Υδατικά εκχυλίσματα φυτοπροστασίας

Φτέρες ή Πτέρες

Είναι φυτά που ανήκουν στην οικογένεια των κρυπτογαμικών φυτών. Λέγονται έτσι, γιατί δε σχηματίζουν άνθη στην κάτω πλευρά των φύλλων τους και μεταφέρονται με τον άνεμο πολύ μακριά. Οι φτέρες φυτρώνουν σε υγρά και σκιερά μέρη.

Θα τις βρούμε μέσα σε δάση πλατύφυλλων κυρίως δένδρων σε ρεματιές και γενικά σε μέρη που έχει υγρασία. Όταν κόβουμε φτέρες δεν πρέπει να τις ξεριζώνουμε αλλά να τις κόβουμε από τα στελέχη τους και η ρίζα να μένει μέσα στο έδαφος.

Φτέρη η αέτειος (Pteridium Aquilinum) (για ψώρες και αφίδες κλαριών)

Το είδος αυτό μπορεί να φτάσει μέχρι ύψος 1.5μ. και μπορεί να φύεται μέχρι υψόμετρο 1500μ. Το είδος αυτό της φτέρης, όπου είναι άφθονο, μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν κάλυψη του εδάφους στις καλλιέργειες λαχανικών και κάλυψη των λεκανών των δένδρων.

Επίσης, χρήσιμο είναι στην κάλυψη των δαπέδων των στάβλων μαζί με άχυρο. Με τη φτέρη αυτή φτιάχνουμε ένα παρασκεύασμα για ψώρες και αφίδες (μελίγκρες)ως εξής : Ψιλοκόβουμε τις φτέρες και τις ρίχνουμε σε ένα δοχείο με νερό. Για κάθε λίτρο νερό χρησιμοποιούμε 10γρ. ψιλοκομμένη φτέρη.

Κλείνουμε το δοχείο και το αφήνουμε έτσι για 14 μέρες. Μετά με ένα πινέλο ή βούρτσα τα οποία βουτάμε στο διάλυμα τρίβουμε τα κλαριά και τα κλαδιά όπου κάθονται οι ψώρες και οι αφίδες.

Η φτέρη (Dryopteris Filix-Mas) (για μελίγκρες φύλλων κ.λ.π. απομυζητικά)

Το είδος αυτό της φτέρης είναι κάπως σπάνιο στην Ελλάδα. Με αυτό μπορούμε να φτιάξουμε ένα παρασκεύασμα για τις μελίγκρες των φύλλων, ψώρες, κλαριών και άλλων απομυζητικών ζωυφίων .Βράζουμε 1 κιλό φρέσκια ή 150γρ. αποξηραμένη φτέρη του είδους αυτού σε 5 λίτρα νερό για μίση ώρα.

Στην συνέχεια αφού το αφήσουμε να κρυώσει αλείφουμε με ένα πινέλο τα σημεία που υπάρχουν τα παράσιτα. Το παρασκεύασμα γίνεται πιο αποτελεσματικό, αν προσθέσουμε 2% οινόπνευμα και 1%σαπούνι.

Το σαπούνι (πράσινο τρίμμα) το διαλύουμε καλά σε λίγο διάλυμα όταν αυτό είναι ακόμα ζεστό, σε χωριστό δοχείο και μετά το επιστρέφουμε όλο μαζί στο αρχικό δοχείο. Το οινόπνευμα το προσθέτουμε αμέσως πριν τη χρήση.

Ευκάλυπτος –Καμφορά – Μέντα – Δυόσμος (για σκόρους φυτών και σκουλήκια)

Από τα φύλλα των φυτών αυτών χρησιμοποιούμε τα αιθέρια έλαια με τα οποία, είτε μόνα τους, είτε μαζί με άλλες ουσίες μπορούμε να εκδιώξουμε διάφορα ενοχλητικά σκουλήκια (κάμπιες) και είδη σκόρων φυτών. Π.χ. η κάμπια του εντόμου Eupoecina Ambiquella και άλλες προνύμφες εντόμων, που φτιάχνουν ιστό σαν της αράχνης, απωθούνται με την οσμή από αυτά τα αιθέρια έλαια.

Αν βρούμε στο εμπόριο αιθέρια έλαια των φυτών αυτών σε κρυστάλλους, τότε τα χρησιμοποιούμε ως εξής. Διαλύουμε ένα γραμμάριο από τους κρυστάλλους σε μερικές σταγόνες οινόπνευμα και όλο το διαλύουμε σε 10 λίτρα νερό και μετά ψεκάζουμε. Το οινόπνευμα πρέπει να είναι λιγότερο του 2% στο σύνολο.

Αρτεμησία το αψίδιον(Artemisia Αbsinthium) (απωθητικά μυγών και άλλων εντόμων

Το φυτό αυτό δεν είναι και τόσο συνηθισμένο (υπάρχουν άλλα συγγενικά). Ευδοκιμεί εύκολα σχεδόν παντού, είναι φυτό πολυετές, θαμνώδεις. Ανθίζει Ιούλιο ή Αύγουστο και φτάνει μέχρι ύψος 1.25μ. Περιέχει αιθέρια έλαια και ενζυματικές ουσίες.

Από την αρτεμισία χρησιμοποιούμε όλο το φυτό εκτός από τις ρίζες του για τσάγια, τα οποία είναι καλά και για τον άνθρωπο. Αυτό το τσάι διεγείρει την όρεξη και θεραπεύει παθήσεις της χολής και του στομάχου.

Για την φυτοπροστασία πιο δραστικά είναι τα επάνω φύλλα με τα στελέχη τους όταν μαζεύονται λίγο πριν την ανθοφορία ή μόλις αρχίζει. Μπορούμε να κόψούμε περισσότερα φύλλα και να τα αποξηράνουμε σε σκιά για να τα έχουμε διαθέσιμα όλο το χρόνο.

Το τσάι για ράντισμα γίνεται ως εξής. Σε ένα δοχείο ρίχνουμε 300 γραμμάρια αποξηραμένου φυτού ή 1 κιλό φρέσκου και τα περιχύνουμε με νερό που κοχλάζει μέχρι να σκεπαστεί, το αφήνουμε έτσι σκεπασμένο 20 – 30 λεπτά, για να τραβήξει. Μετά σουρώνουμε και προσθέτουμε και άλλο νερό μέχρι να έχουμε σύνολο 10 λίτρα.

Με αυτό ραντίζουμε τα φυτά για να διώξουμε διάφορα ενοχλητικά έντομα.

Πύρεθρο (φυσικό εντομοκτόνο)

Το πύρεθρο είναι φυτό πολυετές ποώδες, μοιάζει με τη μαργαρίτα, γίνεται και θάμνος και έχει φύλλα οδοντωτά. Από τα άνθη του βγαίνει η δραστική ουσία πυρεθρίνη, που είναι ένα φυσικό εντομοκτόνο.

Η πυρεθρίνη έχει χρησιμοποιηθεί από αρχαιοτάτους χρόνους για μύγες, κουνούπια και άλλα έντομα. Το πύρεθρο ανήκει στην οικογένεια των χρυσανθέμων, τα είδη που μπορούν να καλλιεργηθούν και έχουν πυρεθρίνες είναι τα εξής:

• Chrysanthemum Cinerariafolium
• Chrysanthemum Roseum ή Coccineum
• Chrysanthemum Marschalli

Ένα άλλο είδος πύρεθρου, το πύρεθρο το παρθένιο (Pyrethrum Parthenium) φύεται μόνο του σε βουνά. Έχει φύλλα με γκρί χνούδι και μικρά άσπρα άνθη που δίνουν πολύ καλή πυρεθρίνη. Δεν ξέρουμε όμως αν αυτό το είδος μπορεί να καλλιεργηθεί.

Καλλιέργεια πύρεθρου

Το Μάιο σπέρνουμε τους σπόρους σε δοχεία σπορείου με καλό χώμα. Οι σπόροι τοποθετούνται σχεδόν στην επιφάνεια. Χρειάζεται λίγο πότισμα για να φυτρώσουν,αλλά το χώμα να στραγγίζει.

Την επόμενη άνοιξη τέλος Μαρτίου, μεταφυτεύουμε τα φυτά στην οριστική τους θέση. Φτιάχνουμε σαμαράκια σε γραμμές, όπου κάθε γραμμή απέχει 30εκ. από την άλλη και πάνω στη γραμμή κάθε φυτό έχει αποστάσει 30εκ. από το άλλο. Δε χρειάζεται λίπανση, ειδικά τα χημικά λιπάσματα κάνουν κακό στο φυτό.

Το πύρεθρο δίνει άνθη κατά το Μάιο ή Ιούνιο εφόσον ποτίζεται. Το πότισμα συνεχίζεται μέχρι το φθινόπωρο. Το φυτό δίνει άνθη για 10 χρόνια.

Χρήση του πύρεθρου

Τα άνθη κόβονται και τοποθετούνται σε σκιερό και ξηρό μέρος για αποξήρανση. Προσοχή στη δυνατή αντηλία. Η υπεριώδης ακτινοβολία και η θερμοκρασία πάνω από 28 C (κελσίου) καταστρέφουν ή κάνουν να διαφύγει η πυρεθρίνη.

Η διαδικασία εξαγωγής του εκχυλίσματος χρειάζεται συσκευές χημικού εργαστηρίου. Η μέθοδος περιγράφεται σε έντυπο του Μπενάκιου Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου με τον τίτλο << Το Ελληνικό πύρεθρο >>. Παρόλο που το πύρεθρο χρησιμοποιείται από πολλά χρόνια ως εντομοκτόνο, δεν παρατηρήθηκε ανάπτυξη ανθεκτικότητας.

Εδώ και μερικά χρόνια υπάρχει και συνθετική πυρεθρίνη, ίσως εδώ να έχουμε ανάπτυξη ανθεκτικότητας. Η πυρεθρίνη δρα ως δηλητήριο νεύρων και έχει αποτελέσματα και με την επαφή. Τα έντομα στην αρχή παρουσιάζουν έναν ερεθισμό μετά παραλύουν και τα περισσότερα ψοφούν.

Το εντομοκτόνο αυτό παρόλο που είναι αβλαβές για τα θερμόαιμα ζώα και τον άνθρωπο, δεν παύει να σκοτώνει και τα ωφέλιμα έντομα, όπως τις μέλισσες και άλλα έντομα που τρώνε τα βλαβερά. Το πλεονέκτημα του έναντι των συνθετικών εντομοκτόνων είναι ότι αποικοδομείται σύντομα (48 ώρες) σε φυσικές αβλαβής ουσίες. Σε μερικές ώρες ήδη έχει χάσει την έντονη δραστικότητα του.

Η πυρεθρίνη μαζί με διάφορα αιθέρια έλαια αυξάνει τη δραστικότητα της και έτσι πωλείται συνήθως από διάφορους κατασκευαστές στην Ευρωπαική αγορά για τους βιοκαλλιεργητές.Το πιο απλό που μπορούμε να φτιάξουμε μόνοι μας είναι η σκόνη πύρεθρου από προσεκτικά αποξηραμένα άνθη.

Τη σκόνη αυτή την ανακατεύουμε με ίση ποσότητα πολύ λεπτής σκόνης (πούδρας)από σκληρά πετρώματα και με το μείγμα αυτό κάνουμε σκόνισμα στα φυτά που έχουν προσβληθεί από έντομα.

Προσοχή : Στην βιολογική καλλιέργεια χρησιμοποιούμε μόνο τη φυσική πυρεθρίνη και μόνο σε ακραίες περιπτώσεις και ποτέ προληπτικά. Εξάλλου δεν έχει νόημα η προληπτική χρήση, γιατί σε δύο μέρες η πυρεθρίνη έχει αποικοδομηθεί.

Η πυρεθρίνη σε μεγάλη αραίωση, που δεν σκοτώνει πλέον, μαζί με αιθέρια έλαια έχει απωθητική δράση στα έντομα. Αυτή η χρήση είναι προτιμότερη.Όταν έχουμε κρύο καιρό και συννεφιά, για να δράση η πυρεθρίνη πρέπει το νερό που θα χρησιμοποιήσουμε για να φτιάξουμε το εκχύλισμα για ψέκασμα να έχει θερμοκρασία 35 – 37 βαθμούς.

Φτιάχνουμε πάντα τόσο υγρό για ψήκασμα με πυρεθρίνη, όσο χρειαζόμαστε για να το χρησιμοποιήσουμε αμέσως,όσο περισέψει την άλλη μέρα έχει χάσει την εντομοκτόνο δράση του. Το καθαρό εκχύλισμα κλειστό μέσα στο μπουκάλι του διατηρείται για μήνες.

Εάν η πυρεθρίνη είναι παλιά και έχει αποικοδομηθεί (εν μέρει) ή εάν το διάλυμα είναι περισσότερο αραιωμένο από ότι πρέπει τότε η πυρεθρίνη δεν σκοτώνει τα έντομα αλλά απλώς τα ναρκώνει προσωρινά.

Πηγή: ΤΕΙ  Κρήτης-Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας