ΕΣΠΕΡΙΔΟΕΙΔΗ.Καλλιεργητικές πληροφορίες.
Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑΣ
Φώσφορος: αποτελεί βασικό στοιχείο για τη θρέψη των εσπεριδοειδών γιατί είναι σπουδαίο συστατικό για τις οργανικές ουσίες των κυττάρων. Στα φύλλα των εσπεριδοειδών η ποσότητα του φωσφόρου είναι ίση προς το 1/20 περίπου του αζώτου. Όταν υπάρχει έλλειψη φωσφόρου οι καρποί είναι μαλακοί- εύπλαστοι και ο χυμός όξινος.
Κάλιο: το κάλιο, όπως και τα προηγούμενα είναι αναγκαίο. Σε συνθήκες έλλειψης καλίου, έχουμε έντονη φυλλόπτωση (κυρίως την άνοιξη), εμφάνιση μικρών καστανών κηλίδων και το πιο χαρακτηριστικό είναι η εμφάνιση μικρών εξασθενημένων νέων βλαστών.
Ψευδάργυρος: η έλλειψη ψευδαργύρου είναι πολύ συχνή και εμφανίζεται στα περισσότερα εσπεριδοειδή. Τα φύλλα παραμένουν μικρά και στενά, ενώ στη κορυφή τους γίνονται μυτερά. Η έλλειψη του στοιχείου αυτού οφείλεται κυρίως στο ότι είναι στοιχείο που μετακινείται δύσκολα μέσα στο χώμα και όχι στο ότι κάνουμε εμείς κάτι λάθος.
Μαγγάνιο: χαρακτηριστικό σύμπτωμα της τροφοπενίας είναι το κιτρίνισμα της περιοχής ανάμεσα στα νεύρα των φύλλων. Παρόλο που η έλλειψη του μαγγανίου είναι συνήθης στη πορτοκαλιά, στη μανταρινιά και σε άλλα εσπεριδοειδή, δεν επηρεάζει τη παραγωγή. Παρατηρείται σε όλους τους τύπους εδάφους/ χώματος γιατί στα ελαφρά εδάφη ξεπλένεται εύκολα και στα βαριά δεσμεύεται και δεν αποδίδεται στα φυτά.
Από κει και πέρα, το πρώτο μέλημα ενός καλλιεργητή για να βελτιώσει το χώμα του, να το κάνει αφράτο ώστε να κυκλοφορεί ο αέρας είναι να προσθέσει οργανική ουσία, που βελτιώνει τη γονιμότητα, διευκολύνει τη πρόσληψη των στοιχείων και ταυτόχρονα περιέχει και ποσότητες ιχνοστοιχείων. H εφαρμογή της κοπριάς στον κήπο ή στην γλάστρα γίνεται κάθε δύο με τρία χρόνια, εκτός και αν αλλαχτεί το χώμα οπότε στη περίπτωση αυτή προστίθεται καινούργια κοπριά. Η κατάλληλη ποσότητα κοπριάς για έναν κήπο π.χ. 10 τ.μ. Είναι 3 - 6 κιλά. Έχει διαπιστωθεί ότι συχνότερες αλλά μικρότερες δόσεις κοπριάς έχουν καλύτερα αποτελέσματα. Για τη γλάστρα, με διάμετρο 35 - 40 εκατοστά, που είναι μεγάλη, χρειάζονται 2,5 - 3 κουταλιές της σούπας. Αν το χώμα είναι ελαφρύ, την παραχώνουμε σε βάθος 15 - 20 εκατοστά, αν είναι όμως βαρύ την ενσωματώνουμε επιφανειακά, στα 5 - 10 εκατοστά.
Τα κυριότερα απλά αζωτούχα λιπάσματα που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για τη λίπανση της πορτοκαλιάς είναι:
Θειική αμμωνία (21% σε άζωτο): Είναι αρκετά ευδιάλυτη και για να απορροφηθεί πρέπει να χορηγηθεί τουλάχιστον πέντε εβδομάδες πριν την άνθηση (δεύτερο δεκαπενθήμερο Μαρτίου). Συνιστάται να παραχώνεται, εκτός και αν το έδαφος είναι ελαφρύ και διαπερατό. Στα βαριά εδάφη, συγκρατείται από την άργιλο και δεν ξεπλένεται εύκολα από το νερό άρδευσης.
Νιτρική αμμωνία (33,5% σε άζωτο): Η περιεκτικότητα του λιπάσματος σε άζωτο, κατά το πρώτο ήμισυ είναι άμεσα απορροφήσιμο διότι είναι στη νιτρική μορφή. Το δεύτερο μισό βρίσκεται στην αμμωνιακή μορφή, όπου είναι πολύ ευδιάλυτη και για αυτό χρησιμοποιείται επιφανειακά. Δεν συγκρατείται όμως καθόλου από Την άργιλο και ξεπλένεται εύκολα. Ασβεστούχος Νιτρική αμμωνία (26% σε άζωτο): Είναι νιτρική αμμωνία αναμεμειγμένη με ασβέστη σε αναλογία 3:1. Το άζωτο είναι και στις δύο μορφές, νιτρικό και αμμωνιακό. Χρησιμοποιείται σε εδάφη που παρουσιάζουν έλλειψη ασβεστίου και εφαρμόζεται επιφανειακά. Είναι χρήσιμο όμως είναι να φτάσει σε βάθος 5-7 εκατοστά.
Νιτροθειική αμμωνία (26% σε άζωτο): Είναι νιτρική αμμωνία αναμεμειγμένη με θειική σε αναλογία 50:50. Έχει 1/4 νιτρικό άζωτο και 3/4 αμμωνιακό. Είναι το κατ εξοχή αζωτούχο λίπασμα που χρησιμοποιείται για να μειώνει το ΡΗ του εδάφους. Πρέπει να καλύπτεται.
Ουρία (46% σε άζωτο): Είναι βραδείας απόδοσης λίπασμα και πρέπει να διασπαστεί πρώτα ώστε να μπορέσει να απορροφηθεί από το έδαφος. Για αυτό χρησιμοποιείται στο έδαφος τουλάχιστον 7-8 εβδομάδες πριν την άνθιση (αρχές Μαρτίου) και σε διαφυλλικούς ψεκασμούς σε δόση κάτω του 1% καθαρής ουρίας, με σκευάσματα, χωρίς διουρία. Πρέπει να καλύπτεται διαφορετικά οι απώλειες αζώτου είναι πολύ μεγάλες.
Η αζωτούχος λίπανση πρέπει να χορηγείται σε μια δόση ή το πολύ σε δυο δόσεις, εκ των οποίων η πρώτη να είναι τα 3/4 του συνόλου και η δεύτερη το 1/4 (μετά τη πτώση των πετάλων από τα άνθη). Δεν πρέπει να ρίχνεται αργότερα γιατί ενδεχομένως να καθυστερήσει την ωρίμανση, να μειώσει την ποιότητα των καρπών, να παρατείνει τη βλάστηση το Φθινόπωρο και έτσι αυξήσει την ευαισθησία των δένδρων στο κρύο (παγετό) κλπ.
Η φωσφορική αμμωνία (16-20-0 ή 20-10-0) πρέπει να αποκλεισθεί από τη λίπανση της πορτοκαλιάς, γιατί έχει σχέση με το κατσάρωμα των καρπών.
Το κυριότερο φωσφορούχο λίπασμα που μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην πορτοκαλιά είναι:
Το απλό υπερφωσφορικό (0-0-0): Χρησιμοποιείται ευρέως στη χώρα μας. Έχει τη μεγαλύτερη διαλυτότητα και κινητικότητα στο έδαφος από άλλες ενώσεις φωσφόρου. Επειδή όμως αυτές είναι σχετικά μικρές, επιβάλλεται το λίπασμα να παραχώνεται στο έδαφος.
Τα κυριότερα καλιούχα λιπάσματα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν είναι:
Θειικό κάλιο (0-0-48): Έχει μικρή διαλυτότητα στο νερό και κινητικότητα στο έδαφος, για αυτό δεν χρησιμοποιείται επιφανειακά αλλά εσωτερικά του εδάφους (ενδοεδαφικά) αφού παραχωθεί. Εάν χρησιμοποιηθεί επιφανειακά, η αποτελεσματικότητα του μειώνεται σημαντικά. Θεωρείται η καλύτερα προσαρμοσμένη μορφή καλιούχου λιπάσματος σε όλα τα εδάφη.
Νιτρικό κάλιο (13-0-44/46): Έχει καλύτερη κινητικότητα από όλα τα καλιούχα σκευάσματα, αυξημένη αποτελεσματικότητα και φυσικά 13% άζωτο υπό νιτρική μορφή, που είναι άμεσα αφομοιώσιμο.
Για τη τροφοπενία του μαγνησίου συνιστώνται τα εξής: σε ελαφρύ, αμμώδες χώμα, προσθέτουμε το φθινόπωρο ή στην αρχή της άνοιξης λίγα γραμμάρια( 3- 5 γραμμάρια) θειικού ψευδαργύρου. Βέβαια, δεν θα δώσει αποτελέσματα άμεσα, αλλά θα αρχίσει νε περιορίζει τη τροφοπενία. Σε έδαφος που είναι βαρύ, είναι καλό νε ψεκάζουμε σε κάθε νέα βλάστηση με νιτρικό μαγνήσιο 1%. Προσοχή: στον ψεκασμό πρέπει να προσθέτουμε διαβρεκτικό.
Για τη τροφοπενία του σιδήρου προτείνονται τα εξής: όταν η τροφοπενία είναι ελαφριάς μορφής, ψεκάζουμε με χηλικό σίδηρο ή την άνοιξη ή το φθινόπωρο σε δόση 0,1%. Αν είναι προχωρημένου σταδίου, προσθέτουμε οργανικό σίδηρο στο έδαφος ή στη γλάστρα την άνοιξη, ανάλογα με τη περιεκτικότητα που έχει σε σίδηρο. Επίσης, τα λιπάσματα θειική αμμωνία, θειικό κάλιο και η κοπριά, επειδή κατεβάζουν το PH του εδάφους, βοηθούν και στην αντιμετώπιση της τροφοπενίας.
Για τη τροφοπενία ψευδαργύρου: με την έναρξη της βλάστησης την άνοιξη, όταν το δένδρο μας έχει φθάσει το 1/3 του τελικού μήκους, είναι απαραίτητος ένας ψεκασμός με θειικό ψευδάργυρο 23%, σε δόση 3 γραμμαρίων σε 1 λίτρο νερό, με προσθήκη διαβρεκτικού ή ανάμειξη με 1,5 γραμμάριο σβησμένο ασβέστη. Να γίνεται καλό “λούσιμο” του δένδρου. Είναι σημαντικό ο ψεκασμός αυτός να μην γίνεται κατά την άνθηση και επίσης μπορεί να επαναληφθεί στη μικρή βλάστηση του φθινοπώρου. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί και οξείδιο του ψευδαργύρου σε δόση 0,2% και τέλος να χρησιμοποιείται το σκεύασμα ΖΙΝΕΒ σαν μυκητοκτόνος στο ψεκασμό κατά της φυτόφθορας, γιατί βασικό του στοιχείο είναι ο ψευδάργυρος.
Για τη τροφοπενία του μαγγανίου: είναι σημαντικό να λιπαίνουμε με ουσίες που κατεβάζουν το ΡΗ του εδάφους, όπως θειάφι, θειική αμμωνία κ.ά, να χρησιμοποιείται μυκητοκτόνο σκεύασμα που έχει σαν βασικό στοιχείο το μαγγάνιο, όπως το MANCΟΖΕB που κυκλοφορεί στο εμπόριο με τα ονόματα M45 και DITHANE ULTRA και επίσης μπορεί να γίνεται ψεκασμός θεραπευτικά με θειικό μαγγάνιο 1% στη νέα βλάστηση.
Επίσης, εμπορικά λιπάσματα που χρησιμοποιούνται στη λίπανση της πορτοκαλιάς, αλλά και σε όλα τα εσπεριδοειδή, και είναι κατάλληλα και για βιολογική καλλιέργεια είναι:
Γιάφφας ή Κύπρου: καλλιεργείται κυρίως στην Κύπρο αλλά και το Ισραήλ. Ο καρπός της είναι ογκώδης μα ο φλοιός της λίγο “ανώμαλος” στην υφή.
Valencia Late: Ισπανική ποικιλία που διαδόθηκε σε όλο τον κόσμο. Είναι ποικιλία που ωριμάζει τον Μάρτιο και μας δίνει καρπούς το καλοκαίρι.
Άλλες ποικιλίες που καλλιεργούνται αλλά σε πολύ μικρότερη έκταση είναι τα Γλυκοπορτόκαλα ή Νόλτσια ή Σεκέρια, τα Λαϊνάτα Κρήτης και άλλες.
Αντέχει στη ξηρασία αλλά όχι στο κρύο, πρέπει η γλάστρα να είναι τοποθετημένη σε σημείο που να προστατεύεται όσο το δυνατόν περισσότερο από το κρύο.
Σε περίπτωση που αγοράσετε δενδρύλλιο από φυτώριο, για να κάνετε τη μεταφύτευση, θα πρέπει η καινούργια γλάστρα να είναι μεγαλύτερη από τη γλάστρα που βρίσκεται ήδη το φυτό. Προσοχή: κατά τη μεταφύτευση δεν χαλάμε τη μπάλα χώματος που καλύπτει τη ρίζα. Αφού βάλουμε χώμα στη μεγάλη γλάστρα, μεταφυτεύουμε και προσθέτουμε χώμα πιέζοντας το ελαφρά και τέλος ποτίζουμε.
Για καλύτερα αποτελέσματα, στο κάτω μέρος της γλάστρας ανοίγουμε μια τρύπα για καλύτερη στράγγιση αλλά για να μην μας "φεύγε"» χώμα, τοποθετούμε μόνιμα ένα κομμάτι ύφασμα ανάμεσα από τη γλάστρα και από το πιατάκι.
Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΛΕΜΟΝΙΑΣΠεριγραφή
Καλλιέργεια
Interdonato Πρώιμη ιταλική ποικιλία της οποίας η συγκομιδή αρχίζει από το τέλος Αυγούστου. Είναι
μονόφορη, αρκετά παραγωγική και συνήθως χωρίς αγκάθια. Εχει καρπό με λίγα σπέρματα, κυλινδρικό, λείο και πλούσιο σε χυμό.
Eureka δημιουργήθηκε στην Καλιφόρνια γύρω στο 1850. Είναι ποικιλία δίφορη, λιγότερο ανθεκτική στο ψύχος, αλλά πολύ παραγωγική. Τα δέντρα της δεν έχουν αγκάθια και οι καρποί της είναι μεγάλου μεγέθους, με λίγα σπέρματα και πλούσιοι σε χυμό. Η συγκομιδή αρχίζει από το τέλος του χειμώνα.
Χονδρολεμονιά είναι δίφορη και έχει καρπούς μετρίου ή μεγάλου μεγέθους, χωρίς σπέρματα, με χονδρή γευστική φλούδα και πλούσιο χυμό.
Verna (Berna) Τα δέντρα της είναι μεγάλα και δεν έχουν αγκάθια. Είναι ποικιλία δίφορη με καρπούς μεσαίου ή μεγάλου μεγέθους, που έχουν λίγα σπέρματα και χυμό λιγότερο ξινό.
Αδαμοπούλου η ποικιλία αυτή είναι πολύφορη και έχει καρπό μετρίου ή μεγάλου μεγέθους, με σάρκα χωρίς σπέρματα (κουκούτσια), πλούσια σε χυμό.
Ιδιότητες - Χρήσεις Ο πλούσιος σε βιταμίνη C, ξινός χυμός του λεμονιού χρησιμοποιείται ως άρτυμα, δίνοντας γεύση και άρωμα στα φαγητά, στα γλυκά και στα ποτά, αλλά και ως συντηρητικό. Τα λεμόνια χρησιμοποιούνται στη ζαχαροπλαστική, είτε για να αρωματίζουν γλυκά είτε για την παρασκευή μαρμελάδας (μόνα τους ή με άλλα εσπεριδοειδή) και γλυκών του κουταλιού. Ο χυμός του λεμονιού χρησιμοποιείται και στην ποτοποιία (σε αναψυκτικά και ηδύποτα). Το εξωτερικό δερματώδες περικάρπιο του λεμονιού, δηλαδή η φλούδα, χρησιμοποιείται στην παραγωγή αρωματικού λαδιού (αιθέριο έλαιο). Αιθέρια έλαια με ευρεία χρήση στην αρωματοποιία, στη σαπωνοποιία, αλλά και στην κοσμετολογία παράγονται και από άλλα μέρη του φυτού (φύλλα, νεαρούς βλαστούς, άνθη, ανώριμους καρπούς, σπέρματα). Το λεμόνι θεωρείται ότι έχει φαρμακευτική δράση, καθώς έχει διουρητικές, αντιασθματικές, απολυμαντικές, αντιμικροβιακές και άλλες ιδιότητες. Λόγω της μεγάλης ποσότητας βιταμίνης C που περιέχει, ενδείκνυται για την καταπολέμηση του σκορβούτου, των κρυολογημάτων, ενώ έχει ευεργετικές ιδιότητες έναντι των στομαχικών διαταραχών και της δυσπεψίας. Τέλος, ως σύμβολο αγνότητας, τα άνθη της λεμονιάς χρησιμοποιούνται και στις γαμήλιες τελετές.
Ασθένειες Οι λεμονιές είναι ευαίσθητα δέντρα και προσβάλλονται από ασθένειες που οφείλονται σε μύκητες όπως η σήψη του ξύλου και του λαιμού (της βάσης του δέντρου), η κομμίωση, η ανθράκωση, η κορυφοξήρα και σε ασθένειες που οφείλονται σε ζωικούς οργανισμούς όπως ο ψευδόκοκκος, οι ψώρες, ο εριώδης (αλευρώδης), η μύγα της Μεσογείου, ο φυλλοκνίστης, τα ακάρεα, οι αφίδες (μελίγκρες) και οι νηματώδεις σκώληκες.
Κορυφοξήρα είναι από τις σοβαρότερες ασθένειες των εσπεριδοειδών. Προκαλείται από τον μύκητα Deuterophoma tracheiphila και εκδηλώνεται συνήθως με την απότομη ξήρανση των ακραίων βλαστών. Αντιμετωπίζεται με κλάδεμα των προσβεβλημένων κλάδων (σε αρχικά στάδια) και ψεκασμούς με χαλκούχα σκευάσματα. Από τις πλέον ανθεκτικές στην κορυφοξήρα είναι οι ποικιλίες Αδαμοπούλου και Lisbon.
Aνθράκωση κοινή ασθένεια, η οποία προσβάλλει κυρίως δέντρα απεριποίητα. Τα συμπτώματα μοιάζουν με της κορυφοξήρας, ενώ στους καρπούς εμφανίζεται με τη μορφή ξηρών σκουρόχρωμων κηλίδων.
Ψευδόκοκκος (Planococcus citri) είναι πολύ διαδεδομένο ημίπτερο έντομο, που προσβάλλει όλα τα φυτικά τμήματα. Αντιμετωπίζεται με την αραίωση του φυλλώματος και με ψεκασμό με θερινό πολτό (καταστήματα γεωργικών ειδών).
Εριώδης (Aleurothrixus floccosus) είναι έντομο και προσβάλλει τα φύλλα και τους καρπούς των εσπεριδοειδών. Αντιμετωπίζεται με τον ίδιο τρόπο με τον ψευδόκοκκο.
Φυλλοκνίστης (Phyllocnistis citrella) είναι έντομο (λεπιδόπτερο) που εμφανίστηκε σχετικά πρόσφατα στη χώρα μας, αλλά έχει δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στην καλλιέργεια των εσπεριδοειδών. Οι προνύμφες του (κάμπιες) τρέφονται με τα νεαρά φύλλα και τους νεαρούς βλαστούς σχηματίζοντας οφιοειδείς στοές.
Οι τετράνυχοι (ακάρεα) και οι αφίδες (μελίγκρες) προσβάλλουν όλα τα μέρη του φυτού (φύλλα, βλαστούς και καρπούς) τα οποία απομυζούν.
Θεραπεία χωρίς φυτοφαρμακα Για την καταπολέμησή τους χωρίς τη χρήση φυτοφαρμάκων μπορεί να γίνει ψεκασμός με ένα διάλυμα πράσινου σαπουνιού και οινοπνεύματος σε νερό. Σε ένα λίτρο νερό διαλύετε δύο κουταλιές πράσινο σαπούνι, προσθέτοντας μια κουταλιά φωτιστικό (μπλε) οινόπνευμα. Ψεκάζετε τα προσβεβλημένα φυτά 1-2 φορές την εβδομάδα μέχρι να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα.
Καλλιέργεια Θέση Οι λεμονιές προτιμούν ηλιόλουστες θέσεις, που δεν εκτίθενται σε ισχυρούς ανέμους. Ευδοκιμούν σε όλα σχεδόν τα εδάφη, από τα αμμώδη έως τα αργιλώδη, αλλά προτιμούν τα καλά αεριζόμενα, με καλή αποστράγγιση, νοτερά και μη αλατούχα εδάφη. Οι λεμονιές είναι ευπαθείς στο κρύο και καταστρέφονται από τις χαμηλές θερμοκρασίες και τον παρατεταμένο παγετό. Επίσης, είναι ευαίσθητες στις παρατεταμένες υψηλές θερμοκρασίες, όταν συνοδεύονται από χαμηλή υγρασία.
Στη γλάστρα Είναι φυτό που μπορεί να ευδοκιμήσει και σε μεγάλη γλάστρα στο μπαλκόνι. Ιδανικές για την καλλιέργεια σε γλάστρα είναι οι νάνες ποικιλίες, των οποίων το ύψος δεν ξεπερνά τα 2 μέτρα.
Φύτεμα
Στον κήπο • Αρχικά σκάβετε έναν λάκκο με πλάτος διπλάσιο από το πλάτος της γλάστρας του φυτού που πρόκειται να μεταφυτέψετε και με βάθος μέχρι μιάμιση φορά μεγαλύτερο από το ύψος της. • Τοποθετείτε το φυτό στη μέση του λάκκου και, αν θέλετε, γύρω από την μπάλα χώματος προσθέτετε μία χούφτα οργανικού λιπάσματος. • Αναμειγνύετε το χώμα που βγάλατε από τον λάκκο με κομπόστ ή καλά χωνεμένη κοπριά σε αναλογία 2 προς 1. • Γεμίζετε τον λάκκο με το χώμα μέχρι το επίπεδο του εδάφους. • Περιμετρικά του κορμού ανυψώνετε το χώμα και σχηματίζετε μια κοιλότητα. • Γεμίζετε σιγά σιγά την κοιλότητα με νερό και περιμένετε μέχρι να απορροφηθεί. • Επαναλαμβάνετε τη διαδικασία ποτίσματος άλλες δύο φορές. • Ποτίζετε το φυτό τακτικά (1-2 φορές εβδομαδιαίως) τις πρώτες έξι βδομάδες. • Αν η περιοχή έχει κοκκινόχωμα ή αλκαλικά εδάφη με κακή αποστράγγιση, επιλέγετε λεμονιές εμβολιασμένες σε υποκείμενα νεραντζιάς (Citrus aurantium) ή Citrus volkameriana γιατί είναι πιο ανθεκτικά.
Στη γλάστρα • Αν θέλετε να φυτέψετε λεμονιά στο μπαλκόνι σας, διαλέγετε μία αρκετά μεγάλη γλάστρα. • Χρησιμοποιείτε είτε έτοιμο φυτόχωμα για οπωροφόρα δέντρα είτε κοινό χώμα που έχετε αναμείξει με κομπόστ. • Εμπλουτίζετε το χώμα με λίπασμα τύπου 5-10-20 ή οργανικό λίπασμα. • Στη βάση της γλάστρας βάζετε ελαφρόπετρα ή άλλο αδρανές υλικό για καλή αποστράγγιση του χώματος. • Προσθέτετε το μισό από το χώμα και πάνω του τοποθετείτε το φυτό. Συμπληρώνετε το υπόλοιπο χώμα έως 10 εκατοστά από το χείλος της γλάστρας. Ποτίζετε καλά.
Πολλαπλασιασμός
Οι λεμονιές πολλαπλασιάζονται με μοσχεύματα αλλά συνηθέστερος είναι ο εμβολιασμός (ενοφθαλμισμός) της επιθυμητής ποικιλίας σε υποκείμενα άλλων εσπεριδοειδών, συνήθως νεραντζιάς.
Κλάδεμα Οι λεμονιές κλαδεύονται στο τέλος Φεβρουαρίου και τον Μάρτιο. Καλό είναι να αποφεύγετε το υπερβολικό κλάδεμα, το οποίο έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία νέων κλάδων και μπορεί να αποβεί σε βάρος της καρποφορίας. Περιοριστείτε σε κλάδεμα διαμόρφωσης ή μορφοποίησης και στην απομάκρυνση των νεκρών και κατεστραμμένων βλαστών. Στο κλάδεμα διαμόρφωσης δίνετε στο φυτό σχήμα κυπελλοειδές, αφαιρώντας τους κλάδους που κατευθύνονται προς το εσωτερικό. Ετσι επιτυγχάνεται ο καλύτερος αερισμός και φωτισμός του δέντρου. Περιορίζετε το ύψος του δέντρου για να είναι πιο εύκολη η συγκομιδή και οι άλλες εργασίες. Αφαιρείτε τα ξερά, σπασμένα ή προσβεβλημένα κλαδιά. Αφαιρείτε επίσης όλους τους «λαίμαργους» βλαστούς, δηλαδή τα κλαδιά με γρήγορη, κατακόρυφη ανάπτυξη, γιατί στερούν από το δέντρο θρεπτικά συστατικά και νερό. Για το κλάδεμα χρησιμοποιείτε κλαδευτήρι για τα μικρά κλαδιά και πριόνι για τα μεγαλύτερα. Επειδή οι μεγάλες τομές μπορεί να αποτελέσουν αιτία προσβολής του δέντρου, φροντίστε τες με πάστα επούλωσης (σε καταστήματα γεωργικών ειδών). Πριν από το κλάδεμα μαζεύετε τους ώριμους καρπούς. Τα άρρωστα κλαδιά που αφαιρέσατε καλό είναι να τα καταστρέψετε καίγοντάς τα.
Πότισμα Η ποσότητα του απαιτούμενου νερού εξαρτάται από τη θερμοκρασία, τους ανέμους και την υγρασία της περιοχής, από την ποσότητα και την ετήσια κατανομή των βροχοπτώσεων και από τη σύσταση του εδάφους. Τα νεαρά δέντρα ποτίζονται 2 φορές εβδομαδιαίως. Τα μεγάλα δέντρα λιγότερο τακτικά ανάλογα με την εποχή. Το καλοκαίρι ποτίζετε κάθε 8-12 ημέρες. Τον υπόλοιπο χρόνο, όταν ο καιρός είναι πιο ψυχρός και πιο υγρός, αραιότερα ή και καθόλου. Οι λεμονιές που βρίσκονται σε γλάστρες χρειάζονται τακτικότερο πότισμα από αυτές που βρίσκονται στο έδαφος, αλλά αυτό εξαρτάται από διάφορους παράγοντες (μέγεθος γλάστρας, άνεμοι, θερμοκρασία, αποστράγγιση του χώματος). Εκείνο που πρέπει να θυμάστε είναι ότι το υπερβολικό πότισμα είναι εξίσου επιβλαβές με την ξηρασία.
Λίπασμα Για να έχετε καλύτερη παραγωγή λιπαίνετε τις λεμονιές κάθε μήνα ή τουλάχιστον κάθε έξι βδομάδες από τον Φεβρουάριο έως τον Αύγουστο. Οι λεμονιές που αναπτύσσονται σε γλάστρες λιπαίνονται κάθε 15 ημέρες. Καλό είναι να μη λιπαίνουμε κατά τη διάρκεια των ψυχρών μηνών. Τα λιπάσματα που θα χρησιμοποιήσετε πρέπει να είναι πλούσια σε άζωτο και να έχουν τα απαραίτητα ιχνοστοιχεία, όπως μαγνήσιο, ψευδάργυρο, χαλκό, σίδηρο. Προτού λιπάνετε θα πρέπει να έχετε ποτίσει τα φυτά σας.ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ . Αποτυχία άνθισης:
Θρέψη φυτών πορτοκαλιάς
Τα κύρια θρεπτικά στοιχεία για τη καλλιέργεια της πορτοκαλιάς είναι:
Άζωτο: απαραίτητο στοιχείο για την ομαλή ανάπτυξη της πορτοκαλιάς, της μανταρινιάς και γενικότερα των εσπεριδοειδών. Το άζωτο είναι περισσότερο αναγκαίο κατά την εποχή της άνθησης και του δεσίματος. Σε συνθήκες έλλειψης αζώτου, τα φύλλα είναι μικρότερα του κανονικού μεγέθους και με χρώμα πράσινο ανοιχτό. Η παραγωγή των καρπών ελαττώνεται αλλά δεν επηρεάζεται η ποιότητα τους. Μια από τις χαρακτηριστικές επιδράσεις του αζώτου στον καρπό είναι η αύξηση του πάχους και της τραχύτητας του φλοιού.Φώσφορος: αποτελεί βασικό στοιχείο για τη θρέψη των εσπεριδοειδών γιατί είναι σπουδαίο συστατικό για τις οργανικές ουσίες των κυττάρων. Στα φύλλα των εσπεριδοειδών η ποσότητα του φωσφόρου είναι ίση προς το 1/20 περίπου του αζώτου. Όταν υπάρχει έλλειψη φωσφόρου οι καρποί είναι μαλακοί- εύπλαστοι και ο χυμός όξινος.
Κάλιο: το κάλιο, όπως και τα προηγούμενα είναι αναγκαίο. Σε συνθήκες έλλειψης καλίου, έχουμε έντονη φυλλόπτωση (κυρίως την άνοιξη), εμφάνιση μικρών καστανών κηλίδων και το πιο χαρακτηριστικό είναι η εμφάνιση μικρών εξασθενημένων νέων βλαστών.
Δευτερεύοντα θρεπτικά στοιχεία
Μαγνήσιο: έλλειψη μαγνησίου παρατηρείται συχνά στη πορτοκαλιά. Αρχικά τα φύλλα παρουσιάζουν χλωρωτικές κηλίδες, ενώ σε προχωρημένο στάδιο τροφοπενίας σχηματίζεται ένα αντίστροφο V, δηλαδή εμείς το βλέπουμε Λ, πάνω στο φύλλο, αφήνοντας όμως τα φύλλα πράσινα. Πολλές φορές η τροφοπενία μαγνησίου οφείλεται στον ισχυρό ανταγωνισμό με το κάλιο.Ιχνοστοιχεία
Σίδηρος: στη πορτοκαλιά απαιτούνται μικρές ποσότητες σιδήρου και για αυτό έλλειψη του παρατηρείται σπάνια. Το πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα της έλλειψης είναι η εμφανής διαφορά χρώματος ανάμεσα στα νεύρα του φύλλου και στο υπόλοιπο τμήμα του.Ψευδάργυρος: η έλλειψη ψευδαργύρου είναι πολύ συχνή και εμφανίζεται στα περισσότερα εσπεριδοειδή. Τα φύλλα παραμένουν μικρά και στενά, ενώ στη κορυφή τους γίνονται μυτερά. Η έλλειψη του στοιχείου αυτού οφείλεται κυρίως στο ότι είναι στοιχείο που μετακινείται δύσκολα μέσα στο χώμα και όχι στο ότι κάνουμε εμείς κάτι λάθος.
Μαγγάνιο: χαρακτηριστικό σύμπτωμα της τροφοπενίας είναι το κιτρίνισμα της περιοχής ανάμεσα στα νεύρα των φύλλων. Παρόλο που η έλλειψη του μαγγανίου είναι συνήθης στη πορτοκαλιά, στη μανταρινιά και σε άλλα εσπεριδοειδή, δεν επηρεάζει τη παραγωγή. Παρατηρείται σε όλους τους τύπους εδάφους/ χώματος γιατί στα ελαφρά εδάφη ξεπλένεται εύκολα και στα βαριά δεσμεύεται και δεν αποδίδεται στα φυτά.
Λίπανση πορτοκαλιάς
Για να φυτέψουμε πορτοκαλιά ή μανταρινιά ή οποιοδήποτε εσπεριδοειδές στον κήπο ή στη γλάστρα, θα πρέπει το pH να κυμαίνεται μεταξύ 5,5-7,0 να είναι καλά στραγγιζόμενο και να μην περιέχει πάνω από 30% ασβέστη. Αν κάποιος γνωρίζει το pH του κήπου του ή του χώματος της γλάστρας και δεν είναι μέσα σε αυτά τα όρια, μπορεί να κάνει τα εξής: για να το αυξήσει μπορεί να προσθέσει ασβέστη σε σκόνη. Για να το μειώσει, προσθέτει θείο σε καθαρή μορφή.Τι ακριβώς χρειάζεται το χώμα;
Για να απαντηθεί το ερώτημα αυτό με σαφήνεια, ο καλύτερος τρόπος είναι να γίνει ανάλυση εδάφους και φύλλων σε ένα εργαστήριο, ώστε να αποφευχθεί η υπέρ- λίπανση αλλά και για να γλιτώσετε χρήματα.Από κει και πέρα, το πρώτο μέλημα ενός καλλιεργητή για να βελτιώσει το χώμα του, να το κάνει αφράτο ώστε να κυκλοφορεί ο αέρας είναι να προσθέσει οργανική ουσία, που βελτιώνει τη γονιμότητα, διευκολύνει τη πρόσληψη των στοιχείων και ταυτόχρονα περιέχει και ποσότητες ιχνοστοιχείων. H εφαρμογή της κοπριάς στον κήπο ή στην γλάστρα γίνεται κάθε δύο με τρία χρόνια, εκτός και αν αλλαχτεί το χώμα οπότε στη περίπτωση αυτή προστίθεται καινούργια κοπριά. Η κατάλληλη ποσότητα κοπριάς για έναν κήπο π.χ. 10 τ.μ. Είναι 3 - 6 κιλά. Έχει διαπιστωθεί ότι συχνότερες αλλά μικρότερες δόσεις κοπριάς έχουν καλύτερα αποτελέσματα. Για τη γλάστρα, με διάμετρο 35 - 40 εκατοστά, που είναι μεγάλη, χρειάζονται 2,5 - 3 κουταλιές της σούπας. Αν το χώμα είναι ελαφρύ, την παραχώνουμε σε βάθος 15 - 20 εκατοστά, αν είναι όμως βαρύ την ενσωματώνουμε επιφανειακά, στα 5 - 10 εκατοστά.
Λιπάσματα και εφαρμογή τους
Η υπερβολική χρήση λιπασμάτων, μπορεί να προκαλέσει παρενέργειες στα δένδρα, στη παραγωγικότητα τους αλλά και στους καρπούς. Η χορήγηση των λιπασμάτων μπορεί να γίνει είτε στο έδαφος, με τη μορφή που έχουν ( κοκκώδη), είτε μαζί με το νερό της άρδευσης ( υδρολίπανση) είτε με ψεκασμό στα φύλλα (διαφυλλική λίπανση). Για τη σωστή λίπανση πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη το μέγεθος του δένδρου, αν το χώμα μας είναι γόνιμο, τη ποικιλία της πορτοκαλιάς και άλλα. Σε ελαφρύ χώμα, που μοιάζει με άμμο, χορηγούμε μεγαλύτερη ποσότητα αζώτου διότι σε αυτά ξεπλένεται πιο εύκολα και γρήγορα λόγω ποτίσματος. Σε βαρύ έδαφος, σκουρόχρωμο, ρίχνουμε μεγαλύτερη ποσότητα καλίου γιατί η άργιλος συγκρατεί το στοιχείο και το φυτό δυσκολεύεται να το προσλάβει. Σε εδάφη που είναι “ενδιάμεσα” μετριάζουμε τις ποσότητες και από το ένα στοιχείο και από το άλλο.Τα κυριότερα απλά αζωτούχα λιπάσματα που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για τη λίπανση της πορτοκαλιάς είναι:
Θειική αμμωνία (21% σε άζωτο): Είναι αρκετά ευδιάλυτη και για να απορροφηθεί πρέπει να χορηγηθεί τουλάχιστον πέντε εβδομάδες πριν την άνθηση (δεύτερο δεκαπενθήμερο Μαρτίου). Συνιστάται να παραχώνεται, εκτός και αν το έδαφος είναι ελαφρύ και διαπερατό. Στα βαριά εδάφη, συγκρατείται από την άργιλο και δεν ξεπλένεται εύκολα από το νερό άρδευσης.
Νιτρική αμμωνία (33,5% σε άζωτο): Η περιεκτικότητα του λιπάσματος σε άζωτο, κατά το πρώτο ήμισυ είναι άμεσα απορροφήσιμο διότι είναι στη νιτρική μορφή. Το δεύτερο μισό βρίσκεται στην αμμωνιακή μορφή, όπου είναι πολύ ευδιάλυτη και για αυτό χρησιμοποιείται επιφανειακά. Δεν συγκρατείται όμως καθόλου από Την άργιλο και ξεπλένεται εύκολα. Ασβεστούχος Νιτρική αμμωνία (26% σε άζωτο): Είναι νιτρική αμμωνία αναμεμειγμένη με ασβέστη σε αναλογία 3:1. Το άζωτο είναι και στις δύο μορφές, νιτρικό και αμμωνιακό. Χρησιμοποιείται σε εδάφη που παρουσιάζουν έλλειψη ασβεστίου και εφαρμόζεται επιφανειακά. Είναι χρήσιμο όμως είναι να φτάσει σε βάθος 5-7 εκατοστά.
Νιτροθειική αμμωνία (26% σε άζωτο): Είναι νιτρική αμμωνία αναμεμειγμένη με θειική σε αναλογία 50:50. Έχει 1/4 νιτρικό άζωτο και 3/4 αμμωνιακό. Είναι το κατ εξοχή αζωτούχο λίπασμα που χρησιμοποιείται για να μειώνει το ΡΗ του εδάφους. Πρέπει να καλύπτεται.
Ουρία (46% σε άζωτο): Είναι βραδείας απόδοσης λίπασμα και πρέπει να διασπαστεί πρώτα ώστε να μπορέσει να απορροφηθεί από το έδαφος. Για αυτό χρησιμοποιείται στο έδαφος τουλάχιστον 7-8 εβδομάδες πριν την άνθιση (αρχές Μαρτίου) και σε διαφυλλικούς ψεκασμούς σε δόση κάτω του 1% καθαρής ουρίας, με σκευάσματα, χωρίς διουρία. Πρέπει να καλύπτεται διαφορετικά οι απώλειες αζώτου είναι πολύ μεγάλες.
Εφαρμογή αζωτούχου λίπανσης
Προσθέτουμε στο έδαφος 0,4 - 0,8 μονάδες αζώτου ανά δένδρο, αν έχουμε κήπο ή αλλιώς στη γλάστρα στο δενδρύλλιο, ανάλογα με το μέγεθος του και τη σύσταση του εδάφους.Η αζωτούχος λίπανση πρέπει να χορηγείται σε μια δόση ή το πολύ σε δυο δόσεις, εκ των οποίων η πρώτη να είναι τα 3/4 του συνόλου και η δεύτερη το 1/4 (μετά τη πτώση των πετάλων από τα άνθη). Δεν πρέπει να ρίχνεται αργότερα γιατί ενδεχομένως να καθυστερήσει την ωρίμανση, να μειώσει την ποιότητα των καρπών, να παρατείνει τη βλάστηση το Φθινόπωρο και έτσι αυξήσει την ευαισθησία των δένδρων στο κρύο (παγετό) κλπ.
Η φωσφορική αμμωνία (16-20-0 ή 20-10-0) πρέπει να αποκλεισθεί από τη λίπανση της πορτοκαλιάς, γιατί έχει σχέση με το κατσάρωμα των καρπών.
Το κυριότερο φωσφορούχο λίπασμα που μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην πορτοκαλιά είναι:
Το απλό υπερφωσφορικό (0-0-0): Χρησιμοποιείται ευρέως στη χώρα μας. Έχει τη μεγαλύτερη διαλυτότητα και κινητικότητα στο έδαφος από άλλες ενώσεις φωσφόρου. Επειδή όμως αυτές είναι σχετικά μικρές, επιβάλλεται το λίπασμα να παραχώνεται στο έδαφος.
Εφαρμογή φωσφορικής λίπανσης
Προσθέτουμε στο έδαφος 0,4 - 0,8 μονάδες φωσφόρου κατά το χειμώνα και στη συνέχεια το ενσωματώνουμε σε βάθος όχι μεγαλύτερο των 5-7 εκατοστών. Η επικάλυψη επιβάλλεται λόγω της ελάχιστης κινητικότητας και διαλυτότητας του φωσφόρου στο έδαφος.Τα κυριότερα καλιούχα λιπάσματα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν είναι:
Θειικό κάλιο (0-0-48): Έχει μικρή διαλυτότητα στο νερό και κινητικότητα στο έδαφος, για αυτό δεν χρησιμοποιείται επιφανειακά αλλά εσωτερικά του εδάφους (ενδοεδαφικά) αφού παραχωθεί. Εάν χρησιμοποιηθεί επιφανειακά, η αποτελεσματικότητα του μειώνεται σημαντικά. Θεωρείται η καλύτερα προσαρμοσμένη μορφή καλιούχου λιπάσματος σε όλα τα εδάφη.
Νιτρικό κάλιο (13-0-44/46): Έχει καλύτερη κινητικότητα από όλα τα καλιούχα σκευάσματα, αυξημένη αποτελεσματικότητα και φυσικά 13% άζωτο υπό νιτρική μορφή, που είναι άμεσα αφομοιώσιμο.
Εφαρμογή λίπανσης καλίου
Προσθέτουμε στο έδαφος κατά το χειμώνα 0,5-1 μονάδα καλίου, δηλαδή περίπου 1-2 κιλά θειικού ή νιτρικού καλίου ανά δένδρο και απαραίτητα τα ενσωματώνουμε ελαφρά (5-7 εκατοστά). Σε περίπτωση που έχουμε τη πορτοκαλιά σε γλάστρα, χρησιμοποιούμε τη μισή ποσότητα, από 500 γραμμάρια μέχρι 1 κιλό. Η λίπανση με κάλιο γίνεται κάθε 3-4 χρόνια με ποσότητες 4-5 κιλά θειικού καλίου ανά δένδρο.Για τη τροφοπενία του μαγνησίου συνιστώνται τα εξής: σε ελαφρύ, αμμώδες χώμα, προσθέτουμε το φθινόπωρο ή στην αρχή της άνοιξης λίγα γραμμάρια( 3- 5 γραμμάρια) θειικού ψευδαργύρου. Βέβαια, δεν θα δώσει αποτελέσματα άμεσα, αλλά θα αρχίσει νε περιορίζει τη τροφοπενία. Σε έδαφος που είναι βαρύ, είναι καλό νε ψεκάζουμε σε κάθε νέα βλάστηση με νιτρικό μαγνήσιο 1%. Προσοχή: στον ψεκασμό πρέπει να προσθέτουμε διαβρεκτικό.
Για τη τροφοπενία του σιδήρου προτείνονται τα εξής: όταν η τροφοπενία είναι ελαφριάς μορφής, ψεκάζουμε με χηλικό σίδηρο ή την άνοιξη ή το φθινόπωρο σε δόση 0,1%. Αν είναι προχωρημένου σταδίου, προσθέτουμε οργανικό σίδηρο στο έδαφος ή στη γλάστρα την άνοιξη, ανάλογα με τη περιεκτικότητα που έχει σε σίδηρο. Επίσης, τα λιπάσματα θειική αμμωνία, θειικό κάλιο και η κοπριά, επειδή κατεβάζουν το PH του εδάφους, βοηθούν και στην αντιμετώπιση της τροφοπενίας.
Για τη τροφοπενία ψευδαργύρου: με την έναρξη της βλάστησης την άνοιξη, όταν το δένδρο μας έχει φθάσει το 1/3 του τελικού μήκους, είναι απαραίτητος ένας ψεκασμός με θειικό ψευδάργυρο 23%, σε δόση 3 γραμμαρίων σε 1 λίτρο νερό, με προσθήκη διαβρεκτικού ή ανάμειξη με 1,5 γραμμάριο σβησμένο ασβέστη. Να γίνεται καλό “λούσιμο” του δένδρου. Είναι σημαντικό ο ψεκασμός αυτός να μην γίνεται κατά την άνθηση και επίσης μπορεί να επαναληφθεί στη μικρή βλάστηση του φθινοπώρου. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί και οξείδιο του ψευδαργύρου σε δόση 0,2% και τέλος να χρησιμοποιείται το σκεύασμα ΖΙΝΕΒ σαν μυκητοκτόνος στο ψεκασμό κατά της φυτόφθορας, γιατί βασικό του στοιχείο είναι ο ψευδάργυρος.
Για τη τροφοπενία του μαγγανίου: είναι σημαντικό να λιπαίνουμε με ουσίες που κατεβάζουν το ΡΗ του εδάφους, όπως θειάφι, θειική αμμωνία κ.ά, να χρησιμοποιείται μυκητοκτόνο σκεύασμα που έχει σαν βασικό στοιχείο το μαγγάνιο, όπως το MANCΟΖΕB που κυκλοφορεί στο εμπόριο με τα ονόματα M45 και DITHANE ULTRA και επίσης μπορεί να γίνεται ψεκασμός θεραπευτικά με θειικό μαγγάνιο 1% στη νέα βλάστηση.
Επίσης, εμπορικά λιπάσματα που χρησιμοποιούνται στη λίπανση της πορτοκαλιάς, αλλά και σε όλα τα εσπεριδοειδή, και είναι κατάλληλα και για βιολογική καλλιέργεια είναι:
- Femvigor: υπάρχει σε σκόνη, σάκοι των 40 κιλών και εφαρμόζεται πριν τη σπορά στον κήπο ή τη μεταφύτευση στη γλάστρα, καθώς και στην αρχή της βλαστικής περιόδου.
- Dacota: είναι σε υγρή μορφή, σε δοχεία του 1 λίτρου, εφαρμόζεται μαζί με το νερό για το πότισμα των ριζών και μετά το κλάδεμα όπου κάνουμε επάλειψη των πληγών. Σε κήπο χρησιμοποιούμε 3 ml/ τ.μ. και για τη γλάστρα μας, διαλύουμε λίγο λιγότερο σε νερό.
Ποικιλίες πορτοκαλιάς
Ομφαλοφόρο της Ουάσινγκτον: είναι γνωστή με το όνομα Μέρλιν και είναι η ποικιλία που καλλιεργείται κυρίως στη χώρα μας. Ο καρπός της έχει πλούσιους χυμούς και ωριμάζει στα τέλη Οκτώβρη- αρχές ΝοέμβρηΓιάφφας ή Κύπρου: καλλιεργείται κυρίως στην Κύπρο αλλά και το Ισραήλ. Ο καρπός της είναι ογκώδης μα ο φλοιός της λίγο “ανώμαλος” στην υφή.
Valencia Late: Ισπανική ποικιλία που διαδόθηκε σε όλο τον κόσμο. Είναι ποικιλία που ωριμάζει τον Μάρτιο και μας δίνει καρπούς το καλοκαίρι.
Άλλες ποικιλίες που καλλιεργούνται αλλά σε πολύ μικρότερη έκταση είναι τα Γλυκοπορτόκαλα ή Νόλτσια ή Σεκέρια, τα Λαϊνάτα Κρήτης και άλλες.
Συμβουλές για καλλιέργεια πορτοκαλιάς σε γλάστρα
Το χώμα πρέπει να στεγνώνει ανάμεσα στα ποτίσματα.Αντέχει στη ξηρασία αλλά όχι στο κρύο, πρέπει η γλάστρα να είναι τοποθετημένη σε σημείο που να προστατεύεται όσο το δυνατόν περισσότερο από το κρύο.
Σε περίπτωση που αγοράσετε δενδρύλλιο από φυτώριο, για να κάνετε τη μεταφύτευση, θα πρέπει η καινούργια γλάστρα να είναι μεγαλύτερη από τη γλάστρα που βρίσκεται ήδη το φυτό. Προσοχή: κατά τη μεταφύτευση δεν χαλάμε τη μπάλα χώματος που καλύπτει τη ρίζα. Αφού βάλουμε χώμα στη μεγάλη γλάστρα, μεταφυτεύουμε και προσθέτουμε χώμα πιέζοντας το ελαφρά και τέλος ποτίζουμε.
Για καλύτερα αποτελέσματα, στο κάτω μέρος της γλάστρας ανοίγουμε μια τρύπα για καλύτερη στράγγιση αλλά για να μην μας "φεύγε"» χώμα, τοποθετούμε μόνιμα ένα κομμάτι ύφασμα ανάμεσα από τη γλάστρα και από το πιατάκι.
Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΛΕΜΟΝΙΑΣΠεριγραφή
Η λεμονιά μπορεί να μεγαλώσει μέχρι 6 μέτρα σε ύψος (20 πόδια), αλλά συνήθως είναι πιο κοντή. Τα κλαδιά του δέντρου έχουν αγκάθια και σχηματίζουν ανοιχτό στέμμα. Τα φύλλα είναι πράσινα, λαμπερά και έχουν ελλειψοειδές σχήμα. Τα άνθη είναι λευκά εξωτερικά με με το εσωτερικό τους να κλίνει προς το μωβ. Στη λεμονιά, τόσο ο καρπός όσο και τα άνθη υπάρχουν ταυτόχρονα. Τα λεμόνια έχουν σχήμα ωοειδές με τις άκρες τους μυτερές. Όταν είναι ώριμα έχουν χρώμα έντονο κίτρινο.
Υπάρχουν διάφορες ποικιλίες λεμονιών, όπως τα Εύρηκα, Λισαβόνας και Μέγερ.Καλλιέργεια
Οι λεμονιές φυτρώνουν σε τροπικά και εύκρατα κλίματα και δεν αντέχουν πολύ χαμηλές θερμοκρασίες. Προτιμούν τη θερμοκρασία μεταξύ 15–30 °C (60–85 °F) και χρειάζονται πολλή ηλιοφάνεια. Αναπτύσσονται καλά σε γόνιμο, ξηρό χώμα. Οι λεμονιές χρειάζονται πολύ νερό, αλλά και να στεγνώνουν μεταξύ των ποτισμάτων.
Χώρες που παράγουν πολλά λεμόνια είναι η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ιταλία και άλλες μεσογειακές χώρες, η Αργεντινή, η Ινδία, η Βραζιλία και οι ΗΠΑ. Μπορούν να φυτευτούν ως φυτά κήπου ή και σε γλάστρα αν κλαδεύονται για να παραμείνουν μικρές.
Το λεμόνι είναι καλλιεργημένο υβρίδιο που προέρχεται από άγριες ποικιλίες όπως το κίτρο και το μανταρίνι. Είναι άγνωστο πού και πότε έγινε αυτή η διασταύρωση. Ο κίτρος, προφανώς ο καρπός στον οποίο αναφέρεται ο Πλίνιος στη Φυσική ιστορία (XII, vii.15) ως το malum medicum — τον "ιατρικό καρπό" — είναι, κατά τα φαινόμενα, το πρώτο εσπεριδοειδές που ήταν γνωστό στη Μεσόγειο. Απεικονίσεις εσπεριδοειδών δέντρων υπάρχουν σε ρωμαϊκά μωσαϊκά στη Βόρεια Αφρική, αλλά η πρώτη σαφής περιγραφή του λεμονιού συναντάται στις αρχές του 10ου αιώνα, σε πραγματεία περί γεωργίας του Άραβα Κούστους Αλ-Ρούμι. Περί τα τέλη του 12ου αιώνα, ο Ιμπν Τζαμί, προσωπικός γιατρός του μεγάλου μουσουλμάνου ηγέτη Σαλαντίν, έγραψε πραγματεία περί του λεμονιού. Πιστεύεται ότι οι πρώτες λεμονιές καλλιεργήθηκαν στο οροπέδιο Ντεκάν στην κεντρική Ινδία.
Η ονομασία "λεμόνι" προέρχεται από την περσική λέξη (لیمو Limu), η οποία είναι συγγενική με τη σανσκριτική λέξη nimbuka. Λεμονιές καλλιεργήθηκαν στη Γένοβα στα μέσα του 15ου αιώνα και εμφανίστηκαν στις Αζόρες το 1494. Πρόσφατες έρευνες έχουν επισημάνει λεμόνια στα ερείπια της Πομπηίας. Τα λεμόνια χρησιμοποιήθηκαν παλιά από το Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό για την καταπολέμηση του σκορβούτου, καθώς παρείχαν μεγάλη ποσότητα βιταμίνης C.
Χώρες που παράγουν πολλά λεμόνια είναι η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ιταλία και άλλες μεσογειακές χώρες, η Αργεντινή, η Ινδία, η Βραζιλία και οι ΗΠΑ. Μπορούν να φυτευτούν ως φυτά κήπου ή και σε γλάστρα αν κλαδεύονται για να παραμείνουν μικρές.
Το λεμόνι είναι καλλιεργημένο υβρίδιο που προέρχεται από άγριες ποικιλίες όπως το κίτρο και το μανταρίνι. Είναι άγνωστο πού και πότε έγινε αυτή η διασταύρωση. Ο κίτρος, προφανώς ο καρπός στον οποίο αναφέρεται ο Πλίνιος στη Φυσική ιστορία (XII, vii.15) ως το malum medicum — τον "ιατρικό καρπό" — είναι, κατά τα φαινόμενα, το πρώτο εσπεριδοειδές που ήταν γνωστό στη Μεσόγειο. Απεικονίσεις εσπεριδοειδών δέντρων υπάρχουν σε ρωμαϊκά μωσαϊκά στη Βόρεια Αφρική, αλλά η πρώτη σαφής περιγραφή του λεμονιού συναντάται στις αρχές του 10ου αιώνα, σε πραγματεία περί γεωργίας του Άραβα Κούστους Αλ-Ρούμι. Περί τα τέλη του 12ου αιώνα, ο Ιμπν Τζαμί, προσωπικός γιατρός του μεγάλου μουσουλμάνου ηγέτη Σαλαντίν, έγραψε πραγματεία περί του λεμονιού. Πιστεύεται ότι οι πρώτες λεμονιές καλλιεργήθηκαν στο οροπέδιο Ντεκάν στην κεντρική Ινδία.
Η ονομασία "λεμόνι" προέρχεται από την περσική λέξη (لیمو Limu), η οποία είναι συγγενική με τη σανσκριτική λέξη nimbuka. Λεμονιές καλλιεργήθηκαν στη Γένοβα στα μέσα του 15ου αιώνα και εμφανίστηκαν στις Αζόρες το 1494. Πρόσφατες έρευνες έχουν επισημάνει λεμόνια στα ερείπια της Πομπηίας. Τα λεμόνια χρησιμοποιήθηκαν παλιά από το Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό για την καταπολέμηση του σκορβούτου, καθώς παρείχαν μεγάλη ποσότητα βιταμίνης C.
Στη μαγειρική
Τα λεμόνια σερβίρονται συχνά ως λεμονάδα ή ως διακόσμηση σε ποτά όπως το παγωμένο τσάι ή αεριούχα αναψυκτικά, με μια φέτα είτε μέσα στο ποτήρι είτε στηριγμένη στο χείλος. Χρησιμοποιούνται στην παρασκευή του ιταλικού λικέρ λιμοντσέλο. Ένα κομματάκι λεμόνι προστίθεται επίσης συχνά στο νερό για να δώσει λίγη γεύση. Ο χυμός λεμονιού χρησιμοποιείται πολύ σε φαγητά με ψάρι. Επιπλέον, χρησιμοποιείται πολύ, μαζί με άλλα υλικά, για μαρινάρισμα κρέατος πριν από το μαγείρεμα.
Μερικοί άνθρωποι τρώνε το λεμόνι ως φρούτο, όμως σε αυτή την περίπτωση πρέπει να καταναλώνεται αμέσως μετά νερό για να ξεπλένονται τα δόντια από το κιτρικό οξύ και τη ζάχαρη, τα οποία μπορούν να προκαλέσουν τερηδόνα και άλλες οδοντικές ασθένειες. Τα λεμόνια γίνονται επίσης μαρμελάδα, είτε μόνα τους είτε σε συνδυασμό με πορτοκάλια.
100 χιλιοστόλιτρα λεμονοχυμού περιέχουν περίπου 50 χιλιοστόγραμμα βιταμίνης C και 5 γραμμάρια κιτρικού οξέος.
Υπάρχουν πολλές καλλιεργητικές ποικιλίες λεμονιάς, αλλά και υβρίδιά της με άλλα είδη του γένους Citrus. Ποικιλίες λεμονιάς που θα βρείτε σε ελληνικά φυτώρια είναι οι παρακάτω: Αδαμοπούλου, Βακάλου, Ζαμπετάκη, Μαγλήνη ή Μαγληνό, Χονδρολεμονιά, Eureka, Interdonato, Lisbon, Verna ή Berna κ.ά.
Lisbon Πολύ παραγωγική ποικιλία. Τα δέντρα της έχουν πλούσιο φύλλωμα, πολλά αγκάθια και είναι ανθεκτικότερα στο κρύο. Εχει καρπούς μεγάλους, με λίγα σπέρματα και μεγάλη περιεκτικότητα σε χυμό. 100 χιλιοστόλιτρα λεμονοχυμού περιέχουν περίπου 50 χιλιοστόγραμμα βιταμίνης C και 5 γραμμάρια κιτρικού οξέος.
Υπάρχουν πολλές καλλιεργητικές ποικιλίες λεμονιάς, αλλά και υβρίδιά της με άλλα είδη του γένους Citrus. Ποικιλίες λεμονιάς που θα βρείτε σε ελληνικά φυτώρια είναι οι παρακάτω: Αδαμοπούλου, Βακάλου, Ζαμπετάκη, Μαγλήνη ή Μαγληνό, Χονδρολεμονιά, Eureka, Interdonato, Lisbon, Verna ή Berna κ.ά.
Interdonato Πρώιμη ιταλική ποικιλία της οποίας η συγκομιδή αρχίζει από το τέλος Αυγούστου. Είναι
μονόφορη, αρκετά παραγωγική και συνήθως χωρίς αγκάθια. Εχει καρπό με λίγα σπέρματα, κυλινδρικό, λείο και πλούσιο σε χυμό.
Eureka δημιουργήθηκε στην Καλιφόρνια γύρω στο 1850. Είναι ποικιλία δίφορη, λιγότερο ανθεκτική στο ψύχος, αλλά πολύ παραγωγική. Τα δέντρα της δεν έχουν αγκάθια και οι καρποί της είναι μεγάλου μεγέθους, με λίγα σπέρματα και πλούσιοι σε χυμό. Η συγκομιδή αρχίζει από το τέλος του χειμώνα.
Χονδρολεμονιά είναι δίφορη και έχει καρπούς μετρίου ή μεγάλου μεγέθους, χωρίς σπέρματα, με χονδρή γευστική φλούδα και πλούσιο χυμό.
Verna (Berna) Τα δέντρα της είναι μεγάλα και δεν έχουν αγκάθια. Είναι ποικιλία δίφορη με καρπούς μεσαίου ή μεγάλου μεγέθους, που έχουν λίγα σπέρματα και χυμό λιγότερο ξινό.
Αδαμοπούλου η ποικιλία αυτή είναι πολύφορη και έχει καρπό μετρίου ή μεγάλου μεγέθους, με σάρκα χωρίς σπέρματα (κουκούτσια), πλούσια σε χυμό.
Ιδιότητες - Χρήσεις Ο πλούσιος σε βιταμίνη C, ξινός χυμός του λεμονιού χρησιμοποιείται ως άρτυμα, δίνοντας γεύση και άρωμα στα φαγητά, στα γλυκά και στα ποτά, αλλά και ως συντηρητικό. Τα λεμόνια χρησιμοποιούνται στη ζαχαροπλαστική, είτε για να αρωματίζουν γλυκά είτε για την παρασκευή μαρμελάδας (μόνα τους ή με άλλα εσπεριδοειδή) και γλυκών του κουταλιού. Ο χυμός του λεμονιού χρησιμοποιείται και στην ποτοποιία (σε αναψυκτικά και ηδύποτα). Το εξωτερικό δερματώδες περικάρπιο του λεμονιού, δηλαδή η φλούδα, χρησιμοποιείται στην παραγωγή αρωματικού λαδιού (αιθέριο έλαιο). Αιθέρια έλαια με ευρεία χρήση στην αρωματοποιία, στη σαπωνοποιία, αλλά και στην κοσμετολογία παράγονται και από άλλα μέρη του φυτού (φύλλα, νεαρούς βλαστούς, άνθη, ανώριμους καρπούς, σπέρματα). Το λεμόνι θεωρείται ότι έχει φαρμακευτική δράση, καθώς έχει διουρητικές, αντιασθματικές, απολυμαντικές, αντιμικροβιακές και άλλες ιδιότητες. Λόγω της μεγάλης ποσότητας βιταμίνης C που περιέχει, ενδείκνυται για την καταπολέμηση του σκορβούτου, των κρυολογημάτων, ενώ έχει ευεργετικές ιδιότητες έναντι των στομαχικών διαταραχών και της δυσπεψίας. Τέλος, ως σύμβολο αγνότητας, τα άνθη της λεμονιάς χρησιμοποιούνται και στις γαμήλιες τελετές.
Ασθένειες Οι λεμονιές είναι ευαίσθητα δέντρα και προσβάλλονται από ασθένειες που οφείλονται σε μύκητες όπως η σήψη του ξύλου και του λαιμού (της βάσης του δέντρου), η κομμίωση, η ανθράκωση, η κορυφοξήρα και σε ασθένειες που οφείλονται σε ζωικούς οργανισμούς όπως ο ψευδόκοκκος, οι ψώρες, ο εριώδης (αλευρώδης), η μύγα της Μεσογείου, ο φυλλοκνίστης, τα ακάρεα, οι αφίδες (μελίγκρες) και οι νηματώδεις σκώληκες.
Κορυφοξήρα είναι από τις σοβαρότερες ασθένειες των εσπεριδοειδών. Προκαλείται από τον μύκητα Deuterophoma tracheiphila και εκδηλώνεται συνήθως με την απότομη ξήρανση των ακραίων βλαστών. Αντιμετωπίζεται με κλάδεμα των προσβεβλημένων κλάδων (σε αρχικά στάδια) και ψεκασμούς με χαλκούχα σκευάσματα. Από τις πλέον ανθεκτικές στην κορυφοξήρα είναι οι ποικιλίες Αδαμοπούλου και Lisbon.
Aνθράκωση κοινή ασθένεια, η οποία προσβάλλει κυρίως δέντρα απεριποίητα. Τα συμπτώματα μοιάζουν με της κορυφοξήρας, ενώ στους καρπούς εμφανίζεται με τη μορφή ξηρών σκουρόχρωμων κηλίδων.
Ψευδόκοκκος (Planococcus citri) είναι πολύ διαδεδομένο ημίπτερο έντομο, που προσβάλλει όλα τα φυτικά τμήματα. Αντιμετωπίζεται με την αραίωση του φυλλώματος και με ψεκασμό με θερινό πολτό (καταστήματα γεωργικών ειδών).
Εριώδης (Aleurothrixus floccosus) είναι έντομο και προσβάλλει τα φύλλα και τους καρπούς των εσπεριδοειδών. Αντιμετωπίζεται με τον ίδιο τρόπο με τον ψευδόκοκκο.
Φυλλοκνίστης (Phyllocnistis citrella) είναι έντομο (λεπιδόπτερο) που εμφανίστηκε σχετικά πρόσφατα στη χώρα μας, αλλά έχει δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στην καλλιέργεια των εσπεριδοειδών. Οι προνύμφες του (κάμπιες) τρέφονται με τα νεαρά φύλλα και τους νεαρούς βλαστούς σχηματίζοντας οφιοειδείς στοές.
Οι τετράνυχοι (ακάρεα) και οι αφίδες (μελίγκρες) προσβάλλουν όλα τα μέρη του φυτού (φύλλα, βλαστούς και καρπούς) τα οποία απομυζούν.
Θεραπεία χωρίς φυτοφαρμακα Για την καταπολέμησή τους χωρίς τη χρήση φυτοφαρμάκων μπορεί να γίνει ψεκασμός με ένα διάλυμα πράσινου σαπουνιού και οινοπνεύματος σε νερό. Σε ένα λίτρο νερό διαλύετε δύο κουταλιές πράσινο σαπούνι, προσθέτοντας μια κουταλιά φωτιστικό (μπλε) οινόπνευμα. Ψεκάζετε τα προσβεβλημένα φυτά 1-2 φορές την εβδομάδα μέχρι να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα.
Καλλιέργεια Θέση Οι λεμονιές προτιμούν ηλιόλουστες θέσεις, που δεν εκτίθενται σε ισχυρούς ανέμους. Ευδοκιμούν σε όλα σχεδόν τα εδάφη, από τα αμμώδη έως τα αργιλώδη, αλλά προτιμούν τα καλά αεριζόμενα, με καλή αποστράγγιση, νοτερά και μη αλατούχα εδάφη. Οι λεμονιές είναι ευπαθείς στο κρύο και καταστρέφονται από τις χαμηλές θερμοκρασίες και τον παρατεταμένο παγετό. Επίσης, είναι ευαίσθητες στις παρατεταμένες υψηλές θερμοκρασίες, όταν συνοδεύονται από χαμηλή υγρασία.
Στη γλάστρα Είναι φυτό που μπορεί να ευδοκιμήσει και σε μεγάλη γλάστρα στο μπαλκόνι. Ιδανικές για την καλλιέργεια σε γλάστρα είναι οι νάνες ποικιλίες, των οποίων το ύψος δεν ξεπερνά τα 2 μέτρα.
Φύτεμα
Στον κήπο • Αρχικά σκάβετε έναν λάκκο με πλάτος διπλάσιο από το πλάτος της γλάστρας του φυτού που πρόκειται να μεταφυτέψετε και με βάθος μέχρι μιάμιση φορά μεγαλύτερο από το ύψος της. • Τοποθετείτε το φυτό στη μέση του λάκκου και, αν θέλετε, γύρω από την μπάλα χώματος προσθέτετε μία χούφτα οργανικού λιπάσματος. • Αναμειγνύετε το χώμα που βγάλατε από τον λάκκο με κομπόστ ή καλά χωνεμένη κοπριά σε αναλογία 2 προς 1. • Γεμίζετε τον λάκκο με το χώμα μέχρι το επίπεδο του εδάφους. • Περιμετρικά του κορμού ανυψώνετε το χώμα και σχηματίζετε μια κοιλότητα. • Γεμίζετε σιγά σιγά την κοιλότητα με νερό και περιμένετε μέχρι να απορροφηθεί. • Επαναλαμβάνετε τη διαδικασία ποτίσματος άλλες δύο φορές. • Ποτίζετε το φυτό τακτικά (1-2 φορές εβδομαδιαίως) τις πρώτες έξι βδομάδες. • Αν η περιοχή έχει κοκκινόχωμα ή αλκαλικά εδάφη με κακή αποστράγγιση, επιλέγετε λεμονιές εμβολιασμένες σε υποκείμενα νεραντζιάς (Citrus aurantium) ή Citrus volkameriana γιατί είναι πιο ανθεκτικά.
Στη γλάστρα • Αν θέλετε να φυτέψετε λεμονιά στο μπαλκόνι σας, διαλέγετε μία αρκετά μεγάλη γλάστρα. • Χρησιμοποιείτε είτε έτοιμο φυτόχωμα για οπωροφόρα δέντρα είτε κοινό χώμα που έχετε αναμείξει με κομπόστ. • Εμπλουτίζετε το χώμα με λίπασμα τύπου 5-10-20 ή οργανικό λίπασμα. • Στη βάση της γλάστρας βάζετε ελαφρόπετρα ή άλλο αδρανές υλικό για καλή αποστράγγιση του χώματος. • Προσθέτετε το μισό από το χώμα και πάνω του τοποθετείτε το φυτό. Συμπληρώνετε το υπόλοιπο χώμα έως 10 εκατοστά από το χείλος της γλάστρας. Ποτίζετε καλά.
Πολλαπλασιασμός
Οι λεμονιές πολλαπλασιάζονται με μοσχεύματα αλλά συνηθέστερος είναι ο εμβολιασμός (ενοφθαλμισμός) της επιθυμητής ποικιλίας σε υποκείμενα άλλων εσπεριδοειδών, συνήθως νεραντζιάς.
Κλάδεμα Οι λεμονιές κλαδεύονται στο τέλος Φεβρουαρίου και τον Μάρτιο. Καλό είναι να αποφεύγετε το υπερβολικό κλάδεμα, το οποίο έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία νέων κλάδων και μπορεί να αποβεί σε βάρος της καρποφορίας. Περιοριστείτε σε κλάδεμα διαμόρφωσης ή μορφοποίησης και στην απομάκρυνση των νεκρών και κατεστραμμένων βλαστών. Στο κλάδεμα διαμόρφωσης δίνετε στο φυτό σχήμα κυπελλοειδές, αφαιρώντας τους κλάδους που κατευθύνονται προς το εσωτερικό. Ετσι επιτυγχάνεται ο καλύτερος αερισμός και φωτισμός του δέντρου. Περιορίζετε το ύψος του δέντρου για να είναι πιο εύκολη η συγκομιδή και οι άλλες εργασίες. Αφαιρείτε τα ξερά, σπασμένα ή προσβεβλημένα κλαδιά. Αφαιρείτε επίσης όλους τους «λαίμαργους» βλαστούς, δηλαδή τα κλαδιά με γρήγορη, κατακόρυφη ανάπτυξη, γιατί στερούν από το δέντρο θρεπτικά συστατικά και νερό. Για το κλάδεμα χρησιμοποιείτε κλαδευτήρι για τα μικρά κλαδιά και πριόνι για τα μεγαλύτερα. Επειδή οι μεγάλες τομές μπορεί να αποτελέσουν αιτία προσβολής του δέντρου, φροντίστε τες με πάστα επούλωσης (σε καταστήματα γεωργικών ειδών). Πριν από το κλάδεμα μαζεύετε τους ώριμους καρπούς. Τα άρρωστα κλαδιά που αφαιρέσατε καλό είναι να τα καταστρέψετε καίγοντάς τα.
Πότισμα Η ποσότητα του απαιτούμενου νερού εξαρτάται από τη θερμοκρασία, τους ανέμους και την υγρασία της περιοχής, από την ποσότητα και την ετήσια κατανομή των βροχοπτώσεων και από τη σύσταση του εδάφους. Τα νεαρά δέντρα ποτίζονται 2 φορές εβδομαδιαίως. Τα μεγάλα δέντρα λιγότερο τακτικά ανάλογα με την εποχή. Το καλοκαίρι ποτίζετε κάθε 8-12 ημέρες. Τον υπόλοιπο χρόνο, όταν ο καιρός είναι πιο ψυχρός και πιο υγρός, αραιότερα ή και καθόλου. Οι λεμονιές που βρίσκονται σε γλάστρες χρειάζονται τακτικότερο πότισμα από αυτές που βρίσκονται στο έδαφος, αλλά αυτό εξαρτάται από διάφορους παράγοντες (μέγεθος γλάστρας, άνεμοι, θερμοκρασία, αποστράγγιση του χώματος). Εκείνο που πρέπει να θυμάστε είναι ότι το υπερβολικό πότισμα είναι εξίσου επιβλαβές με την ξηρασία.
Λίπασμα Για να έχετε καλύτερη παραγωγή λιπαίνετε τις λεμονιές κάθε μήνα ή τουλάχιστον κάθε έξι βδομάδες από τον Φεβρουάριο έως τον Αύγουστο. Οι λεμονιές που αναπτύσσονται σε γλάστρες λιπαίνονται κάθε 15 ημέρες. Καλό είναι να μη λιπαίνουμε κατά τη διάρκεια των ψυχρών μηνών. Τα λιπάσματα που θα χρησιμοποιήσετε πρέπει να είναι πλούσια σε άζωτο και να έχουν τα απαραίτητα ιχνοστοιχεία, όπως μαγνήσιο, ψευδάργυρο, χαλκό, σίδηρο. Προτού λιπάνετε θα πρέπει να έχετε ποτίσει τα φυτά σας.ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ . Αποτυχία άνθισης:
Μειωμένος φωτισμός, υπερβολική αζωτούχος λίπανση, λάθος κλάδεμα. Προβείτε στις κατάλληλες διορθωτικές ενέργειες.
Αποτυχία καρπόδεσης: Έλλειψη χειμερινού ψύχους, πολύ υψηλή καλοκαιρινή θερμοκρασία.
Καρπόπτωση: Υπερβολικό πότισμα, υψηλές θερμοκρασίες με ταυτόχρονη απουσία υγρασίας. Προσοχή στο πότισμα. Τα καρποφόρα ποτίζονται 1 φορά την εβδομάδα.
Μικροκαρπία: Τροφοπενία καλίου και ψευδαργύρου. Προσθήκη κατάλληλου λιπάσματος
Ξεθωριασμένα φύλλα και ιστός σαν της αράχνης: Προσβολή από τετράνυχο. Εφαρμογή ακαρεοκτόνου.
Κίτρινα φύλλα: Έλλειψη θρεπτικών στοιχείων ή υπερβολικό πότισμα. Διορθώστε τις συνθήκες του φυτού.
Κατσάρωμα ή τσαλάκωμα νεαρών κυρίως φύλλων: Προσβολή από έντομα (αφίδες, ακάρεα, φυλλοκνίστης). Εφαρμογή κατάλληλου εντομοκτόνου.
Παράλληλος τρόπος για την αντιμετώπιση του φυλλοκνίστη και της μεσογειακής μύγας ειναι η τοποθέτηση κίτρινων κολητικών εντομοπαγίδων,δένοντας ταυτόχρονα και ένα μάτσο φασκομηλιά ανάμεσα στο φύλλωμα.
Η Μανταρινιά.
Η Μανταρινιά.
Η μανταρινιά, όπως και τα υπόλοιπα εσπεριδοειδή, κατάγεται από την ανατολική Ασία (Κίνα, Ινδονησία κ.α.), όπου και καλλιεργούνταν αρκετές χιλιάδες χρόνια πριν φτάσει στην Ευρώπη. Οσον αφορά τη χώρα μας, οι πρώτες αναφορές ανάγονται στο 1829, οπότε αναφέρεται πως την έφερε στον Πόρο ο Ρώσος ναύαρχος Χέιδεν.
Σήμερα η καλλιέργειά της στην Ελλάδα καλύπτει έκταση περίπου 57.000 στρεμμάτων. Στην πρώτη θέση βρίσκεται η Αργολίδα, με 19.200 στρέμματα, και ακολουθούν Αρτα, Λακωνία, Χανιά, Κορινθία, Θεσπρωτία, Αιτωλοακαρνανία, Μεσσηνία κ.λπ. Στην αγορά βρίσκει κανείς από τον Οκτώβριο έως και τον Απρίλιο πολλές ποικιλίες και υβρίδια, οι κυριότερες εκ των οποίων είναι οι εξής:
α. Το κοινό μεσογειακό μανταρίνι (Citrus deliciosa), με καρπούς που ωριμάζουν από το Δεκέμβριο μέχρι το Φεβρουάριο. Διακρίνεται για τον λεπτό φλοιό κιτρινοπράσινου χρώματος, με σάρκα χυμώδη, πολύ αρωματική και γλυκιά, που όμως έχει πολλούς σπόρους (σπέρματα). Κάποτε ήταν η μόνη που καλλιεργούνταν στη χώρα μας, αλλά σήμερα εκτοπίζεται συνεχώς από τις άσπερμες ποικιλίες. Πλέον συναντάται κυρίως στη Χίο, την Κάλυμνο και την Κρήτη.
β. Οι κλημεντίνες (Citrus reticulata) Αλγερίου, Ισραήλ, Πόρου, Ρόδου κ.λπ. Ο καρπός τους είναι μεσαίου μεγέθους με σφαιρικό, πεπλατυσμένο σχήμα. Η επιδερμίδα τους είναι λεπτή, πορτοκαλοκόκκινη, που χαλαρώνει κατά την ωρίμαση, ενώ η σάρκα τους είναι αρωματική, γλυκιά και άσπερμη ή ολιγόσπερμη. Με πορτοκαλί καρπούς, που ωριμάζουν από Οκτώβριο μέχρι Ιανουάριο, είναι η πλέον διαδεδομένη ποικιλία στην Ελλάδα.
γ. Τα σατσούμα (Citrus unshiu), τα οποία στην Ελλάδα καλλιεργούνται σε περιορισμένες εκτάσεις. Με καταγωγή από την Ιαπωνία, η ποικιλία αυτή έχει μικρούς έως μεγάλους σφαιρικούς καρπούς, πεπλατυσμένους, άσπερμους, αρκετά γλυκούς και ελαφρώς υπόξινους. Ο φλοιός τους είναι λεπτός, πορτοκαλί χρώματος, ο οποίος χαλαρώνει κατά την ωρίμαση. Ωριμάζουν από τον Οκτώβριο μέχρι το Δεκέμβριο.
δ.Τα Ενκορ (Εncore), μια όψιμη ποικιλία που ωριμάζει από το Φεβρουάριο μέχρι τον Απρίλιο. Ο καρπός τους είναι μεσαίου μεγέθους και η επιδερμίδα τους πορτοκαλοκίτρινη. Η σάρκα τους είναι πλούσια σε χυμό, γευστική, αλλά με πολλά σπόρια.
ε. Τελευταία, αλλά εξίσου σημαντική είναι η Ορτανικ (Citrus reticulata). Μια μεσοπρώιμη ποικιλία, με πολλά σπέρματα, που ωριμάζει από τον Ιανουάριο μέχρι το Φεβρουάριο. Ο καρπός της είναι μεγάλος και πλακέ. Εχει σάρκα ζουμερή, γευστική και αρκετά αρωματική.
Στο χώμα ή σε γλάστρα
Σήμερα η καλλιέργειά της στην Ελλάδα καλύπτει έκταση περίπου 57.000 στρεμμάτων. Στην πρώτη θέση βρίσκεται η Αργολίδα, με 19.200 στρέμματα, και ακολουθούν Αρτα, Λακωνία, Χανιά, Κορινθία, Θεσπρωτία, Αιτωλοακαρνανία, Μεσσηνία κ.λπ. Στην αγορά βρίσκει κανείς από τον Οκτώβριο έως και τον Απρίλιο πολλές ποικιλίες και υβρίδια, οι κυριότερες εκ των οποίων είναι οι εξής:
α. Το κοινό μεσογειακό μανταρίνι (Citrus deliciosa), με καρπούς που ωριμάζουν από το Δεκέμβριο μέχρι το Φεβρουάριο. Διακρίνεται για τον λεπτό φλοιό κιτρινοπράσινου χρώματος, με σάρκα χυμώδη, πολύ αρωματική και γλυκιά, που όμως έχει πολλούς σπόρους (σπέρματα). Κάποτε ήταν η μόνη που καλλιεργούνταν στη χώρα μας, αλλά σήμερα εκτοπίζεται συνεχώς από τις άσπερμες ποικιλίες. Πλέον συναντάται κυρίως στη Χίο, την Κάλυμνο και την Κρήτη.
β. Οι κλημεντίνες (Citrus reticulata) Αλγερίου, Ισραήλ, Πόρου, Ρόδου κ.λπ. Ο καρπός τους είναι μεσαίου μεγέθους με σφαιρικό, πεπλατυσμένο σχήμα. Η επιδερμίδα τους είναι λεπτή, πορτοκαλοκόκκινη, που χαλαρώνει κατά την ωρίμαση, ενώ η σάρκα τους είναι αρωματική, γλυκιά και άσπερμη ή ολιγόσπερμη. Με πορτοκαλί καρπούς, που ωριμάζουν από Οκτώβριο μέχρι Ιανουάριο, είναι η πλέον διαδεδομένη ποικιλία στην Ελλάδα.
γ. Τα σατσούμα (Citrus unshiu), τα οποία στην Ελλάδα καλλιεργούνται σε περιορισμένες εκτάσεις. Με καταγωγή από την Ιαπωνία, η ποικιλία αυτή έχει μικρούς έως μεγάλους σφαιρικούς καρπούς, πεπλατυσμένους, άσπερμους, αρκετά γλυκούς και ελαφρώς υπόξινους. Ο φλοιός τους είναι λεπτός, πορτοκαλί χρώματος, ο οποίος χαλαρώνει κατά την ωρίμαση. Ωριμάζουν από τον Οκτώβριο μέχρι το Δεκέμβριο.
δ.Τα Ενκορ (Εncore), μια όψιμη ποικιλία που ωριμάζει από το Φεβρουάριο μέχρι τον Απρίλιο. Ο καρπός τους είναι μεσαίου μεγέθους και η επιδερμίδα τους πορτοκαλοκίτρινη. Η σάρκα τους είναι πλούσια σε χυμό, γευστική, αλλά με πολλά σπόρια.
ε. Τελευταία, αλλά εξίσου σημαντική είναι η Ορτανικ (Citrus reticulata). Μια μεσοπρώιμη ποικιλία, με πολλά σπέρματα, που ωριμάζει από τον Ιανουάριο μέχρι το Φεβρουάριο. Ο καρπός της είναι μεγάλος και πλακέ. Εχει σάρκα ζουμερή, γευστική και αρκετά αρωματική.
Στο χώμα ή σε γλάστρα
Η μανταρινιά είναι ένα πολύ όμορφο δέντρο. Ως καλλωπιστικό φυτό, μπορεί να φυτευτεί σε μεγάλη γλάστρα, χωρίς να έχει μεγάλες ανάγκες σε φροντίδα. Από την άλλη, στο χώμα θέλει ζεστό κλίμα και θερμοκρασίες που το χειμώνα δεν πρέπει να πέφτουν κάτω των -2° C. Σε περιπτώσεις, δε, που η θερμοκρασία πέσει κάτω από τους -5° C, η μανταρινιά αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα επιβίωσης (καλό είναι σε αυτές τις περιπτώσεις να προστατεύουμε τους κορμούς των δέντρων, ιδιαίτερα αν είναι νεαρής ηλικίας, με κάποιο αντιπαγετικό υλικό. Σε περιοχές με ζεστό κλίμα και υψηλή ατμοσφαιρική υγρασία, οι καρποί είναι μεγαλύτερου μεγέθους και με περισσότερο χυμό, ενώ όταν, κατά την ωρίμαση των καρπών, ο καιρός είναι ζεστός, η γεύση τους είναι πολύ καλύτερη.
Προτιμά ηλιόλουστες και απάνεμες ζώνες και σε περίπτωση ισχυρών ανέμων κάποιος φυτοφράχτης, φυσικός ή τεχνητός, μπορεί να δώσει λύση στο πρόβλημα. Είναι δέντρο που προτιμά γόνιμα εδάφη, με υψηλή περιεκτικότητα σε οργανική ουσία και με πολύ καλή στράγγιση. Αντιθέτως, αντιμετωπίζει προβλήματα σε εδάφη συνεκτικά και βαριά - που δεν αερίζονται -, καθώς και σε αυτά που περιέχουν υψηλά ποσοστά ασβεστίου και αλάτων
Προτιμά ηλιόλουστες και απάνεμες ζώνες και σε περίπτωση ισχυρών ανέμων κάποιος φυτοφράχτης, φυσικός ή τεχνητός, μπορεί να δώσει λύση στο πρόβλημα. Είναι δέντρο που προτιμά γόνιμα εδάφη, με υψηλή περιεκτικότητα σε οργανική ουσία και με πολύ καλή στράγγιση. Αντιθέτως, αντιμετωπίζει προβλήματα σε εδάφη συνεκτικά και βαριά - που δεν αερίζονται -, καθώς και σε αυτά που περιέχουν υψηλά ποσοστά ασβεστίου και αλάτων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου