα. Επίσης περιέχει υψηλής ποιότητας αντιοξειδωτικές ουσίες και λιπαρά ωμέγα- 3.

Ο κρίταμος θεωρείται πολυφάρμακο. Το ιώδιο που περιέχει ο κρίταμος είναι απαραίτητο για τη σύνθεση των ορμονών του θυρεοειδούς. Ο κρίταμος είναι άριστο διουρητικό και καθαριστικό του αίματος, και ευεργετικός για το συκώτι. Το εκχύλισμα και το αιθέριο έλαιο του κρίταμου χρησιμοποιούνται στην κοσμητολογία.

Το κρίταμο διαθέτει ένα εύρος ιδιοτήτων και εφαρμογών σε καλλυντικά προϊόντα. Παίζει ρόλο στη διέγερση του μηχανισμού επούλωσης του δέρματος και βοηθά στη ρύθμιση της παραγωγής κερατίνης προσφέροντας λάμψη στην επιδερμίδα και βελτιώνοντας τον τόνο. Επιπλέον, έχει επίδραση στην αποχρωμάτωση των καφέ κηλίδων του δέρματος.

Πλούσιο σε αμινοξέα και φαινολικές ενώσεις, ενισχύει την αντιοξειδωτική προστασία και τονώνει αποτελεσματικά την ανανέωση του δέρματος παρέχοντας άριστα αντιγηραντικά αποτελέσματα.

Στη βοτανοθεραπεία, από τα χρόνια του Ιπποκράτη (4ος αι.π.Χ.) μέχρι τις μέρες μας, χρησιμοποιείται ως θεραπευτικό για ηπατικές, εντερικές και νεφρικές δυσλειτουργίες. Σύγχρονες έρευνες απέδειξαν ότι ο κρίταμος έχει και αφροδισιακές ιδιότητες.

Χρησιμοποιείται ως ορεκτικό εμμηναγωγό και αποτοξινωτικό του οργανισμού. Η βιταμίνη Κ που περιέχει ο κρίταμος είναι απαραίτητη για τον κατάλληλο σχηματισμό των οστών και την πήξη του αίματος. Η βιταμίνη Κ μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης ενισχύοντας τη δραστηριότητα του ασβεστίου και διευκολύνοντας τη δόμηση των οστών. Η βιταμίνη C που περιέχει ο κρίταμος είναι γνωστή για πολλές λειτουργίες στο ανθρώπινο σώμα.

Ενδεικτικά κάποιες από τις διαδικασίες στις οποίες συμμετέχει η εν λόγω βιταμίνη: • Σύνθεση κολλαγόνου - το ενδοκυτταρικό «τσιμέντο» του σώματος.
• Ανάπτυξη και αποκατάσταση των ιστών και επούλωση των πληγών.
• Δημιουργία αντισωμάτων και διέγερση των λευκών αιμοσφαιρίων.
• Δημιουργία κορτικοστεροειδών ορμονών στα επινεφρίδια.
• Απορρόφηση του σιδήρου και η απαραίτητη συσσώρευσή του στο μυελό των οστών, τη σπλήνα και το ήπαρ.
• Ως αντιοξειδωτικό θρεπτικό συστατικό, προστατεύει τις υδατοδιαλυτές ουσίες από οξείδωση επιτρέποντας τη δική του οξείδωση.
• Ως αντιισταμινικό, μειώνει την επίδραση της ισταμίνης που παράγεται από το ανοσοποιητικό σύστημα.

Τέλος τα Ω-3 που περιέχει ο κρίταμος είναι γνωστό ότι μπορούν να βελτιώσουν την πνευματική υγεία βοηθώντας στην μόνωση των νευρικών κυττάρων στον εγκέφαλο, επιτρέποντας έτσι τα νευρικά κύτταρα να επικοινωνούν το ένα με το άλλο. Άτομα τα οποία έχουν «ανεπάρκεια» σε ωμέγα 3 μπορεί να υποφέρουν από κατάθλιψη, διπολική διαταραχή, σχιζοφρένεια.

Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως συνοδευτικό με το ούζο ή το κρασί. Αποτελεί μια εξαιρετική προσθήκη σε λαχανικά, ιδίως στην πατατοσαλάτα και την ντοματοσαλάτα, στις οποίες και δίνει μοναδική γεύση.

ο κρίταμος ανήκει στην κατηγορία των υπερτροφών. Οι επιστήμονες έχουν χαρακτηρίσει τον κρίταμο ως την τροφή του μέλλοντος, αφού αποτελεί μια ιδιαίτερα πλούσια πηγή βιταμίνης C.

Η ιστορία του κρίταμου χρονολογείται από την αρχαιότητα. Στην αρχαία Ελλάδα διάσημοι γιατροί, όπως ο Διοσκουρίδης, ο πατέρας της φαρμακολογίας και ο περίφημος βοτανολόγος Πλίνιος αναφέρονται στο φυτό και τις πολύτιμες ιδιότητες του. Είχαν σε μεγάλη εκτίμηση το κρίταμο, . Από την εποχή του Ιπποκράτη θεωρείται ένα από τα πιο σημαντικά φάρμακα και μέχρι σήμερα χρησιμοποιείται για τη διουρητικές και αποτοξινωτικές του ιδιότητες. Απαντάται και στη μυθολογία και κυρίως στην ιστορία του Προμηθέα.

Οι σύγχρονοι μετρ της γαστρονομίας τον χαρακτηρίζουν ως έναν «απαράμιλλο θησαυρό γεύσης», μιας και είναι πλούσιος σε αρώματα, παρουσιάζοντας μια γευστική πολυπλοκότητα. Χρησιμοποιούν τον κρίταμο και σαν ορεκτικό , συνοδευτικό αλλά και στο κυρίως πιάτο αφού τον θεωρούν δώρο της φύσης προς των άνθρωπο.

Έντονα αρωματικό βότανο, συμβάλει στην αντιμετώπιση των καφέ κηλίδων, προσφέρει λάμψη και βελτιώνει τον τόνο του δέρματος.

To Crithmum maritimum ή Κρίθμον το παραθαλάσσιον, είναι κοινώς γνωστό ως κρίταμο. Πρόκειται για ένα εδώδιμο άγριο φυτό που απαντάται στις χώρες της Μεσογείου και των δυτικών ακτών της Ευρώπης όπως η Ελλάδα και οι Κανάριοι Νήσοι αντίστοιχα, στις νότιες και δυτικές ακτές της Μεγάλης Βρετανίας και της Ιρλανδίας και στη Βόρεια Αφρική και στη Μαύρη Θάλασσα. Είναι ένα πολυετές φυτό με μπλε – πράσινα κλαδιά και φύλλα και κίτρινα – πράσινα λουλούδια. Το κρίταμο κατατάσσεται στα αλόφυτα διότι ευδοκιμεί σε εδάφη με πολύ υψηλή αλατότητα. Έχει αναπτύξει συστήματα άμυνας και προσαρμογής προκειμένου να επιβιώσει στα σκληρά οικοσυστήματα όπου αναπτύσσεται.

Μυθολογία

Σύμφωνα με τη μυθολογία ο Δίας θύμωσε τόσο πολύ με τον Προμηθέα, ο οποίος είχε το θράσος να του προσφέρει ένα πιάτο γεμάτο κόκαλα με λίπος αντί για ένα καλό κομμάτι κρέας, ώστε αφαίρεσε τα προνόμια της φωτιάς από τη Γη τιμωρώντας έτσι τους ανθρώπους πολύ σκληρά. Στη συνέχεια, ο Προμηθέας με πονηριά κατόρθωσε να κλέψει τη φωτιά πίσω από τον Όλυμπο, κρύβοντάς την στο εσωτερικό μιας σχισμής ενός κρίταμου, και να τη δώσει πίσω στην ανθρωπότητα. Για τις ενέργειές του τιμωρήθηκε αυστηρά από το Δία, ο οποίος τον έδεσε σε ένα βράχο, ενώ ένας αετός έτρωγε το συκώτι του κάθε μέρα. Έκτοτε το κρίταμο συνδέεται με τον άνθρωπο και τη χρήση της φωτιάς για να επιβιώσει και να εκπολιτιστεί.

Παραδοσιακές χρήσεις

Η ιστορία του κρίταμου χρονολογείται από την αρχαιότητα. Στην αρχαία Ελλάδα διάσημοι γιατροί, όπως ο Διοσκουρίδης, ο πατέρας της φαρμακολογίας και ο περίφημος βοτανολόγος Πλίνιος αναφέρονται στο φυτό και τις πολύτιμες ιδιότητες του. Είχαν σε μεγάλη εκτίμηση το κρίταμο, που περιέχει αιθέρια έλαια, μεταλλικά άλατα, ιώδιο και βιταμίνες, συστατικά ορεκτικά, τονωτικά, ότι πρέπει για μια ωραία σαλάτα. Από την εποχή του Ιπποκράτη, το κρίταμο θεωρείται ένα από τα πιο σημαντικά φάρμακα και μέχρι σήμερα χρησιμοποιείται για τη διουρητικές και αποτοξινωτικές τους ιδιότητες. Οι σπόροι του φυτού έχουν μεγάλη ομοιότητα με το κριθάρι, γι’ αυτό οι αρχαίοι Έλληνες το ονόμαζαν «κρίθμον».

Το φυτό αναφέρεται από τον John Gerard στο Materia Medica (1597). Ο Nicholas Culpeper περιγράφει το φυτό (1653) ως ένα ευχάριστο, ζεστό φυτό με πικάντικη γεύση και χωνευτική δράση. Το κρίταμο είναι πιθανότατα ένα από τα είδη που αναφέρονται από τον Σαίξπηρ στο Βασιλιά Ληρ. Σήμερα το κρίταμο χρησιμοποιείται ευρέως στη μαγειρική ειδικά για την νησιωτική Ελλάδα, καθώς τα φύλλα και οι βλαστοί του είναι εξαιρετική σαλάτα.

Ιδιότητες και σύγχρονες χρήσεις

Περιέχει πολλά θρεπτικά συστατικά, όπως είναι το ιώδιο, και οι βιταμίνες E, C και Κ και τα μεταλλικά άλατα. Επίσης περιέχει υψηλής ποιότητας αντιοξειδωτικές ουσίες και λιπαρά ωμέγα- 3 και χρησιμοποιείται στην φαρμακευτική ως διουρητικό και καθαριστικό του αίματος, ενώ είναι και ευεργετικό για το συκώτι.

Το εκχύλισμα και το αιθέριο έλαιο του κρίταμου χρησιμοποιούνται στην κοσμητολογία. Το κρίταμο διαθέτει ένα εύρος ιδιοτήτων και εφαρμογών σε καλλυντικά προϊόντα. Παίζει ρόλο στη διέγερση του μηχανισμού επούλωσης του δέρματος και βοηθά στη ρύθμιση της παραγωγής κερατίνης προσφέροντας λάμψη στην επιδερμίδα και βελτιώνοντας τον τόνο. Επιπλέον, έχει επίδραση στην αποχρωμάτωση των καφέ κηλίδων του δέρματος. Πλούσιο σε αμινοξέα και φαινολικές ενώσεις, ενισχύει την αντιοξειδωτική προστασία και τονώνει αποτελεσματικά την ανανέωση του δέρματος παρέχοντας άριστα αντιγηραντικά αποτελέσματα.

Οι νεαροί βλαστοί και τα φύλλα του συλλέγονται από Απρίλιο έως Ιούνιο και διατηρούνται στην άλμη. Χρησιμοποιούνται στις σαλάτες. Επίσης βλαστοί και άνθη τηγανίζονται και γίνονται ομελέτες. Στη φαρμακευτική χρησιμοποιείται ως ορεκτικό, διουρητικό, αντιμικροβιακό, καθαριστικό του αίματος και ευεργετικό στο συκώτι. Σύμφωνα με τον Αντώνη Αλιμπέρτη στο βιβλίο του «Θεραπευτικά, αρωματικά και εδώδιμα φυτά της Κρήτης» το αιθέριο έλαιό του είναι πολύ καλό αφροδισιακό. Mε τα κρίταμα κάνει κανείς πολύ ωραίο αλάτι. Αρκεί να τα αποξηράνει και να τα τρίψει, έχουν κρατήσει την αλμύρα και γίνονται φοβερό καρύκευμα.

Αλάτι από κρίταμο

Συνταγή από www.alekati.gr

Υλικά: Φρέσκα κρίταμα.

Εκτέλεση: Αποξηραίνουμε τα κρίταμα στον ήλιο ώσπου να γίνουν εντελώς ξερά.

Αλέθουμε τα αποξηραμένα κρίταμα στο μπλέντερ. Τοποθετούμε την σκόνη σε βάζο. Η σκόνη είναι αλμυρή όπως και τα κρίταμα.

Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτή τη σκόνη αντί για αλάτι σε σαλάτες και σε διάφορες συνταγές.

Πηγές :fytokomia.gr –alekati.gr– proionta-tis-fisis.blogspot.com – enallaktikidrasi.gr

Καλλιέργεια κριτάμου

Προετοιμασία εδάφους

Απαιτείται βαθύ όργωμα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Σε περίπτωση συμβατικής καλλιέργειας, απαιτείται λίπανση (50 kg/στρ.) με λίπασμα σύστασης σε άζωτο-φώσφορο-κάλιο, 11-15-15. Για βιολογικές καλλιέργειες μπορεί να χρησιμοποιηθεί καλά χωνεμένη κοπριά ή σκευάσματα εγκεκριμένα για βιολογικές καλλιέργειες. Ψιλοχωμάτισμα θα πρέπει να προηγηθεί της φύτευσης.[1]

Φύτευση

Η εγκατάσταση γίνεται την άνοιξη με φυτά ηλικίας τουλάχιστον δύο μηνών. Τα φυτάρια φυτεύονται σε αποστάσεις 0,30m μεταξύ των γραμμών και 0,60–0,70m επί της γραμμής και ποτίζονται αμέσως. Η επιθυμητή πυκνότητα φύτευσης είναι 3.000-4.000 φυτά/στρ.[1]

Καταπολέμηση ζιζανίων

Η καταπολέμηση ζιζανίων στο κρίταμο γίνεται με ξεβοτάνισμα και με τη χρήση προφυτρωτικών και μεταφυτρωτικών ζιζανιοκτόνων. Η εδαφοκάλυφη με πλαστικό δεν ενδείκνυται.[1]

Άρδευση

Η άρδευση δεν είναι απαραίτητη, όταν όμως εφαρμοσθεί, η ανάπτυξη του φυτού είναι μεγαλύτερη. Μεγάλες ποσότητες νερού δεν απαιτούνται στην καλλιέργεια του κρίταμου. Η άρδευση γίνεται κυρίως με τη μέθοδο στάγδην.[1]

Συγκομιδή

Συλλέγονται οι τρυφερές κορυφές, που αποτελούν το εδώδιμο τμήμα όταν πρόκειται να χρησιμοποιηθεί για κονσερβοποίηση ή νωπή κατανάλωση και όλο το υπέργειο τμήμα με τις ταξιανθίες όταν πρόκειται να χρησιμοποιηθεί για παραγωγή εκχυλίσματος. Είναι εφικτή η συγκομιδή σε 2 ή 3 περιόδους: η 1η τον Μάϊο-Ιούνιο, η 2η τον Ιούλιο-Αύγουστο και το φθινόπωρο. Η απόδοση σε νωπό βάρος μπορεί να φτάσει τα 1.000-1.300 kg/στρ, (335 g /φυτό κατά μέσο όρο) για μια συγκομιδή, ενώ αν πραγματοποιηθεί και δεύτερη ή τρίτη συγκομιδή, η στρεμματική απόδοση είναι μεγαλύτερη. Η σχέση νωπού/ξηρού βάρους είναι 1:4. Ο αριθμός ταξιανθιών μπορεί να φτάσει τις 40 ανά φυτό.

Κριταμο τουρσί:

Τι χρειαζόμαστε:

• 3 κούπες περίπου κρίταμο
• 1/2 κούπα + 3 κουταλιές σούπας αλάτι
• 1 κούπα νερό
• ξύδι όσο πάρει

• Πώς το κάνουμε:

  
  
  1. Βάζετε μπόλικο νερό σε κατσαρόλα, μαζί με την μισή κούπα αλάτι, να βράσει. Ρίχνετε το κρίταμο, το αφήνετε 10 - 15 δευτερόλεπτα και το στραγγίζετε.
  2. Στεγνώνετε το κρίταμο με πετσέτες ή χαρτί κουζίνας και το βάζετε σε βάζο. Ανακατεύετε τις 3 κουταλιές αλάτι με την μία κούπα νερό και το ρίχνετε στο βάζο με το κρίταμο. Συμπληρώνετε με το ξύδι και κλείνετε το βάζο.
  3. Φυλάτε το βάζο σε σκοτεινό μέρος. Μετά από 1 μήνα είναι έτοιμο.
  4. Πηγή:www.sintagespareas.gr