Η δημιουργία νέου αμπελώνα για κρασί είναι πολύ σοβαρή υπόθεση και πρέπει να γίνει με κατάλληλο σχεδιασμό, αφού θα μας δεσμεύσει για τουλάχιστον μία 20ετία. Η σκέψη πάει στην ποσότητα, το είδος και την ποιότητα του κρασιού που θα είναι το τελικό παραγόμενο προϊόν.
Αρχίζουμε με την επιλογή των ποικιλιών και την ποσόστωσή τους, των οποίων η παραγωγή θα προσδιορίσει το είδος του κρασιού, λευκό κόκκινο, άρωμα, οινοπνευματικό βαθμό, οξύτητα, κλπ.
Το έδαφος όπου θα εγκατασταθεί ο νέος αμπελώνας θα πρέπει να μην είχε προηγούμενο αμπέλι ή καλλιέργεια που φιλοξενεί παθογόνα επιβλαβή στο αμπέλι. Η ανάλυση του εδάφους και του αρδευτικού νερού είναι απαραίτητη. Τα στραγγιζόμενα εδάφη μέσης σύστασης με αρκετή οργανική ουσία είναι τα πλέον κατάλληλα, ενώ η έκθεση του εδάφους επηρεάζει σημαντικά τη σύσταση του μούστου.
Η προμήθεια του φυτευτικού υλικού γίνεται από φυτώριο που έχουμε εμπιστοσύνη για την ταυτότητα των ποικιλιών και την υγιεινή κατάσταση των μοσχευμάτων. Το φυτευτικό σχέδιο, οι αποστάσεις, κ.λπ. εξαρτώνται από τη ζωηρότητα και την προσδοκώμενη ανάπτυξη των φυτών. Βασική μέριμνα είναι η άνετη εκτέλεση όλων των εργασιών: Κατεργασία εδάφους, αντιπαρασιτικές επεμβάσεις, τρύγος.
Αρχίζουμε με την επιλογή των ποικιλιών και την ποσόστωσή τους, των οποίων η παραγωγή θα προσδιορίσει το είδος του κρασιού, λευκό κόκκινο, άρωμα, οινοπνευματικό βαθμό, οξύτητα, κλπ.
Το έδαφος όπου θα εγκατασταθεί ο νέος αμπελώνας θα πρέπει να μην είχε προηγούμενο αμπέλι ή καλλιέργεια που φιλοξενεί παθογόνα επιβλαβή στο αμπέλι. Η ανάλυση του εδάφους και του αρδευτικού νερού είναι απαραίτητη. Τα στραγγιζόμενα εδάφη μέσης σύστασης με αρκετή οργανική ουσία είναι τα πλέον κατάλληλα, ενώ η έκθεση του εδάφους επηρεάζει σημαντικά τη σύσταση του μούστου.
Η προμήθεια του φυτευτικού υλικού γίνεται από φυτώριο που έχουμε εμπιστοσύνη για την ταυτότητα των ποικιλιών και την υγιεινή κατάσταση των μοσχευμάτων. Το φυτευτικό σχέδιο, οι αποστάσεις, κ.λπ. εξαρτώνται από τη ζωηρότητα και την προσδοκώμενη ανάπτυξη των φυτών. Βασική μέριμνα είναι η άνετη εκτέλεση όλων των εργασιών: Κατεργασία εδάφους, αντιπαρασιτικές επεμβάσεις, τρύγος.
Ξακουστές "καθαρές" ποικιλίες και υποκείμενα
Στα ερευνητικά αμπελουργικά ιδρύματα της χώρας, ιδιαίτερα του Ηρακλείου Κρήτης και της Θεσσαλονίκης, έχει ταυτοποιηθεί και ελεγχθεί ιολογικά σημαντικός αριθμός φυτών 20 ελληνικών, 14 ξενικών και 11 ποικιλιών υποκειμένων αμπέλου. Τα παραπάνω φυτά προέρχονται από εργασίες ερευνητών και ιδιαίτερα από το μητρικό υλικό του προγράμματος Interreg II, το οποίο έχει επιλεγεί από τους πλέον αντιπροσωπευτικούς και παραγωγικούς, για κάθε ποικιλία, αμπελώνες, είναι ταυτοποιημένο και ελεγμένο ότι είναι απαλλαγμένο από τους πλέον σοβαρούς και κοινούς ιούς και λοιπά εμβολιομεταδόσιμα παθογόνα.
Οι ελληνικές ποικιλίες είναι: Μοσχάτα άσπρο, Σάμου, Αλεξανδρίας και Σπίνας, Βλάχικο, Ντεμπίνα, Φωκιανό, Βηλάνα, Βιδιανό, Κοτσιφάλι, Πλυτό, Λιάτικο, Μαντιλάρι, Σουλτανίνα, Ραζακί, Δαφνί, Ρωμέικο, Λημνιό, Άγρια Σουλτανίνα.
Οι ξενικές ποικιλίες είναι: Chardonnay, Cabernet Franc, Crimson seedless, Thompson seedless, Superior seedless, Blush seedless, Ruby seedless, Flame seedless, Centennial seedless, Christmas rose, Loose Perlet, Red Globe, Black Pearl, Dawn seedless.
Οι ποικιλίες υποκειμένων είναι: Saint Georges, Salt Creec, LN 33, ARG No1, Dog Ridge, Rupestris du Lot, 41 B, 140 Ruggeri, 1613 C, 1103 Paulsen, 110 Richter.
Οι ιοί που ελέγχθησαν είναι GFLV, GLRaV 1,2,3,6,7, GVA, GBV, GFkV και ArMV.
Η καλλιέργεια του αμπελιού
Το αμπέλι είναι φυτό εύκρατης ζώνης, που δεν αντέχει στα ψυχρά κλίματα, ενώ το καταλληλότερο υψόμετρο είναι 300 μ., αν και στην Ελλάδα ζει και ως τα 1.000 μ. στις πλαγιές των βουνών. Προτιμότερα εδάφη είναι τα επικλινή, γιατί στραγγίζουν εύκολα και με το αμπέλι να ευδοκιμεί σε όλα τα χώματα. Αρκεί, βέβαια, να μην έχουν πολλή υγρασία και πολλά άλατα.Το αμπέλι πολλαπλασιάζεται κυρίως με έρριζα μοσχεύματα. Το φύτεμα γίνεται την άνοιξη. Τα φυτά τοποθετούνται σε απόσταση από 1,5-2 μ. το ένα από το άλλο. Είναι φυτό θαμνώδες αναρριχώμενο, με ξυλώδεις διακλαδώσεις. Έχει φύλλα παλαμοειδή και έλικες πάνω στους νεαρούς βλαστούς, για να πιάνεται σε στηρίγματα.
Το αμπέλι έχει πολλούς εχθρούς και προσβάλλεται από πολλές ασθένειες. Εχθροί του είναι το χαλάζι, οι μεγάλες παγωνιές, τα έντομα, τα σκουλήκια, η φυλλοξήρα, ο τετράνυχος. Και οι ασθένειες του περονόσπορου και της μπάστρας. Το αμπέλι για να αποδίδει ποιοτικά, τακτικά και σταθερά θέλει σοβαρές καλλιεργητικές φροντίδες και τις απαραίτητες περιποιήσεις. Παραδοσιακά η πρώτη εργασία που γίνεται είναι το “ξελάκωμα” ή “ξεπαλούκωμα”, με ειδικό εργαλείο, με το οποίο σκάβεται γύρω-γύρω το κούτσουρο για να μπορεί να αναπνέει καλύτερα η ρίζα του. Κατόπιν το Μάρτιο, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες της περιοχής, γίνεται το κλάδεμα με ειδικό εργαλείο που λέγεται κλαδευτήρι. Αφαιρούνται μερικώς κάποια όργανα του φυτού όπως τα κλαδιά και ένα μέρος των οφθαλμών. Το κλάδεμα εξασφαλίζει την καρποφορία και την αύξηση της παραγωγής, δίνει δύναμη και σχήμα στο φυτό και προσδιορίζει την ανάπτυξή του.
Μετά το κλάδεμα ακολουθεί το σκάψιμο, με τη δικέλα με δύο δόντια, με σκοπό να ανακατέψει το έδαφος μέχρι ενός πάχους, να εκθέσει στον αέρα τα κατώτερα καλλιεργήσιμα στρώματα, να καταστρέψει τα ζιζάνια, να βοηθήσει το έδαφος να αποθηκεύσει μεγαλύτερες ποσότητες νερού και να διευκολύνει την ανάμειξη της κοπριάς που κάπου-κάπου έπρεπε να πέφτει στη ρίζα για να δυναμώνει το φυτό. Σήμερα το σκάψιμο οι περισσότεροι το κάνουν με βενζινοκίνητα “μηχανάκια”, για να κερδίζουν χρόνο και κόπο. Πολλές φορές όμως η μηχανοποίηση στην καλλιέργεια των αμπελιών της χώρας μας, που είναι φυτεμένα σε πετρώδη εδάφη, δεν φέρνει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Τέλος Μαΐου με αρχές Ιουνίου κι ενώ οι βέργες των κλιμάτων έχουν φθάσει μέχρι το ένα μέτρο περίπου γίνεται το ράντισμα.
Μετά το ράντισμα του αμπελιού ακολουθεί το δέσιμο. Επειδή οι κληματόβεργες έχουν μεγάλο μήκος κι απλώνονται κάτω στο έδαφος, τις πιάνουμε δύο τρεις μαζί και τις δένουμε στο πάνω μέρος του φυτού μεταξύ τους, έτσι ώστε να μπορεί το φυτό να προστατεύεται από τυχόν άσχημες καιρικές συνθήκες, να μην σέρνονται τα τσαμπιά των σταφυλιών στο χώμα και να μπορούμε ευκολότερα να το περιποιούμαστε. Το δέσιμο γίνεται συνήθως με τη δύση του ηλίου όταν ακόμη τα κλήματα από τη ζέστη της μέρας είναι ευλύγιστα, για να μην σπάζουν.
Στο μεταξύ με τις ανοιξιάτικες βροχές επεμβαίνει ο καλλιεργητής με το δεφτέρισμα, σκάψιμο δηλαδή που γίνεται με τσάπα επιφανειακά και απαλλάσσει το φυτό από τα αγριόχορτα και τα ζιζάνια. Μετά το δεφτέρισμα ο καρπός αρχίζει πλέον να δένει και να ωριμάζει και μπαίνουμε στην τελική ευθεία, τον τρύγο. Η εποχή του τρύγου ποικίλλει ανάλογα με την περιοχή και την ποικιλία. Τα σταφύλια τελικά μαζεύονται με τα χέρια και η συλλογή τους πρέπει να γίνεται με πολύ προσοχή και η μεταφορά των σταφυλιών γίνεται είτε σε καλάθια τα παραδοσιακά “κοφίνια λυγαριάς” είτε σε πλαστικά τελάρα, τις ονομαζόμενες “κλούβες”.
Στα ερευνητικά αμπελουργικά ιδρύματα της χώρας, ιδιαίτερα του Ηρακλείου Κρήτης και της Θεσσαλονίκης, έχει ταυτοποιηθεί και ελεγχθεί ιολογικά σημαντικός αριθμός φυτών 20 ελληνικών, 14 ξενικών και 11 ποικιλιών υποκειμένων αμπέλου. Τα παραπάνω φυτά προέρχονται από εργασίες ερευνητών και ιδιαίτερα από το μητρικό υλικό του προγράμματος Interreg II, το οποίο έχει επιλεγεί από τους πλέον αντιπροσωπευτικούς και παραγωγικούς, για κάθε ποικιλία, αμπελώνες, είναι ταυτοποιημένο και ελεγμένο ότι είναι απαλλαγμένο από τους πλέον σοβαρούς και κοινούς ιούς και λοιπά εμβολιομεταδόσιμα παθογόνα.
Οι ελληνικές ποικιλίες είναι: Μοσχάτα άσπρο, Σάμου, Αλεξανδρίας και Σπίνας, Βλάχικο, Ντεμπίνα, Φωκιανό, Βηλάνα, Βιδιανό, Κοτσιφάλι, Πλυτό, Λιάτικο, Μαντιλάρι, Σουλτανίνα, Ραζακί, Δαφνί, Ρωμέικο, Λημνιό, Άγρια Σουλτανίνα.
Οι ξενικές ποικιλίες είναι: Chardonnay, Cabernet Franc, Crimson seedless, Thompson seedless, Superior seedless, Blush seedless, Ruby seedless, Flame seedless, Centennial seedless, Christmas rose, Loose Perlet, Red Globe, Black Pearl, Dawn seedless.
Οι ποικιλίες υποκειμένων είναι: Saint Georges, Salt Creec, LN 33, ARG No1, Dog Ridge, Rupestris du Lot, 41 B, 140 Ruggeri, 1613 C, 1103 Paulsen, 110 Richter.
Οι ιοί που ελέγχθησαν είναι GFLV, GLRaV 1,2,3,6,7, GVA, GBV, GFkV και ArMV.
Η καλλιέργεια του αμπελιού
Το αμπέλι είναι φυτό εύκρατης ζώνης, που δεν αντέχει στα ψυχρά κλίματα, ενώ το καταλληλότερο υψόμετρο είναι 300 μ., αν και στην Ελλάδα ζει και ως τα 1.000 μ. στις πλαγιές των βουνών. Προτιμότερα εδάφη είναι τα επικλινή, γιατί στραγγίζουν εύκολα και με το αμπέλι να ευδοκιμεί σε όλα τα χώματα. Αρκεί, βέβαια, να μην έχουν πολλή υγρασία και πολλά άλατα.Το αμπέλι πολλαπλασιάζεται κυρίως με έρριζα μοσχεύματα. Το φύτεμα γίνεται την άνοιξη. Τα φυτά τοποθετούνται σε απόσταση από 1,5-2 μ. το ένα από το άλλο. Είναι φυτό θαμνώδες αναρριχώμενο, με ξυλώδεις διακλαδώσεις. Έχει φύλλα παλαμοειδή και έλικες πάνω στους νεαρούς βλαστούς, για να πιάνεται σε στηρίγματα.
Το αμπέλι έχει πολλούς εχθρούς και προσβάλλεται από πολλές ασθένειες. Εχθροί του είναι το χαλάζι, οι μεγάλες παγωνιές, τα έντομα, τα σκουλήκια, η φυλλοξήρα, ο τετράνυχος. Και οι ασθένειες του περονόσπορου και της μπάστρας. Το αμπέλι για να αποδίδει ποιοτικά, τακτικά και σταθερά θέλει σοβαρές καλλιεργητικές φροντίδες και τις απαραίτητες περιποιήσεις. Παραδοσιακά η πρώτη εργασία που γίνεται είναι το “ξελάκωμα” ή “ξεπαλούκωμα”, με ειδικό εργαλείο, με το οποίο σκάβεται γύρω-γύρω το κούτσουρο για να μπορεί να αναπνέει καλύτερα η ρίζα του. Κατόπιν το Μάρτιο, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες της περιοχής, γίνεται το κλάδεμα με ειδικό εργαλείο που λέγεται κλαδευτήρι. Αφαιρούνται μερικώς κάποια όργανα του φυτού όπως τα κλαδιά και ένα μέρος των οφθαλμών. Το κλάδεμα εξασφαλίζει την καρποφορία και την αύξηση της παραγωγής, δίνει δύναμη και σχήμα στο φυτό και προσδιορίζει την ανάπτυξή του.
Μετά το κλάδεμα ακολουθεί το σκάψιμο, με τη δικέλα με δύο δόντια, με σκοπό να ανακατέψει το έδαφος μέχρι ενός πάχους, να εκθέσει στον αέρα τα κατώτερα καλλιεργήσιμα στρώματα, να καταστρέψει τα ζιζάνια, να βοηθήσει το έδαφος να αποθηκεύσει μεγαλύτερες ποσότητες νερού και να διευκολύνει την ανάμειξη της κοπριάς που κάπου-κάπου έπρεπε να πέφτει στη ρίζα για να δυναμώνει το φυτό. Σήμερα το σκάψιμο οι περισσότεροι το κάνουν με βενζινοκίνητα “μηχανάκια”, για να κερδίζουν χρόνο και κόπο. Πολλές φορές όμως η μηχανοποίηση στην καλλιέργεια των αμπελιών της χώρας μας, που είναι φυτεμένα σε πετρώδη εδάφη, δεν φέρνει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Τέλος Μαΐου με αρχές Ιουνίου κι ενώ οι βέργες των κλιμάτων έχουν φθάσει μέχρι το ένα μέτρο περίπου γίνεται το ράντισμα.
Μετά το ράντισμα του αμπελιού ακολουθεί το δέσιμο. Επειδή οι κληματόβεργες έχουν μεγάλο μήκος κι απλώνονται κάτω στο έδαφος, τις πιάνουμε δύο τρεις μαζί και τις δένουμε στο πάνω μέρος του φυτού μεταξύ τους, έτσι ώστε να μπορεί το φυτό να προστατεύεται από τυχόν άσχημες καιρικές συνθήκες, να μην σέρνονται τα τσαμπιά των σταφυλιών στο χώμα και να μπορούμε ευκολότερα να το περιποιούμαστε. Το δέσιμο γίνεται συνήθως με τη δύση του ηλίου όταν ακόμη τα κλήματα από τη ζέστη της μέρας είναι ευλύγιστα, για να μην σπάζουν.
Στο μεταξύ με τις ανοιξιάτικες βροχές επεμβαίνει ο καλλιεργητής με το δεφτέρισμα, σκάψιμο δηλαδή που γίνεται με τσάπα επιφανειακά και απαλλάσσει το φυτό από τα αγριόχορτα και τα ζιζάνια. Μετά το δεφτέρισμα ο καρπός αρχίζει πλέον να δένει και να ωριμάζει και μπαίνουμε στην τελική ευθεία, τον τρύγο. Η εποχή του τρύγου ποικίλλει ανάλογα με την περιοχή και την ποικιλία. Τα σταφύλια τελικά μαζεύονται με τα χέρια και η συλλογή τους πρέπει να γίνεται με πολύ προσοχή και η μεταφορά των σταφυλιών γίνεται είτε σε καλάθια τα παραδοσιακά “κοφίνια λυγαριάς” είτε σε πλαστικά τελάρα, τις ονομαζόμενες “κλούβες”.
Μηχανικός εξοπλισμός
Σήμερα, νια την καλύτερη και ευκολότερη εφαρμογή των καλλιεργητικών φροντίδων με μηχανικά μέσα, η φύτευση του αμπελιού γίνεται σε γραμμική διάταξη, ανάλογα δε των αποστάσεων μεταξύ των φυτών και των γραμμών, σχηματίζονται ορθογώνια παραλληλόγραμμα ή τετράγωνα. Απαραίτητα μηχανήματα για την αμπελοκαλλιέργεια, είναι οι ελκυστήρες μεγάλης ισχύος για την προετοιμασία του χωραφιού (βαθύ όργωμα, ισοπέδωση, αφαίρεση ή θρυμματισμός λίθων), οι αμπελουργικοί ελκυστήρες μεσαίας και μικρής ισχύος για της καλλιεργητικές φροντίδες, καθώς και τα σχετικά παρελκόμενα τους, όπως είναι ειδικές φρέζες, ψεκαστικά, κλαδευτικά, βλαστό-κοπτικά, λιπασματοδιανομείς, κοπροδιανομείς, θειωτήρες, κ. ά. Απαραίτητα θεωρούνται και διάφορα γεωργικά εργαλεία, όπως είναι τσάπες, ψαλίδες, ψεκαστήρες, κ.ά.
Διαχείριση ‘ενήλικου’ αμπελώνα
Στους ‘ενήλικους’ αμπελώνες η προσοχή μας εστιάζεται στη θρέψη και κατεργασία του εδάφους, στις σωστές εργασίες επί του φυτού, ιδιαίτερα στο κλάδεμα και στην αποφυγή των παγίδων που μας στήνουν οι εχθροί και τα λοιπά παθογόνα.
Η συνεχής επίβλεψη και παρακολούθηση είναι απαραίτητη ώστε να υπάρχει εποπτεία επί της πορείας του αμπελώνα και άμεση επέμβαση για κάθε πρόβλημα που παρουσιάζεται.
Η θρέψη των φυτών παρακολουθείται συμπληρωματικά με φυλλοδιαγνωστική που γίνεται από τα δημόσια ΠΕΓΕΑΛ και άλλα ιδιωτικά εργαστήρια γεωργικών αναλύσεων.
Η κατεργασία του εδάφους πρέπει να είναι όσο το δυνατόν ήπια για να μην καταστρέφεται ή ταλαιπωρείται ο ιστός του εδάφους. Τα ζιζάνια είναι ανεπιθύμητα στον αμπελώνα. Δρουν ανταγωνιστικά και ευνοούν την ανάπτυξη ορισμένων ασθενειών στο αμπέλι.
Η σύγχρονη τάση για την αντιμετώπιση των ζιζανίων στους αμπελώνες είναι η ολοκληρωμένη αντιμετώπισή τους. Η στρατηγική βασίζεται, εκτός των άλλων, στην εφαρμογή ζιζανιοκτόνων σε διάφορα χρονικά διαστήματα, ώστε να αποφεύγεται η καταστροφική επίδραση στη δομή του εδάφους που προκαλείται από τη συνεχή μηχανική καλλιέργειά του. Η μέθοδος αυτή είναι πολύ σημαντική για αμπελώνες εγκατεστημένους σε πλαγιές. Το πρόγραμμα αντιμετώπισης των ζιζανίων πρέπει να περιορίζει τις δυσμενείς επιπτώσεις από τα ζιζάνια ενώ ταυτόχρονα επιτρέπει τις τυχόν ευνοϊκές επιδράσεις που μπορεί να έχουν τα ζιζάνια σε συγκεκριμένο αμπελώνα. Έτσι δεν υπάρχει ένα προκαθορισμένο πρόγραμμα που πρέπει να ακολουθηθεί αλλά παίρνονται διάφορα μέτρα προς την παραπάνω κατεύθυνση, που ποικίλλουν ανάλογα με την ηλικία του αμπελώνα, τα είδη των ζιζανίων που υπάρχουν και το σύστημα καλλιέργειας.
Το χαλί της οξαλίδας
Τα πολυετή ζιζάνια είναι τα πιο επιζήμια και θα πρέπει να γίνεται προσπάθεια απαλλαγής του αμπελώνα από αυτά πριν από την εγκατάσταση του αμπελώνα. Στη συνέχεια τα ζιζάνια αυτά πρέπει να είναι σε στενή παρακολούθηση και να καταπολεμούνται έγκαιρα όταν εμφανίζονται σε μικρές κηλίδες μέσα στον αμπελώνα. Αν αφεθούν, σταδιακά θα επικρατήσουν σε ολόκληρο τον αμπελώνα και θα δημιουργήσουν ένα πολύ δύσκολο πρόβλημα. Τα ζιζάνια αυτά αντιμετωπίζονται με χρήση ζιζανιοκτόνων σε συνδυασμό με φρεζάρισμα.
Τελευταία επικρατεί η άποψη ότι το έδαφος πρέπει να αφήνεται με το «χαλί της οξαλίδας» που δεν αφήνει τα ζιζάνια να αναπτυχθούν και στο τέλος η οξαλίδα εξαφανίζεται από μόνη της και αφήνει το έδαφος σε πολύ καλή κατάσταση. Το παραπάνω ‘χαλί’ είναι χρήσιμο και για την προστασία του αμπελώνα από τις παγωνιές του χειμώνα.
Ευδεμίδα της αμπέλου, το σκουλήκι των σταφυλιών
Οι εχθροί που προσβάλλουν το αμπέλι είναι πολλές δεκάδες. Το πλέον ζημιογόνο έντομο, ιδιαίτερα την εποχή της καρποφορίας του αμπελιού, είναι το σκουλήκι της ευδεμίδας. Τα περιφερειακά κέντρα φυτοπροστασίας του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης παρακολουθούν την εξέλιξη του εντόμου και ενημερώνουν στους αμπελουργούς.
Το σκουλήκι της ευδεμίδας (Polychrosis botrana) έχει χρώμα κιτρινοπράσινο έως τεφρό και τελικό μήκος 10 έως 12 χιλιοστά. Στη χώρα μας η ευδεμίδα έχει 3 και σε ορισμένες 4 γενεές. Το έντομο διαχειμάζει ως νύμφη μέσα σε λευκό βομβύκιο κάτω από τους ξερούς φλοιούς των πρέμνων ή σε άλλα φυσικά καταφύγια. Τέλη Απριλίου με αρχές Μαΐου, οπότε συνήθως οι ταξιανθίες της αμπέλου βρίσκονται σε έκπτυξη ή έχουν εκπτυχθεί, από τα βομβύκια βγαίνουν οι πεταλούδες και πετάνε δραστήρια το λυκόφως στους αμπελώνες.
Μετά τη σύζευξη, τα γονιμοποιημένα θηλυκά ωοτοκούν πάνω στα κλειστά άνθη της αμπέλου και κυρίως στους ποδίσκους και τα βράκτια. Αν όμως οι ταξιανθίες δεν έχουν εκπτυχθεί, η ωοτοκία γίνεται πάνω σε νεαρά φύλλα ή στο φλοιό νεαρών βλαστών. Η γενιά αυτή είναι ανθοφάγος. Η προνύμφη (σκουλήκι) ανοίγει οπή και μπαίνει στο κλειστό άνθος του οποίου κατατρώγει τους στήμονες και τον ύπερο. Στη συνέχεια προσβάλλει με τον ίδιο τρόπο και άλλα γειτονικά άνθη, ώσπου να συμπληρώσει την ανάπτυξή της.
Το σκουλήκι συνδέει τα άνθη που προσβάλλει με τα γειτονικά άνθη με μετάξινους ιστούς. Στη συνέχεια νυμφώνεται μέσα σε βομβύκιο στην προσβεβλημένη ανθοταξία ή κάτω από ξερούς φλοιούς του πρέμνου ή σε άλλο καταφύγιο ή ακόμη και μέσα στο έδαφος.
Σήμερα, νια την καλύτερη και ευκολότερη εφαρμογή των καλλιεργητικών φροντίδων με μηχανικά μέσα, η φύτευση του αμπελιού γίνεται σε γραμμική διάταξη, ανάλογα δε των αποστάσεων μεταξύ των φυτών και των γραμμών, σχηματίζονται ορθογώνια παραλληλόγραμμα ή τετράγωνα. Απαραίτητα μηχανήματα για την αμπελοκαλλιέργεια, είναι οι ελκυστήρες μεγάλης ισχύος για την προετοιμασία του χωραφιού (βαθύ όργωμα, ισοπέδωση, αφαίρεση ή θρυμματισμός λίθων), οι αμπελουργικοί ελκυστήρες μεσαίας και μικρής ισχύος για της καλλιεργητικές φροντίδες, καθώς και τα σχετικά παρελκόμενα τους, όπως είναι ειδικές φρέζες, ψεκαστικά, κλαδευτικά, βλαστό-κοπτικά, λιπασματοδιανομείς, κοπροδιανομείς, θειωτήρες, κ. ά. Απαραίτητα θεωρούνται και διάφορα γεωργικά εργαλεία, όπως είναι τσάπες, ψαλίδες, ψεκαστήρες, κ.ά.
Διαχείριση ‘ενήλικου’ αμπελώνα
Στους ‘ενήλικους’ αμπελώνες η προσοχή μας εστιάζεται στη θρέψη και κατεργασία του εδάφους, στις σωστές εργασίες επί του φυτού, ιδιαίτερα στο κλάδεμα και στην αποφυγή των παγίδων που μας στήνουν οι εχθροί και τα λοιπά παθογόνα.
Η συνεχής επίβλεψη και παρακολούθηση είναι απαραίτητη ώστε να υπάρχει εποπτεία επί της πορείας του αμπελώνα και άμεση επέμβαση για κάθε πρόβλημα που παρουσιάζεται.
Η θρέψη των φυτών παρακολουθείται συμπληρωματικά με φυλλοδιαγνωστική που γίνεται από τα δημόσια ΠΕΓΕΑΛ και άλλα ιδιωτικά εργαστήρια γεωργικών αναλύσεων.
Η κατεργασία του εδάφους πρέπει να είναι όσο το δυνατόν ήπια για να μην καταστρέφεται ή ταλαιπωρείται ο ιστός του εδάφους. Τα ζιζάνια είναι ανεπιθύμητα στον αμπελώνα. Δρουν ανταγωνιστικά και ευνοούν την ανάπτυξη ορισμένων ασθενειών στο αμπέλι.
Η σύγχρονη τάση για την αντιμετώπιση των ζιζανίων στους αμπελώνες είναι η ολοκληρωμένη αντιμετώπισή τους. Η στρατηγική βασίζεται, εκτός των άλλων, στην εφαρμογή ζιζανιοκτόνων σε διάφορα χρονικά διαστήματα, ώστε να αποφεύγεται η καταστροφική επίδραση στη δομή του εδάφους που προκαλείται από τη συνεχή μηχανική καλλιέργειά του. Η μέθοδος αυτή είναι πολύ σημαντική για αμπελώνες εγκατεστημένους σε πλαγιές. Το πρόγραμμα αντιμετώπισης των ζιζανίων πρέπει να περιορίζει τις δυσμενείς επιπτώσεις από τα ζιζάνια ενώ ταυτόχρονα επιτρέπει τις τυχόν ευνοϊκές επιδράσεις που μπορεί να έχουν τα ζιζάνια σε συγκεκριμένο αμπελώνα. Έτσι δεν υπάρχει ένα προκαθορισμένο πρόγραμμα που πρέπει να ακολουθηθεί αλλά παίρνονται διάφορα μέτρα προς την παραπάνω κατεύθυνση, που ποικίλλουν ανάλογα με την ηλικία του αμπελώνα, τα είδη των ζιζανίων που υπάρχουν και το σύστημα καλλιέργειας.
Το χαλί της οξαλίδας
Τα πολυετή ζιζάνια είναι τα πιο επιζήμια και θα πρέπει να γίνεται προσπάθεια απαλλαγής του αμπελώνα από αυτά πριν από την εγκατάσταση του αμπελώνα. Στη συνέχεια τα ζιζάνια αυτά πρέπει να είναι σε στενή παρακολούθηση και να καταπολεμούνται έγκαιρα όταν εμφανίζονται σε μικρές κηλίδες μέσα στον αμπελώνα. Αν αφεθούν, σταδιακά θα επικρατήσουν σε ολόκληρο τον αμπελώνα και θα δημιουργήσουν ένα πολύ δύσκολο πρόβλημα. Τα ζιζάνια αυτά αντιμετωπίζονται με χρήση ζιζανιοκτόνων σε συνδυασμό με φρεζάρισμα.
Τελευταία επικρατεί η άποψη ότι το έδαφος πρέπει να αφήνεται με το «χαλί της οξαλίδας» που δεν αφήνει τα ζιζάνια να αναπτυχθούν και στο τέλος η οξαλίδα εξαφανίζεται από μόνη της και αφήνει το έδαφος σε πολύ καλή κατάσταση. Το παραπάνω ‘χαλί’ είναι χρήσιμο και για την προστασία του αμπελώνα από τις παγωνιές του χειμώνα.
Ευδεμίδα της αμπέλου, το σκουλήκι των σταφυλιών
Οι εχθροί που προσβάλλουν το αμπέλι είναι πολλές δεκάδες. Το πλέον ζημιογόνο έντομο, ιδιαίτερα την εποχή της καρποφορίας του αμπελιού, είναι το σκουλήκι της ευδεμίδας. Τα περιφερειακά κέντρα φυτοπροστασίας του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης παρακολουθούν την εξέλιξη του εντόμου και ενημερώνουν στους αμπελουργούς.
Το σκουλήκι της ευδεμίδας (Polychrosis botrana) έχει χρώμα κιτρινοπράσινο έως τεφρό και τελικό μήκος 10 έως 12 χιλιοστά. Στη χώρα μας η ευδεμίδα έχει 3 και σε ορισμένες 4 γενεές. Το έντομο διαχειμάζει ως νύμφη μέσα σε λευκό βομβύκιο κάτω από τους ξερούς φλοιούς των πρέμνων ή σε άλλα φυσικά καταφύγια. Τέλη Απριλίου με αρχές Μαΐου, οπότε συνήθως οι ταξιανθίες της αμπέλου βρίσκονται σε έκπτυξη ή έχουν εκπτυχθεί, από τα βομβύκια βγαίνουν οι πεταλούδες και πετάνε δραστήρια το λυκόφως στους αμπελώνες.
Μετά τη σύζευξη, τα γονιμοποιημένα θηλυκά ωοτοκούν πάνω στα κλειστά άνθη της αμπέλου και κυρίως στους ποδίσκους και τα βράκτια. Αν όμως οι ταξιανθίες δεν έχουν εκπτυχθεί, η ωοτοκία γίνεται πάνω σε νεαρά φύλλα ή στο φλοιό νεαρών βλαστών. Η γενιά αυτή είναι ανθοφάγος. Η προνύμφη (σκουλήκι) ανοίγει οπή και μπαίνει στο κλειστό άνθος του οποίου κατατρώγει τους στήμονες και τον ύπερο. Στη συνέχεια προσβάλλει με τον ίδιο τρόπο και άλλα γειτονικά άνθη, ώσπου να συμπληρώσει την ανάπτυξή της.
Το σκουλήκι συνδέει τα άνθη που προσβάλλει με τα γειτονικά άνθη με μετάξινους ιστούς. Στη συνέχεια νυμφώνεται μέσα σε βομβύκιο στην προσβεβλημένη ανθοταξία ή κάτω από ξερούς φλοιούς του πρέμνου ή σε άλλο καταφύγιο ή ακόμη και μέσα στο έδαφος.
H Έγκατάσταση του αμπελώνα (2η πηγή)
Ο σχεδιασμός της εγκατάστασης ενός νέου αμπελώνα αφορά από την επιλογή της θέσης του χωραφιού που θα φυτευτεί, τις ποικιλίες και τα υποκείμενα, μέχρι τη διάθεση του προϊόντος. Συνεπώς παίζει καθοριστικό ρόλο η μελέτη όλων των παραγόντων που συντελούν στη διαμόρφωση του κόστους της επένδυσης, αλλά και του κόστους του παραγόμενου προϊόντος. Τα βήματα που θα πρέπει να ακολουθηθούν είναι τα οι εξής:
Προετοιμασία χωραφιού
Η βαθειά άροση κατά την διάρκεια του καλοκαιριού είναι το πρώτο βήμα, ώστε να απαλλαχθούμε από διάφορα ζιζάνια. Η χημική ανάλυση του εδάφους που προηγείται μας δίνει τις απαραίτητες πληροφορίες για τα χημικά στοιχεία που θα πρέπει να προσθέσουμε στο έδαφος, αλλά και του υποκειμένου που θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε. Η βασική λίπανση του εδάφους θα πρέπει να γίνει πριν την φύτευση των κλημάτων.
Τοποθεσία
Ο αμπελώνας μας θα πρέπει να είναι φυτεμένος σε τέτοια θέση ώστε να δέχεται όλες τις ευεργετικές και ευνοϊκές επιδράσεις του ήλιου και του αέρα. Παρ΄ όλα αυτά η κλίση του εδάφους είναι προσδιοριστικός παράγοντας για τον προσανατολισμό των γραμμών. Τα επικλινή εδάφη που βρίσκονται σε πλαγιές λόφων, θεωρούνται τα καταλληλότερα για την εγκατάσταση αμπελώνων, διότι αφενός πλήττονται λιγότερο από τους ανοιξιάτικους παγετούς και αφετέρου παράγουν καλύτερης ποιότητας σταφύλια.
Έδαφος
Με την εδαφολογική ανάλυση γνωρίζουμε την δομή, τη χημική σύσταση και την σύνθεση του εδάφους, το «pH» που καθορίζει την αλκαλικότητα ή μη του χωραφιού μας. Όλα αυτά καθορίζουν τόσο την ανάπτυξη των φυτών της αμπέλου, όσο και στα παραγόμενα σταφύλια που θα χρησιμοποιηθούν για οινοποίηση.
Αποστάσεις φύτευσης
Οι αποστάσεις φύτευσης εξαρτώνται από την σύσταση, το βάθος του εδάφους, το κλίμα της περιοχής και την ποικιλία. Σε τοποθεσίες με συχνή ξηρασία (νησιά) και μικρό βάθος, οι αποστάσεις είναι μεγαλύτερες και αντίθετα. Στον παρακάτω πίνακα φαίνονται οι αποστάσεις φύτευσης και η πυκνότητα φυτών ανά στρέμμα.
Επιλογή ποικιλίας
Η επιλογή της ποικιλίας έχει σχέση με το ποιες ποικιλίες ενδείκνυνται για την περιοχή, το αμπελουργικό ιστορικό της περιοχής, το τι αμπέλι επιθυμούμε να εγκαταστήσουμε και για ποιο ακριβώς λόγο πχ αμπέλι για λευκό κρασί ή για ερυθρό ή και τα δυο. Τα φυτά θα πρέπει να είναι από επιλεγμένο φυτώριο ώστε να μην υπάρχουν προβλήματα στο γενετικό υλικό αλλά και σε ιώσεις ή άλλες ασθένειες.
Φύτευση
Η φύτευση των νέων αμπελώνων συνιστάται να γίνεται μέχρι τον Ιανουάριο ή Φεβρουάριο. Σημαδεύουμε τις γραμμές φύτευσης χρησιμοποιώντας ένα σκοινί "σημαδεμένο" με την απόσταση από φυτό σε φυτό και ενώ έχουμε ήδη υπολογίσει την απόσταση από γραμμή σε γραμμή. Κατά το σημάδεμα καλό είναι να γίνει τοποθέτηση μικρού υποστυλώματος, καλάμι ή ξύλινο πασαλάκι για να γνωρίζουμε την ακριβή θέση φύτευσης. Αργότερα πάνω σ΄ αυτό, θα προσδεθεί το αναπτυσσόμενο φυτό, για να αποκτήσει κορμό ευθυτενή μέχρι να δεθεί στα σύρματα αν πρόκειται για γραμμικό αμπέλι ή να αποκτήσει ανθεκτικούς και υψηλόκορμους βραχίονες αν πρόκειται για το παραδοσιακό σχήμα του κυπέλλου.
Ο σχεδιασμός της εγκατάστασης ενός νέου αμπελώνα αφορά από την επιλογή της θέσης του χωραφιού που θα φυτευτεί, τις ποικιλίες και τα υποκείμενα, μέχρι τη διάθεση του προϊόντος. Συνεπώς παίζει καθοριστικό ρόλο η μελέτη όλων των παραγόντων που συντελούν στη διαμόρφωση του κόστους της επένδυσης, αλλά και του κόστους του παραγόμενου προϊόντος. Τα βήματα που θα πρέπει να ακολουθηθούν είναι τα οι εξής:
Προετοιμασία χωραφιού
Η βαθειά άροση κατά την διάρκεια του καλοκαιριού είναι το πρώτο βήμα, ώστε να απαλλαχθούμε από διάφορα ζιζάνια. Η χημική ανάλυση του εδάφους που προηγείται μας δίνει τις απαραίτητες πληροφορίες για τα χημικά στοιχεία που θα πρέπει να προσθέσουμε στο έδαφος, αλλά και του υποκειμένου που θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε. Η βασική λίπανση του εδάφους θα πρέπει να γίνει πριν την φύτευση των κλημάτων.
Τοποθεσία
Ο αμπελώνας μας θα πρέπει να είναι φυτεμένος σε τέτοια θέση ώστε να δέχεται όλες τις ευεργετικές και ευνοϊκές επιδράσεις του ήλιου και του αέρα. Παρ΄ όλα αυτά η κλίση του εδάφους είναι προσδιοριστικός παράγοντας για τον προσανατολισμό των γραμμών. Τα επικλινή εδάφη που βρίσκονται σε πλαγιές λόφων, θεωρούνται τα καταλληλότερα για την εγκατάσταση αμπελώνων, διότι αφενός πλήττονται λιγότερο από τους ανοιξιάτικους παγετούς και αφετέρου παράγουν καλύτερης ποιότητας σταφύλια.
Έδαφος
Με την εδαφολογική ανάλυση γνωρίζουμε την δομή, τη χημική σύσταση και την σύνθεση του εδάφους, το «pH» που καθορίζει την αλκαλικότητα ή μη του χωραφιού μας. Όλα αυτά καθορίζουν τόσο την ανάπτυξη των φυτών της αμπέλου, όσο και στα παραγόμενα σταφύλια που θα χρησιμοποιηθούν για οινοποίηση.
Αποστάσεις φύτευσης
Οι αποστάσεις φύτευσης εξαρτώνται από την σύσταση, το βάθος του εδάφους, το κλίμα της περιοχής και την ποικιλία. Σε τοποθεσίες με συχνή ξηρασία (νησιά) και μικρό βάθος, οι αποστάσεις είναι μεγαλύτερες και αντίθετα. Στον παρακάτω πίνακα φαίνονται οι αποστάσεις φύτευσης και η πυκνότητα φυτών ανά στρέμμα.
Επιλογή ποικιλίας
Η επιλογή της ποικιλίας έχει σχέση με το ποιες ποικιλίες ενδείκνυνται για την περιοχή, το αμπελουργικό ιστορικό της περιοχής, το τι αμπέλι επιθυμούμε να εγκαταστήσουμε και για ποιο ακριβώς λόγο πχ αμπέλι για λευκό κρασί ή για ερυθρό ή και τα δυο. Τα φυτά θα πρέπει να είναι από επιλεγμένο φυτώριο ώστε να μην υπάρχουν προβλήματα στο γενετικό υλικό αλλά και σε ιώσεις ή άλλες ασθένειες.
Φύτευση
Η φύτευση των νέων αμπελώνων συνιστάται να γίνεται μέχρι τον Ιανουάριο ή Φεβρουάριο. Σημαδεύουμε τις γραμμές φύτευσης χρησιμοποιώντας ένα σκοινί "σημαδεμένο" με την απόσταση από φυτό σε φυτό και ενώ έχουμε ήδη υπολογίσει την απόσταση από γραμμή σε γραμμή. Κατά το σημάδεμα καλό είναι να γίνει τοποθέτηση μικρού υποστυλώματος, καλάμι ή ξύλινο πασαλάκι για να γνωρίζουμε την ακριβή θέση φύτευσης. Αργότερα πάνω σ΄ αυτό, θα προσδεθεί το αναπτυσσόμενο φυτό, για να αποκτήσει κορμό ευθυτενή μέχρι να δεθεί στα σύρματα αν πρόκειται για γραμμικό αμπέλι ή να αποκτήσει ανθεκτικούς και υψηλόκορμους βραχίονες αν πρόκειται για το παραδοσιακό σχήμα του κυπέλλου.
Κλάδεμα
Τα χλωρά κλαδέματα κατά την διάρκεια της χρονιάς αλλά και το χειμερινό κλάδεμα θα διαμορφώσουν το τελικό σχήμα στα φυτά και θα δημιουργήσουν γερά φυτά έτοιμα να δεχθούν το μελλοντικό τους φορτίο, τα σταφύλια. Ο έλεγχος των ζιζανίων, των ασθενειών και εχθρών της αμπέλου καθώς και των ποτισμάτων που πιθανά θα χρειαστούν, είναι καθοριστικά για την σωστή ανάπτυξη των φυτών μας και την δημιουργία καλού ριζικού συστήματος.
Πηγή:agrotikistegi.gr
Κλήματα ανά στρέμμα
Τα χλωρά κλαδέματα κατά την διάρκεια της χρονιάς αλλά και το χειμερινό κλάδεμα θα διαμορφώσουν το τελικό σχήμα στα φυτά και θα δημιουργήσουν γερά φυτά έτοιμα να δεχθούν το μελλοντικό τους φορτίο, τα σταφύλια. Ο έλεγχος των ζιζανίων, των ασθενειών και εχθρών της αμπέλου καθώς και των ποτισμάτων που πιθανά θα χρειαστούν, είναι καθοριστικά για την σωστή ανάπτυξη των φυτών μας και την δημιουργία καλού ριζικού συστήματος.
Πηγή:agrotikistegi.gr
Κλήματα ανά στρέμμα
Απόσταση
|
1μ.
|
1,25μ
|
1,50μ.
|
1,75μ.
|
2μ.
|
2,25μ.
|
2,50μ.
|
2,75μ.
|
3μ.
|
1μ.
|
1000
|
800
|
665
|
571
|
500
|
444
|
400
|
363
|
333
|
1,10μ.
|
909
|
727
|
606
|
519
|
454
|
404
|
363
|
330
|
303
|
1,25μ.
|
800
|
640
|
533
|
457
|
400
|
355
|
320
|
290
|
266
|
1,50μ.
|
666
|
533
|
444
|
380
|
333
|
296
|
266
|
242
|
222
|
1,75μ.
|
571
|
457
|
380
|
326
|
288
|
253
|
228
|
207
|
190
|
2μ.
|
500
|
400
|
333
|
285
|
250
|
222
|
200
|
181
|
166
|
2,25μ.
|
444
|
355
|
296
|
253
|
222
|
197
|
177
|
161
|
148
|
2,50μ.
|
400
|
320
|
266
|
228
|
200
|
177
|
160
|
145
|
133
|
2,75μ.
|
363
|
290
|
242
|
207
|
181
|
161
|
145
|
132
|
121
|
3μ.
|
333
|
266
|
222
|
190
|
166
|
148
|
133
|
121
|
111
|
Είναι αλήθεια ότι δεν επιτρέπεται εγκατάσταση νέου αμπελώνα πάνω από ένα στρέμμα ανά άτομο?Ευχαριστώ!
ΑπάντησηΔιαγραφήΌσον αφορά σε αμπελώνα με οινοποιήσιμες ποικιλίες. Το επιτραπέζιο αμπέλι δεν έχει περιορισμό ως προς το μέγεθος εγκατάστασης. Το οινοποιήσιμο όμως συνοδεύεται από άδεια, που την αποκτάς είτε κάνοντας αίτηση στο εθνικό αποθεματικό, είτε με μεταβίβαση της άδειας από κάποιον που διαθέτει ενεργή άδεια
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαι διευκρίνηση. 1 στρέμμα / άτομο επιτρέπεται για ιδιοκατανάλωση, αλλά αυτό δεν συνεπάγεται πως 2-3 αδέρφια που έχουν εξ αδιαιρέτου έναν αγρό μπορούνε να εγκαταστήσουν από ένα στρέμμα ο καθένας σε κοινό χωράφι.
Διαγραφή