Κριτήρια επιλογής γεωργικού ελκυστήρα μιας γεωργικής εκμετάλλευσης

Γέμτος Θεοφάνης

Καθηγητής (Γεωπονικής Μηχανολογίας)Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Τμήμα Γεωπονίας, Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος

Πηγή: 

Η διατήρηση και η χρήση των γεωργικών μηχανημάτων μιας γεωργικής εκμετάλλευσης είναι το δεύτερο μεγαλύτερο μέγεθος μετά την αξία των χωραφιών στο κόστος παραγωγής. Γι’ αυτό η σωστή επιλογή, η συντήρηση και η χρήση είναι καίριας σημασίας για το χαμηλό κόστος παραγωγής και την ανταγωνιστικότητα της επιχείρησης.

Το κόστος χρήσης ενός μηχανήματος αποτελείται από μια σειρά επιμέρους δαπανών που γίνονται κάθε χρόνο. Ένα πρώτο στοιχείο είναι η απόσβεση του μηχανήματος δηλαδή η αποπληρωμή του δανείου αν αγοράστηκε με δάνειο ή η επανάκτηση του κεφαλαίου για να αγοραστεί το νέο μηχάνημα όταν το υπάρχον δεν θα μπορεί πια να κάνει τη δουλειά του. Η απόσβεση δεν είναι τίποτα άλλο παρά ο επιμερισμός της αρχικής αξίας του μηχανήματος και των τόκων στα χρόνια ζωής του. Δηλαδή αν ένα τρακτέρ κοστίζει 50.000€, το επιτόκιο δανεισμού είναι 8% και η οικονομική ζωή του είναι 15 χρόνια τότε το κεφάλαιο και οι τόκοι για τα 7,5 χρόνια (το μισό της αρχικής αξίας καθώς κάθε χρόνο αποπληρώνεται το 1/15) είναι 30.000 € και η αρχική αξία μείον μια υπολειμματική αξία περίπου 10% κάνει το σύνολο της απόσβεσης 75.000€ και η ετήσια επιβάρυνση 5.000€. Αυτό πληρώνει ο παραγωγός κάθε χρόνο που διατηρεί το τρακτέρ ανεξάρτητα αν ή πόσο το χρησιμοποιεί.

Σκεφτείτε ότι αν έχετε 300 στρέμματα θα πρέπει να επιβαρύνετε κάθε χρόνο το κάθε στρέμμα με περίπου 16,5€. Σε αυτό το κόστος θα πρέπει να προσθέσετε το κόστος επισκευών και συντήρησης, του καυσίμου και των λιπαντικών, του χειριστή, της ασφάλειας κλπ που κάνει το κόστος εκτέλεσης των εργασιών ιδιαίτερα υψηλό. Είναι προφανές ότι αν αγοράσετε ένα τρακτέρ με 25.000€ τότε το κόστος γίνεται μισό ή αν καλλιεργείτε (δικά σας, ενοικιαζόμενα ή εργασίες σε τρίτους) 900 στρέμματα τότε το κόστος πάει στο 1/3. Όπως αντιλαμβάνεστε η ορθή επιλογή του εξοπλισμού καθορίζει σε μεγάλο βαθμό το κόστος των αποσβέσεων αλλά επί πλέον και σε μεγάλο βαθμό τόσο το κόστος του καυσίμου όσο και των επισκευών και συντήρησης.

Ένα τρακτέρ 100-120 ίππων με τέσσερις κινητήριους τροχούς κατάλληλο για βαριές εργασίες (όργωμα, μεταφορές) ζυγίζει 4.000 κιλά ενώ ένα τρακτέρ 50-70 ίππων με δύο κινητήριους τροχούς (κατάλληλο για ελαφρές εργασίες όπως η λίπανση, οι ψεκασμοί και τα σκαλιστήρια) ζυγίζει γύρω στα 2.000 κιλά. Όσο μεγαλύτερο είναι το βάρος του τρακτέρ τόσο περισσότερο πετρέλαιο καταναλώνουμε για να κινηθεί αυτό αλλά και για να κινηθούν τα εξαρτήματά του. Όταν εκτελούμε μια εργασία στο χωράφι τότε ένα μέρος του καυσίμου καταναλώνεται για την εργασία και ένα μέρος για να κινήθει το ίδιο το τρακτέρ. Αν το τρακτέρ είναι μεγάλο και η εργασία ελαφριά το μεγαλύτερο μέρος του καυσίμου καταναλώνεται για να κινηθεί το τρακτέρ ενώ το μικρότερο για την εκτέλεση της εργασίας. Ένα μικρότερο τρακτέρ θα κατανάλωνε λιγότερο σχετικά καύσιμο για την κίνησή του και επομένως η κατανάλωση καυσίμου για την ίδια εργασία θα ήταν πολύ μικρότερη. Αυτό το στοιχείο εκφράζεται με ένα συντελεστή που ονομάζεται ειδική κατανάλωση καυσίμου και εκφράζει την κατανάλωση καυσίμου ανά μονάδα έργου που παράγει ο ελκυστήρας. Αυτή κυμαίνεται στους διάφορους ελκυστήρες από 220 έως700 g/kWh. Η μικρότερη τιμή αντιπροσωπεύει τη λειτουργία στο 85% της ισχύος της μηχανής του τρακτέρ και αυτή μεγαλώνει καθώς μειώνεται η χρήση της ισχύος του τρακτέρ.

Από τα πιο πάνω γίνεται φανερό ότι η επιλογή του σωστού τρακτέρ και μηχανήματος είναι κομβικής σημασίας για το χαμηλό κόστος παραγωγής. Γι’ αυτό θα γίνει μια προσπάθεια να εξηγήσουμε τα κριτήρια με βάση τα οποία πρέπει να γίνει η επιλογή του μεγέθους του τρακτέρ και των άλλων μηχανημάτων.

Θεωρητικά μια γεωργική επιχείρηση πρέπει να έχει δύο τρακτέρ. Ένα για τις βαριές δουλειές και ένα για τις ελαφρές. Το μέγεθός τους και τα χαρακτηριστικά τους εξαρτώνται από το μέγεθος του αγροκτήματος αλλά και από τις εργασίες που πρέπει να κάνει.

Ας ξεκινήσουμε από την επιλογή του τρακτέρ για βαριές δουλειές. Θα πρέπει πρώτα να ορίσουμε ποια είναι η πιο βαριά δουλειά που πρέπει να γίνει σε περιορισμένο χρόνο. Στα αγροκτήματα με μεγάλες καλλιέργειες αυτή η εργασία είναι το όργωμα. Σε κτηνοτροφικές μονάδες που έχουν μηχανήματα ενσίρωσης που ισχυοδοτούνται από το τρακτέρ τότε ίσως η ενσίρωση είναι η κύρια εργασία.

Ας πάρουμε την περίπτωση του οργώματος. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να αποφασίσουμε πόσα στρέμματα έχουμε να οργώσουμε και σε πόσο χρόνο. Ο διαθέσιμος χρόνος είναι ένα σημαντικό στοιχείο της επιλογής. Αν υποθέσουμε ότι έχουμε ένα αγρόκτημα με μονοκαλλιέργεια βαμβακιού που πρέπει να οργώσουμε όλα τα χωράφια μέσα στο Νοέμβριο, για να αποφύγουμε να κάνουμε τις δουλειές σε πολύ υγρές συνθήκες, ο διαθέσιμος χρόνος είναι περίπου 20 μέρες. Αν πρέπει να οργώσουμε 1000 στρέμματα τότε πρέπει να οργώνουμε 50 στρέμματα την ημέρα και με εργασία 10 ωρών την ημέρα 5 στρέμματα την ώρα. Ένα τρίυνο 14άρι αλέτρι πρέπει να κινηθεί με 6 χιλιόμετρα την ώρα για να οργώσει 5 στρέμματα. (Ένα τετράϋνο 12άρι θα πρέπει να κινηθεί με 5 χιλιόμετρα ανά ώρα για την ίδια απόδοση). Το δεύτερο στοιχείο που πρέπει να λάβουμε υπόψη είναι ο τύπος εδάφους των χωραφιών. Ένα βαρύ έδαφος χρειάζεται μεγαλύτερη ιπποδύναμη για το ίδιο πλάτος και βάθος εργασίας και την ίδια ταχύτητα από ένα μέσο και αυτό από ένα ελαφρύ. Υπάρχει ένας συντελεστής που λέγεται ειδική αντίσταση του εδάφους στο όργωμα και μας δίνει τη δύναμη που απαιτείται για την έλξη του αρότρου ανάλογα με τον τύπο του εδάφους. Αυτός παίρνει τιμές από 100 kPa για τα βαριά εδάφη και φτάνει 40 kPa για τα πολύ ελαφρά με τιμές συνήθως από 60 kPa μέχρι 100 kPa. Αυτό το πολλαπλασιάζουμε με τη διατομή που καλλιεργούμε που στο παράδειγμά μας είναι 1,05 μέτρα πλάτος επί 0,25 μέτρα βάθος και την ταχύτητα εργασίας και μας δίνει την ισχύ του τρακτέρ στην έλξη σε κιλοβατ που αν το πολλαπλασιάσουμε με 1,36 μας δίνει τους ίππους. Η ισχύς στην έλξη είναι το 50-65% της ισχύος της μηχανής
.