ΚΑΛΛΙΕΡΓΩΝΤΑΣ ΣΤΟΝ ΚΗΠΟ. Φασόλι,Φακή,Πατάτα,Καρότο,Καλαμπόκι,Σκόρδο,Κρεμύδι.

Φασόλια, Γενικές πληροφορίες

Εγκυκλοπαιδικές γνώσεις για τα Φασόλια

Τα φασόλια είναι φυτά της οικογένειας των ψυχανθών. Υπάρχουν περίπου 150 είδη απο τα οποία τα 11 καλλιεργούνται σε ολόκληρη σχεδόν την υδρόγειο. Στην Ευρώπη η καλλιέργεια τους άρχισε μετά την ανακάλυψη της αμερικανικής ηπείρου.
Απο θρεπτική άποψη, τα φασόλια είναι απο τα πλουσιότερα όσπρια σε πρωτεϊνες και υδατάνθρακες. Τα ξερά φασόλια αποτελούνται απο 18% περίπου λευκωματώδεις ουσίες, 60% υδατάνθρακες και 1,5% λιπαρές ουσίες, ενώ τα χλωρά περιέχουν 1,7% - 2% λευκωματώδεις ουσίες, 0,15% - 0,30% λιπαρές και 3,5% - 5% υδατανθρακούχες ουσίες.
Οι ποικιλίες φασολιών διακρίνονται σε δυο μεγάλες κατηγορίες: τα χαμηλά και τα αναρριχώμενα. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν τα φασόλια που καταναλώνονται ξερά (όσπρια) ενώ στη δεύτερη αυτά που καταναλώνονται κυρίως νωπά. Ο βλαστικός κύκλος των φασολιών γενικά κυμαίνεται, ανάλογα με την ποικιλία, απο 40 έως 70 ημέρες. Είναι φυτά πολύ ευπαθή στο ψύχος. Φυτρώνουν και αναπτύσσονται με επιτυχία σε θερμοκρασίες πάνω απο 10 βαθμούς Κελσίου, γι' αυτό και η σπορά τους γίνεται αφού περάσουν οι όψιμοι παγετοί. Στους πολύ ψυχρούς και ορεινούς τόπους γίνεται κατά τα τέλη Μαϊου με αρχές Ιουνίου. Επίσης οι άφθονες βροχοπτώσεις, ιδίως κατά τη φύτευση και την ωριμότητα, καθώς και η υπερβολική καλοκαιρινή θερμοκρασία και ξηρασία μπορούν να προκαλέσουν ανθόρροια ή καρπόρροια ή μαρασμό και ξήρανση όλου του φυτού. Τα φασόλια προτιμούν ελαφρά χώματα, όχι πολύ ασβεστούχα. Στα πολύ ασβεστούχα, τα φυτά γίνονται χλωρωτικά εξαιτίας της δέσμευσης του σιδήρου και οι καρποί δεν βράζουν εύκολα.

Το φασόλι ώς φυτό ανήκει στην κατηγορία των αζωτολόγων, στα φυτά δηλαδή που δεσμεύουν το άζωτο της ατμόσφαιρας με τα αζωτοβακτήρια των ριζών τους. Γι' αυτό δεν είναι ανάγκη να λιπαίνεται με αζωτούχα χημικά λιπάσματα. Ωστόσο μπορεί να χρησιμοποιηθεί κοπριά σε ποσότητα 1500 - 2000 κιλά ανά στρέμμα, αφού συμπληρωθεί με 20 - 40 κιλά αραιού υπερφοσφωρικού του τύπου 0-16-0 και καλιούχου του τύπου 0-0-48. Απο τις καλλιεργητικές περιποιήσεις σημασία έχουν τα σκαλίσματα για την καταστροφή των ενοχλητικών ζιζανίων, καθώς επίσης και η άρδευση. Αυτή δεν πρέπει να γίνεται συχνά, γιατί η υπερβολική υγρασία μπορεί να προκαλέσει ζημιά στο φυτό.
Η συγκομιδή των ξερών φασολιών γίνεται αφού ωριμάσουν τελείως οι λοβοί τους στα φυτά. Για την παραγωγή νωπών φασολιών, χρειάζεται, για να έχουμε συνεχώς συγκομιδές, να γίνεται τμηματική σπορά σε όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού, στην αρχή με χαμηλές ποικιλίες και μετά με αναρριχώμενες, οι οποίες παρουσιάζουν μεγαλύτερη αντοχή στις υψηλές καλοκαιρινές θερμοκρασίες.

Φασόλια-Φασολάκια - Οδηγίες καλλιέργειας - Ποικιλίες

Το φασόλι ανήκει στο γένος Phaseolus της οικογένειας Leguminosae. Τα διάφορα καλλιεργούμενα είδη φασολιού, σύμφωνα με τη σπουδαιότητά τους, είναι τα εξής:

• Phaseolus vulgaris
• Phaseolus coccineus
• Phaseolus Lunatus
• Phaseolus acutifolius var. lutifolius

Και τα τέσσερα είδη είναι διπλοειδή με 2x=22 χρωματοσώματα.
Είναι φυτό ετήσιο, αν και στην άγρια μορφή του συναντάμε και πολυετείς τύπους.
Το φασόλι κατάγεται από την Αμερική, απ'  όπου μεταφέρθηκε στην Ευρώπη, όπου και διαδόθηκε στις αρχές του 17ου αιώνα Στη χώρα μας διαδόθηκε γύρω στα μέσα του 17ου αιώνα.
Τα φασόλια για μεταποίηση και νωπή κατανάλωση καλλιεργούνται κυρίως στις περιοχές Θεσσαλονίκης, Γιαννιτσών, Αχαΐας, Ηλείας Καβάλας, Σερρών, Μεσσηνίας. Φασόλια για παραγωγή σπερμάτων (ξερών φασολιών) καλλιεργούνται στις περιοχές Φλωρίνης, Καστοριάς, Καβάλας, Αιτωλοακαρνανίας, Πρεβέζης.
Συνολικά στη χώρα μας καλλιεργούνται 80.000 στρέμματα και παράγονται 70.000 τόνοι νωπά φασολάκια, και 150.000 στρέμματα ξερά φασόλια με παραγωγή 25.000 τόνων (δεδομένα 1993).

Χαρακτηριστικά Φυτού Φασολιάς

Ρίζα Φασολιάς

Το ριζικό σύστημα του φασολιού είναι αρκετά ανεπτυγμένο, Αποτελείται από μια ασθενική, κύρια ρίζα και πολυάριθμες δευτερεύουσες. Οι δευτερεύουσες ρίζες είναι ρωμαλεότερης ανάπτυξης και υποκαθιστούν πλήρως την κύρια ρίζα. Η κύρια ρίζα φθάνει σε βάθος 50-60 cm και ο μεγαλύτερος αριθμός των δευτερευουσών ριζών βρίσκεται σε βάθος 20-30 cm και εκτείνεται σε ακτίνα 45-60 cm από τον κεντρικό βλαστό. Στη ρίζα συμβιώνει το αζωτοβακτήριο Bacterium radicicola και δεσμεύει το ατμοσφαιρικό άζωτο, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη θρέψη του φυτού.

Βλαστός Φασολιάς

Οι ποικιλίες φασολιών ανάλογα με το μήκος του βλαστού χωρίζονται σε:
α) νάνες
β) αναρριχώμενες
γ) ημιαναρριχώμενες
Στις νάνες ποικιλίες οι βλαστοί είναι ποώδεις, όρθιας αναπτύξεως, κυλινδρικού σχήματος και ισχυρώς διακλαδιζόμενοι. Η επιμήκυνση του βλαστού σταματάει με το σχηματισμό της κορυφαίας ταξιανθίας. Το ύψος τους είναι 30-60 cm και είναι αυτοστήρικτα λόγω του σκληρού κεντρικού βλαστού.
Στα φυτά των αναρριχόμενων ποικιλιών, ο βλαστός είναι λεπτότερος και σπάνια διακλαδίζεται. Τα μεσογόνια διαστήματα είναι μεγάλα, δεν καταλήγει σε ταξιανθία αλλά συνεχίζει την ανάπτυξή του μέχρι τα 2-3 m. Στα κατώτερα γόνατα του κεντρικού βλαστού, μπορεί να σχηματισθούν μερικοί πλάγιοι βλαστοί.
Στα φυτά των ημιαναρριχώμενων ποικιλιών, ο βλαστός είναι μέσου μήκους και σχηματίζουν μερικούς βλαστούς. Επίσης, μπορούμε να πούμε ότι οι αναρριχώμενες ποικιλίες αναπτύσσονται με μικρότερη ταχύτητα ως προς τις νάνες.

 

Φύλλα φασολιού
Τα φύλλα του φασολιού είναι σύνθετα, τρίλοβα ή πεντάλοβα. Τόσο τα φύλλα όσο και οι βλαστοί είναι χνουδωτοί με μεγάλους μίσχους.

 

Άνθη φασολιάς
Τα άνθη του φασολιού είναι μικρά και φέρονται σε μασχαλείες ταξιανθίες ανά 2-6, στην άκρη ενός ανθικού άξονα που είναι βραχύτερος από το μίσχο του αντίστοιχου φύλλου.
Το χρώμα των ανθέων είναι λευκό, υποκίτρινο ή κυανέρυθρο. Η άνθιση γίνεται κατά τις πρωινές μέχρι και τις πρώτες προμεσημβρινές ώρες. Η άνθιση διαρκεί για τις νάνες ποικιλίες μέχρι και 20 ημέρες, ενώ για τις αναρριχώμενες ποικιλίες διαρκεί πολύ περισσότερες μέρες. Η γονιμοποίηση στο φασόλι γίνεται κυρίως με αυτογονιμοποίηση.

Καρπός Φασολιάς

Ο καρπός είναι λοβός, μήκους 8-20 cm και πλάτους 0,6-2,0 cm, με διατομή κυλινδρική ή πλατιά. Το χρώμα είναι από πράσινο διαφόρων αποχρώσεων ως κίτρινο. Έχει 4-9 σπόρους, όμως σπάνια περικλείει περισσότερους από 5 σπόρους. Ο σπόρος ποικίλλει σε μέγεθος, σχήμα και χρωματισμό περιβλήματος και αριθμό ανά λοβό.

Κλίμα και Έδαφος

Το φασόλι ευδοκιμεί σε θερμές περιόδους του έτους και δεν αντέχει στον παγετό. θερμοκρασίες κάτω από 15 βαθμούς Κελσίου και πάνω από 30 βαθμούς Κελσίου είναι βλαβερές για το φυτό. Πάντως, ο μικρός βιολογικός του κύκλος επιτρέπει την καλλιέργειά του ακόμη και σε περιοχές των εύκρατων ζωνών με μικρή βλαστική περίοδο.
Κατά τη σπορά, οι θερμοκρασίες εδάφους σε βάθος 5 cm περίπου, πρέπει να είναι 15-30 βαθμοί Κελσίου με άριστη τους 26-27 βαθμούς Κελσίου. Στους 15 βαθμούς Κελσίου ο σπόρος φυτρώνει σε 16 ημέρες, στους 25 βαθμούς Κελσίου φυτρώνει σε 6 ημέρες (αλλά μόνο σε ποσοστό 50% περίπου), ενώ σε θερμοκρασίες άνω των 35 βαθμών Κελσίου και κάτω των 10-12 βαθμών Κελσίου το φύτρωμα των σπόρων των περισσότερων ποικιλιών είναι αδύνατο.
Οι άριστες θερμοκρασίες αέρα για ανάπτυξη του φυτού είναι 21-26 βαθμοί Κελσίου. Η καρπόδεση είναι αδύνατη σε θερμοκρασίες κάτω από 10 βαθμούς Κελσίου και άνω των 32-33 βαθμών Κελσίου. Ο συνδυασμός υψηλής θερμοκρασίας και χαμηλής σχετικής υγρασίας αέρα προκαλεί ανθόρροια (πτώση των ανθών).
Πολύ υψηλές θερμοκρασίες, ιδιαίτερα σε συνδυασμό με έλλειψη υγρασίας στο έδαφος, μπορεί να προκαλέσουν ατελή γονιμοποίηση με αποτέλεσμα φτωχή ανάπτυξη των σπόρων και παραμορφωμένους λοβούς.
Οι χαμηλές θερμοκρασίες κατά την περίοδο ωρίμανση των λοβών το φθινόπωρο, μπορεί να εμποδίσουν την κανονική ανάπτυξη των σπόρων, με αποτέλεσμα κενούς λοβούς ακατάλληλους για βιομηχανική επεξεργασία.
Μεγάλη σχετική υγρασία και βροχερός καιρός μπορεί να προκαλέσουν ανθόρροια.
Οι ποικιλίες διαφέρουν ως προς την ευπάθειά τους σε ακραίες συνθήκες του περιβάλλοντος.

Απαιτήσεις σε έδαφος

Ελαφρά εδάφη, που στραγγίζουν και θερμαίνονται νωρίς την άνοιξη, είναι κατάλληλα για πρώιμη σπορά. Αμμώδη ως και αργιλλοπηλώδη και οργανικά εδάφη μπορεί να χρησιμοποιηθούν για την καλλιέργεια του φασολιού, στα βαριά όμως δε λαμβάνονται υψηλές αποδόσεις. Φτωχή στράγγιση μπορεί να προκαλέσει σήψη της ρίζας.
Το φυτό προτιμά ελαφρώς όξινα εδάφη (pH 5,5-6,5) αλλά αναπτύσσεται ικανοποιητικά και σε pH 5,5-7,0. Σε αλκαλικά όμως εδάφη, στα οποία μπορεί να παρατηρηθεί έλλειψη Mn (Μαγγάνιο), δεν ευδοκιμεί.

Λίπανση Φασολιάς

Οι απαιτήσεις του φασολιού σε λίπανση είναι μέτριες. Πάντως, επειδή το φυτό έχει μικρής διάρκειας βιολογικό κύκλο και επειδή έχει σχετικά περιορισμένο ριζικό σύστημα, απαιτείται υψηλή γονιμότητα εδάφους για μεγάλη απόδοση.
Για την παραγωγή ενός τόνου λοβών απομακρύνονται από το έδαφος περίπου 15 kg Ν (Άζωτο), 1,5 kg Ρ (Φωσφόρος) και 11 kg Κ (Κάλιο).
Απαιτείται ισορροπημένη και έγκαιρη λίπανση. Επειδή το φυτό αναπτύσσεται και ωριμάζει γρήγορα, απαιτείται η χρήση λιπασμάτων που ελευθερώνουν αμέσως τα θρεπτικά τους στοιχεία (π.χ. νιτρική μορφή αζώτου).
Η απαιτούμενη λίπανση σε άζωτο, συνήθως κυμαίνεται από 5-15kg/στρ., ανάλογα με την οργανική ουσία στο έδαφος. Σε αρδευόμενες καλλιέργειες, εφαρμόζεται και επιφανειακή λίπανση με Ν (35 kg/στρ.) κατανεμημένες σε 2-3 δόσεις. Υπερβολική αζωτούχος λίπανση κατά την άνθηση μπορεί να προκαλέσει ανθόρροια.
Ανάλογα με τη γονιμότητα του εδάφους συνιστάται λίπανση με 15-20 kg Ρ₂Ο₅ και 10-20 kg Κ₂Ο. Συνήθως, το 80% του Ρ και το 60% του Κ εφαρμόζεται πριν ή κατά τη σπορά, αλλά με προσοχή ώστε να μην έλθει σε επαφή ο σπόρος με το λίπασμα (που αυξάνει την πυκνότητα του εδαφικού διαλύματος) γιατί το φασόλι είναι πολύ ευπαθές στα άλατα (μέγιστο όριο αντοχής 1,0 ds/m). Το λίπασμα τοποθετείται αρκετά μακριά από το σπόρο, 5 cm περίπου κάτω από το σπόρο και σε πλευρική απόσταση 5-7 cm.
Συνολικά απαιτούνται 4-6kg/στρ. MgO.
Το φασόλι είναι πολύ ευαίσθητο σε περίσσεια βορίου. Αν το νερό άρδευσης περιέχει περισσότερο από 1 ΡΡΜ βόριο παρατηρείται σημαντική μείωση στην απόδοση.
Είναι φυτό με μεγάλη ευπάθεια στην έλλειψη Mn, Zn και Fe.

Καλλιεργητική Τεχνική

Υποστύλωση φυτών

Τα φυτά των αναρριχόμενων ποικιλιών υποστυλώνονται συνήθως με καλάμια ή λεπτούς ξύλινους πασσάλους.

Ζιζανιοκτονία

Τα ετήσια αγρωστώδη είναι τα κυριότερα ζιζάνια που δημιουργούν προβλήματα στις πρώιμες σπορές του φασολιού. Για προστασία των νεαρών σποροφύτων φασολιού απ' αυτά, απαιτείται η ενσωμάτωση στο έδαφος πριν από τη σπορά κάποιου ζιζανιοκτόνου και η εφαρμογή κάποιου άλλου πριν από το φύτρωμα του φασολιού.
Στις όψιμες σπορές ανταγωνίζονται τα φυτά κυρίως τα πλατύφυλλα ζιζάνια (που αναπτύσσονται αργότερα) και για την καταπολέμησή τους συνιστάται κάποιο κατάλληλο ζιζανιοκτόνο, μεταφυτρωτικό ως προς το φασόλι.
Η ζιζανιοκτονία μερικώς, μπορεί να γίνει με προσεκτική (σε βάθος 2,5-3,0 cm) μηχανική κατεργασία του εδάφους για αποφυγή καταστροφής των επιφανειακών ριζών, οι οποίες αποτελούν σημαντικό τμήμα του ριζικού συστήματος του φυτού. Η μηχανική κατεργασία του εδάφους πρέπει να σταματά μόλις αρχίζει η άνθιση γιατί τότε τα φυτά είναι πολύ ευπαθή σε τραυματισμούς.

Άρδευση

Το φασόλι έχει ριζικό σύστημα μέσου βάθους. Το επαρκές επίπεδο υγρασίας σε ολόκληρη τη διάρκεια του βιολογικού κύκλου του φυτού είναι απαραίτητη προϋπόθεση για υψηλή απόδοση και ποιότητα, καθώς και ομοιόμορφη ανάπτυξη του φυτού. Κατά τη διάρκεια των υψηλών ρυθμών ανάπτυξης σε υψηλές θερμοκρασίες, τα φυτά μπορεί να χρειάζονται μέχρι 5 mm νερού ημερησίως. Σε ελαφρά εδάφη, μπορεί να χρειάζεται άρδευση κάθε 3-4 ημέρες.
Έλλειψη υγρασίας κατά την άνθιση και καρπόδεση προκαλεί ανθόρροια και καρπόρροια. Επίσης, η έλλειψη υγρασίας, σε συνδυασμό με υψηλή διαπνοή λόγω υψηλής θερμοκρασίας, μπορεί να προκαλέσει παραμόρφωση των λοβών. Ανάλογα με την εποχή καλλιέργειας (άνοιξη, φθινόπωρο) η απαιτούμενη υγρασία για συμπλήρωση του βιολογικού κύκλου του φασολιού μπορεί να κυμαίνεται από 300-450 mm.

Σπορά φασολιού

Το φασόλι πολλαπλασιάζεται με κατευθείαν σπορά στον αγρό.
Η σπορά την άνοιξη γίνεται αφού περάσει ο κίνδυνος παγετού. Για να εξασφαλισθεί πρώτη ύλη για τη βιομηχανία αλλά και προϊόν για την αγορά νωπής κατανάλωσης για μεγάλη χρονική περίοδο, γίνονται διαδοχικές σπορές αρχίζοντας νωρίς την άνοιξη και τελειώνοντας με σπορά 50-60 ημέρες πριν από τον πρώτο παγετό του φθινοπώρου. Για γρήγορο φύτρωμα του σπόρου απαιτείται να έχει προηγηθεί καλή κατεργασία του εδάφους (σε βάθος 15-20 cm) και να υπάρχει επαρκώς υγρασία για γρήγορη ενυδάτωση του σπόρου. Επειδή κατά το φύτρωμα οι κοτυληδόνες του σπόρου προωθούνται έξω από το έδαφος, η δημιουργία κρούστας στην επιφάνειά του εμποδίζει σε μεγάλο βαθμό το φύτρωμα και μειώνει τον αριθμό φυτών ανά στρέμμα.

Αποστάσεις σποράς

α) Το "νάνο" φασόλι, που συγκομίζεται μηχανικά, σπέρνεται σε γραμμές που απέχουν 30-60 cm, με απόσταση φυτών επί της γραμμής 15-25 cm. Οι αποστάσεις σποράς καθορίζονται με κριτήριο τη ζωηρότητα της ποικιλίας, τη γονιμότητα των εδαφών, καθώς και το μέγεθος των διαθεσίμων μηχανημάτων για καλλιέργεια και συγκομιδή. Σε σχετικά πειράματα βρέθηκε ότι ο ιδεώδης πληθυσμός φυτών ανά στρέμμα είναι περίπου 40.000.
β) Οι αναρριχώμενες ποικιλίες σπέρνονται είτε σε γραμμές είτε σε όρχους (θέσεις). Οι γραμμές συνήθως απέχουν 100-120 cm και τα φυτά επί της γραμμής απέχουν 20-25 cm.
Στην περίπτωση της σποράς σε όρχους, σπέρνονται 4-6 σπόροι σε κάθε θέση οι οποίες απέχουν μεταξύ τους (και προς τις δύο κατευθύνσεις) 100-120 cm. Μετά το φύτρωμα, γίνεται αραίωση και αφήνονται σε κάθε όρχο 3-4 φυτά, τα οποία υποστυλώνονται συνήθως με καλάμια ή με σπάγκο. Γενικά, η πυκνή σπορά προκαλεί αύξηση της απόδοσης αλλά και την παραγωγή ομοιόμορφου προϊόντος όσον αφορά το μέγεθος.
Ανάλογα με την ποικιλία (μέγεθος σπόρου) και τις αποστάσεις σποράς, απαιτούνται 5-12 kg σπόρου ανά στρέμμα.
Το βάθος σποράς είναι συνήθως 2-5 cm (το μικρότερο βάθος αφορά τα υγρά και βαριά εδάφη).

Συγκομιδή φασολιών

Βασικά κριτήρια ωρίμανσης για συγκομιδή του λαχανοκομικού φασολιού (φασολάκι) είναι το μέγεθος του λοβού και ο βαθμός ανάπτυξης των σπόρων. Η συγκομιδή γίνεται πριν οι λοβοί φθάσουν τη φυσιολογική ωριμότητα και όταν οι σπόροι έχουν αναπτυχθεί μερικώς. Σε αυτό το στάδιο, οι λοβοί έχουν πάρει χρώμα υποκίτρινο. Η σάρκα του λοβού πρέπει να είναι τραγανή, με λίγες ίνες (κλωστές στα σημεία σύνδεσης των καρποφύλλων) και η επιφάνειά του λεία, χωρίς εμφανείς διογκώσεις από τους αναπτυσσόμενους σπόρους. Η συγκομιδή πρέπει να γίνεται έγκαιρα, γιατί οι λοβοί υπερωριμάζουν γρήγορα, οπότε αρχίζει η σκλήρυνση των ιστών και η υπερβολική αύξηση των σπόρων.
Οι σύγχρονες μηχανές που χρησιμοποιούνται για τη συγκομιδή των νάνων ποικιλιών φασολιού διαχωρίζουν τους λοβούς από τα υπόλοιπα τμήματα φυτών.
Οι λοβοί που συγκομίζονται μηχανικά, μπορεί να έχουν μικροτραύματα (που ευνοούν τις μικροβιακές προσβολές) γι' αυτό πρέπει να τους επεξεργασθεί αμέσως η βιομηχανία ή να διατεθούν αμέσως στην αγορά νωπής κατανάλωσης. Γενικά, κατά τη μηχανική συγκομιδή σημειώνονται απώλειες προϊόντος σε ποσοστά 5-25%.
Τα ξηρά φασόλια συγκομίζονται όταν οι λοβοί ωριμάσουν πλήρως και ξεραθούν επαρκώς. Τότε, οι σπόροι έχουν 16-20% υγρασία. Αν τα ξηρά φασόλια συγκομισθούν με χαμηλότερη από 14% υγρασία, τότε κατά τη μηχανική συγκομιδή μπορεί να τραυματισθούν (οι κοτυληδόνες, το έμβρυο ή το περίβλημα) και να μειωθεί η βλαστική ικανότητα του σπόρου, εφόσον πρόκειται να χρησιμοποιηθεί για πολλαπλασιασμό.

Διατήρηση φασολιών

Το φασολάκι, είναι πολύ φθαρτό προϊόν (έχει πολύ υψηλό ρυθμό αναπνοής) και απαιτεί άμεση ψύξη μετά τη συγκομιδή για τη διατήρηση της ποιότητας σε ικανοποιητικά επίπεδα. Η πρόψυξη στους 3-5 βαθμούς Κελσίου γίνεται κατά προτίμηση με κρύο νερό, οπότε αποφεύγεται η μάρανση ή το ρυτίδωμα των λοβών. Πρόψυξη σε θερμοκρασία κάτω των 3 βαθμών Κελσίου προκαλεί κηλίδες στους λοβούς.
Ο σπόρος των ξηρών φασολιών αποθηκεύεται στους 5-10 βαθμούς Κελσίου και σχετική υγρασία 40-50% για περίοδο περίπου, 6-10 μηνών. Αν η περιεκτικότητα των σπόρων σε νερό είναι κάτω του 14%, τότε η σχετική υγρασία της αποθήκης πρέπει να είναι περίπου 70% για αύξηση της υγρασίας των σπόρων προς αποφυγή διάρρηξης των περιβλημάτων κατά την αποθήκευση και τη διακίνηση.

Ποικιλίες φασολιών

Υπάρχει μεγάλος αριθμός ποικιλιών φασολιού που κατατάσσονται σε ομάδες ανάλογα με τον τύπο βλαστικής ανάπτυξης, τα χαρακτηριστικά του λοβού και του σπόρου, καθώς και τον τρόπο κατανάλωσης.
Η βιομηχανία κατάψυξης προτιμά ποικιλίες νάνες με πράσινο ελλειπτικό ή στρογγυλής διατομής λοβό, χωρίς ίνες.
Για κονσερβοποίηση, προτιμούνται ποικιλίες με λευκούς ή ανοιχτόχρωμους σπόρους, γιατί το επεξεργασμένο προϊόν έχει ελκυστικό χρώμα και επιπλέον, γιατί δε χρωματίζεται η υγρή φάση στην κονσέρβα από τις χρωστικές ουσίες των έγχρωμων σπόρων.
Οι ποικιλίες φασολιάς που καλλιεργούνται για τους ξηρούς σπόρους είναι νάνες ή αναρριχώμενες με σπόρους που ποικίλλουν σε μέγεθος και χρώμα
Στην Ελλάδα καλλιεργούνται και ποικιλίες Phaseolus coccineus που είναι αναρριχώμενες και παράγουν σπόρους λευκούς, μεγάλου μεγέθους (γίγαντες, ελέφαντες) που καταναλώνονται ξηροί.
Όσον αφορά τις ποικιλίες που καλλιεργούνται για νωπό φασόλι (φασολάκι) στην Ελλάδα, χρησιμοποιούνται αρκετοί γενότυποι που εισάγονται από το εξωτερικό και καλλιεργούνται κυρίως για τη βιομηχανία. Όμως, σε αρκετά μεγάλη κλίμακα, καλλιεργούνται για την αγορά νωπής κατανάλωσης και τοπικές παραδοσιακές ποικιλίες, όπως τα μπαρμπούνια (νάνα και αναρριχώμενα), τα καναρίνια (αναρριχώμενα), οι αισέδες κλπ.

Νάνα (καθιστά) φασόλια

Πρώιμο νάνο φασόλι, στρογγυλής διατομής. Τα φυτά είναι ορθόκλαδα ανθεκτικά στους χειρισμούς της συγκομιδής. Οι λοβοί έχουν μήκος 16 cm και πλάτος 1,2 cm. Το χρώμα τους είναι βαθύ πράσινο. Περιέχουν 6 σπόρους και είναι τελείως άνευρα. Παραγωγική ποικιλία με ικανοποιητική περίοδο.
Μαυρομάτικο

Ημιαναρριχώμενο φασόλι με στρογγυλούς λοβούς. Το μήκος των λοβών είναι περίπου 20 – 23 cm, και το πλάτος 1,2 cm. Το δε χρώμα τους είναι βαθύ πράσινο. Οι σπόροι έχουν μικρό μέγεθος και χρώμα μπεζ με μαύρο μάτι. Μπορεί να καλλιεργηθεί ακόμη και ξηρικό. Κατάλληλο για κατανάλωση σαν χλωρό αλλά και σαν ξερό.
Garrafalenana (Ενδιάμεσος Λοβός)

Μεσοπρώιμη καθιστή ποικιλία φασολιού (59 ημ.). Το μήκος των λοβών είναι 20 cm, ενώ το πλάτος τους είναι 1,8 cm. Παραγωγική ποικιλία με σχετική ανθεκτικότητα στο ψύχος.
Ζαργάνα Καβάλας (Ενδιάμεσος Λοβός)
Εγχώρια ποικιλία φασολιού για νωπή κατανάλωση. Οι λοβοί έχουν πράσινο ανοικτό χρώμα και μήκος 17 cm ενώ το πλάτος τους είναι 1,6 -1,9 cm. Tα φυτά είναι ορθόκλαδα και πολύ εύρωστα. Η ποικιλία αυτή καλλιεργείται κυρίως  στην Βόρεια Ελλάδα και είναι φημισμένη για τα αγρονομικά και οργανοληπτικά χαρακτηριστικά

Starazagorsky (Πλατύς Λοβός)

Γνώστη ποικιλία που καλλιεργείται χρόνια στην Ελλάδα με το όνομα Κοντομπάρμπουνο. Πρώιμο φασόλι, με πεπλατυσμένους άνευρους λοβούς, ανοιχτού πράσινου χρώματος. Το μήκος των λοβών είναι γύρω στα 12 cm και το πλάτος τους γύρω στα 20mm. Το χρώμα των σπόρων του είναι μαύρο. Καλλιεργείται σε όλη την Ελλάδα για πρώιμη και όψιμη συγκομιδή. Οι λοβοί είναι κατάλληλοι για νωπή χρήση.
Borloto Linqua Di Fuogo Nano (Πλατύς Λοβός)

Μέσης ωρίμανσης φασόλι που προορίζεται για νωπή κατανάλωση των λοβών, για κατανάλωση των ημίξερων σπόρων (ξεσπυριστό) και για τους ξερούς σπόρους του. Οι λοβοί του έχουν μήκος 13 cm περίπου και πλάτος 19mm, n διατομή τους είναι ελλειψοειδείς και το χρώμα του  άσπρο πράσινο με κόκκινα στίγματα και ραβδώσεις.  Οι σπόροι του είναι μεγάλοι και έχουν χρώμα κρεμ με κόκκινες ραβδώσεις . Καλλιεργείται σε όλη την Ελλάδα και ειδικότερα στην Βοιωτία (Τανάγρα) σε όψιμη σπορά.
Cannelino (Για Ξερό Φασόλι)

Πρώιμη  επιλογή της ποικιλίας που είναι γνωστή στη χώρα μας σαν  χορώζι. Τα φυτά είναι νάνα, εύρωστα με συγκεντρωμένη ανθοφορία. Οι σπόροι είναι τυπικοί της ποικιλίας, δηλαδή μακρόστενοι, ελαφρά ελλειπτικοί. Το χρώμα τους είναι λευκό και το βάρος 1000 σπόρων περίπου 500g.

Αναρριχώμενα φασόλια

Kentucky Wonder (Στενός Λοβός)

Ποικιλία φασολιού που καλλιεργείται χρόνια στην χώρα μας, η διατομή των λοβών είναι στρογγυλή και το μήκος τους 20cm. Το χρώμα των λοβών του είναι πράσινο και ο σπόρος του έχει χρώμα (ανάλογα με την επιλογή) άσπρο η καφέ . Προορίζεται για νωπή κατανάλωση των φρέσκων λοβών.
Ζαργάνα Χρυσούπολης (Ενδιάμεσος Λοβός)
Αναρριχώμενη ποικιλία κατάλληλη για νωπή χρήση. Οι λοβοί έχουν χρώμα ανοιχτό πράσινο και πεπλατυσμένη διατομή. Το μήκος τους κυμαίνεται μεταξύ 17-20 cm και το πλάτος τους 1,7-2 cm. Η Ζαργάνα διακρίνεται για την παραγωγικότητα της καθώς και για τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά. Σαν εγχώρια ποικιλία είναι πλήρως προσαρμοσμένη στις εδαφοκλιματικές συνθήκες μας και αυτός είναι ο λόγος που υπερτερεί έναντι των εισαγόμενων ποικιλιών.
Borloto L.D. F.2 (Πλατύς Λοβός)

Μέσης ωρίμανσης φασόλι που προορίζεται για νωπή κατανάλωση των λοβών, για κατανάλωση των ημίξερων σπόρων (ξεσπυριστό) και για τους ξερούς σπόρους του. Οι λοβοί του έχουν μήκος 13 cm περίπου και πλάτος 19mm, n διατομή τους είναι ελλειψοειδείς και το χρώμα του  άσπρο πράσινο με κόκκινα στίγματα και ραβδώσεις. Οι σπόροι του είναι μεγάλοι και έχουν χρώμα κρεμ με κόκκινες ραβδώσεις .
Καναρίνι Meraviglia (Πλατύς Λοβός)

Πρώιμη αναρριχώμενη ποικιλία για νωπή κατανάλωση. Οι λοβοί είναι πεπλατυσμένοι με μεγάλο μέγεθος και έχουν κίτρινο χρώμα. Δεν έχουν ίνες και είναι πολύ τρυφεροί. Το βάρος των 10 λοβών είναι 110 -120g. και περιέχουν 4 -7 σπόρους χρώματος μπεζ. Ξεχωρίζουν για τα άριστα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά  τους.
Γίγαντας Φασόλι Πρεσπών

Τα φασόλια γίγαντες Πρεσπών - Φλώρινας (40-45 φασόλια /100g) προέρχονται από την ίδια ελληνική ποικιλία φασολιών εξαιρετικής ποιότητας.
Προέρχονται από την περιοχή των λιμνών Πρεσπών του Νομού Φλωρίνης και έχουν γίνει μάλιστα τοπική παράδοση εδώ και πολλές γενεές. Η ποιότητα τους οφείλεται στο συνδυασμό του μικροκλίματος και στην εδαφολογική σύσταση της περιοχής καλλιέργειας τους στις συνεχόμενες αγροτικές περιοχές των κοινοτήτων Μικρολίμνης, Καρνών, Λευκόνος, Πλατέους, Λαιμού,  Άγιου Γερμανού,  Άγιου Αχίλλειου, Βροντερού και Καλλιθέας.   Οι “γίγαντες” είναι και αυτή αναρριχώμενη ποικιλία με άσπρα σπέρματα, αλλά λίγο μεγαλύτερα από τους γίγαντες και με σχήμα νεφροειδή. Χρησιμοποιούνται και εδώ ποικιλίες με τρυφερούς λοβούς. Έχει μεγάλη παραγωγή και αυξημένη ζήτηση από τους καταναλωτές. Η ποσότητα σπόρου που χρησιμοποιείται ανά στρέμμα είναι 8-9 κιλά.
Μεγαλόσπερμα Πλακέ Φασόλια Πρεσπών

Δημιουργήθηκε από επιλογή ανάμεσα στον πληθυσμό της περιοχής της Αλεξάνδρειας. Τα φυτά φέρουν μικρούς έλικες, οι σπόροι είναι μικροί, άσπροι με λεπτό φλοιό και πεπιεσμένο πλευρικός. Είναι ποικιλία μέσης πρωιμότητας με κατάλληλη σπορά στις αρχές Απριλίου. Έχει καλή προσαρμοστικότητα και προτιμά γόνιμα και ποτιστικά χωράφια. Η παραγωγικότητα της είναι μεγάλη η δε ποιότητα άριστη. Η ποσότητα σπόρου ανά στρέμμα είναι 10-12 κιλά.
Έγχρωμος Γίγαντας Φασόλι Πρεσπών

Καλλιεργούνται τα τελευταία χρόνια στην περιοχή Πρεσπών, είναι αναρριχώμενη ποικιλία, μοιάζει πολύ με τους γίγαντες αλλά διαφέρει στο χρώμα των λοβών δηλαδή είναι χρώματος μοβ ή καφέ με μαύρο ομφάλιο δακτύλιο. Έχει αυξημένη ζήτηση από τους καταναλωτές. Η ποσότητα σπόρου που χρησιμοποιείται ανά στρέμμα είναι 8-9 κιλά.

Φυτοπροστασία ψυχανθών

Οι πιο συνηθισμένες ασθένειες και εχθροί των ψυχανθών είναι:

Ασθένειες

Φουζαρίωση λαιμού Fusarium solani f.sp phaseoli (φασόλι)
Προκαλούν καστανή σήψη του λαιμού και κιτρίνισμα των φύλλων.

Ανθράκωση Colletotrichum lindemouthianum (φασόλι)
Colletotrichum pisi (αρακάς)
Στα νεαρά φυτά (από μολυσμένο σπόρο) εμφανίζονται μελανές πληγές στις κοτυληδόνες και στο βλαστό. Στα μεγαλύτερα φυτά, οι πληγές σχηματίζουν βαθιές κηλίδες 8-10 cm στο βλαστό και στα φύλλα και μικρότερες (μέχρι 1cm) στους λοβούς.

Mακροφομίνα Macrophosina phaseoli (φασόλι)
Εμφανίζεται κυρίως σε υγρά, συνεκτικά εδάφη. Τα φυτάρια από μολυσμένο σπόρο παρουσιάζουν μαύρη, ακανόνιστη πληγή κάτω από τα δύο φύλλα, που γρήγορα προχωρεί προς τα πάνω (μαύρισμα κορυφής) και ξεραίνει το φυτό. Στα ώριμα φυτά, ο βλαστός ξεραίνεται και πάνω του εμφανίζονται μικρά μαύρα σκληρώτια (μέσο μετάδοσης της αρρώστιας στα άλλα φυτά).

Περονόσπορος Phytophthora phaseoli
Δημιουργεί κιτρινο-καστανές κηλίδες στα φύλλα που στην αντίστοιχη κάτω επιφάνεια έχουν λευκωπό χνούδι. Στον αρακά σχηματίζει κηλίδες και στους λοβούς.

Ριζοκτονίαση Rhizoktonia solani
Προσβάλλει τα φυτά στο λαιμό προκαλώντας βαθιά πληγή, αρχικά κόκκινη και μετά μαύρη. Τα νεαρά φυτά καταστρέφονται και τα μεγαλύτερα μένουν καχεκτικά.

Σκληρωτινίαση Sclerotinia sclerotiorum
Εκδηλώνεται με υγρή σήψη στο λαιμό του φυτού και ξήρανση. Επεκτείνεται στους βλαστούς, φύλλα και λοβούς. Πάνω στα προσβεβλημένα μέρη αναπτύσσεται λευκό μυκήλιο και μέσα σχηματίζονται μικρά, ακανόνιστα, μαύρα σκληρώτια.

Σκωρίαση Uromyces appendiculatus (φασόλι)
Uromyces pisi (αρακάς)
Προσβάλλονται κυρίως τα φύλλα (κάτω επιφάνεια) και σπανιότερα οι λοβοί. Αρχικά σχηματίζονται μικρές φλύκταινες λευκοπράσινες, που αργότερα ανοίγουν και βγαίνουν σε σωρούς τα ουρεδοσπόρια σε χρώμα σκουριάς. Τέλος, οι κηλίδες γίνονται σχεδόν μαύρες από τα τελευτοσπόρια, τα φύλλα ξεραίνονται και πέφτουν πρόωρα.

Ωίδια Erysiphae polygoni, Erysiphae pisi
Προκαλεί στα υπέργεια μέρη του φυτού (κυρίως στα φύλλα) ακανόνιστες καστανοκόκκινες κηλίδες, που καλύπτονται από λευκό μηκήλιο. Σε μεγάλη προσβολή, τα φύλλα παραμορφώνονται και πέφτουν. Στον αρακά σπάνια προκαλεί σοβαρές ζημιές, συνήθως προς το τέλος της περιόδου.

Βακτηριώσεις Xanthomonas phaseoli και Pseudomonas phaseolicola (φασόλι)
Pseudomonas Pseudomonas pisi (αρακάς)
Στο φασόλι προκαλούν στο φύλλο ελαιώδεις κηλίδες, που περιβάλλονται από χλωρωτική ζώνη και αυξανόμενες μπορεί να καλύψουν όλο το έλασμα. Τελικά ξεραίνονται και παίρνουν καστανό χρώμα. Παρόμοιες κηλίδες μπορεί να εμφανιστούν στους βλαστούς, στους λοβούς και στους σπόρους Στο μπιζέλι Εμφανίζονται καστανές νεκρώσεις σε φύλλα και βλαστούς και στους λοβούς λαδόχρωμες κηλίδες που προχωρούν σε βάθος μέχρι τους σπόρους.

Ιώσεις BCMV κοινό μωσαϊκό του φασολιού,
BYMV κίτρινο μωσαϊκό του φασολιού PMV κοινό μωσαϊκό μπιζελιού
Τις περισσότερες φορές, τα συμπτώματα των τριών ιώσεων συνυπάρχουν. Το κοινό μωσαϊκό προκαλεί στα φύλλα εναλλασσόμενο χρωματισμό πράσινου και κίτρινου, παραμόρφωση (η περιφέρεια του ελάσματος στραμμένη προς τα κάτω) και νανισμό του φυτού, με αποτέλεσμα μείωση της απόδοσης μέχρι ακαρπίας. Το κίτρινο μωσαϊκό εκδηλώνεται με πολλές κοκκινοκαστανές κηλίδες στα παλιά φύλλα και κίτρινα στίγματα ή αποχρωματισμένες ζώνες στα νέα φύλλα.
Ο ιός του κοινού μωσαϊκού του μπιζελιού προκαλεί ανοιχτό χρωματισμό των νευρώσεων των φύλλων και κίτρινο μωσαϊκό.

Εχθροί

Έντομα εδάφους: ο κρεμμυδοφάγος Gryllotalpa vulgaris, οι αγρότιδες Agrotis spp και οι σιδηροσκώληκες Elateridae
Κατατρώγουν τα υπόγεια μέρη και μερικώς το στέλεχος και τα κατώτερα φύλλα.

Αφίδες Αphis fabae (μαύρη), Acythosiphum pisum (πράσινη)
Σοβαρότερη είναι η προσβολή του αρακά. Απομυζούν τους χυμούς από φύλλα (συρρικνώνονται και συστρέφονται), νεαρούς βλαστούς (γίνονται καχεκτικοί) και λοβούς (όταν δε γίνει έγκαιρη καταπολέμηση και η προσβολή επεκταθεί), εξασθενώντας το φυτό και μειώνοντας την παραγωγή. Επιπλέον είναι φορείς ιώσεων.

Βρούχος Acanthoscelides obtectus (σε καλλιέργεια για ξερό φασόλι)
Το έντομο ωοτοκεί πάνω στους λοβούς και οι προνύμφες εισχωρούν στους σπόρους. Οι ζημιές συνεχίζονται και στην αποθήκη, γιατί ο βρούχος αυτός έχει 4-7 γενιές το χρόνο.

Τετράνυχοι Tetranychus spp.(φασόλι)
Συνήθως βρίσκονται άφθονοι στην κάτω επιφάνεια των φύλλων, που τα απομυζούν και τα ξεραίνουν. Διακρίνονται από τον ιστό που σχηματίζουν.

Κάμπιες των λοβών
Etiella zinckenella (φασόλι)
Laspeyresia nigricana (αρακάς)
Οι κάμπιες των λεπιδόπτερων αυτών τρώγουν τους ανώριμους σπόρους μέσα στους λοβούς.

Καλλιέργεια φακής

| agrocapital.gr |   

Tags: Φακη

Με την καλλιέργεια να ανήκει στην κατηγορία των ψυχανθών, διαθέτει ικανότητα αζωτοδέσμευσης απευθείας από το περιβάλλον, αποτελώντας ιδανική λύση τόσο ως κύρια καλλιέργεια , όσο και για αμειψισπορά σιτηρών και ιδανικώς σίτου.

Υπάρχουν διάφορες ποικιλίες φακής, με δύο κύριες να καλλιεργούνται κατά κόρον στη χώρα μας, αυτές είναι η λεπτόσπερμη και η πλατύσπερμη ποικιλία αντίστοιχα .

Κλίμα : Η καλλιέργεια ευδοκιμεί σε περιοχές με χαμηλό σχετικά υψόμετρο που δεν υπερβαίνει τα 1000μ. Χρειάζεται ήπιους χειμώνες ,καθώς παρατεταμένοι παγετοί κάτω των -10 βαθμών προκαλούν σοβαρότατα προβλήματα στα φυτά.

Εκτός από το ψύχος , ζημιές στα σπέρματα μπορούν να προκαλέσουν και υψηλές παρατεταμένες θερμοκρασίες άνω των 30 βαθμών ,κυρίως όταν αυτές λαμβάνουν χώρα κατά την περίοδο την άνθισης. Τη συγκεκριμένη περίοδο, δηλαδή Απρίλιο –Μάιο τα φυτά χρειάζονται βροχές ώστε να αυξηθούν τα ποσοστά υγρασίας και να βοηθηθεί η ανάπτυξη των σπερμάτων.

Έδαφος : Δεν παρουσιάζει ιδιαίτερες εδαφικές απαιτήσεις, είναι ανθεκτική στην ξηρασία καλλιέργεια και προσαρμόζεται σε ποικιλία εδαφών, από αμμοπηλώδη ως και αργιλώδη. Απαραίτητη προϋπόθεση βέβαια είναι η καλή αποστράγγιση ,καθώς δεν αγαπά την περίσσεια υγρασίας σε καμία περίπτωση. Άριστα αποτελέσματα φαίνεται να δίνουν τα ελαφριά εδάφη με καλή πάντα αποστράγγιση, ενώ αντίθετα δεν δίνει καλά αποτελέσματα σε εδάφη αλατούχα.

Προετοιμασία εδάφους : Πριν από τη σπορά ,καλό θα ήταν να προηγηθεί στις αρχές του φθινοπώρου ένα καλό όργωμα , με τη λίπανση να το ακολουθεί.

Αμέσως μετά θα πρέπει να γίνει ένα ψιλοχωμάτισμα , ενώ μετά τη σπορά και εφόσον χρησιμοποιούνται μηχανικά μέσα , καλό θα ήταν να ισοπεδωθεί το έδαφος.

Σπορά : Τα σπέρματα φυτεύονται στον αγρό κυρίως τον Οκτώβρη, ωστόσο καλό είναι η σπορά να γίνεται αργότερα μετά τα μέσα Νοεμβρίου ώστε η καλλιέργεια να αξιοποιήσει στο έπακρο τις κλιματικές συνθήκες που θα ακολουθήσουν.Τα σπέρματα τοποθετούνται με τη βοήθεια κοινής σπαρτικής μηχανής μετά από ρύθμιση , σε γραμμές , σε αποστάσεις 25-30 εκατοστά και 2-3 εκατοστά βάθος.

Οι ποσότητες που θα χρειαστούν είναι, για τη λεπτόσπερμη ποικιλία 5-8 κιλά σπερμάτων ανά στρέμμα , και 9-12 κιλά για την πλατύσπερμη αντίστοιχα.

Λίπανση : Η φακή όπως προαναφέρθηκε ανήκει στην κατηγορία των ψυχανθών. Ως εκ τούτου τα φυτά λόγω συμβίωσής τους με βακτήρια του γένους Rhizobium σε φυμάτια που σχηματίζονται στις ρίζες τους, έχουν την ικανότητα να δεσμεύουν άζωτο από το περιβάλλον. Κατά συνέπεια δεν χρειάζεται να επέμβουμε με προσθήκη επιπλέον αζώτου υπό μορφή λίπανσης.

Ωστόσο αν η καλλιέργεια εγκαθίσταται στον αγρό για πρώτη φορά, ίσως χρειαστεί να εμβολιαστεί το έδαφος με τα συγκεκριμένα βακτήρια ώστε να αρχίζει η αζωτοδέσμευση.

Πολύ πιθανό επίσης να μη χρειαστεί καν και η προσθήκη καλίου ,εφόσον το έδαφος δεν έχει έλλειψη, γεγονός σύνηθες στα ελληνικά εδάφη.

Έτσι το μόνο που θα χρειαστεί να προστεθεί είναι φώσφορος , περίπου 6 μονάδες P205 ανά στρέμμα.

Καλό θα ήταν να αποφευχθεί η χρήση του ίδιου προϊόντος λίπανσης που είχε χρησιμοποιηθεί προηγουμένως στα σιτηρά .

Νερό δεν απαιτεί ιδιαίτερα γι αυτό και κυρίως καλλιεργείται ξηρικά.

Συγκομιδή : Τα φυτά θερίζονται με θεριστική μηχανή μόλις κιτρινίσουν αλλά πριν αποξηρανθούν για αποφυγή απωλειών.

Στη συνέχεια τα κομμένα φυτά αφήνονται να αποξηρανθούν και αλωνίζονται με κοινές θεριζοαλωνιστικές μηχανές.

Ακολουθεί καθαρισμός των σπερμάτων και αποθήκευσή τους όταν η υγρασία τους δεν ξεπερνά το 13 %.

Εχθροί- Ασθένειες : Σημαντικότατο πρόβλημα αντιμετωπίζει η καλλιέργεια από τα ζιζάνια. Το μέγεθος των φυτών επιτρέπει στα ζιζάνια να καταπνίγουν την καλλιέργεια κυρίως κατά την άνοιξη οπότε και είναι απαραίτητη η άμεση αντιμετώπισή τους.

Τα φυτά πλήττονται σαφώς και από μια πληθώρα ασθενειών με τις κύριες ωστόσο και περισσότερο κοινές να είναι το φουζάριο( Fusarium sp), η ριζοκτόνια,( Rhizoctonia sp) και η σκλερωτίνια (Sclerotinia) . Παρατηρούνται επίσης περονόσπορος ( Peronospora lentis) καθώς και σκωρίαση ( Uromyces fabae). Όλες είναι αντιμετωπίσιμες με κατάλληλα φαρμακευτικά σκευάσματα .

Επίσης έντομα όπως ο Βρούχος (Bruchus signaticornis) προκαλλούν σοβαρότατα προβλήματα και καλό θα ήταν να γίνονται προληπτικά 2 ψεκασμοί με deltamethrin είτε endosulfan κατά την άνθιση. Σε περίπτωση που βρεθεί ενήλικο αντιμετωπίζεται με aluminium phosphate.

Αφίδες και θρίπας μπορούν επίσης να βρεθούν.

Αποδόσεις : Οι αποδόσεις κυμαίνονται περίπου στα 100-120 κιλά ανά στρέμμα αριθμοί μικροί σχετικά για τις ικανότητες των ελληνικών εδαφών ,τα οποία διαθέτουν όλες τις προϋποθέσεις για κατακόρυφη αύξηση του όγκου παραγωγής.

Η φακή αποτελεί ιδανική καλλιέργεια για αμειψισπορά σίτου κυρίως με εναλλαγή κάθε 2-3 χρόνια. Καλλιέργειες ψυχανθών είναι σημαντικό και θα έπρεπε να επιλέγονται για εναλλαγή καλλιεργειών καθώς βοηθούν εξαιρετικά το έδαφος να ανακτήσει το χαμένο του άζωτο με ελάχιστο κόστος.

Ευθαλία Παυλίδου

Η Πατάτα

  Η Πατάτα καλλιεργείται σε περισσότερες από 100 χώρες,  με εύκρατο, υποτροπικές και τροπικές συνθήκες, με τη θερμοκρασία να είναι ο κύριος περιοριστικός παράγοντας στην παραγωγή: η αύξηση των κονδύλων αναστέλλεται έντονα  σε θερμοκρασίες κάτω των 10 ° C  και πάνω από 30 ° C , ενώ η βέλτιστη απόδοση λαμβάνονται όταν οι ημερήσιες θερμοκρασίες είναι σε ° 18 - 20 C .Για το λόγο αυτό, πατάτα φυτεύεται νωρίς την άνοιξη στις εύκρατες ζώνες και τσο τέλος του χειμώνα σε θερμότερες περιοχές, και αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια των πιο ψυχρούς μήνες του έτους σε ζεστό τροπικά κλίματα. Σε ορισμένες υπο-τροπικές ορεινές περιοχές, ήπιες θερμοκρασίες και υψηλή ηλιακή ακτινοβολία επιτρέπει στους αγρότες να καλλιεργούν πατάτες όλο το χρόνο, και κ συγκομιδή εντός 90 ημερών από τη φύτευση (σε εύκρατα κλίματα, όπως στη βόρεια Ευρώπη, μπορεί να χρειαστούν έως 150 ημέρες).Η πατάτα είναι ένα πολύ ευπροσάρμοστη, και θα παράγουν καλά χωρίς ιδανικό έδαφος και ιδανικες συνθήκες καλλιέργειας. Ωστόσο, εξαρταται απο  αριθμό των παρασίτων και των ασθενειών. Για να αποφευχθεί η συσσώρευση παθογόνων μικροοργανισμών στο έδαφος, οι αγρότες αποφευγουν την φυτευση  στην ιδια γη . Αντ 'αυτού, καθε τρια ή περισσοτέρα ετη, που εναλλάσσονται με άλλε, ανόμοιες καλλιέργειες, όπως το καλαμπόκι, φασόλια και μηδική. Καλλιέργειες ευαίσθητες στις ίδια παθογόνα όπως πατάτας (π.χ. τομάτα) αποφεύγονται προκειμένου να σπάσει τον κύκλο ανάπτυξης παρασίτων πατάτας ».Με τις ορθές γεωργικές πρακτικές, συμπεριλαμβανομένης της άρδευσης όταν χρειάζεται, ένα στρεμμα  της πατάτας στα εύκρατα κλίματα της Βόρειας Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής μπορεί να αποφέρει πάνω από 4 τόνους νωπών κονδύλων εντός τεσσάρων μηνών από τη φύτευση. Στις περισσότερες αναπτυσσόμενες χώρες, ωστόσο, οι μέσες αποδόσεις είναι πολύ χαμηλότερα -  κυμαίνονται από   500 κιλα σε 2,5 τόνους - λόγω έλλειψης σπόρων υψηλής ποιότητας και τη βελτίωση ποικιλιών,  χαμηλότερα ποσοστά χρήσης λιπασμάτων και άρδευσης, καθώς και των επιβλαβών οργανισμών και ασθενειών .Του εδάφους και την προετοιμασία της γηςΗ πατάτα μπορεί να καλλιεργηθεί σχεδόν σε οποιοδήποτε τύπο εδάφους, εκτός από αλμυρα και αλκαλικά εδάφη. Φυσικά χαλαρά εδάφη, τα οποία προσφέρουν την μικρή αντίσταση στη διεύρυνση των κονδύλων, είναι προτιμητέα, και αργιλώδη και αμμώδη εδάφη μάργες που είναι πλούσια σε οργανική ύλη, με καλή αποστράγγιση και αερισμό, είναι τα πιο κατάλληλα. Έδαφος με ένα εύρος ρΗ 5.2 έως 6.4 θεωρείται ιδανικο.Η Καλλιέργεια πατάτας περιλαμβάνει εκτεταμένη προετοιμασία του εδάφους. Το χώμα πρέπει νανα απαλλαγεί εντελώς από ζιζάνιακαι  ρίζες. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τρεις αρωσεις,  είναι απαραίτητες ωστε το έδαφος φτάσει την κατάλληλη κατάσταση: μαλακό, καλά στραγγιζόμενα και καλά αεριζόμενο.Φύτεμα

 φυτευονται  κονδύλοιή κομμάτια των κονδύλων που σπέρνονται σε βάθος 5 έως 10 cm. Καθαρότητα των ποικιλιών και των υγιών κονδύλων  είναι απαραίτητη για την επιτυχία της καλλιέργειας. Σπόροι πρέπει να είναι απαλλαγμένα από ασθένειες, καλη φυτρωτικη ικανοτητα και από 30 έως 40 g το καθένα σε βάρος. Χρηση καλής ποιότητας εμπορικών σπόρων μπορεί να αυξήσει την απόδοση κατά 30 έως 50 τοις εκατό, σε σύγκριση με ιδιοπαραγωμενους σπόρους, αλλά τα αναμενόμενα κέρδη  αντισταθμίζουν το υψηλότερο κόστος.Η πυκνότητα φύτευσης  εξαρτάται από το μέγεθος των επιλεγόμενων κονδύλων, ενώ η μεταξύ σειρών απόσταση πρέπει να επιτρέπει την μηχανικη  κατεργασια της καλλιέργειας . Συνήθως, είναι περίπου διακοσια κιλα ανά στρεμμα. Για ξηρικές παραγωγή , φύτευση σε επίπεδο έδαφος δίνει υψηλότερες αποδόσεις (χάρη στην καλύτερη διατήρηση των υδάτινων πόρων του εδάφους), ενώ οι αρδευόμενες καλλιέργειες καλλιεργούνται κυρίως στις αλεες. Αρδευση και λίπανσηΗ χρήση των χημικών λιπασμάτων εξαρτάται από το επίπεδο των διαθέσιμων θρεπτικών συστατικών του εδάφους - ηφαιστειακά εδάφη, για παράδειγμα, είναι τυπικά ανεπαρκείς σε φώσφορο - και σε αρδευόμενες , οι απαιτήσεις λιπασμάτων είναι σχετικά υψηλά. Ωστόσο,  μπορούν να επωφεληθούν από την εφαρμογή της οργανικής κοπριάς  παρέχει ένα καλό ισοζύγιο θρεπτικών και διατηρεί τη δομή του εδάφους. Απαιτήσεις λίπανσης των καλλιεργειών πρέπει να εκτιμηθεί σωστά σύμφωνα με την αναμενόμενη απόδοση, το δυναμικό της ποικιλίας και την προοριζόμενη χρήση της συγκομιδής.ΎδρευσηΗ περιεκτικότητα σε υγρασία του εδάφους, πρέπει να διατηρείται σε ένα σχετικά υψηλό επίπεδο. Για καλύτερες αποδόσεις,  για 120-150 ημέρες καλλιέργειας  απαιτεί 500 έως 700 mm (20 έως 27,5 ίντσες) νερού. Σε γενικές γραμμές, τα ελλείμματα νερού στη μέση έως τα τέλη  της καλλιεργητικής περίοδου τείνουν να μειώσουν την απόδοση . Επειδή η πατάτα έχει ένα ρηχό ριζικό σύστημα,  η συχνή άρδευση είναι σημαντική, κ πολύ υψηλές αποδόσεις που λαμβάνονται με μηχανικά συστήματα καταιονισμού που αναπληρωνουν τις απώλειες εξατμισοδιαπνοής κάθε ημέρα ή δύο.

ΣυγκομιδήΚιτρίνισμα των φύλλων του φυτού πατάτας και εύκολο διαχωρισμό των κονδύλων από παραφυάδες τους δείχνουν ότι η καλλιέργεια έχει ωριμάσει. Αν η πατάτα πρέπει να αποθηκευτεί αντί  να καταναλωθεί άμεσα, αφήνεται στο χώμα ωστε η φλουδα να γινει πιο παχια - εμποδίζονταςτισ ασθένειες αποθήκευσης και συρρίκνωση που οφείλεται στην απώλεια ύδατος. Ωστόσο, αφήνοντας τους κονδύλους για υπερβολικά μεγάλο χρονικό διάστημα στο έδαφος αυξάνει την έκθεσή τους σε  μύκητα Για τη διευκόλυνση της συγκομιδής, τα υπεργεια τμηματα της πατάτας θα πρέπει να αφαιρούνται δύο εβδομάδες πριν οι πατάτες συγκομιστουν. . Κατά τη διάρκεια της συγκομιδής, είναι σημαντικό να αποφευχθεί μώλωπας ή άλλο τραυματισμό, τα οποία παρέχουν σημεία εισόδου για τις ασθένειες αποθήκευσης.ΑποθήκευσηΔεδομένου ότι τα πρόσφατα συγκομισμενοι  κονδύλοι είναι ζωντανοί ιστοί - και ως εκ τούτου υπόκεινται σε φθορά - κατάλληλη αποθήκευση είναι απαραίτητη, τόσο για την πρόληψη απωλειών μετά τη συγκομιδή της πατάτας που προορίζονται για νωπή κατανάλωση ή μεταποίηση, κ
Ηαποθήκευση αποσκοπεί στην πρόληψη του «πρασίνισματος» (η συσσώρευση της χλωροφύλλης κάτω από το φλοιό, η οποία συνδέεται με σολανίνη, ένα δυνητικά τοξικό αλκαλοειδές) και απώλεια βάρους και την ποιότητα. Οι κόνδυλοι πρέπει να διατηρούνται σε μια θερμοκρασία από 6 έως 8 ° C βαθμούς, σε ένα σκοτεινό, καλά αεριζόμενο περιβάλλον με υψηλή σχετική υγρασία (85 έως 90 τοις εκατό).

 

Καρότο. η καλλιέργεια του.

 

Περιγραφή του φυτού

Προέρχεται από την Ασία, σήμερα όμως καλλιεργείται σε όλο τον κόσμο. Το καρότο είναι εδώδιμο είδος που καλλιεργείται ως λαχανικό και ανήκει στην οικογένεια Apiaceae ή Umbelliferae ( Carrot or Parsley Family), όπως και ο άνηθος, το σέλινο, ο μαϊντανός, το κύμινο και άλλα. Είναι φυτό διετές, δηλαδή, το πρώτο έτος αναπτύσσονται τα βλαστητικά όργανα, ρίζα και φύλλα ενώ την επόμενη βλαστητική περίοδο σχηματίζεται το ανθοφόρο στέλεχος, μεγάλου ύψους με διακλαδώσεις, που θα καρποφορήσει. Ο σπόρος του καρότου είναι μικρός, πλακωτός, με πλευρές αγκαθωτές και χρώματος σταχτί.

Σπόροι καρότου. Οι σπόροι του καρότου είναι πολύ μικροί.

Το καρότο ανήκει στα λαχανικά που τρώγεται το υπόγειο τμήμα τους, όπως συμβαίνει και με το παντζάρι και το σέλινο και κατατάσσεται στα ριζοκονδυλώδη λαχανικά, ενώ ανάλογα με τις απαιτήσεις της καλλιέργειας σε θερμοκρασία ανήκει στα λαχανικά ψυχρής εποχής και είναι ημιανθεκτικό στον παγετό. Όσον αφορά τον τρόπο γονιμοποίησης του κατατάσσεται στα εντομόφιλα φυτά, δηλαδή η επικονίαση επιτυγχάνεται με τα έντομα και με βάση το βάθος ανάπτυξης του ριζικού του συστήματος είναι ενδιάμεσο φυτό, το ριζικό του σύστημα κυμαίνεται από 60 έως 120 cm.

Εδαφοκλιματικές απαιτήσεις

Προσαρμόζεται εύκολα σε οποιοδήποτε κλίμα, αν και προτιμά το εύκρατο. Καλύτερες θερμοκρασίες για την ανάπτυξη του θεωρούνται 15-20 βαθμών Κελσίου. Σε χαμηλές θερμοκρασίες αντέχει αλλά επιβραδύνεται η ανάπτυξη του και σε θερμοκρασίες 0- 2 βαθμών Κελσίου το άμυλο μεταβάλλεται σε σάκχαρα, μια ευχάριστη αλλαγή για το καρότο. Επίσης, η θερμοκρασία επιδρά και στο σχηματισμό της καροτίνης, όπου σχηματίζεται σε θερμοκρασία 15- 20βαθμών Κελσίου , διαφορετικά τα καρότα δεν αποκτούν ζωηρό πορτοκαλί χρώμα. Προτιμά τα βαθιά εδάφη, καλά στραγγισμένα, τα αμμοπηλώδη και τα πλούσια σε οργανική ουσία. Το έδαφος πρέπει να είναι απαλλαγμένο από σβόλους και πέτρες. Το κατάλληλο pH είναι 6- 6,5, ελαφρά όξινη αντίδραση.

Λίπανση :Η βασική λίπανση με τα κύρια στοιχεία άζωτο, φώσφορο και κάλιο, εφαρμόζεται καλά πριν τη σπορά και ενσωματώνονται στο έδαφος.

Σπορά και πολλαπλασιασμός : Το καρότο σπέρνεται κατά τη διάρκεια σχεδόν όλου του χρόνου, σε περιοχές θερμές με ήπιο χειμώνα ενώ σε ψυχρές περιοχές την άνοιξη. Βάθος σποράς καθορίζεται στο 1 cm ή και λιγότερο, ανάλογα με το έδαφος. Η σπορά γίνεται σε γραμμές και ακολουθεί πότισμα και ελαφρά συμπίεση του σπόρου έτσι ώστε να γίνεται καλύτερη επαφή του σπόρου με το έδαφος. Το φύτρωμα γίνεται μέσα σε 8- 10 μέρες.

Καλλιεργητικές περιποιήσεις καρότων

Άρδευση :Ικανοποιητική υγρασία στο έδαφος σε όλη τη διάρκεια της ανάπτυξης του φυτού είναι αναγκαία. Η συχνότητα του ποτίσματος και η ποσότητα του νερού επηρεάζονται από την εποχή καλλιέργειας, από τη κατάσταση του εδάφους και από το στάδιο ανάπτυξης των φυτών.

Αραίωμα φυτών : Στα πρώτα στάδια της ανάπτυξης γίνεται αραίωμα, όπου απομακρύνονται τα πιο αδύναμα και κακοσχηματισμένα φυτά. Έτσι, τα υγιή φυτά έχουν τον αναγκαίο χώρο να αναπτυχθούν καλά. Κατά τη διάρκεια του αραιώματος χρειάζεται μεγάλη προσοχή ώστε με το ξερίζωμα να μην βλάπτονται τα καλά φυτά, πρέπει να πραγματοποιείται πότισμα τη προηγούμενη μέρα για να μην τραυματίζονται οι γειτονικές ρίζες κατά την εκρίζωση και τα φυτά να έχουν μικρή ηλικία ώστε να μην έχουν αναπτύξει πλούσιο ριζικό σύστημα. Με το αραίωμα των φυτών, οι αποστάσεις μεταξύ τους να κυμαίνονται από 5-7 cm.

Απαραίτητα είναι επίσης τα βοτανίσματα και τα σκαλίσματα για τη καταστροφή των ζιζανίων που ανταγωνίζονται έντονα το καρότο. Με το σκάλισμα επιδιώκεται το σπάσιμο της επιφανειακής κρούστας που δημιουργείται με το πότισμα, ο καλύτερος αερισμός και η θέρμανση εδάφους, η διατήρηση της υγρασίας και η καλή ανάπτυξη του φυτού.

Τα σκαλίσματα πρέπει να γίνονται με προσοχή ώστε να μην τραυματίζονται οι ρίζες και να μην καταστρέφεται το υπόγειο μέρος του καρότου. Το πόσο συχνά πρέπει να γίνεται εξαρτάται από το είδος του εδάφους, την εμφάνιση των ζιζανίων κ.α. Συνήθως γίνονται 1-3 σκαλίσματα, σε βάθος που δεν ξεπερνά τα 3-5 cm.

Καταπολέμηση ζιζανίων : Τα ζιζάνια αποτελούν ένα από τα κυριότερα προβλήματα της καλλιέργειας του καρότου. Επιβάλλεται η καταστροφή των ζιζανίων , η οποία γίνεται με σκαλίσματα και βοτανίσματα αλλά και με την εφαρμογή προφυτρωτικών ή μεταφυτρωτικών ζιζανιοκτόνων. Το πιο διαδεδομένο ζιζανιοκτόνο που χρησιμοποιείται στο καρότο είναι το Linuron, βρέξιμη σκόνη η οποία αναμιγνύεται με νερό. Η εφαρμογή του γίνεται προφυτρωτικά αμέσως μετά τη σπορά και ακολουθεί πότισμα και μεταφυτρωτικά όταν το φυτό αποκτήσει 3-4 φύλλα, δηλαδή στο σύνολο γίνονται 2 εφαρμογές.

Επιφανειακή λίπανση : Κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης των φυτών, συμπληρώνεται άζωτο, με σκοπό τη τόνωση και τη μεγαλύτερη ανάπτυξη τους. Όταν φυτέψουμε σπόρους καρότου τον Οκτώβριο, η επιφανειακή λίπανση εφαρμόζεται τον Φεβρουάριο ή Μάρτιο, ανάλογα και με τη κατάσταση των φυτών. Η επιφανειακή λίπανση μπορεί να δοθεί σε δύο δόσεις, η πρώτη εφαρμόζεται τέλος Ιανουαρίου- αρχές Φεβρουαρίου και η δεύτερη τέλος Φεβρουαρίου- αρχές Μαρτίου.

Ο τύπος λιπάσματος που χρησιμοποιείται είναι η ασβεστούχος νιτρική αμμωνία ( 26-0-0), η κρυσταλλική νιτρική αμμωνία ( 33,5-0-0) ή ουρία. Προσοχή: μετά την εφαρμογή του λιπάσματος να ακολουθήσει πότισμα, ώστε να απομακρυνθεί από τα φύλλα για να μην προκληθεί έγκαυμα.

Συγκομιδή : Φρέσκα νωπά καρότα, συγκομίζονται μετά από 3- 6 μήνες και αφού έχουν αποκτήσει διάμετρο 2,5-3,5 cm. Τα φυτά εκριζώνονται με τα χέρια με τράβηγμα από τα φύλλα, αφού προηγηθεί πότισμα.

Ποικιλίες

Οι πιο γνωστές ποικιλίες καρότου είναι οι εξής:

• Nantes ( μεσοπρώιμη, ρίζα μέσου μήκους, χρώματος κόκκινο- πορτοκαλί)
• Amsterdam ( πρώιμη, ρίζα μέσου μήκους, χρώματος κόκκινο- πορτοκαλί)
• Tuchon ( μεσοπρώιμη, ρίζα μέσου μήκους, χρώματος κόκκινο- πορτοκαλί)
• Αιγίνης ( μακρόρριζη, με έντονο πορτοκαλί χρώμα)
• Νέας Μαγνησίας ( μακρόρριζη, όψιμης σποράς)

Καρότα ποικιλίας Nantes.

Καρότα ποικιλίας Amsterdam.

Στην Ελλάδα, η ποικιλία που καλλιεργείται σε μεγαλύτερο ποσοστό είναι η Nantes.

Ασθένειες και Εχθροί

Οι πιο γνωστές ασθένειες του καρότου είναι:

Σκληρωτινίαση (Sclerotinia sclerotiorum)

Σκληρωτινίαση (Sclerotinia sclerotiorum) σε ρίζες του φυτού

Σκληρωτινίαση ( Sclerotinia sclerotiorum), όπου ο μύκητας προκαλεί τη σήψη των ριζών. Για τη πρόληψη συνιστάται η εφαρμογή αμειψισποράς και απομάκρυνση των ασθενών φυτών.

Αλτερναρίωση (Alternaria radicicola)

Αλτερναρίωση (Alternaria radicicola), όπου ο μύκητας προκαλεί σήψη της κεφαλής του ριζοκόνδυλου. Συνιστάται αραιή φύτευση καθώς και προληπτικοί ψεκασμοί με κατάλληλα μυκητοκτόνα.

Βακτηρίωση (Erwinia carotovora)

Το βακτήριο Erwinia carotovora έχει προκαλέσει σήψη των ριζών.

Βακτηρίωση ( Erwinia carotovora), η προσβολή από το βακτήριο εκδηλώνεται με τη σήψη των ριζών. Προτείνεται η αμειψισπορά, η καταστροφή και απομάκρυνση των προσβεβλημένων ριζών και αποφυγή υπερβολικής υγρασίας. Καταπολεμάται με ψεκασμούς με ειδικά βακτηριοκτόνα.


Οι πιο γνωστοί εχθροί του καρότου είναι:

Μύγα του καρότου (Psila rosae)

Στοά που έχει ανοίξει η μύγα του καρότου.

Μύγα του καρότου (Psila rosae), οι προνύμφες της ανοίγουν στοές στους ριζοκόνδυλους. Καταπολεμάτε με τη διασπορά και ενσωμάτωση κατάλληλων εντομοκτόνων.

Σιδηροσκώληκες (Agriotes lineatus)

Σιδηροσκώληκες (Agriotes lineatus), προκαλούν όμοιες ζημιές με τη μύγα του καρότου. Η καταπολέμηση είναι παρόμοια με της μύγας, εφαρμόζονται εντομοκτόνα εδάφους.

Νηματώδεις (Heterodera spp.)

Νηματώδεις (Heterodera spp.), προκαλούν παραμορφώσεις στους ριζοκόνδυλους. Το έδαφος που φυτεύονται σπόροι καρότου πρέπει να είναι απαλλαγμένο από νηματώδεις. Σε αντίθετη περίπτωση πρέπει να γίνεται απολύμανση πριν τη σπορά με κατάλληλο απολυμαντικό. Εάν υπάρξει προσβολή κατά τη διάρκεια της καλλιέργειας, τότε καταπολεμάται με νηματοκτόνο. Εναλλακτικός τρόπος αντιμετώπισης είναι η αμειψισπορά με σιτηρά.

Συμβουλές

Για την τελευταία σπορά καρότων του έτους, επιλέξτε μια πρώιμη ποικιλία που αναπτύσσεται γρήγορα και σπείρετε σε γραμμές ανά 15 cm και οι σπόροι να έχουν απόσταση μεταξύ τους 5 cm. Το πλεονέκτημα της σποράς τόσο αργά είναι ότι δεν θα αντιμετωπίσετε πρόβλημα με τη μύγα του καρότου.

Το καρότο περιέχει τη πολύτιμη καροτίνη, χρήσιμη για την όραση και καθαρίζει το αίμα.

Ένα άρθρο της Σοφίας Παπάζογλου, Τεχνολόγου Γεωπόνου - M.Sc. “Διαχείριση Περιβάλλοντος’’ στο www.kalliergo.gr.

Το καλαμπόκι.

 

   
Είναι ετήσιο, ψηλό φυτό με χοντρό όρθιο και συμπαγή βλαστό, στενά και μακριά φύλλα σε σχήμα σπαθιού και κυματιστά άκρα. Στην κορυφή του φυτού υπάρχει η αρσενική ταξιανθία που σχηματίζει θύσανο, έχει δε την ονομασία φόβη. Η θηλυκή ταξιανθία αποτελείται από ένα πλατύ στάχυ με παχύ άξονα, πάνω στον οποίο βρίσκονται τα άνθη σε σειρές. Η ταξιανθία αυτή ονομάζεται σπάδικας. Στη συνέχεια τη θέση των ανθών παίρνουν οι κόκκοι που καλύπτονται από φύλλα ενώ στην κορυφή του σπάδικα υπάρχει θύσανος αποτελούμενος από πολλές μακριές τριχοειδείς κλωστές.

Καρπός

Ο καρπός του αραβοσίτου είναι καρύοψη, δηλαδή είδος ξηρού καρπού, μονόσπερμου, με πολύ λεπτό περικάρπιο που περιβάλλει το σπέρμα. Αποτελείται από τέσσερα τμήματα: το περικάρπιο, το ενδοσπέρμιο, το έμβρυο και τον ποδίσκο. Το περικάρπιο αποτελείται από κυτταρίνη και ημικυτταρίνες και έχει ρόλο να προστατεύει το σπέρμα από εχθρούς, μολύνσεις και την είσοδο του νερού . Μόλις το περικάρπιο σπάσει το νερό εισέρχεται στο σπέρμα και ξεκινά η βλάστηση. Το ενδοσπέρμιο αποτελείται από κύτταρα με λεπτά κυτταρικά τοιχώματα, τα οποία είναι γεμάτα με αμυλόκοκκους. Αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος του καρπού και περιέχει υδατάνθρακες, πρωτεΐνες και μικρές ποσότητες ανόργανων αλάτων και ελαίων. Χωρίζεται με βάση την υφή του σε υαλώδες και αλευρώδες ενδοσπέρμιο. Ο τρόπος που κατανέμονται τα δύο αυτά είδη στον καρπό επηρεάζει το σχήμα και τη σκληρότητά του. Οι εξωτερικές στρώσεις κυττάρων του ενδοσπερμίου διαθέτουν παχιά κυτταρικά τοιχώματα και συγκροτούν ένα διαφοροποιημένο ιστό που ονομάζεται αλευρώνη. Η αλευρώνη περιέχει μεγάλες πρωτεϊνικές δομές, τα πρωτεϊνικά σώματα, τα οποία περικλείονται σε μεμβράνες. Το ενδοσπέρμιο είναι η βασική πηγή ενέργειας και τροφοδοσίας, καθώς είναι εξοπλισμένο με όλα τα απαραίτητα υλικά για την διαδικασία της βλάστησης, μέχρι το νεαρό φυτό να γίνει αυτότροφο. Το έμβρυο είναι μια μικρογραφία του φυτού και φέρει τις καταβολές των πρώτων οργάνων του. Αποτελείται από τον εμβρυακό άξονα και το ασπίδιο. Στον εμβρυακό άξονα διακρίνεται το πτερίδιο, το μεσοκοτύλιο και το ριζίδιο. Το πτερίδιο φέρει το σημείο αύξησης και τις διαφοροποιημένες καταβολές των πρώτων πέντε φύλλων του φυτού. Καλύπτεται από το κολεόπτιλο, έναν προστατευτικό ιστό που λόγω του ατρακτοειδούς σχήματος βοηθάει στην ανάδυση του φυταρίου από το έδαφος. Το μεσοκοτύλιο είναι το όργανο που στηρίζει το φυτό και συνδέει το ριζικό με το υπέργειο μέρος. Επίσης φέρει τις καταβολές των δευτερογενών εμβρυακών ριζών και συμβάλλει ουσιαστικά με την επιμήκυνσή του στην ανάδυση του φυταρίου. Το ριζίδιο εξελίσσεται στην πρωτογενή εμβρυακή ρίζα και καλύπτεται από την κολεόρριζα, που έχει προστατευτικό χαρακτήρα. Το ασπίδιο ή κοτύλη διαθέτει εξειδικευμένα κύτταρα που υδρολύουν το άμυλο του ενδοσπερμίου και μεταφέρουν τα προϊόντα στον εμβρυακό άξονα. Το έμβρυο στο σύνολό του έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε έλαια και πρωτεΐνες καθώς και το μεγαλύτερο ποσοστό των ανόργανων θρεπτικών ουσιών του καρπού. Τέλος ο ποδίσκος είναι το όργανο με το οποίο στηρίζεται ο καρπός πάνω στον σπάδικα και μεταφέρει υλικά από το μητρικό φυτό κατά το γέμισμα του καρπού.

Ριζικό σύστημα

Στο ριζικό σύστημα του αραβοσίτου, σε διαφορετικά στάδια ανάπτυξης, διακρίνεται η διαδοχική έκφυση τεσσάρων κύριων τύπων ριζών. Αρχικά παρατηρείται ένα εμβρυακό ριζικό σύστημα αποτελούμενο από μία πρωτογενή ρίζα και έναν ποικίλο αριθμό δευτερογενών ριζών και στη συνέχεια, ένα μεταεμβρυακό ριζικό σύστημα αποτελούμενο από νεοσχηματιζόμενες ρίζες. Οι νεοσχηματιζόμενες ρίζες που εκφύονται από διαδοχικούς κόμβους κάτω από την επιφάνεια του εδάφους ονομάζονται βλαστογενείς ρίζες ενώ οι αντίστοιχες ρίζες που εκφύονται από διαδοχικούς κόμβους που βρίσκονται πάνω από την επιφάνεια του εδάφους ονομάζονται εναέριες ρίζες. Πλάγιες ρίζες οι οποίες εκφύονται από όλους τους κύριους τύπους ριζών ανήκουν, επίσης, στο μεταεμβρυακό ριζικό σύστημα. Κατά τη διάρκεια των πρώτων δύο εβδομάδων ανάπτυξης, οι πρωτογενείς και δευτερογενείς εμβρυακές ρίζες αποτελούν το κύριο μέρος του ριζώματος των φυτών. Αργότερα, οι μεταεμβρυακές ρίζες γίνονται κυρίαρχες και σχηματίζουν τον κύριο σκελετό του ριζικού συστήματος του αραβοσίτου.

Βλαστός

Στα πρώτα στάδια της ανάπτυξης ο βλαστός αποτελείται ουσιαστικά από τους κόμβους και το κορυφαίο μερίστωμα. Το σημείο αύξησης του νεαρού φυτού βρίσκεται κοντά ή κάτω από την επιφάνεια του εδάφους. Οι κόμβοι διαφοροποιούνται με γρήγορο ρυθμό αλλά τα μεσογονάτια διαστήματα δεν επιμηκύνονται πριν ολοκληρωθεί ο σχηματισμός όλων των οργάνων του υπέργειου μέρους. Έτσι ο βλαστός μένει βραχύς με κωνικό σχήμα και καλύπτεται από τους κολεούς των φύλλων. Το κορυφαίο μερίστωμα είναι επιφορτισμένο με τη δημιουργία νέων οργάνων του υπέργειου. Όταν ολοκληρωθεί η διαδικασία του σχηματισμού των φύλλων το κορυφαίο μερίστωμα μεταπίπτει σε αναπαραγωγική καταβολή η οποία θα εξελιχθεί σε φόβη. Τα φύλλα του αραβοσίτου εκφύονται κατ’ εναλλαγή από το βλαστό. Αποτελείται από τον κολεό που βρίσκεται στη βάση του φύλλου και από το έλασμα που βρίσκεται στο άκρο του και χωρίζονται μεταξύ τους από το όριο που δημιουργεί το ωτίο με την γλωσσίδα. Το έλασμα του φύλλου είναι λογχοειδές, στενό και επίμηκες με παράλληλη νεύρωση. Κατά την ανάπτυξή του ξετυλίγεται σταδιακά μέσα από το προηγούμενο φύλλο. Το εμβρυακό φύλλο είναι πιο βραχύ από τα επόμενα κανονικά φύλλα.

Τύποι

Το καλαμπόκι κατατάσσεται σε 7 τύπους, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά των σπόρων του σε : σκληρό, οδοντωτό, αλευρώδες, σακχαρώδες, κηρώδες, μικρό και «ντυμένο».

• Ο αλευρώδης τύπος χρησιμοποιείται για την παρασκευή κυρίως αλευριού, οι δε κόκκοι του αποτελούν μία αμυλώδη μάζα.
• Ο κηρώδης τύπος έχει κόκκινη απόχρωση και χρησιμοποιείται στη βιομηχανική παραγωγή συγκολλητικών ουσιών.
• Ο ντυμένος τύπος είναι χαμηλής ποιότητας και χρησιμοποιείται ως ζωοτροφή.
• Ο σακχαρώδης τύπος έχει σπόρια με γλυκιά νόστιμη γεύση, συρρικνωμένα ενώ το σάκχαρο του φυτού δεν μετατρέπεται σε άμυλο όπως συμβαίνει με τους άλλους τύπους. Οι κόκκοι του τρώγονται απευθείας από το βρασμένο ή ψητό σπάδικα.
• Στον οδοντωτό τύπο τα σπόρια είναι συρρικνωμένα στην κορυφή.
• Στο σκληρό καλαμπόκι το εξωτερικό περίβλημα του κόκκου εμποδίζει τη συρρίκνωσή του αφού δημιουργεί ένα πέπλο σκληρού φλοιού. Ο συγκεκριμένος τύπος προτιμάται στην κονσερβοποιία.
• Τέλος ο μικρός τύπος χαρακτηρίζεται από σπόρους μικρούς και πολύ σκληρούς. Όταν θερμανθούν διαστέλλονται και σκάνε παράγοντας το γνωστό ποπ κορν.

Χρήσεις

Ψημένα και άψητα καλαμπόκια

Παρότι το καλαμπόκι είναι βασική πηγή διατροφής σε πολλές χώρες, η θρεπτική του αξία είναι μικρότερη απ’ ότι στα άλλα σιτηρά. Επίσης το ψωμί που παράγεται από το καλαμπόκι, γνωστό με το όνομα μπομπότα, δεν είναι καλής ποιότητας. Το άμυλο καλαμποκιού (γνωστό και ως κορν φλάουρ ή άνθος αραβοσίτου) χρησιμοποιείται στη ζαχαροπλαστική, στην παραγωγή αμυλούχων προϊόντων και στην αλλαντοποιία. Στη Λατινική Αμερική το καλαμπόκι χρησιμοποιείται ως βάση ενός είδος ζύμης από την οποία παρασκευάζονται οι «τορτίγιας», επίπεδες πίτες που αντικαθιστούν το ψωμί.
Στη διατροφή επίσης χρησιμοποιείται και το λάδι του καλαμποκιού, το γνωστό αραβοσιτέλαιο. Οι κόκκοι του καλαμποκιού, με κατάλληλη επεξεργασία, μπορεί να γίνουν και αλκοόλη βιομηχανικής χρήσης.
Όμως χρήσιμα είναι και τα μη φαγώσιμα μέρη. Έτσι από το καλάμι φτιάχνεται χαρτί και χαρτόνι. Οι άξονες των σπαδίκων μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν καύσιμο (συνήθως σε φωτιά) και στην παραγωγή διαφόρων διαλυτών χρήσιμων στη βιομηχανία. Τα υπολείμματα από την κατεργασία του καλαμποκιού αποτελούν και μια από τις σημαντικότερες πηγές βιομάζας.

Παραγωγή

Το καλαμπόκι και η καλλιέργειά του είναι διαδεδομένη παγκοσμίως. Οι Η.Π.Α έχουν τη μεγαλύτερη παραγωγή στον κόσμο με 285 εκατομμύρια τόνους ετησίως. Ακολουθούν η Κίνα, η Βραζιλία και το Μεξικό.
Στην Ελλάδα καλλιεργείται κυρίως στη Μακεδονία, τη Θράκη, τη Στερεά και την Πελοπόννησο. Η ετήσια παραγωγή φτάνει το 1,5 εκατομμύριο τόνους.

ΚΑΛΆΜΠΟΚΙ:Ολα για την καλλιεργεια

Έδαφος

Το καλαμπόκι αν και είναι φυτό που προσαρμόζεται σε ποικιλία
εδαφικών συνθηκών, θα λέγαμε ότι το άριστο εδαφικό περιβάλλον είναι:

Έδαφος μέσης συστάσεως, βαθύ, καλώς αποστραγγιζόμενο, με υψηλή περιεκτικότητα σε οργανική ουσία, ΡΗ 6.8 και ηλεκτρική αγωγιμότητα 1 EC mmhos/cm.

Στον σχήμα II-1 φαίνεται η επίδραση της οξύτητας του εδάφους (ΡΗ) στην απόδοση Καλαμποκιού. Παρατηρούμε ότι, η απόδοση της καλλιέργειας μειώνεται μέχρι 34% σε έδαφος με ΡΗ 4,7 σε όξινα εδάφη, σύμφωνα με πειραματικά στοιχεία. Η βελτίωση της οξύτητας για αύξηση αποδόσεων γίνεται με την προσθήκη ασβεστίου.

Στο σχήμα II-2 φαίνεται η επίδραση της Ηλεκτρικής Αγωγιμότητας στην απόδοση Καλαμποκιού. Παρατηρούμε ότι, η απόδοση της καλλιέργειας μηδενίζεται, όταν η Ηλεκτρική Αγωγιμότητα του εδάφους είναι μεγαλύτερη τω 14 mmhos/cm. Η βελτίωση της Ηλεκτρικής Αγωγιμότητας επιτυγχάνεται με καλή αποστράγγιση των νερών άρδευσης και βροχόπτωσης.

ΣΧΗΜΑ II-1:Επίδραση οξύτητας εδάφους στην απόδοση Καλαμποκιού.

ΣΧΗΜΑ II-2: Επίδραση Ηλεκτρικής Αγωγιμότητας στην απόδοση Καλαμποκιού
 

Καλλιεργητική Τεχνική

 

Τα απλά υβρίδια καλαμποκιού απαιτούν ένα ευνοϊκό περιβάλλον ανάπτυξης για να εκδηλώσουν το υψηλό παραγωγικό δυναμικό τους το οποίο τα χαρακτηρίζει. Το ευνοϊκό αυτό περιβάλλον εξασφαλίζεται με την κατάλληλη τεχνική της καλλιέργειας προσέχοντας τις παρακάτω καλλιεργητικές φροντίδες.
α. Την κατάλληλη προετοιμασία του χωραφιού, η οποία συνήθως εξασφαλίζεται με ένα βαθύ φθινοπωρινό όργωμα για να παραχωθούν τα υπολλείμματα της προηγούμενης καλλιέργειας, να συντελέσει στην αποθήκευση των βροχών του χειμώνα ελαττώνοντας την επιφανειακή απορροή του νερού, έναν καλλιεργητή στο τέλος του χειμώνα για να καταπολεμηθούν τα ζιζάνια τα οποία πιθανόν να έχουν φυτρώσει το χειμώνα και με ένα ή δυο δισκοσβαρνίσματα πριν από τη σπορά.
β Την καταπολέμηση των εντόμων του εδάφους (καραφατμέ, σιδηροσκούληκα, κρεμμυδοφάγο), τα οποία προκαλούν σοβαρές ζημιές με την καταστροφή του σπόρου ή των νεαρών φυταρίων και τη σημαντική μείωση του πληθυσμού των φυτών με αποτέλεσμα την ελάττωση της απόδοσης. Η καταπολέμησή τους γίνεται εφαρμόζοντας στο έδαφος στη σπορά ένα από τα εντομοκτόνα εδάφους. Ειδικά για την καραφατμέ η καταπολέμηση γίνεται πιο αποτελεσματικά αν γίνει και νυκτερινός ψεκασμός της καλλιέργειας με ένα κατάλληλο εντομοκτόνο, οργα- νοφωσφορικό, πυρεθρίνη κ.ά.
γ. Την πρώιμη σπορά και εφόσον η θερμοκρασία του εδάφους σε βάθος 5 - 6 εκ. βρίσκεται πάνω από 10° C, γιατί με την πρώιμη σπορά εκμεταλευόμαστε την αποθηκευμένη στο έδαφος υγρασία του χειμώνα, τα φυτά γίνονται χαμηλότερα και με χονδρότερο στέλεχος, οπότε δεν πλαγιάζουν εύκολα, αποφεύγονται οι μεγάλες θερμοκρασίες του καλοκαιριού κατά την ανθοφορία οπότε η γονιμοποίηση γίνεται καλύτερα και συγκομίζουμε πρωιμότερα με χαμηλή υγρασία στο σπόρο.
δ. Την κατάλληλη πυκνότητα σποράς, η οποία για τα υβρίδια μεγάλου βιολογικού κύκλου πάνω από 700 FAO θα πρέπει να κυμαίνεται από 7000 - 7500 φυτά/στρ. και για τα υβρίδια κάτω από 600 FAO από 8000 - 8500 φυτά/στρ. Θα πρέπει να τονισθεί ότι μεγαλύτερες πυκνότητες από αυτές, παρά το γεγονός ότι πολλές φορές δεν μειώνουν την απόδοση, έχουν κάποιες δυσμενείς επιπτώσεις. Αυτές είναι η ευαισθησία στο πλάγιασμα, γιατί τα φυτά γίνονται ψηλότερα και λεπτοστέλεχα με τον κύριο σπάδικα σε μεγάλο ύψος, η στειρότητα πολλών φυτών, η καθυστέρηση της ανθοφορίας των θηλυκών ταξιανθιών σε σχέση με τις αρσενικές, με συνέπεια κακή γονιμοποίηση, οι αυξημένες απαιτήσεις της καλλιέργειας σε θρεπτικά στοιχεία και νερό, ενώ η απόδοση όχι μόνο δεν αυξάνει αλλά μπορεί και να ελαττωθεί και τέλος η παραγωγή σπόρου με χαμηλότερη περιεκτικότητα πρωτεΐνης που σημαίνει κακή ποιότητα σπόρου.
ε. Την Ορθολογική λίπανση, από την οποία εξαρτάται κατά μεγάλο μέρος η τελική διαμόρφωση της παραγωγής του καλαμποκιού. Μια μέση ορθολογική λίπανση για το καλαμπόκι μπορεί να θεωρηθεί η εξής:
Αζωτο
Είναι το σπουδαιότερο θρεπτικό στοιχείο για το καλαμπόκι γιατί ρυθμίζει την ανάπτυξη και απόδοση αυτού. Απορροφάται σε μεγάλες ποσότητες (18-20 κιλά 1000 κρλά σπόρου) και το μεγαλύτερο μέρος αυτού (70 - 75% της συνολικής απορροφούμενης ποσότητας) απομακρύνεται από το χωράφι με τον καρπό. Επίσης είναι στοιχείο το οποίο εκπλύνεται εύκολα προς τα βαθύτερα στρώματα του εδάφους. Για τους λόγους αυτούς χρειάζεται πάντοτε να λιπαίνουμε με το στοιχείο αυτό. Από τα πειράματα του Ινστιτούτου Σιτηρών βρέθηκε ότι το καλαμπόκι για να μας δώσει τη μέγιστη απόδοση και με την προϋπόθεση ότι ελέγχονται ικανοποιητικά τα ζιζάνια, χρειάζεται σε 20 - 30 μον. Ν/στρ. Όσον αφορά το χρόνο εφαρμογής αυτού, λαμβάνοντας υπόψη ότι η μεγαλύτερη ποσότητα Ν απορροφάται από την 50 - 85η ημέρα μετά τη σπορά θα πρέπει να χορηγείται σε δυο δόσεις: 1/3 - 1/2 της συνολικής ποσότητας στη σπορά σε αμμωνιακή μορφή και το υπόλοιπο επιφανειακά όταν τα φυτά αποκτήσουν ύψος 50 - 60 εκ. σε νιτρική μορφή.
Φωσφόρος
Είναι επίσης ένα βασικό στοιχείο για την ανάπτυξη και απόδοση του καλαμποκιού. Προσλαμβάνεται σε σχετικά μικρές ποσότητες (3-3,5 κιλά/1000 κιλά καρπού), συγκρατείται από το έδαφος και δεν εκπλύνεται καθόλου προς τα βαθύτερα στρώματα του εδάφους. Επιπλέον από την ποσότητα που χορηγείται κάθε χρόνο, μόνο το 15-20% χρησιμοποιείται τον πρώτο χρόνο από την καλλιέργεια, ενώ το υπόλοιπο παραμένει στο έδαφος και χρησιμοποιείται τα επόμενα χρόνια. Για τους λόγους αυτούς σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι περισσότεροι καλλιεργητές μας χρησιμοποιούν σχεδόν αποκλειστικά ως αζωτούχο λίπασμα τη φωσφορική αμμωνία (20 - 10 - 0) η οποία εκτός από το Ν περιέχει και μεγάλη ποσότητα Ρ, στα περισ-σότερα εδάφη μας έχουν αποθηκευθεί μεγάλες ποσότητες Ρ. Κατά συνέπεια στις περιπτώσεις όπου στο χωράφι μας έχουμε χορηγήσει Ρ σε μεγαλύτερες ποσότητες από τις ανάγκες των καλλιεργειών (πρέπει να διαπιστώνεται με χημική ανάλυση TOU εδάφους), τότε μπορούμε για 2 ή 3 χρόνια να μη χορηγούμε καθόλου Ρ. Όταν όμως δε συντρέχει ο παραπάνω λόγος, τότε θα πρέπει να χορηγούμε 6 μον./στρ. περίπου κάθε χρόνο στη σπορά.
Πρέπει επίσης να τονισθεί ότι η συσσώρευση υπερβολικών ποσοτήτων Ρ στο έδαφος, όχι μόνο δεν ευνοεί την ανάπτυξη και απόδοση του καλαμποκιού, αλλά μπορεί να προκαλέσει τροφοπενία Ζn.
Κάλιο
Είναι στοιχείο το οποίο ρυθμίζει ένα μεγάλο αριθμό φυσιολογικών λειτουργιών του φυτού. Προσλαμβάνεται σε μεγάλες ποσότητες από το καλαμπόκι (15 - 18 κιλά/1000 κιλά καρπού) και μάλιστα το μεγαλύτερο μέρος (75% της συνολικής προσλαμβανόμενης) απορροφάται σε μια μικρή περίοδο 30 ημερών από την-50 - 80η ημέρα μετά τη σπορά. Όμως ένα μικρό μέρος (25% περίπου) του συνολικά προσλαμβανόμενου απομακρύνεται με τον καρπό από το χωράφι, ενώ το υπόλοιπο επιστρέφει πάλι στο έδαφος με τα υπολ- λείμματα της καλλιέργειας και δεν εκπλύνεται εύκολα προς τα βαθύτερα στρώματα του εδάφους.
Από τα πειράματα του Ινστιτούτου Σιτηρών βρέθηκε ότι η καλιούχος λίπανση δεν αύξησε την απόδοση του καλαμποκιού. Αυτό σημαίνει ότι σε πολλά ελληνικά εδάφη υπάρχουν επαρκή αποθέματα Κ τα οποία καλύπτουν τις ανάγκες του καλαμποκιού και κατά συνέπεια δε χρειάζεται η χορήγηση καλιούχου λίπανσης. Όμως το συμπέρασμα αυτό δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να γενικευθεί, γιατί σε οργανικά ή πτωχά σε Κ εδάφη που δεν είναι σπάνια στη χώρα μας, θα πρέπει να χορηγούμε 20 - 25 μον. Κ/στρ. στη σπορά.
στ) Το σωστό πότισμα, το οποίο πρέπει να εξασφαλίζει επάρκεια εδαφικής υγρασίας για την άριστη ανάπτυξη των φυτών. Η ποσότητα και η συχνότητα φυσικά των ποτισμάτων εξαρτάται από την μηχανική σύσταση του εδάφους. Γενικά όμως πρέπει να γνωρίζουμε ότι τα ελαφρά εδάφη θα πρέπει να ποτίζονται συχνότερα με μικρό-τερες ποσότητες νερού κατά πότισμα, τα δε βαρειά λιγότερο συχνά με μεγαλύτερες ποσότητες νερού. Ιδιαίτερη μέριμνα θα πρέπει να λαμβάνεται στην κριτική περίοδο του καλαμποκιού, δηλ. στην περίοδο από την 50η - 90η περίπου ημέρα μετά τη σπορά, κατά την οποία το καλαμπόκι δεν πρέπει να διψάσει καθόλου, γιατί η δυσμενής επίδραση της έλλειψης υγρασίας στην περίοδο αυτή είναι πολύ μεγάλη.
Πρέπει να σημειωθεί ότι πότισμα στην ανθοφορία δεν επηρεάζει την γονιμοποίηση του καλαμποκιού, το δε πότισμα πρέπει να σταματά 15-20 ημέρες πριν τη φυσιολογική ωρίμανση δηλ. 40 - 45 μέρες μετά την ανθοφορία.
ζ) Την αποτελεσματική καταπολέμηση των ζιζανίων με τη χρήση προσπαρτικών ζιζανιοκτόνων  ή των προφυτρωτικών  τα οποία ελέγχουν αποτελεσματικά τα ετήσια πλατύφυλλα και αγρωστώδη ζιζάνια και σε μικρό βαθμό τα πολυετή  αν η εφαρμογή τους γίνει με τις εξής προϋποθέσεις:
1. Τα προσπαρτικά απαιτούν ενσωμάτωση μέσα στα 20 πρώτα λεπτά σε βάθος 8-10 εκ., εφαρμογή σε ξερή και ψιλοχωματισμένη επιφάνεια του χωραφιού και προκειμένου για πολυετή ζιζάνια καλό φρεζάρισμα για τεμαχισμό των ριζωμάτων.
2. Τα προφυτρωτικά, ομοιόμορφη κατανομή του ζιζανιοκτόνου, φυσική ή τεχνητή βροχή τουλάχιστον 5 χιλ. για να κατανεμηθεί το ζιζανιοκτόνο μέχρι βάθος 10 εκ.
Επίσης είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν μεταφυτρωτικά τα ζιζανιοκτόνα, όταν τα ζιζάνια είναι στο στάδιο των 3-4 φύλλων. Όμως θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι τα μεταφυτρωτικά είναι λιγότερο αποτελεσματικά των προσπαρτικών και προφυτρωτικών, γι' αυτό και συνιστώνται περισσότερο ως επικουρικά αυτών, στις περιπτώσεις όπου για ένα οποιονδήποτε λόγο έχει μειωθεί η αποτελεσματική τους δράση.
 

Λίπανση & Θρέψη

 

Το Καλαμπόκι λόγω της μεγάλης ποσότητας βιομάζας που παράγει, απορροφά μεγάλες ποσότητες θρεπτικών στοιχείων. Τουλάχιστον 12 θρεπτικά στοιχεία χρειάζεται να είναι διαθέσιμα στο έδαφος σε επαρκείς ποσότητες στα διάφορα στάδια ανάπτυξης του φυτού, για να μπορέσει να τα απορροφήσει, να αναπτυχθεί φυσιολογικά και να αποδώσει το μέγιστο παραγωγικό δυναμικό του υβριδίου. Βασικά στοιχεία θρέψης Καλαμποκιού βέβαια είναι το Αζωτο (Ν), ο Φώσφορος (Ρ), το Κάλιο (Κ) και δευτερευόντως Ca, Mg, Mn, Zn, Fe, B και Cu. Ελλειμματική παρουσία αυτών στο έδαφος σε αφομοιώσιμη μορφή δημιουργεί τροφοπενίες, με συνέπεια την μείωση των αποδόσεων. Η ευχέρεια απορρόφησης αυτών των θρεπτικών στοιχείων εξαρτάται από την χημική, μηχανική σύσταση του εδάφους και την αλληλεπίδραση μεταξύ των.

Πίνακας III-1:Ποσότητες σε κιλά διαφόρων θρεπτικών στοιχείων που απορροφά η καλλιέργεια για παραγωγή 1000 κιλών καρπού/στρέμμα και κατανομή στα διάφορα φυτικά μέρη Καλαμποκιού.

Πειράματα του Ινστιτούτου Σιτηρών Θεσσαλονίκης που έγιναν σε διάφορες τοποθεσίες, αντιπροσωπευτικές των κυριοτέρων περιοχών όπου καλλιεργείται το καλαμπόκι (ΣΓΕ Ξάνθης, ΣΓΕ Σερρών, ΣΓΕ Βαρδατών Λαμίας και Ινστιτούτο Σιτηρών στο κεντρικό αγρόκτημα και το αγρόκτημα Νέας Ζωής), έδωσαν αποτελέσματα τα οποία θεωρήθηκαν αντιπροσωπευτικά για τη χώρα μας (Κατσαντώνης κ.α 1988α, Κατσαντώνης κ.α 1988β, Κατσαντώνης κ.α 1988γ, Σφακιανάκης κ.α 1989). Επίσης κατά τα έτη 1989 και 1990, εγκαταστάθηκαν πειραματικοί σε πλούσιο και καλά λιπασμένο με όλα τα μικρό- και μακρό-στοιχεία έδαφος, με σκοπό τη μελέτη της πρόσληψης κυρίως των μικροστοιχείων από το φυτό (Κατσαντώνης και Ευγενίδης 1995, Κατσαντώνης κ.α 1997α, Κατσαντώνης κ.α.1997β). Από όλα τα παραπάνω πειράματα προέκυψε ότι για την παραγωγή 1000 κιλών ανά στρέμμα καρπού, απαιτούνται /στρέμμα: 19,4 κιλά Αζώτου, 2,7 κιλά Φωσφόρου, 13,8 κιλά Καλίου, 1,4 κιλά Μαγνησίου, 2,7 κιλά Ασβεστίου και μικροποσότητες ιχνοστοιχείων, που φαίνονται στον Πίνακα III-1. Από πειραματικά προέκυψε επίσης ότι, η μετακίνηση των θρεπτικών στοιχείων στον καρπό κατά την ωρίμανση ήταν, για το Άζωτο 75%, τον Φώσφορο 84%, το Κάλιο 28% και για τα λοιπά στοιχεία, όπως φαίνεται στον Πίνακα III-1. Από τα στοιχεία αυτά φαίνεται ότι με τον καρπό απομακρύνεται το μεγαλύτερο μέρος του Ν και Ρ, ενώ το Κ μένει στο έδαφος με τα στελέχη και τα φύλλα. Σε περίπτωση που το Καλαμπόκι συγκομίζεται ολόκληρο το φυτό, απομακρύνεται το μεγαλύτερο ποσοστό όλων των θρεπτικών στοιχείων. Οι απαιτήσεις μεταβάλλονται επίσης ανάλογα με την αναμενόμενη απόδοση: υβρίδια διαφορετικού βιολογικού κύκλου έχουν διαφορετικές απαιτήσεις όπως φαίνεται και στον Πίνακα ΙΙΙ-2. Ο ρυθμός πρόσληψής των από το φυτό διαφέρει ανάλογα με το θρεπτικό στοιχείο και ανάλογα με το υβρίδιο. Γενικά, είναι βραδύς στα πρώτα βλαστικά στάδια ανάπτυξης, επιταχυνόμενος κατά μέσο όρο μετά την 50η μέρα από τη σπορά μέχρι το αναπαραγωγικό στάδιο. Κατά το γέμισμα του σπόρου ο ρυθμός απορρόφησης μειώνεται βαθμιαία (εικόνες ΙΙΙ-1, ΙΙΙ-2, ΙΙΙ-3).

ΕΙΚΟΝΑ III-1:Συσσώρευση Αζώτου και ημερήσιες απαιτήσεις των φυτών σε Άζωτο κατά την διάρκεια ανάπτυξης τριών υβριδίων διαφορετικού βιολογικού κύκλου.

ΕΙΚΟΝΑ III-2:Συσσώρευση Φωσφόρου και ημερήσιες απαιτήσεις των φυτών σε Φώσφορο κατά την διάρκεια ανάπτυξης τριών υβριδίων διαφορετικού βιολογικού κύκλου.

ΕΙΚΟΝΑ III-3:Συσσώρευση Καλίου και ημερήσιες απαιτήσεις των φυτών σε Κάλιο κατά την διάρκεια ανάπτυξης τριών υβριδίων διαφορετικού βιολογικού κύκλου.

Εκτός από τις απαιτήσεις του φυτού και η περιεκτικότητα του εδάφους σε θρεπτικά στοιχεία θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι αναλύσεις του εδάφους. και η ανάγκη διατήρησης της γονιμότητας τους.

Γενικά προτείνονται τα παρακάτω για κάθε θρεπτικό στοιχείο και για 1000 κιλά καρπού /στρέμμα:

Άζωτο:20-25 μονάδες /στρ. Καλό είναι το μισό της ποσότητας αυτής να χορηγείται σε αμμωνιακή μορφή κατά τη σπορά και το υπόλοιπο σε νιτρική μορφή όταν τα φυτά έχουν ύψος 50-60 εκ. Οι ανάγκες παρουσιάζονται νωρίς και το φυτό πρέπει να έχει διαθέσιμο το άζωτο από το φύτρωμα μέχρι την φυσιολογική ωρίμανση. Τα περισσότερα Ελληνικά εδάφη είναι φτωχά σε άζωτο (λόγω μικρής περιεκτικότητας σε οργανική ουσία) και η καλλιέργεια το καταναλώνει γρήγορα. Ο μόνος τρόπος αναπλήρωσης είναι η λίπανση. Οι συνηθισμένες μορφές λιπασμάτων που χρησιμοποιούνται είναι η φωσφορική αμμωνία (20-10-0), η νιτρική αμμωνία (33,5-0-0), η άνυδρος αμμωνία, η ουρία κλπ. Μια σωστή λίπανση με Ν θα πρέπει να συνοδεύεται από αναλύσεις νιτρικών πριν και κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου, μέχρι ο παραγωγός να καταφέρει να πετύχει την κατάλληλη δοσολογία για το χωράφι του. Οι παραγωγοί μας κατηγορούνται ότι με τις υπερλιπάνσεις είναι υπεύθυνοι για τις μολύνσεις των υπογείων υδάτων σε πολλές περιοχές. Χρειάζετε συνεπώς προσοχή και για έναν επιπλέον λόγω εκτός του μεγαλύτερου κόστουες που συνεπάγεται η υπερλίπανση. Στην μείωση της αζωτούχου λίπανσης είναι δυνατόν να βοηθήσει και η αμειψισπορά με λιγότερο απαιτητικές σε άζωτο καλλιέργειες.

Φωσφόρος:Ανάλογα με το καλλιεργητικό ιστορικό και τη λίπανση που έγινε τα προηγούμενα χρόνια, 0-6 μονάδες /στρ. Χορηγείται κατά τη σπορά. Στην περίπτωση που χρησιμοποιήσαμε φωσφορική αμμωνία, με το Αζωτο υπερκαλύπτουμε και τις ανάγκες σε Φώσφορο. Ο φωσφόρος δεν μετακινείται στα κατώτερα στρώματα του εδάφους, ούτε και ξεπλένεται εύκολα.

Κάλιο:Τα πειράματα του Ινστιτούτου Σιτηρών δεν έδειξαν αντίδραση της καλλιέργειας του καλαμποκιού στην καλιούχο λίπανση, παρά τις μεγάλες απαιτήσεις του φυτού σε κάλιο. Όταν αποδειχθεί έλλειψή του μετά από εδαφοανάλυση, χορηγείται σε ποσότητα 25 μονάδες /στρ. κατά τη σπορά. Συνήθως τα εδάφη στη χώρα μας έχουν επαρκή ποσότητα Καλίου, εκτός των οργανικών, όπως στα Τενάγη Φιλίππων, όπου είναι απαραίτητη η προσθήκη Καλίου.

Ιχνοστοιχεία:Όσον αφορά τα ιχνοστοιχεία, οι ποσότητες που χρειάζεται το φυτό είναι πολύ μικρές και φαίνεται ότι είναι διαθέσιμες σχεδόν σε όλα τα κανονικά εδάφη της χώρας μας. Πράγματι σε λίγες περιπτώσεις (οργανικά εδάφη ή εδάφη με μεγάλες συγκεντρώσεις Ρ) παρατηρήθηκε τροφοπενία ιχνοστοιχείων, με πιο συνηθισμένη την τροφοπενία Zn, η οποία παρουσιάζεται περισσότερο στο πρώτο βλαστικό στάδιο ανάπτυξης του φυτού, προκαλώντας χλώρωση των μεσαίων φύλλων και επιβράδυνση της ανάπτυξης. Περιπτώσεις ελλείψεως ιχνοστοιχείων αντιμετωπίζονται με τη χορήγηση αυτών είτε από το έδαφος σε ανόργανη μορφή κατά την σπορά, είτε διαφυλλικά σε οργανική μορφή, σε ποσότητες που καθορίζονται μετά από ανάλυση του εδάφους ή από τις εκτιμήσεις των τοπικών Γεωπόνων.

Η λίπανση Καλαμποκιού θα είναι επιτυχής, εφόσον λαμβάνει υπόψη τους παρακάτω παράγοντες:
1. Το έδαφος με τη χημική και μηχανική του σύσταση.
2. Την προηγούμενη καλλιέργεια και λίπανση.
3. Την πρωιμότητα του υβριδίου και την αναμενόμενη απόδοση.
4. Την καλλιέργεια για καρπό ή ενσίρωση.

 Πίνακας I: Μέσοι όροι απόδοσης καρπού και συνολικής πρόσληψης Ν, Ρ, Κ από τρία υβρίδια διαφορετικού βιολογικού κύκλου (μέσοι όροι δύο ετών).

 

Εχθροί και Ασθένειες

 

Το καλαμπόκι έχει πολλούς εχθρού και ασθένειες που είναι δυνατόν να μειώσουν αισθητά την παραγωγή. Παρόλα αυτά μέχρι πριν λίγα χρόνια η καλλιέργεια δεν αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα, λόγω του ότι επεκτείνονταν σε παρθένες περιοχές και εδάφη της χώρας μας. Όσο όμως θα συνεχίζει να επεκτείνεται και να καλλιεργείται στις ίδιες περιοχές, όλα και περισσότερα είδη εντόμων και ασθενειών θα προκαλούν ζημιές στο καλαμπόκι με αποτέλεσμα να αυξάνουν το κόστος της καλλιέργειας. Ανάλογα με το στάδιο που εμφανίζονται, παρακάτω αναφέρονται πολύ περιληπτικά μόνο τα κυριότερα έντομα και ασθένειες που προκαλούν προβλήματα στην χώρα μας:

Έντομα και εχθροί που προκαλούν ζημιές στο σπόρο και στα μικρά φυτά:

Τέτοια έντομα είναι μερικά είδη κολεοπτέρων κυρίως της οικογενείας Elateridae, γνωστά στις περισσότερες περιοχές σαν σιδηροσκούληκα που αρχικά τρέφονται από το σπόρο και αργότερα επιτίθενται στο υπόγειο τμήμα του βλαστού. Πιο θεαματικές όμως ζημιές προκαλεί ένα λεπιδόπτερο του γένους Agrotis του οποίου η προνύμφη είναι γνωστή σαν μαύρο σκουλήκι ή καρα-φατμέ (Εικόνα VΙ-1) και τρέφετε από το υπόγειο τμήμα των νεαρών φυτών τα οποία αποξηραίνει διαδοχικά.

Εικόνα VΙ-1:Μαύρο σκουλήκι (καρά φατμέ) στη βάση νεαρού φυτού.

Παρόμοιες ζημιές, δηλαδή απώλειες σπόρων και νεαρών φυτών, και μάλιστα διαδοχικά στην ίδια σειρά, μπορεί να οφείλονται και σε τρωκτικά ή ακόμη και σε πτηνά. Οι ζημιές μπορεί να είναι σημαντικές και να οδηγήσουν σε αποτυχία της καλλιέργειας από την αρχή. Οι καταπολέμηση των εντόμων εδάφους γίνεται με εφαρμογή εντομοκτόνου σε κοκκώδη μορφή ή με νυκτερινούς ψεκασμούς ή δολώματα. Τα τρωκτικά καταπολεμούνται επίσης με δολώματα.

Έντομα που τρέφονται από το υπέργειο τμήμα του στελέχους και τα φύλλα:

Οι αφίδες ή μελίγκρες κλπ., (Rhopalosiphum maidis) κίτρινο-πράσινες που αργότερα γίνονται ερυθρωπές σκούρες. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όταν ευνοηθούν από τις συνθήκες, είναι δυνατόν να προκαλέσουν μεγάλη μείωση της απόδοσης. Οι πρώτες αποικίες του εντόμου εμφανίζονται τον Ιούνιο πριν την άνθηση στα κορυφαία φύλλα. Κατά την άνθηση προκαλούν ζημιές στις φούντες, με αποτέλεσμα την πιθανή αποτυχία της γονιμοποιήσεως. Οι μεγαλύτερες ζημιές όμως οφείλονται στην ανάπτυξη της κάπνας πάνω στο μελίτωμα που αφήνουν στα φύλλα των προσβεβλημένων φυτών, η οποία κάπνα εμποδίζει την φωτοσύνθεση και την κανονική ανάπτυξη του σπάδικα. Επίσης είναι φορείς ιώσεων. Ένας ψεκασμός με αφιδοκτόνο προληπτικά πριν την ανθοφορία, όταν η άνοιξη είναι ευνοϊκή για το έντομο, μπορεί να αποδειχθεί σωτήριος. Οι τετράνυχοι (Tetranychus spp., Paratetranychusspp.) μπορεί επίσης να προκαλέσουν αδυνάτισμα των φυτών και το σχηματισμό μικρών σπαδίκων. Είναι αραχνίδια που εμφανίζονται Ιούλιο-Αύγουστο στην κάτω επιφάνεια των φύλλων και δεν φαίνονται με γυμνό μάτι. Πολλαπλασιάζονται πολύ γρήγορα. Όταν εμφανισθούν τα συμπτώματα (δηλαδή μια αρχική φωτεινότητα του φυλλώματος, που γρήγορα μετατρέπεται σε γκρίζο (εικόνα VI-2), αφυδατωμένο και τελικά καφετί) η ζημιά είναι μη αναστρέψιμη. Η καταπολέμηση είναι δύσκολη, αλλά και η σοβαρή προσβολή είναι σπάνια (ευνοούνται από ζεστό και ξηρό καιρό)..

Εικόνα VI-2:Φύλλο με συμπτώματα προσβολής από τετράνυχο.

Έντομα που τρέφονται από το στέλεχος, τα φύλλα και το σπάδικα: Το ρόδινο σκουλήκι του καλαμποκιού (Ostrinia nubilalis), έχει συνήθως τρεις γενεές που επιτίθενται σε όλα τα υπέργεια τμήματα του φυτού κάνοντας έναρξη από το στάδιο που το φυτό έχει ύψος 40-45 cm όπου το συναντάμε να τρέφετε από τα νέα φύλλα που εκπτύσσονται από τη στεφάνη (εικόνα VI-3). Αργότερα οι μεγαλύτερες προνύμφες εισχωρούν στο στέλεχος και τρέφονται από την εντεριώνη, προκαλώντας έτσι το αδυνάτισμα του στελέχους και το πλάγιασμα μετά από έντονο άνεμο. Στο στάδιο αυτό μπορούμε εύκολα να διαπιστώσουμε το μέγεθος της ζημιάς από τα απορρίμματα του εντόμου που βρίσκονται πάνω στα φύλλα και εξέρχονται από την οπή εισόδου του εντόμου στο στέλεχος.

Εικόνα VI-3: Σκουλήκι του καλαμποκιού (Ostrinia nubilalis). Προσβολές από νεαρές προνύμφες στα φύλλα. Δεξιά προνύμφη σε μεταγενέστερο στάδιο.

Ακόμη το έντομο προκαλεί ζημιές στις αρσενικές ταξιανθίες και στους σπάδικες. Μεγάλες είναι η ζημιές στις επίσπορες καλλιέργειες και κυρίως όταν οι συνθήκες ευνοήσουν την εμφάνιση και τέταρτης γενεάς. Η καταπολέμηση θα πρέπει να γίνετε προληπτικά κατά την εμφάνιση της πρώτης γενεάς γιατί τότε είναι ευκολότερη και η είσοδος των μηχανημάτων στον αγρό.

Το Πράσινο σκουλήκι (Heliothis armigera), αν και δεν αποκλείεται να βρίσκετε και σε άλλα μέρη του καλαμποκιού, συνήθως ξεκινάει να τρέφετε από τα στίγματα του νεαρού σπάδικα και παράλληλα με την άμεση ζημιά που προκαλεί σ' αυτόν, ανοίγει και δρόμο για δευτερεύουσες προσβολές του σπάδικα από διάφορα παθογόνα που προκαλούν σήψεις.

Κυριότερες ασθένειες του καλαμποκιού: Διάφορα παθογόνα εδάφους προκαλούν ζημιές στις ρίζες και τα στελέχη των νεαρών φυτών. Τα παθογόνα αυτά ανήκουν στα γένη Rhizoctonia, Pythium, Penicillium και Fuzarium. Ειδικότερα το είδος Fuzarium maydis και η αγενής μορφή του Gibberella zea, είναι δυνατόν να προκαλέσουν μεγάλες ζημιές στη χώρα μας κάθε έτος. Η αρχική προσβολή γίνετε τόσο από τα υπολείμματα της προηγούμενης καλλιέργειας, όσο και από προσβεβλημένους σπόρους. Ανάλογα με τις συνθήκες τις χρονιάς, η προσβολή προχωρεί στο στέλεχος είτε διεισδύοντας άμεσα από την βάση του κολεού των φύλλων είτε προσβάλλοντας το φυτό από τραύμα που προήλθε από χαλάζι ή έντομο. Αρχικά εγκαθίσταται στα κάτω μεσογονάτια, όπου η εντεριώνη παίρνει ένα πολύ ανοικτό ροζ μεταχρωματισμό. Αργότερα το φυτό φαίνετε να ωριμάζει πριν την ώρα του οπότε τα φύλλα ξαφνικά αλλάζουν όψη γίνονται γκριζοπράσινα και νεκρώνονται. Το αποτέλεσμα είναι ο σχηματισμός μικρού σπάδικα και μεγάλες απώλειες στην απόδοση. Αλλά και στην περίπτωση που προλάβει το φυτό να σχηματίσει ικανοποιητικό σπάδικα, τα στελέχη γίνονται εύθραυστα και το φυτό πλαγιάζει με τον αέρα και τη βροχή.

Εικόνα VI-4:Ζημιές του καλαμποκιού από Φουζάριο στα στελέχη (δεξιά) και στο σπάδικα (αριστερά).

Χαρακτηριστικό της προσβολής του σπάδικα είναι ο ρόδινος μέχρι ερυθρός μεταχρωματισμός των σπόρων της κορυφής. Αργότερα εμφανίζετε μια ροζ μούχλα πάνω στο σπάδικα που έχει κονιώδη ή βαμβακώδη όψη. Η προσβολή αρχίζει συνήθως από εισόδους που άνοιξαν έντομα στην κορυφή του σπάδικα. Τελικά κατά την ωρίμανση το προσβεβλημένο φυτό είναι καχεκτικό, με μικρό ή καθόλου σπάδικα, ξεριζώνετε πολύ εύκολα και εμφανίζει παντού την χαρακτηριστική ροζ μούχλα. Η επιλογή ανθεκτικών ποικιλιών, η παρακολούθηση της γονιμότητας του εδάφους και ειδικά της αναλογίας Ν προς Κ (υψηλή αναλογία ευνοεί την ασθένεια), η προσοχή στην πυκνότητα σποράς να μην υπερβαίνει την συνιστούμενη, η εναλλαγή καλλιεργειών και το βαθύ παράχωμα ή απομάκρυνση των υπολειμμάτων της προηγούμενης καλλιέργειας, ο έλεγχος των προσβολών από έντομα, η έγκαιρη συγκομιδή ώστε να αποφευχθούν απώλειες πλαγιάσματος και συνέχιση των αρδεύσεων μέχρι 50-55 μέρες μετά την άνθηση εφ όσον απαιτείτε είναι μερικά από τα μέτρα που πρέπει να λάβουμε για την πρόληψη των ζημιών από τις ασθένειες που προσβάλουν τα στελέχη.

Το καλαμπόκι είναι μεν φυτό ταχείας ανάπτυξης, χρειάζεται όμως υψηλές θερμοκρασίες για να αναπτυχθεί. Έτσι κατά τα πρώτα στάδια της καλλιέργειας τα ζιζάνια ανταγωνίζονται το καλαμπόκι και μάλιστα είναι σε θέση να οδηγήσουν σε αποτυχία της καλλιέργειας αν δεν καταπολεμηθούν έγκαιρα. Η συνήθης πρακτική που εφαρμόζεται σήμερα από τους καλλιεργητές καλαμποκιού είναι μία επέμβαση με ζιζανιοκτόνο στην αρχή της καλλιέργειας και ένα φρεζοσκάλισμα το οποίο συνδυάζεται με την επιφανειακή λίπανση όταν το καλαμπόκι έχει ύψος 40-50 cm.

Τα ζιζάνια διακρίνονται σε ετήσια και πολυετή. Ο πολλαπλασιασμός των πολυετών, που είναι και τα πιο δυσεξόντωτα γίνεται με σπόρους, ριζώματα, στόλωνες, κονδύλους και βολβούς, όπως φαίνεται στις παρακάτω εικόνες.

Ανάλογα με το είδος των ζιζανίων που επικρατούν στο χωράφι είναι και το είδος του ζιζανιοκτόνου που θα χρησιμοποιήσουμε. Ακόμη θα πρέπει να προσέξουμε τον τρόπο εφαρμογής του ζιζανιοκτόνου που επιλέγουμε. Τα προφυτρωτικά ζιζανιοκτόνα, εφόσον πετύχουν δεν επιτρέπουν καμία ανάπτυξη ζιζανίου. Στα μεταφυτρωτικά θα πρέπει να μην καθυστερήσει η επέμβαση, γιατί θα έχει γίνει ήδη η ζημία.

Η αντιμετώπιση των ζιζανίων είναι επιτυχής, εφόσον τηρούνται οι παρακάτω οδηγίες:

• Αναγνωρίζουμε τα ζιζάνια και τον πολλαπλασιασμό τους.
• Επιλέγουμε το κατάλληλο ζιζανιοκτόνο και τον χρόνο εφαρμογής του.
• Λαμβάνουμε υπόψη την υπολλειματικότητά του και την επόμενη καλλιέργεια.
• Χρησιμοποιούμε μπεκ τύπου σκούπας, τα οποία προηγουμένως τα έχουμε ελέγξει και ρυθμίσει, ώστε να διασκορπίζουν ομοιόμορφα και με την σωστή δόση το ψεκαστικό υγρό.
• Εφαρμόζουμε γενικά τις οδηγίες των παρασκευαστών.

Τα ζιζανιοκτόνα εφαρμόζονται:

• Προσπαρτικά με ενσωμάτωση
• Μετασπαρτικά - Προφυτρωτικά. Απαιτείται ελαφρό πότισμα αν δεν βρέξει.
• Μεταφυτρωτικά
•  http://www.cerealinstitute.gr
  Σκόρδο,φύτεμα,καλλιέργεια
  

  

  Τα σκόρδα είναι φυτά βολβώδη, πολυετή και ανήκουν στην οικογένεια των λειριοειδών. Καλλιεργούνται για τούς βολβούς τους, οι οποίοι βρίσκουν μεγάλη χρησιμοποίηση στη μαγειρική ή παρασκευή ειδικών δροσιστικών τροφών.

  Τα φύλλα διαφέρουν απ' εκείνα των κρεμμυδιών, γιατί είναι ποιό σπαθωτά και ποιό στενά και στριμμένα. Τα άνθη είναι λευκά και στη κορυφή του καυλού σχηματίζουν σφαιρικό σκιάδιο. Κάθε κεφάλι αποτελείται από 8-12 σκελίδες, εκ των οποίων οι εξωτερικές είναι μεγαλύτερες από τις εσωτερικές και ποιό

  καυτερές.
  

  Τα σκόρδα ευδοκιμούν σε χώματα ελαφρά, όχι πολύ υγρά, προ πάντων στραγγερά και γόνιμα. Στα βαριά και σφικτά εδάφη, πού κρατούν πολλή υγρασία, σαπίζουν η δίδουν μικρά κεφάλια, στα δε πολύ ξηρά και άγονα ή απόδοσης των είναι μηδαμινή και ή γεύσης των γίνεται εξαιρετικά καυτερή.

  Η καλλιέργεια γίνεται αποκλειστικώς με βολβίδια (σκελίδες) είτε, πολύ σπανίως, με σπόρους. Στα θερμά μέρη ή φυτεία αυτών, εκτελείται κατά "Οκτώβριο-Νοέμβριο, τα δε ψυχρά και ορεινά κατά Φεβρουάριο- Μάρτιο. Το ίδιο γίνεται και για τον πολλαπλασιασμό με σπόρο. Για την απόκτηση καλής φυτείας, πρέπει από κάθε κεφάλι σκόρδου, να διαλέγονται τα εξωτερικά και χονδρά βολβίδια, τα όποια και μόνο να χρησιμοποιούνται, τα δε μικρά και λεπτά να απορρίπτονται.

  Αυτά φυτεύονται σε βραγιές και κατά γραμμές 20-25 πόντους, η μία της άλλης, επ’ αυτών δε, κατά διαστήματα 12 -15 πόντους και σε βάθος 2-3 πόντους, το πολύ. Σε περίπτωση συγκαλλιέργειας φυτεύονται ως μπορτούρες στα σαμάρια των βραγιών, των ποτιστικών αυλακών, είτε ανάμεσα στα μαρούλια, στα σπανάκια κλπ.

  Για κάθε στρέμμα απαιτούνται πέντε πλεξούδες η 1500-1800 κεφάλια περίπου.

  Η προετοιμασία του εδάφους πρέπει να γίνεται καλή, με 2-3 σκαψίματα και σπάσιμο των βώλων, ώστε το χώμα να τρίβεται εντελώς. Επίσης και ή λίπανσης πρέπει να είναι ή κατάλληλη.

  Η κοπριά αποτελεί άριστο λίπασμα, σε ποσό 2-2.500 οκάδες στο στρέμμα, πρέπει όμως να είναι εντελώς χωνευμένη και να χρησιμοποιείται πολύ προ της φυτείας. Μαζί με συμπληρωματικά φωσφοροκαλιοΰχα χημ. λιπάσματα (0-12-6) δίδει πολύ καλλίτερα αποτελέσματα. Από τα σύνθετα χημ. λιπάσματα αξιοσύστατος είναι ό τύπος 4-10-10, σε ποσό 50-60 οκάδ. στο στρέμμα. Κατά προτίμηση χρησιμοποιούνται σκέτα, σε χώματα με οργανικές ουσίες η οπωσδήποτε σφικτά.

  Η καλλιέργεια των σκόρδων με σπόρο, δεν είναι πρακτική, γιατί χρειάζονται δύο έτη για να δώσουν κεφάλια, δηλαδή, το πρώτο έτος θα παραχθούν μικρά βολβίδια, τα όποια θα ξαναφυτευτούν για ν' αποδώσουν το επόμενο έτος. Επίσης δε πολλαπλασιασμός αυτός, με σπόρο, δεν δίδει τις επιθυμητές ποικιλίες.

  Σε όλες τις περιπτώσεις, τα σκόρδα, κατά την διάρκεια της βλαστήσεώς τους, πρέπει να βοτανίζονται και να σκαλίζονται 1-2 φορές, ιδίως στην αρχή, και να ποτίζονται εφ’ όσον μόνον υπάρχει μεγάλη ξηρασία. Όταν πλησιάζει ή ωρίμανση και αρχίσουν να κιτρινίζουν τα φύλλα, τότε δένονται στη κορυφή, είτε στρίβονται για να σταματήσει ή βλάστηση και να γίνουν τα κεφάλια χονδρότερα, ή ακόμη και για να επισπευτεί ή πρωιμότης των.

  Η συγκομιδή αρχίζει κατά Μάιο-Ιούνιο αναλόγως των ποικιλιών και του τόπου. Πρέπει να γίνεται μετά την τέλεια αποξήρανση των φύλλων, αλλιώς όταν είναι πρόωρη, τα κεφάλια δεν διατηρούνται και σαπίζουν πολύ γρήγορα στην αποθήκη.

  Τα σκόρδα αφού ξεριζωθούν με το χέρι η με λισγάρι, δένονται σε πλεξούδες ανά 50- 100 κεφάλια και αφήνονται μερικές ήμερες στον ήλιο για να χάσουν μέρος της υγρασίας τους. Κατόπιν αναρτώνται σε ξηρή και ευάερη αποθήκη μέχρις ότου διατεθούν. Μια καλή απόδοσης σκόρδων φθάνει 8-12 φορές μεγαλύτερη από το χρησιμοποιηθέν ποσό της φυτείας.

  Ποικιλίες.

  Οι κυριότερες ποικιλίες των σκόρδων, οι οποίες και συχνότερα συναντώνται στην καλλιέργεια είναι:

  -Σκόρδα κοινά. Ταύτα κάνουν κεφάλια μέτρια στο μέγεθος με πολλές και σφικτές σκελίδες, συνήθως ο-λίγο κυρτές. Είναι ποικιλία ανθεκτική και μάλλον όψιμη.

  -Σκόρδα ολόλευκα. Ταύτα γίνονται χονδρότερα των προηγουμένων και με σκελίδες ποιό σαρκώδεις. Οι εσωτερικές και εξωτερικές φλούδες είναι χαρακτηριστικώς κάτασπρες. Είναι ποικιλία εκλεκτή και πρώιμη

  -Σκόρδα τεράστια. Τα κεφάλια αυτών αποκτούν τεράστιο όγκο (10—15 πόντους διάμετρο) με ολίγες σκελίδες, αλλά ή κάθε μία αντιστοιχεί μ' ένα ολόκληρο σκόρδο κοινό. Πρόκειται περί εξαιρετικής ποικιλίας, ελάχιστα όμως καλλιεργούμενης

  -Σκόρδα στρογγυλά χονδρά. Ταύτα αποκτούν κεφάλια χονδρά και σχεδόν στρογγυλά , με σαρκώδεις σκελίδες ελάχιστα καυστικές .

  -Σκόρδα σχιστά. Ταύτα χαρακτηρίζονται από τις σκελίδες όποιες είναι πολύ χαλαρές μεταξύ των η μάλλον όλως διόλου χωριστές. Είναι γλυκύτερα από τα άλλα σκόρδα και αποτελούν άλλο είδος

  
  

  Ασθένειες. Οι συνηθέστερες αρρώστιες των σκόρδων είναι:

  Η σκωρίαση

  Παρουσιάζεται στα φύλλα σαν πολυάριθμα και πυκνά στίγματα σκουρόξανθα, τα όποια εμποδίζουν τη κανονική λειτουργία της βλαστήσεως. Προλαμβάνεται με 2-3 ψεκάσματα βορδιγαλείου πολτού (1 οκά θειικός χαλκός με 1 οκά ασβέστη σε 100 οκάδες νερό).

  
  

  Η σήψη των βολβών

  Είναι ένας μικρός μύκητας, ό όποιος ζει συνήθως ως σαπρόφυτο, αλλά κάποτε προσβάλλει τα σκόρδα και κρεμμύδια, όπου αναπτύσσεται σε παράσιτο. Παρουσιάζεται ως μαύρη μούχλα μεταξύ των λεπίων των βολβών. Ευνοείται σε πολύ υγρά εδάφη και εκεί πού γίνεται χρήσης φρέσκης κοπριάς. Για τα σκόρδα είναι επικίνδυνη αρρώστια. Θεραπευτικό μέσο δεν υπάρχει, παρά αποφυγή των αίτιων πού τη προκαλούν, είτε αλλαγή της καλλιέργειας για 3-4 χρόνια.

  
  

  Από τα έντομα, οι σοβαρότεροι εχθροί είναι ό κρεμμυδοφάγος και ή μηλολόνθη, οι όποιοι προσβάλλουν τούς βολβούς. Καταπολεμούνται με άρσενικούχα δολώματα από αραβόσιτο ή πίτυρα, είτε με παγίδες.

  
  

  Πηγή: Πρακτικός οδηγός του λαχανόκηπου-Παράρτημα «Γεωργικού δελτίου» μηνός Ιανουαρίου 1940