Τα «σκουλήκια της γης»

. Τα «σκουλήκια της γης» ή «της βροχής», όπως κοινώς ονομάζονται, είναι ταπεινά πλάσματα, που παίζουν όμως βασικό ρόλο στην εδαφική οικολογία και οικονομία. Η συμβολή τους στον αερισμό, στην δόμηση και στον εμπλουτισμό των καλλιεργημένων εδαφών, στην αποσύνθεση των οργανικών καταλοίπων και στην παρασκευή κοπροχώματος ή κομπόστας από απορρίμματα έχει αναγνωριστεί από τους βιολόγους και τους εδαφολόγους· τέλος, η προσφορά τους ως τροφικής πηγής πρωτεϊνών για την πανίδα και τα κατοικίδια ζώα καθιστά επιτακτική την επιστημονική μελέτη της βιολογίας τους και την οικολογική τους προστασία. Χρησιμοποιούνται και ως δόλωμα για την ερασιτεχνική κυρίως αλιεία.

Οι γεωσκώληκες είναι ερμαφρόδιτοι, δηλαδή τα δύο φύλα είναι ενωμένα στο ίδιο άτομο. Η γονιμοποίηση των ωαρίων όμως είναι αμοιβαία· γίνεται σύζευξη δύο ατόμων και το σπέρμα του ενός γονιμοποιεί τα ωάρια του άλλου. Το γεννητικό σύστημα αποτελείται από 2 ζευγάρια αρσενικών αδένων (όρχεις), που βρίσκονται στους δακτυλίους 10 και 11, και ένα ζευγάρι θηλυκών αδένων (ωοθήκες) στον δακτύλιο 13. Οι σπερματαγωγοί των όρχεων εκβάλλουν στον 15ο δακτύλιο και οι ωαγωγοί των ωοθηκών στον 14ο δακτύλιο. Υπάρχουν ακόμη ογκώδεις σπερματοκύστες, πάνω από τους γεννητικούς αδένες, όπου συγκεντρώνονται το ώριμο σπέρμα, και δύο ζευγάρια σπερματοθηκών, που επικοινωνούν με το εξωτερικό περιβάλλον, με ισάριθμους πόρους, στους δακτυλίους 9 και 10.

Οι γεωσκώληκες αναπαράγονται ολόκληρο τον χρόνο. Η σύζευξη γίνεται την νύχτα και διαρκεί 2-3 ώρες· δύο άτομα ενώνονται με τις κοιλιακές τους επιφάνειες αλλά βλέποντας προς αντίθετη κατεύθυνση, δηλαδή το κεφάλι του ενός βλέπει προς την ουρά του άλλου. Τα δύο επισάγματα εκκρίνουν από ένα δακτυλίδι βλέννας που «δένει» τα άτομα σε σύζευξη. Το ώριμο σπέρμα του καθενός βγαίνει από τους αρσενικούς γεννητικούς πόρους του και γλιστρά προς τις σπερματοθήκες του άλλου, μέσα από τον βλεννώδη δακτύλιο. Εκεί το σπέρμα αποθηκεύεται· ακολουθεί ο διαχωρισμός των δύο συντρόφων, που ο καθένας τους έχει πια στις σπερματοθήκες του το σπέρμα του άλλου. Μέσα σε 24 ώρες το επίσαγμα εκκρίνει 2-10 βομβύκια, που καθώς ο γεωσκώληκας γλιστρά οπισθοχωρώντας, περνούν εμπρός από τον 14ο δακτύλιο και δέχονται όσα ωάρια βγαίνουν από τους θηλυκούς γεννητικούς πόρους· μπρος από τον 9ο και 10ο δακτύλιο, όπου ανοίγουν οι σπερματοθήκες, χύνονται τα σπερματοζωάρια και γονιμοποιούν τα ωάρια. Το βομβύκιο που απελευθερώνεται με την προς τα πίσω ολίσθηση του γεωσκώληκα και εγκαταλείπεται στο έδαφος περιέχει έναν μεγάλο αριθμό αυγών, καθώς και μια λευκωματώδη ουσία (εκτός από την βλέννα), χρήσιμη για την διατροφή των εμβρύων. Η εμβρυϊκή ανάπτυξη γίνεται μέσα στο βομβύκιο, από το οποίο εκκολάπτονται μικροσκοπικοί γεωσκώληκες, σε 2-4 εβδομάδες. Οι νεαροί γεωσκώληκες ωριμάζουν σεξουαλικά σε διάστημα 2-3 μηνών και συμπληρώνουν την σωματική τους αύξηση σε 1 περίπου έτος

Είδος προς εξαφάνιση, ειδικά στα καλλιεργούμενα εδάφη, όπου η χρήση αγροχημικών, η έντονη κατεργασία του εδάφους και η έλλειψη οργανικής ουσίας καθιστά αδύνατη τη ζωή στους εξαιρετικά πολύτιμους για το οικοσύστημα γαιοσκώληκες. Βελτιώνουν τη δομή και τη γονιμότητα του εδάφους, προστατεύουν από τη διάβρωση και βοηθούν στη διαδικασία κομποστοποίησης στη φύση. Σε συστηματικά καλλιεργούμενα εδάφη, μόνο στα βιολογικά αγροκτήματα μπορεί να βρει κάποιος γαιοσκώληκες, οι οποίοι όμως και εκεί κινδυνεύουν μιας και είναι ευαίσθητοι στο χαλκό, χημική ένωση που επιτρέπεται στη βιολογική γεωργία και ο οποίος μειώνει σημαντικά την αναπαραγωγική τους δραστηριότητα.

Κυκλοφορούν στη φύση πάνω από 3.000 είδη γαιοσκωλήκων, κάποιοι ζουν στην επιφάνεια του εδάφους και αποσυνθέτουν οργανικά στοιχεία όπως φύλλα κλπ, άλλοι ζουν μέσα στο έδαφος και οι οποίοι τρώνε χώμα και ανοίγουν συνεχώς οριζόντιες στοές και κάποιοι πιο μεγαλόσωμοι κάνουν κατακόρυφες στοές που μπορεί να φτάσουν και τα 2 μέτρα.

Για να πάρουμε μια εικόνα του πόσο τρώει ένα γαιοσκώληκας να αναφέρουμε ότι μπορεί να καταναλώσει 300 γραμμάρια εδάφους και τα οποία στη συνέχεια τα αποβάλλει. Αν σε ένα τετραγωνικό μέτρο εδάφους κυκλοφορούν 100-250, αυτό σημαίνει ότι σε ένα στρέμμα εδάφους οι γαιοσκώληκες επεξεργάζονται 30-75 τόνους χώμα και συνήθως το ίδιο το χώμα το καταναλώνουν παρά πολλές φορές.

Το σπουδαιότερο είναι ότι το χώμα που αποβάλλουν είναι κατά πολύ βελτιωμένο ως προς τη δομή του και τη σύνθεση του με περισσότερη οργανική ουσία και αφομοιώσιμα για τα φυτά μεταλλικά στοιχεία. Το έδαφος που αποβάλλουν είναι πιο λεπτόκοκκο και πλούσιο σε μικροοργανισμούς, οι οποίοι και αυτοί με τη δραστηριότητα τους βελτιώνουν κατά πολύ τη δομή του εδάφους και βοηθούν στη καλύτερη τροφοδοσία και ανάπτυξη του ριζικού συστήματος των φυτών. Ακόμη και ο ίδιος ο γαιοσκώληκας μετά το θάνατο του και την αποδόμηση του αποτελεί μια εξαιρετική πηγή οργανικού αζώτου για το έδαφος, αφού αποτελείται κυρίως από πρωτεΐνες και αυτός είναι και ο λόγος που είναι ανάρπαστος μεζές για τα πουλιά και τις κότες. 

Το έδαφος στον πλανήτη γη ποτέ δεν θα γινόταν εύφορο αν δεν υπήρχαν οι γαιοσκώληκες γι” αυτό  τους αξίζει και ένα τρελό respect για τη δουλειά που κάνουν και τις μοναδικές υπηρεσίες που προσφέρουν.

Πηγές
laspistasteria.wordpress.com
wikipedia.gr