Τα τελευταία δυο χρόνια ο όρος μεταλλαγμένα έχει κυριολεκτικά φωλιάσει στα χείλη του μέσου Έλληνα. Η φράση που κυριαρχεί σχεδόν παντού είναι μας βομβαρδίζουν με μεταλλαγμένα. Όμως πόσοι πραγματικά γνωρίζουν τι είναι μεταλλαγμένο και τι γενετικά τροποποιημένο και πόσοι πραγματικά γνωρίζουν τι είναι η Βιοτεχνολογία και η Γενετική Μηχανική; Ερωτήματα όχι ευκαιριακά και ανυπόστατα αν σκεφθούμε ότι οι οκτώ στους δέκα, περίπου, συμπατριώτες μας είναι καθόλα γνώστες και δεν διστάζουν να πάρουν θέση και να υποστηρίξουν μετά μανίας κάποια άποψη τους.
Τι είναι η Βιοτεχνολογία και η Γενετική Μηχανική
8000 χρόνια πριν οι αρχαίοι Σουμέριοι χρησιμοποιούσαν ζύμες για να φτιάχνουν μπύρα. Πριν από τρεις δεκαετίες η ινσουλίνη επαραγετο από χοίρους ενώ τώρα και αφού τα υπεύθυνα για την παραγωγή της γονίδια εισήχθησαν σε ένα βακτήριο παράγεται ταχύτερα φθηνότερα και σε μεγάλες ποσότητες καθιστώντας την ζωή των διαβητικών σαφώς καλύτερη. Όμως τι περίεργο δεν διαμαρτυρήθηκε ποτέ κανείς για αυτό. Πως το είχαν διατυπώσει οι αρχαίοι προγονοί μας ; Η Αμάθεια μήτηρ εστί πάσης κακίας και ακόμα καλύτερα Η Ημιμάθεια είναι χειρότερη από την Αμάθεια.
Η Βιοτεχνολογία είναι ένα σύνολο από τεχνικές που έχουν σαν σκοπό είτε να διαφοροποιήσουν και βελτιώσουν έναν οργανισμό (φυτό ή μικροοργανισμό) ως προς ένα ή περισσότερα χαρακτηριστικά είτε να βελτιώσουν ένα προϊόν. Διαφορετικά μπορούμε μα πούμε ότι είναι ένα τεράστιο επιστημονικό πεδίο αποτελούμενο από την Γενετική Μηχανική, την Μοριακή Βιολογία, την Βιοχημεία και την Μικροβιολογία και που λίγο πολύ έχει σαν στόχο τα γονίδια. Να εισάγει ή και σπανιότερα να βγάλει (αποβάλει) κάποια γονίδια βελτιώνοντας έτσι το γενετικό υλικό και κατεπέκταση κάποια χαρακτηριστικά που μπορεί να σχετίζονται με την γεωργική παραγωγή ή την υγειά.
Μεταλλαγμένο και Γενετικά Τροποποιημένο
Ο όρος μεταλλαγμένο αναφέρεται σε μια εντελώς τυχαία αλλαγή του DNA και αφορά την φύση. Με την επίδραση πολλών και διαφορετικών παραγόντων συμβαίνει ένας μάλλον τρομερά υψηλός αριθμός μεταλλάξεων στην διάρκεια του έτους στον πλανήτη μας. Ακόμα και τα πράσινα μήλα προήλθαν με μετάλλαξη από κόκκινα. Ο όρος μεταλλαγμένο δεν ταιριάζει στα προϊόντα τα παραγόμενα υπό την επίδραση του ανθρώπου στο εργαστήριο. Εκεί οι αλλαγές στο DNA είναι απόλυτα ελεγχόμενες και συγκεκριμένες. Σε αυτήν την περίπτωση ομιλούμε για γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς και μάλιστα για ένα επίπεδο τροποποίησης συχνά μικρότερο του 0,001 % αν σκεφθούμε ότι μόνο 2-3 γονίδια μπορούν κάθε φορά να μεταφερθούν μπροστά σε ένα σύνολο από μερικές δεκάδες χιλιάδες γονίδια. Φυσικά σε καμία περίπτωση δεν ομιλούμε για ένα καινούργιο οργανισμό.
Κλωνοποίηση
Είναι η πιστή αντιγραφή και αναπαραγωγή ενός μορίου, κυττάρου ή ακόμα και ολόκληρου οργανισμού. Εξυπηρετεί σημαντικά την έρευνά αλλά και σε μεγάλο βαθμό την υγειά και την γεωργική παραγωγή. Εφαρμόζεται σε μεγάλη έκταση στα φυτά και τους μικροοργανισμούς. Από ένα μόνο σωματικό κύτταρο μπορούμε να πάρουμε ένα πιστό αντίγραφο του οργανισμού δότη.
Τελευταία σε εξέλιξη βρίσκεται και η Κλωνοποίηση των ζωών. Το τελευταίο, αλλά επικίνδυνο και ίσως μοιραίο, βήμα είναι η κλωνοποίηση του ανθρώπου. Κάτι τέτοιο εγείρει τεραστία ηθικά ερωτήματα και φέρνει σε ευθεία αντιπαράθεση το δημόσιο αίσθημα, ειδικούς αλλά και κάθε απλό πολίτη.
Η κλωνοποίηση φάνηκε σαν η καλύτερη λύση στο πρόβλημα της αντικατάστασης φθαρμένων ιστών και οργάνων. Όμως αμέσως μετά θα έπρεπε το έμβρυο να καταστραφεί, κάτι που δεν συμφωνεί με κανέναν κώδικα ηθικής και με καμία λογική. Η εσκεμμένη ανάπτυξη προς χρήση και καταστροφή ανθρώπινου πλάσματος είναι ότι χειρότερο μπορεί να συμβεί, χειρότερη πιθανόν ακόμη και από όλα τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που έχουν λάβει έως τώρα χώρα. Θα ήταν ο τραγικότερος επίλογος στην ιστορία του ανθρώπινου είδους.
Λύση σε αυτό το πρόβλημα φαίνεται να μπορούν να δώσουν τα βλαστοκύτταρα. Κύτταρα τα οποία μπορούν να διαφοροποιηθούν σε έναν από τους περίπου 216 τύπους κύτταρων στο ανθρώπινο σώμα. Η καλλιέργεια βλαστοκυττάρων και η ανάπτυξη τους σε συγκεκριμένο τύπο ιστού ή οργάνου και η συνεπακόλουθη τοποθέτηση του στην θέση κάποιου κατεστραμμένου είναι ηθικά πιο παραδεκτή.
Οι τεχνικές που ακολουθεί η Βιοτεχνολογία
Αντικείμενο και στόχος της βιοτεχνολογίας - όπως είδαμε μέχρι τώρα - είναι τα γονίδια. Εφόσον κάποιο πρόβλημα υγείας ή της γεωργικής παραγωγής είναι υπαρκτό και μάλιστα σε σημαντικό βαθμό τότε το πρώτο βήμα είναι ο εντοπισμός του κατάλληλου γονίδιου που θα λύσει το πρόβλημα Το γονίδιο αυτό μπορεί να βρεθεί σε μικροοργανισμούς, τα φυτά, τα ζώα ακόμα και τον άνθρωπο.
Εφόσον εντοπισθεί τότε το δεύτερο βήμα είναι η εισαγωγή του στον κατάλληλο δεκτή. Οι τεχνικές που εφαρμόζονται για την εισαγωγή ενός γονίδιου στον πυρήνα ενός αλλού κύτταρου είναι οι εξής:
1. Agrobacterium tumefaciens. Το γνωστό μας υπεύθυνο για τον καρκίνο του ριζικού συστήματος πολλών καλλιεργούμενων φυτών βακτήριο είναι ο καλύτερος φορέας για την εισαγωγή γονίδιων στα περισσότερα δικοτυλήδονα.
2. Electroporation. Mε την χρήση ηλεκτρικών παλμών η περατότητα της μεμβράνης και του κυτταρικού τοιχώματος στο DNA αυξάνει επιτρέποντας την είσοδο στο υπό εισαγωγή γονίδιο στον πυρήνα μέσω του σχηματισμού στιγμιαίων πόρων.
3. Microprojectile Bombardment. Βομβαρδισμός του πυρήνα με υψηλής ταχύτητας μικροβλήματα που φέρουν γονίδια
4. Συγχώνευση Πρωτοπλαστών (Σωματικός Υβριδισμός). Με την βοήθεια της β-γλυκουρονιδάσης απομακρύνονται τα κυτταρικά τοιχώματα και οι πρωτόπλαστες που προκύπτουν συγκαλλιεργούνται ώστε να συγχωνευθούν.
5. Σωμακλωνική ποικιλότητα. Εκμεταλλεύεται την γενετική παραλλαγή που λαμβάνει χώρα κατά τον μικροπολλαπλασιασμό.
6. Περιοριστικές Ενδονουκλεάσες. Είναι ένζυμα με τα οποία μπορούμε να "κόψουμε και να ράψουμε" το DNA σε οποιοδήποτε σημείο θέλουμε.
Η Βιοτεχνολογία και ο Άνθρωπος
Το ανθρώπινο σώμα αποτελείται από περισσότερα από 100 τρισεκατομμύρια κύτταρα. Καθένα από αυτά φέρει 46 χρωμοσώματα με περίπου 25.000 γονίδια και πάνω από 3 δισεκατομμύρια πληροφορίες. Γονίδια κοινά και πανομοιότυπα στα περισσότερα από 100 τρισεκατομμύρια κύτταρα. Συστατικό των γονιδίων το DNA αντιγράφεται σε αγγελιοφόρο rRNA και μεταφέρεται εκτός πυρήνα για να πάρουν μορφή και υλική υπόσταση οι πληροφορίες του. Πρώτο βήμα η σύνθεση ενζύμων στα ριβοσωμάτια. Τα ένζυμα ως γνωστόν καταλύουν τις αντιδράσεις εντός των κύτταρων.
Πολλές ασθένειες και προβλήματα έχουν την ρίζα τους σε λάθη του DNA κατά την γονιμοποίηση του Ζυγώτη ή αλλαγές με την επίδραση εξωτερικών παραγόντων καθώς μεγαλώνουμε. Το 2003 αποκρυπτογραφήθηκε πλήρως το ανθρώπινο γενετικό υλικό. Αυτό συνεπάγεται πλεονεκτήματα αλλά και κάποια μειονεκτήματα.
Τα πλεονεκτήματα
Þ Εξετάσεις με βιοτσίπ θα εντοπίζουν την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου, διαβήτη, εγκεφαλικού επεισοδίου, αναιμίας, της σκλήρυνσης κατά πλάκας, της νόσος του Αλτσχαιμερ και άλλων ανωμαλιών.
Þ Θα είναι δυνατή η γονιδιακή θεραπεία του καρκίνου, των καρδιακών παθήσεων, της αιμορροφιλίας
Þ Εξετάσεις με βιοτσίπ θα εντοπίζουν το έιτζ, την φυματίωση,
Τα μειονεκτήματα
Þ είναι υπαρκτή η πιθανότητα να γίνονται διακρίσεις κατά των συνανθρώπων μας με βάση τα γενετικά χαρακτηριστικά τους
Þ είναι υπαρκτή η πιθανότητα οι καινούργιες τεχνολογίες να τύχουν εκμεταλλεύσεις από αδίστακτους και αντί για ελπίδα και ανακούφιση να σπείρουν τον πόνο και τον πανικό.
Γενετικώς Τροποποιημένοι Οργανισμοί
Είναι κάθε οργανισμός στον οποίο έχει λάβει χώρα κάποια αλλαγή ή μετατροπή στο DNA. Συνήθως η αλλαγή αυτή αφορά 2-3 γονίδια σε ένα σύνολο έως και 100.000 γονίδια ή και παραπάνω και όπως εύκολα αντιλαμβάνεται ο καθένας είναι μια απειροελάχιστη αλλαγή ελάχιστη πιθανόν μπροστά σε αυτές που συμβαίνουν στην φύση.
Γενετικώς Τροποποιημένα Φυτά
Είναι ο χώρος στον οποίο έχουν πραγματοποιηθεί τα μεγαλύτερα βήματα. Η μόλυνση του περιβάλλοντος, η συνεχώς βαλλόμενη ανθρώπινη υγεία αλλά και οικονομικά συμφέροντα οδήγησαν εταιρείες αλλά και πανεπιστήμια στην εξονυχιστική ερεύνα του φυτικού κυττάρου. Αυτό έδωσε την δυνατότητα για περισσότερη κατανόηση του γενετικού υλικού καθώς και τροποποίηση του. Η κατεύθυνση στην οποία εστιάζουν σχεδόν όλοι είναι αυτή της φυτοπροστασίας καθώς και κάποια εμπορικά άλλα χαρακτηριστικά όπως αρρενόστειρες ποικιλίες, ποικιλίες με μεγαλύτερη συγκέντρωση ελαίων και καρποί που μπορούν να διατηρηθούν επί μακρότερο στο ράφι.
Συγκεκριμένα έχουν δημιουργηθεί:
1. φυτά ανθεκτικά σε ζιζανιοκτόνα
2. φυτά ανθεκτικά σε έντομα
3. φυτά ανθεκτικά σε ιώσεις
4. φυτά με στειρότητα αρσενικού
5. φυτά με υψηλότερη περιεκτικότητα σε έλαια
6. φυτά με καρπούς που διατηρούνται επί ακρότερο στο ράφι
Μια μεγάλη μερίδα των προσπαθειών αφορούν στην δημιουργία ποικιλιών και υβριδίων ανθεκτικών σε ζιζανιοκτόνα. Εταιρείες που παράγουν καθολικά διασυστηματικά ζιζανιοκτόνα έχουν κάθε συμφέρον να παράγουν τέτοια φυτά καθώς προεξοφλείται ότι η δημιουργία τέτοιων φυτών θα επιβάλει την γενικευμένη χρήση των ζιζανιοκτόνων καθώς κατ' εκτίμηση η αντιμετώπιση των ζιζανίων θα είναι πιο εύκολη. Επίσης η δημιουργία ποικιλιών και υβριδίων ανθεκτικών σε εντομολογικούς εχθρούς, παθογόνους μύκητες, βακτήρια και ιώσεις είναι απόλυτα λογικό ότι θα μας απάλλασσε από ένα μεγάλο αριθμό ψεκασμών με επικίνδυνα χημικά.
Μέχρι τώρα έχουν δημιουργηθεί τα εξής:
Φυτό ανθεκτικότητα σε
Αραβόσιτος glufosinate, glyphosate, λεπιδόπτερα
Αρρενόστειρα φυτά
Βαμβάκι glyphosate, bromoxynil, sulfonylurea, λεπιδόπτερα
Σόγια glufosinate, glyphosate,
υψηλότερη σύνθεση ελαίου
Ζαχαρότευτλα glufosinate, glyphosate
Τομάτα λεπιδόπτερα
μεγαλύτερη διατηρησημότητα καρπών
Πατάτα δορυφόρος, ιώσεις
Ελαιοκράμβη glufosinate
υψηλότερη σύνθεση ελαίου
Κολοκυθιά ιώσεις
Παπάγια ιώσεις
Οφέλη αλλά και ανησυχίες από την χρήση ΓΤΦ
Η δημιουργία τέτοιων φυτών έχει εύλογα γεννήσει ελπίδες για λιγότερα χημικά αλλά και ανησυχίες γύρω από πιθανές αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και στον άνθρωπο γενικότερα. Σύμφωνα με τον καθηγητή Hurle (1998), τα ιδιαίτερα πλεονεκτήματα από την χρήση καθολικών ζιζανιοκτόνων σε ανθεκτικές καλλιέργειες είναι τα εξής:
1. απλούστερος και αποτελεσματικότερος έλεγχος ζιζανίων
2. λιγότερα δραστικά συστατικά
3. μεγαλύτερη ευελιξία στην εφαρμογή του ζιζανιοκτόνου
4. έλεγχος ζιζάνιων που είναι ανθεκτικά σε αλλά ζιζανιοκτόνα
5. καλύτερος ορισμός του "οικονομικού κατωφλιού"
6. καλύτερος έλεγχος ζιζανίων συγγενικών προς την καλλιέργεια
7. πιθανότερη η υψηλότερη παραγωγή λόγω της καλύτερης ανεκτικότητας της καλλιέργειας
Παράλληλα, σύμφωνα με τον ίδιο ερευνητή υπάρχουν οι εξής κίνδυνοι:
1. ανεξέλεγκτη εξάπλωση ΓΤΦ
2. δημιουργία ανθεκτικών ζιζανίων
3. μεταφορά ανθεκτικών γονιδίων μέσα από διασταυρώσεις συγγενικών ειδών και δημιουργία τύπου ανθεκτικών ζιζανίων
Γενετικώς Τροποποιημένοι Μικροοργανισμοί
Οι περισσότερες γενετικές επεμβάσεις έχουν πραγματoποιηθεί σε μικροοργανισμούς και ιδιαίτερα στα βακτήρια. Η ινσουλίνη και άλλες 20 περίπου σημαντικές πρωτεΐνες παράγονται από βακτήρια κατόπιν γενετικής τροποποίησης. Ένζυμα, ορμόνες, πρωτεΐνες, αντιβιοτικά και εκατοντάδες χρήσιμες ουσίες γνωστές σαν δευτερογενείς μεταβολίτες παράγονται από τα βακτήρια σε βιοαντιδραστήρες.
Σήμερα πραγματοποιούνται πολλές προσπάθειες με στόχο την δημιουργία στελεχών που θα είναι σε θέση να λύσουν πολλά προβλήματα αναφορικά με την γεωργική παραγωγή, την φυτοπροστασία, την υγειά, την βιομηχανία τροφίμων και την βιομηχανία καλλυντικών.
Γενετικώς Τροποποιημένα Ζώα
Γενετικές επεμβάσεις στα ζώα είναι δυνατόν να γίνουν με στόχο την βελτίωση επιθυμητών χαρακτηριστικών όπως η παραγωγή πρωτεϊνών, η αυξημένη παραγωγή γάλακτος και η αντίσταση στις ασθένειες. Πολλές γενετικές επεμβάσεις στα ζώα έχουν σαν στόχο να διευρύνουν τις γνώσεις μας. Επίσης πολλές προσπάθειες στα ζώα για κλωνοποιηση έχουν γίνει με επιτυχία.
Οφέλη αλλά και ανησυχίες από την χρήση της Βιοτεχνολογίας
Λίγες δεκαετίες τώρα βιομηχανίες τροφίμων και φάρμακων ελευθερώνουν μικροοργανισμούς και γενετικά τροποποιημένους μικροοργανισμούς στο περιβάλλον. Από τις μέχρι τώρα μελετημένες περιπτώσεις φαίνεται ότι δεν έχει παρουσιασθεί ή δημιουργηθεί κάποιο πρόβλημα σχετικά με το περιβάλλον ή την ανθρώπινη υγείά. Όμως, τοπική, εθνική και διεθνής συνεργασία είναι επιβεβλημένη για την πληρέστερη μελέτη και την εκτίμηση πιθανών προβλημάτων πριν την εισαγωγή ενός γενετικά τροποποιημένου οργανισμού στο περιβάλλον.
Ο σχετικά μεγάλος αριθμός γενετικά τροποποιημένων φυτών (και κατ' επέκταση τροφίμων) που εισάγεται στο περιβάλλον μονοπωλεί το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης αφήνοντας σε δεύτερη μοίρα τις ενασχολήσεις της Βιοτεχνολογίας σε άλλους τομείς όπως αυτός της υγείας.
Γύρω στους 5000 νέους γενότυπους έχουν δοκιμασθεί στους αγρούς της ΕΕ και των ΗΠΑ μέχρι σήμερα. Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι δεν φαίνεται να υπάρχει κάποιος κίνδυνος αναφορικά με τα γενετικά τροποποιημένα φυτά, όμως οι περιβαλλοντολογικές επιπτώσεις από την μαζική εισαγωγή και χρήση της ενδοτοξίνης του Bacillus thuringiensis σε σημαντικές καλλιέργειες παραμένουν άγνωστες.
Α. Οφέλη
ð βαθιά μέσα στα δάση στα βουνά Wolong της Νοτιοκεντρικής Κίνας βρίσκεται μια από τις τελευταίες ομάδες γιγαντιαίων πάντα και σύμφωνα με τους ειδικούς δεν θα απομείνει κανένα στα επόμενα 10 χρόνια. Τελευταία τους ελπίδα η κλωνοποίηση.
ð Μείωση των φυτοφαρμάκων
ð Αποτελεσματικότερο έλεγχο των εχθρών και ασθενειών των φυτών
ð Αύξηση της παραγωγικότητας
ð Αξιοποίηση ακατάλληλων εδαφοκλιματικών περιοχών
ð Μείωση των αζωτούχων λιπασμάτων με γενότυπους που θα αζωτοδεσμεύουν
ð Αποτελεσματικότερη εκμετάλλευση του ύδατος
ð Επί μακρύτερων διατήρηση ευπαθών γεωργικών προϊόντων
ð Αποτοξικοποίηση τοξικών προϊόντων
ð Παραγωγή ιατροφαρμακευτικών προϊόντων (αντιβιοτικά, εμβόλια, μονόκλωνα αντισώματα, βιταμίνες, ένζυμα, ορμόνες)
ð Παραγωγή βιομηχανικών προϊόντων (οργανικά οξέα, αμινοξέα, βιταμίνες, ένζυμα, αιθανόλη, πολυσακχαρίτες)
ð Αντιμετώπιση χρωμοσωμικών ανωμαλιών όπως ο καρκίνος με την γονιδιακή θεραπεία
ð Αντικατάσταση φθαρμένων ιστών από υγιείς που ανεπτύχθησαν από βλαστοκύτταρα
Β. Ρίσκα και Πιθανή Κίνδυνοι
ð Διαφυγή γονίδιων σε άλλους οργανισμούς
ð Δημιουργία τοξικών νέων προϊόντων
ð Σοβαρές υπόνοιες για δημιουργία αλλεργιών
ð Εκτόπιση παραδοσιακών προϊόντων
ð Δημιουργία ανθεκτικών ζιζάνιων
ð Κλωνοποιηση του ανθρώπου
ð Διακρίσεις κατά των ασφαλισμένων μετά από γενετικό έλεγχο από ασφαλιστικές εταιρείες
ð Κλωνοποιηση και ανάπτυξη ανταλλακτικών ιστών για το ανθρώπινο σώμα με μετέπειτα καταστροφή του εμβρύου
ð Μεγέθυνση του χάσματος ανάμεσα στις πλούσιες και τις φτωχές χώρες
Βιοτεχνολογία και Ηθική
Οι πρόοδοι και τα επιτεύγματα της νέας αυτής επιστήμης εγείρουν συχνά μεγάλα ηθικά, νομικά και δεοντολογικά ερωτηματικά αναφορικά με θεμελιώδης άξιες του ανθρώπου και του κοινωνικού συνόλου. Η δόξα, η ισχύς, το κέρδος αλλά και η απειλή κατά της ανθρώπινης υγείας και ασφάλειας και του περιβάλλοντος θέτουν διλήμματα για την σκοπιμότητα αλλά και χρήση των εφαρμογών της νέας επιστήμης πολύ συχνά. Η πιθανότητα να ελευθερωθούν στο περιβάλλον επικίνδυνοι μικροοργανισμοί ή τοξικά προϊόντα είναι τεραστία ενώ η σκέψη της κλωνοποίηση του ανθρώπου και μόνο μας κάνει να αναρωτιόμαστε για το τι μέλει γενέσθαι.
Για όλα αυτά έχει συσταθεί η Ευρωπαϊκοί αλλά και Ελληνική Επιτροπή Βιοηθικής. Όχι τόσο για να γνωματεύσουν και αποφασίσουν για το υπόλοιπο σύνολο αλλά κυρίως για να προάγουν την όσο δυνατόν πληρέστερη ενημέρωση, την πρόκληση του διαλόγου και την κατάθεση τεκμηριωμένων απόψεων.
Βιοηθική είναι ο χώρος, όπου οι διάφοροι τομείς της βιολογικής επιστήμης από την μια μεριά και η θρησκεία, η φιλοσοφία, το δίκαιο, και ο νόμος, οι διάφορες κοινωνικές θεωρήσεις και τρόποι ζωής από τη άλλη συναντώνται για να συζητούν και συναποφασίζουν για τα θέματα αυτά.
Φάνης Α. Τσαπικούνης
Συγγραφέας
Πτυχιούχος Τμήματος Γεωπονίας ΑΠΘ
Διδάκτωρ Τμήματος Βιολογίας ΠΠ
tsapif@otenet.gr
Πηγή>http://better-greece.blogspot.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου