Ροδιά

Γενικά στοιχεία

Βοτανικά χαρακτηριστικάΗ ροδιά κατάγεται από την Περσία. Από εκεί διαδόθηκε ανατολικά προς την Ινδία και την άπω Ανατολή και δυτικά σε όλες τις μεσογειακές χώρες και έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής στην Ισπανία. Η Γρανάδα της Ισπανίας, πήρε το όνομά της από τα υψηλής ποιότητας ρόδια που παράγονταν εκεί. Είναι πολύ διαδεδομένη η καλλιέργειά της στην Ινδία, Ιράκ και Ιράν. Στην Ελλάδα, η ροδιά καλλιεργείται κυρίως στα νησιά του Βορείου Αιγαίου (Χίος, Λέσβος, Σάμος), στα Δωδεκάνησα, στην Κρήτη, στην Αργολίδα, στη Μαγνησία, Εύβοια.^[1] Οι περιοχές που βρίσκονται οι περισσότερες φυτεύσεις είναι το Κιλκίς (40,7 %), Αργολίδα (13,0 %), η Ξάνθη (12,3 %), η Θεσπρωτία (11,3%), η Λάρισα (6,2 %) και τα Γιαννιτσά (5,1 %). Η ραγδαία αύξηση της καλλιέργειας της ροδιάς στη χώρα μας είναι αποτέλεσμα ιδιωτικής πρωτοβουλίας εταιριών ή ομάδων παραγωγών που προωθούν την καλλιέργεια με όρους συμβολαιακής γεωργίας με σκοπό κυρίως την παραγωγή και διάθεση χυμού ροδιάς.^[2]

Η ροδιά σχηματίζει σφαιρική κόμη, γίνεται θάμνος ή μικρό δέντρο (ύψος 4-5m), μπορεί όμως να φτάσει και το ύψος των 9m. Έχει πολλά κλαδιά τα οποία είναι δύσκαμπτα, με γωνίες και περισσότερα ή λιγότερα αγκάθια ανάλογα με την ποικιλία. Έχει ισχυρή τάση να σχηματίζει παραφυάδες. Οι παραφυάδες εκφύονται από τη βάση του κορμού του δένδρου και σχηματίζουν οξεία γωνία με τον κορμό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αποκολλώνται εύκολα από τον κορμό αν αφεθούν να αναπτυχθούν και να καρποφορήσουν σε μονόκορμα δένδρα. Ο κορμός καλύπτεται από έναν κοκκινωπό φλοιό, ο οποίος αργότερα γίνεται γκρίζος. Περισσότερες πληροφορίες για τα βοτανικά χαρακτηριστικά στον σύνδεσμο που ακολουθεί:

Βοτανικά χαρακτηριστικά ροδιάς^[3]

Τρόπος καρποφορίας

Οι ξυλοφόροι οφθαλμοί εκπτύσσονται την άνοιξη (μέσα Μαρτίου-μέσα Απριλίου) και δίνουν κανονική ή λογχοειδή βλάστηση, που φέρουν ξυλοφόρους και μικτούς καρποφόρους οφθαλμούς. Οι μικτοί καρποφόροι εκπτύσσονται επίσης την άνοιξη (Μαΐο) και δίνουν βραχεία βλάστηση με άνθη επάκρια. Η λογχοειδής βλάστηση είτε φέρει επάκρια αγκάθι και πλάγια συνήθως 2 οφθαλμούς, από τους οποίους ο ένας είναι συνήθως μικτός, είτε μόνο αγκάθι. Καρποφορεί από μικτούς καρποφόρους οφθαλμούς σε τρέχουσα βλάστηση, επάκρια. Η ροδιά μπαίνει σε αξιόλογη καρποφορία από το 3ο-4ο χρόνο της ηλικίας της. Η παραγωγική ζωή της υπολογίζεται σε 40-50 χρόνια.^[1]

Επικονίαση-Γονιμοποίηση

Η παρουσία τόσο αρσενικών (στείρων) όσο και ερμαφρόδιτων (γόνιμων) ανθέων στη ροδιά, επιτρέπουν να είναι αυτογονιμοποιούμενη όπως και σταυρογονιμοποιούμενη. Σημαντικές αποδόσεις μπορούν να ληφθούν και από αυτεπικονίαση. Αρκετές μελέτες όμως έχουν δείξει ότι η σταυρεπικονίαση οδηγεί σε περίπου 20% αύξηση στην καρπόδεση όπως και σε καλύτερη ποιότητα καρπών (π.χ. μεγαλύτερο μέγεθος καρπού). Το μέγεθος του καρπού εξαρτάται από τον αριθμό των σπόρων, και όχι το μέγεθός τους, και όσο περισσότερα ωάρια γονιμοποιούνται τόσο περισσότερα σπέρματα δημιουργούνται και τόσο πιο μεγάλο θα γίνει το ρόδι. Άρα η καλή γονιμοποίηση των ανθέων συμβάλλει όχι μόνο σε αύξηση της καρπόδεσης αλλά και σε μεγαλύτερο μέγεθος καρπού.

Η σταυροεπικονίαση γίνεται με έντομα, κυρίως μέλισσες, ενώ υπάρχει πολύ μικρή διασπορά της γύρης με τον άνεμο. Η σταυρεπικονίαση με άνθη από άλλη ποικιλία ροδιάς οδηγεί σε αύξηση της καρπόδεσης και της ποιότητας των καρπών. Γι’ αυτό συνιστάται να φυτεύονται τουλάχιστον δύο διαφορετικές ποικιλίες μέσα στον ροδεώνα, και να τοποθετούνται μέλισσες στο χωράφι αμέσως μετά την έναρξη της ανθοφορίας, έτσι ώστε να μη χάνεται η ευκαιρία σταυρεπικονίασης μεταξύ των ποικιλιών. ^[3]

Πολλαπλασιασμός

Αγενώς η ροδιά πολλαπλασιάζεται με μοσχεύματα σκληρού ξύλου, με φυλλοφόρα μοσχεύματα και με ιστοκαλλιέργεια. Κυρίως πολλαπλασιάζεται με μοσχεύματα σκληρού ξύλου. Μοσχεύματα μήκους 20-25cm ετοιμάζονται το χειμώνα από βλαστούς του παρελθόντος έτους ή από παραφυάδες. Αφού η βάση τους εμβαπτιστεί σε διάλυμα ΙΒΑ (50- 6.000 ppm, ανάλογα με την ποικιλία) φυτεύονται κατευθείαν στο φυτώριο ή αποθηκεύονται σε άμμο και σκιερό μέρος ή και σε ψυγείο στους 0^oC σε σακούλες πολυαιθυλενίου και φυτεύονται την άνοιξη.

Τα μοσχεύματα φυτεύονται στο φυτώριο σε αποστάσεις 15-20cm ή σε πλαστικές μαύρες σακούλες και σε βάθος τέτοιο έτσι ώστε 2-3 οφθαλμοί να εξέχουν από το έδαφος. Η μαύρη σακούλα έχει πολλά πλεονεκτήματα και προτιμάται όλο και περισσότερο από τους φυτωριούχους. Τα φυτά αναπτύσσονται επί 2 έτη στο φυτώριο και στη συνέχεια είναι έτοιμα για μεταφύτευση. Τέλος, οι σπόροι της ροδιάς φυτρώνουν εύκολα, ωστόσο, τα δενδρύλλια που θα παραχθούν δε θα είναι ομοιόμορφα. ^[3]

Κλιματικές συνθήκες

Άριστες κλιματικές συνθήκες για τη ροδιά έχουν οι περιοχές με ζεστά και μακρά καλοκαίρια (μέγιστη θερμοκρασία 38^oC), ήπιο χειμώνα όπου η ελάχιστη θερμοκρασία δεν πέφτει κάτω των -11^oC, και χωρίς βροχές κατά την περίοδο ωρίμασης των καρπών. Η ροδιά έχει μοναδική προσαρμοστικότητα σε διαφορετικά περιβάλλοντα, γεγονός που σχετίζεται με το ότι αντέχει σε θερμοκρασίες μεγαλύτερες από 44^oC και χαμηλές μέχρι -12^oC. Το περιβάλλον όμως επηρεάζει την ανάπτυξη του δένδρου, την ανθοφορία, την καρποφορία και την ποιότητα των καρπών.

Στην Ελλάδα, τελευταία, εμπορικοί οπωρώνες ροδιάς εγκαθίστανται πέραν της Πελοποννήσου και σε πολλές περιοχές της Βορείου και Κεντρικής Ελλάδος (Ξάνθη, Σέρρες, Δράμα, Κιλκίς, Πέλλα,Λαμία και άλλες), μερικές εκ των οποίων δε διαθέτουν ξηροθερμικό κλίμα και παρατηρούνται συχνά βροχοπτώσεις το φθινόπωρο αφενός και αφετέρου, μερικές χρονιές παρατηρούνται θερμοκρασίες πολύ χαμηλότερες των -11°C με αποτέλεσμα την παγετοπληξία.^[3]

Εδαφικές συνθήκες

Η ροδιά, περισσότερο από πολλά άλλα είδη δένδρων, προσαρμόζεται σε ευρεία κλίμακα εδαφών. Όμως η καλύτερη ανάπτυξη επιτυγχάνεται σε βαθιά αργιλώδη εδάφη, αν και αναπτύσσεται ικανοποιητικά σε αμμώδη και πηλώδη εδάφη. Αν και μπορεί να ανεχθεί μικρές περιόδους με κακή στράγγιση, προτιμά τα καλά στραγγιζόμενα εδάφη. Μακρές περίοδους με υπερβολική υγρασία μειώνουν τις αποδόσεις και την ποιότητα των καρπών. Ανέχεται τα ασβεστούχα, αλκαλικά εδάφη (αγωγιμότητα 4,5ds/m) και βαθιά, όξινα πηλοαμμώδη και σε μεγάλη γκάμα εδαφών μεταξύ αυτών των ακραίων περιπτώσεων. Το άριστο pH του εδάφους κυμαίνεται μεταξύ 6,5-7,5. Η ροδιά είναι μέτρια ανεκτική στα άλατα και μπορεί να ανεχθεί άρδευση με νερό που περιέχει 200- 2500 ppm άλατα.^[3]

Ποικιλίες

Οι περισσότερες ποικιλίες που καλλιεργούνται σήμερα έχουν προέλθει από τυχαία σπορόφυτα ή μεταλλάξεις, και μερικές μόνο περιπτώσεις από διασταυρώσεις (Ισραήλ, Ινδία,Ισπανία). Οι επιλογές των τοπικών ποικιλιών μέχρι τώρα έγιναν με χαρακτηριστικά που προτιμούν οι τοπικοί πληθυσμοί όπως για παράδειγμα οι ποικιλίες που επελέγησαν στην Ινδία και Ισπανία που χαρακτηρίζονται από χαμηλή οξύτητα και μαλακά σπέρματα. Η εξέλιξη της ζήτησης ροδιών ανά τον κόσμο και η ανάγκη εξαγωγών έχει επηρεάσει τα κριτήρια επιλογής ποικιλιών ροδιάς και στην Ελλάδα, όπου ενώ οι περισσότερες τοπικές ποικιλίες είναι γλυκές, εγκαταστάθηκαν σε μεγάλες εκτάσεις γλυκόξινες ποικιλίες που προορίζονται για εξαγωγή και παραγωγή εξαιρετικής ποιότητας χυμού. Αναλυτικά όλες οι ποικιλίες της ροδιάς στον παρακάτω σύνδεσμο:

Ποικιλίες ροδιάς^[4], ^[2], ^[3]1

Σχίσιμο καρπών

Σχίσιμο καρπού ροδιάς

Το σχίσιμο των καρπών της ροδιάς μπορεί να οφείλεται στα παρακάτω αναφερόμενα αίτια.

• Σε μεγάλη διακύμανση της θερμοκρασίας μεταξύ ημέρας και νύχτας. Οι ροδιές που καλλιεργούνται σε περιοχές με έντονη ηλιοφάνεια κατά τους θερινούς μήνες πρέπει να σκιάζονται γιατί γίνεται σκλήρυνση και νέκρωση της φλούδας του καρπού από το έντονο ηλιακό φως με αποτέλεσμα να ενισχύεται το σχίσιμο. Η σκίαση μπορεί να γίνει είτε με δεσίματα των κλάδων μεταξύ τους, είτε με την τοποθέτηση διχτύων πάνω από την καλλιέργεια και με ψεκασμούς των δέντρων με καολινίτη. Αποτελέσματα πειράματος που έγινε στην Ισπανία έδειξαν πως επίπαση με καολινίτη (Surround WP) τέσσερις φορές σε χρονικά διαστήματα 2-3 εβδομάδων από τα μέσα Ιουνίου μέχρι τις αρχές Αυγούστου σε συγκέντρωση 5% στην πρώτη και 2,5% στις επόμενες εφαρμογές, μείωσε σημαντικά τη θερμοκρασία του καρπού και φύλλου και το ηλιοέγκαυμα μειώθηκε από 21,9 % στον αψέκαστο μάρτυρα σε 9,4 % σε δέντρα που ψεκάσθηκαν με καολινίτη.
• Εάν υπάρξει έλλειψη υγρασίας στο χώμα ακολουθούμενη από καλό πότισμα ή βροχή. Γι'αυτό πρέπει να διατηρείται σταθερή η υγρασία του εδάφους με συχνό πότισμα των δέντρων καθ' όλη τη διάρκεια της ωρίμανσης του καρπού, με την προσθήκη οργανικής ουσίας στο έδαφος.
• Καθυστέρηση της συγκομιδής ή σοβαρή προσβολή από έντομα και ασθένειες.
• Σε νεαρούς καρπούς το σχίσιμο μπορεί να οφείλεται σε έλλειψη βορίου. Ψεκασμοί με βάριο (50 ppm) και γιββεριλλίνη (40 ppm) στα νεαρά φρούτα βρέθηκε πως μειώνουν την εμφάνιση σχισιμάτων στους καρπούς.^[5]

Ασθένειες

Η ροδιά δεν προσβάλλεται εύκολα από ασθένειες. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι οι διάφορες σήψεις οι οποίες εμφανίζονται στους ώριμους καρπούς πάνω στα δένδρα όταν αυτοί είναι μωλωπισμένοι ή πληγωμένοι και οι σήψεις και μούχλες (Ρenicillium spp.) κατά την αποθήκευση τέτοιων καρπών. Περισσότερες λεπτομέρειες με αναλυτική περιγραφή των ασθενειών της ροδιάς στον σύνδεσμο που ακολουθεί:

Ασθένειες ροδιάς^[3]

Εχθροί

Η ροδιά προσβάλλεται από εχθρούς οι οποίοι αναλύονται στον παρακάτω σύνδεσμο και εμφανίζονται σε πολύ μεγάλο αριθμό στους ροδεώνες του νομού Πιερίας (περιοχή Βροντού).

Εχθροί ροδιάς^[3]

Πηγή>http://www.gaiapedia.gr/