Ρόδι: Οι ιδιότητες και τα οφέλη του είναι αμέτρητα

Όνομα: Ροδιά

Επιστημονική ονομασία: Ροϊά η κοινή – Punica granatum

Οικογένεια: Πουνικίδες

Άλλα ονόματα: Ροϊδιά, ρόα, ρογδιά και ρωβκά (στην Κύπρο)

Περιγραφή

Η ροδιά είναι μικρό δέντρο, με ύψος που φτάνει τα 6 μέτρα, φυλλοβόλο, με κλαριά αγκαθωτά. Τα φύλλα της είναι λογχοειδή, μικρά και τα άνθη της πορτοκαλοκόκκινα. Οι καρποί της είναι στρογγυλοί, πράσινοι στην αρχή, κόκκινοι όταν ωριμάσουν, έχουν φλούδα δερματώδη και πολλούς σπόρους στο εσωτερικό, που είναι καλυμμένοι με μια ζελατινώδη ουσία.

Αναπτύσσεται καλά σε όλα τα εδάφη, αρκεί να μην είναι υπερβολικά άγονα ή υγρά. Τα καλύτερα, πάντως, για τη ροδιά είναι τα δροσερά και βαθιά, με πολλά αποθέματα νερού.

Το φύτεμα του φυτού στην οριστική του θέση γίνεται το φθινόπωρο, με χρησιμοποίηση εμβολιασμένων δενδρυλλίων , ηλικίας 2 ετών, ενώ ο πολλαπλασιασμός του γίνεται με παραφυάδες και μοσχεύματα.

Μια νέα ροδιά αρχίζει να παράγει καρπούς μετά τον τρίτο χρόνο και είναι αυτογόνιμη, που σημαίνει ότι δεν χρειάζεται μέλισσες για επικονίαση.

Η ροδιά είναι ένα πολύ ανθεκτικό δέντρο που σπάνια προσβάλλεται από παράσιτα.

Το ιδανικό κλίμα για την καλλιέργεια της ροδιάς είναι το θερμό. Δεν ευδοκιμεί σε κρύα κλίματα ή σε περιοχές με ομίχλη και ψυχρούς ανέμους. Τα σημεία που θα φυτευτούν οι ροδιές πρέπει να είναι ηλιόλουστα.

Από τις διάφορες μορφές της ξεχωρίζουν οι οξύκαρπες (ξινόρροδα) και οι γλυκόκαρπες (γλυκόρροδα). Οι καρποί της ροδιάς που συνεχίζουν την ωρίμανσή τους ακόμη και όταν κοπούν από το δέντρο, ωριμάζουν το φθινόπωρο και συλλέγονται πριν αρχίσουν οι βροχές. Έπειτα, αποθηκεύονται σε ξηρό περιβάλλον.

Το ρόδι ως φρούτο έχει ιδιαίτερη γεύση, με αρκετές νότες στυφάδας, γεγονός που αφήνει ασυγκίνητους κάποιους που επιλέγουν φρούτα με κριτήρια γεύσης.
Αυτοί, λοιπόν, που δεν αγάπησαν το ρόδι λόγω γεύσης, μάλλον δεν δοκίμασαν το ρόδι Ερμιόνης, ένα μοναδικό σε γλυκύτητα φρούτο, με αφράτους και μαλακούς σπόρους.

Αν και ανήκει στην ίδια οικογένεια Punica granatum, η ποικιλία ρόδι Ερμιόνης διαφέρει από άλλες, όπως για παράδειγμα την ποικιλία wonderful, αφού η καλλιέργειά της ευοδώνεται σε ξηροθερμικές περιοχές.

Από τη ροδιά χρησιμοποιούνται για τις φαρμακευτικές τους ιδιότητες η φλούδα που περιβάλλει τον καρπό, η σάρκα του καρπού με τα σπέρματα και ο φλοιός, που συγκομίζονται το φθινόπωρο.

Για να μη σκάσουν τα ρόδια, θα πρέπει να ποτίζετε τακτικά τη ροδιά τους θερμούς μήνες του καλοκαιριού. Αν δεν το κάνετε, η απότομη λήψη νερού από το φυτό κατά τις πρώτες φθινοπωρινές βροχές, θα κάνει τα ρόδια να σκάσουν.

Μάθετε πως θα φτιάξετε λικέρ ρόδι εδώ & σιρόπι από ρόδι εδώ

Συστατικά που περιέχει το ρόδι

Το ρόδι είναι πλούσιο σε βιταμίνες Α, Β1, Β2, C, PP και Ε, σε πληθώρα μεταλλικών στοιχείων (ασβέστιο, σίδηρος, μαγνήσιο, φώσφορος, κάλιο, ψευδάργυρος, σελήνιο), σε υδατάνθρακες και σε φυτικές ίνες. Περιέχει επίσης, 15 αμινοξέα και πολλά ιχνοστοιχεία. Ένα ρόδι (των 280 γραμμαρίων περίπου) καλύπτει σχεδόν το 50% των ημερήσιων αναγκών μας σε βιταμίνη C, ενώ παράλληλα είναι πολύ πλούσιο σε βιταμίνη Κ, σε φυλλικό οξύ και σε Κάλιο.

Το ρόδι εμπεριέχει φαινολικές ουσίες με ισχυρότατη αντιοξειδωτική δράση, μερικές από τις οποίες δεν βρίσκονται πουθενά αλλού στη φύση, όπως για παράδειγμα οι πουνικαλαγίνες (υπάρχουν σε δυο μορφές α και β). Ο φλοιός των καρπών είναι πλούσιος σε ταννίνη.

Διατροφική ανάλυση ανά ρόδι (περίπου 280g)*

Ενέργεια 234kcal
Πρωτεΐνες 4,71g
Λιπαρά 3,3g
Υδατάνθρακες 52,73g
Φυτικές ίνες 11,3g
Ασβέστιο 28mg
Σίδηρος 0,85mg
Μαγνήσιο 34mg
Φώσφορος 102mg
Κάλιο 666mg
Νάτριο 8mg
Ψευδάργυρος 0,99mg
Χαλκός 0,446mg
Σελήνιο 1,4mcg
Βιταμίνη C 28,8mg
Νιασίνη (Β3) 0,826mg
Φυλλικό οξύ 107mcg
Βιταμίνη Ε 1,6mg
Βιταμίνη Κ 46,2mcg

* Πηγή: USDA National Nutrient Database for Standard Reference, Release 21 (2008)

Ένα μεσαίου μεγέθους ρόδι δίνει περίπου ¾ του φλιτζανιού σπόρους και μας παρέχει γύρω στις 100 θερμίδες.

Ρόδι: Ιστορία και Παράδοση

Η ροδιά είναι γνωστή από την αρχαιότητα. Σύμφωνα με ορισμένες πηγές, είναι ιθαγενής της Ελλάδας, κατ’ άλλους, ωστόσο, κατάγεται από την Περσία ή την Κεντρική Ασία, απ’ όπου εισήχθη από τους πανάρχαιους χρόνους. Λέγεται ότι στη Βαβυλώνα καλλιεργείτο πριν από 5.000 χρόνια.

«Ροϊής κόκκον έδωκεν φαγείν μελιηδέα λάθρη», αναφέρει ο Όμηρος «εις Δήμητραν» και ο ίδιος στην Οδύσσεια (Η, 119-120) μαρτυρεί «ένθα δε δένδρα μακρά πεφύκει τηλεθόωντα, όγχναι και ροϊαί και μηλέαι αγλαόκαρποι». Η ροδιά αναφέρεται ότι καλλιεργούνταν στους κήπους του βασιλέα Αλκίνοου.

Ο Ιπποκράτης αναγνώρισε την ιατρική αξία του ροδιού και το χαρακτήρισε «θαυματουργό καρπό». Στη Μυθολογία αναφέρεται ότι η θεά Αφροδίτη φύτεψε τη ροδιά στην Κύπρο, ενώ ο Πλίνιος θεωρεί ότι οι καλύτερες ροδιές της εποχής ήταν αυτές της Καρχηδόνας και ο Θεόφραστος μνημονεύει την απύρηνο ροϊάν της Κιλικίας.

Στην Ελευσίνα, οι Ιεροφάντες, κατά τη διάρκεια των μεγάλων μυστηρίων, φορούσαν στεφάνια από κλαδιά ροδιάς. Σύμφωνα με τη Μυθολογία, όταν ο Άδης έκλεψε την Περσεφόνη και την μετέφερε στον Κάτω κόσμο, της έδωσε να φάει επτά σπόρους ροδιού, για να τη «δέσει» κοντά του, αφού το ρόδι ήταν και σύμβολο του γάμου. Αυτό συνέβη, όταν οι θεοί απαίτησαν να την επιστρέψει στον Πάνω κόσμο, ύστερα από αίτημα της μητέρας της Δήμητρας. Μετά την επιλογή της Περσεφόνης να φάει τους σπόρους του ροδιού, οι θεοί αποφάσισαν και επέβαλλαν, να ανεβαίνει για κάποιους μήνες στον Πάνω κόσμο και κάποιους άλλους μήνες, να επιστρέφει στον Κάτω κόσμο.

Ένας άλλος μύθος από την Ελληνική Μυθολογία λέει ότι ο Ωρίων, ένας από τους μεγαλύτερους και πιο λαμπερούς αστερισμούς, ήταν γιος της Γης και γνωστός για την ομορφιά του. Ο Ωρίωνας παντρεύτηκε τη Σίδη που ατυχώς, παινεύτηκε ότι ήταν ομορφότερη από την Ήρα, η οποία για να την τιμωρήσει για την αυθάδειά της, την έστειλε στον Κάτω κόσμο, όπου μεταμορφώθηκε σε ροδιά.

Στις θεραπευτικές ιδιότητες της ροδιάς αναφέρθηκε ο Γαληνός «το δε αφέψημα ριζών ροϊάς, έλμινθας πλατείας πόθεν εκτινάσσει και αποκτείνει».

Στο αρχαίο Ινδικό ιατρικό σύστημα Αγιουρβέδα, το ρόδι χρησιμοποιείται εκτενώς ως πηγή παραδοσιακών θεραπειών για πολλές ασθένειες. Το ρόδι είναι καρπός που συμβολίζει τη γονιμότητα και την ευημερία.

Θεραπευτικές δράσεις και χρήσεις του ροδιού

-Από την αρχαιότητα η ροδιά θεωρείτο πολύ αποτελεσματικό ανθελμινθικό, ειδικά για την ταινία των εντέρων.

-Τα αλκαλοειδή του πελλετιερενίου που περιέχει η φλούδα έχουν την ιδιότητα να απαγκιστρώνουν από τα τοιχώματα του εντέρου τους ανεπιθύμητους σκώληκες και, στη συνέχεια, με τη χορήγηση του κατάλληλου υπακτικού, ο οργανισμός απαλλάσσεται από αυτούς.

-Η φλούδα και ο φλοιός της ροδιάς έχουν στυπτικές ιδιότητες και ως εκ τούτου συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της διάρροιας.

-Ο χυμός της ροδιάς είναι αντιφυσητικός, ιδιαίτερα δε στην Ισπανία χρησιμοποιείται για να ανακουφίζει από τυμπανισμούς και στομαχικές διαταραχές.

-Ο χυμός του ροδιού, αν χρησιμοποιηθεί σε γαργαρισμούς, ανακουφίζει από τον πονόλαιμο.

-Προστατεύει από την οστεοαρθρίτιδα.

-Κατά του καρκίνου του προστάτη και του καρκίνου του μαστού και του δέρματος.

-Για την υγεία της καρδιάς και των αγγείων, κατά της αθηροσκλήρωσης, της υπέρτασης και της στεφανιαίας νόσου.

-Κατά του διαβήτη τύπου 2.

-Ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα.

-Βελτιώνει την κυκλοφορία του αίματος και εμποδίζει την οξείδωση της κακής χοληστερόλης (LDL).

-Ρυθμίζει το μεταβολικό σύνδρομο.

-Ο χυμός του ροδιού είναι ιδανικός για μικρά παιδιά, ειδικά εάν είναι κρυολογημένα και παρουσιάζουν βήχα και πυρετό.

-Έχει ευεργετικές επιδράσεις στις βακτηριακές λοιμώξεις.

-Για προβλήματα στη στυτική λειτουργία, για την ανδρική υπογονιμότητα και την καλοήθη υπερπλασία του προστάτη.

-Προστατεύει από τη νόσο του Αλτσχάιμερ.

-Βοηθάει την πρωινή ναυτία στις εγκύους και συστήνεται ιδιαίτερα μετά από έντονη σωματική άσκηση.

-Έχει αντιαλλεργικές ιδιότητες.

-Προστατεύει τα νεφρά από τις βλαβερές τοξίνες.

-Περιέχει μεγάλο ποσοστό αντιοξειδωτικών που απομακρύνουν τις ελεύθερες ρίζες από το δέρμα.

-Προστατεύει το συκώτι και βοηθά στην αναγέννησή του.

– Τα συστατικά που περιέχει ο χυμός ροδιού του προσδίδουν αντιμικροβιακή, αντιφλεγμονώδη και επουλωτική δράση.

-Τα φυτοθρεπτικά και αντιοξειδωτικά συστατικά του ροδιού φαίνεται να αλληλεπιδρούν με το γενετικό υλικό του σώματος και να το προστατεύουν.

-Διεγείρει την όρεξη, ρυθμίζει τη πεπτική δραστηριότητα και αυξάνει την αιμοσφαιρίνη.

-Η κατανάλωση χυμού από ρόδι αναχαιτίζει τις ιογενείς λοιμώξεις, ενώ εκχυλίσματα από ρόδι έχουν αντιβακτηριδιακή δράση έναντι της οδοντικής πλάκας.

-Πόση χυμού ροδιού κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να συμβάλλει στην μείωση του κινδύνου εγκεφαλικών κακώσεων στα βρέφη.

-Κατά της παχυσαρκίας.

Άλλες χρήσεις

-Από τα ρόδια παρασκευάζονται δροσιστικά ποτά και σιρόπια, ζελέδες, πελτέδες και γλυκό κουταλιού, που διατηρούνται καιρό σε γυάλινα βάζα.

-Οι σπόροι του ροδιού χρησιμοποιούνται επίσης στη μαγειρική και δένουν, με τη γλυκόξινη γεύση τους, με ψάρι, πουλερικά, χοιρινό αλλά και τα λαχανικά.

-Ο φλοιός των καρπών χρησιμοποιείται στην κατεργασία των δερμάτων, ακόμα και στη βαφή των μαλλιών.

Παρασκευή – Δοσολογία

Αφέψημα

Η M. Grieve συνιστά 120 g. φλοιού σε 600 ml νερού, για την παρασκευή του αφεψήματος. Από τη συνολική ποσότητα, παίρνουμε μόνο 15ml κάθε φορά.
Αφέψημα πολύ καθαριστικό του εντερικού συστήματος από παράσιτα (αμοιβάδες, ταινία κλπ.)

Βάζουμε 60-90 γρ. φλοιού ή ρίζας σε δύο ποτήρια νερού και τα αφήνουμε για 24 ώρες. Ύστερα βράζουμε το υγρό σε χαμηλή θερμοκρασία που σε λίγο τη δυναμώνουμε, ώστε να εξατμιστεί και να μείνει το μισό. Ύστερα το πίνουμε σε 2 ή 3 δόσεις. Επειδή είναι πολύ πικρό μπορούμε να προσθέσουμε γλυκαντικό της αρεσκείας μας.

Στη συνέχεια και αφού παραμείνει το υγρό στον οργανισμό αρκετή ώρα, δίνουμε στο άτομο ένα καλό καθαρτικό, ώστε να ενεργηθεί.

Από τα φρέσκα άνθη φτιάχνουμε πάλι ένα αφέψημα (στις γνωστές αναλογίες) που εκτός από τις στυπτικές, κατά της διάρροιας ικανότητές του, είναι και εξαιρετικά τονωτικό.

Ενδιαφέροντα στοιχεία για το ρόδι

-Το ρόδι περιέχει περισσότερα αντιοξειδωτικά από οποιοδήποτε άλλο φρούτο, χυμό, τσάι ή κόκκινο κρασί.

-Το 2004, ερευνητές από το Rambam Medical Center του Ισραήλ δημοσίευσαν στο επιστημονικό περιοδικό Clinical Nutrition, μια επιστημονική μελέτη, η οποία διεξήχθη σε ανθρώπους και κατέληξε σε όχι απλώς εντυπωσιακά, αλλά πράγματι ασύλληπτα αποτελέσματα.

Ασθενείς με αθηροσκλήρωση οι οποίοι δεν κάπνιζαν και ακολουθούσαν πανομοιότυπη θεραπεία για τα υψηλά επίπεδα χοληστερόλης και αρτηριακής πίεσης, χωρίστηκαν σε δύο γκρουπ. Τα μέλη του ενός έπιναν για ένα χρόνο 50ml χυμό ροδιού καθημερινά, ενώ τα μέλη του άλλου γκρουπ έπιναν ψευδοφάρμακο (placebo).

Τα άτομα που κατανάλωναν επί ένα έτος καθημερινά το χυμό του ροδιού ανέστρεψαν την αθηροσκλήρωση μειώνοντας έως και 30% το πάχος του έσω μέσου χιτώνα των καρωτίδων, ενώ στα άτομα που έπιναν το ψευδοφάρμακο παρατηρήθηκε αντίστοιχη αύξηση κατά 9%.

Και όλα αυτά, με την καθημερινή πόση μόλις 50ml χυμού ροδιού, και μάλιστα παστεριωμένου και συμπυκνωμένου.

-Έρευνα που παρουσιάστηκε στο 50ό ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Κυτταρικής Βιολογίας, έδειξε ότι, τα συστατικά του ροδιού αναστέλλουν τη μετακίνηση των καρκινικών κυττάρων, παρεμβαίνοντας στον χημικό μηχανισμό που προκαλεί την εξάπλωσή τους.

– Μελέτη αποκάλυψε ότι άντρες και γυναίκες που έπιναν καθημερινά ένα ποτήρι χυμό ροδιού, παρουσίασαν μέσα σε δύο εβδομάδες, κατακόρυφη αύξηση στα επίπεδα της «ορμόνης του σεξ».

-Από το 2000 έως σήμερα, έχουν δημοσιευθεί περισσότερες από 150 επιστημονικές μελέτες που συσχετίζουν την κατανάλωση ροδιού (ως φρούτο, ως χυμό ή ως συμπλήρωμα σε μορφή κάψουλας) με ευεργετικές επιδράσεις στην υγεία της καρδιάς και των αγγείων, στο διαβήτη τύπου 2, στη μείωση του ενδεχομένου εμφάνισης καρκίνου σε διάφορους ιστούς (κυρίως στον προστάτη), στην αθηροσκλήρωση, στην υπέρταση, στη στυτική λειτουργία, σε βακτηριακές λοιμώξεις, στην ανδρική υπογονιμότητα, στην καλοήθη υπερπλασία του προστάτη, ακόμα και σε οδοντικές παθήσεις!

-Μελέτη που πραγματοποιήθηκε από ουρολόγους του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Λος Άντζελες (UCLA) έδειξε ότι, οι άντρες με καρκίνο του προστάτη που έπιναν ένα ποτήρι χυμό ροδιού την ημέρα παρουσίαζαν πολύ βραδύτερη αύξηση στα επίπεδα του ειδικού προστατικού αντιγόνου PSA (χρησιμοποιείται ως καρκινικός δείκτης) στο αίμα τους.

-Αρκετές μελέτες σε πειραματόζωα και σε κυτταρικές σειρές αποδεικνύουν την ευεργετική δράση συστατικών του ροδιού σε παραμέτρους που σχετίζονται άμεσα με την παχυσαρκία και είτε έχουν να κάνουν με το μεταβολισμό των λιποκυττάρων είτε με το φαινόμενο της ινσουλινοαντίστασης και της υπερινσουλιναιμίας, ένας φαύλος κύκλος που συχνά προβληματίζει πολλά παχύσαρκα άτομα.

Επιστημονική έρευνα σε παχύσαρκα άτομα έδειξε πως ο χυμός του ροδιού (120lm καθημερινά για ένα μήνα) συνέβαλε στην αναστολή της περαιτέρω αύξησης βάρους, κάτι που δεν παρατηρήθηκε στα άτομα που κατανάλωναν placebo.

-Βρέθηκε πως οι καταναλωτές που ενδιαφέρονται για περισσότερο θρεπτικά ρόδια πρέπει να διαλέγουν ρόδια από ποικιλίες που παράγουν μικρού μεγέθους και/ ή κόκκινου χρώματος καρπούς γιατί μπορεί να έχουν μεγαλύτερη αντιοξειδωτική ικανότητα, συγκέντρωση ασκορβικού οξέος και ανθοκυανών στο χυμό τους. Επίσης, ενώ τα μεγάλου μεγέθους ρόδια είναι πιο αρεστά στον καταναλωτή, συνήθως αυτά είναι και πιο ξινά.

-Για να καθαρίσουμε εύκολα το ρόδι χωρίς να λερωθούμε, το ρίχνουμε σε μπολ με κρύο νερό και το αφήνουμε για περίπου 10 λεπτά. Μετά, ανοίγουμε το ρόδι, όπως ξεφλουδίζουμε το πορτοκάλι, μέσα στο νερό, απελευθερώνοντας τους σπόρους.�Σουρώνουμε το νερό και έχουμε έτσι, τους σπόρους μας καθαρούς και χωρίς υπολείμματα σάρκας.

-Το ρόδι δεν βρίσκεται εύκολα όλες τις εποχές του χρόνου, μπορούμε όμως το φυλάξουμε στην κατάψυξη του ψυγείου μας (διατηρείται για 6 μήνες) και να το απολαμβάνουμε όποτε θέλουμε.

-Στις ελληνικές ποικιλίες της ροδιάς συναντάμε δύο μεγάλες κατηγορίες: Τις γλυκές ροδιές και τις ξινές ροδιές. Στις γλυκές ροδιές ανήκουν η Πολίτικη και η Καράβελος και στις ξινές ροδιές ανήκουν οι Λειφάνια, Κρασοροδιά, Χοντροροδιά, Ξινοροδιά, Τσιποροδιά και Γούνες.

-Από τα ρόδια παράγεται το αναψυκτικό ροδάδα.

Προφυλάξεις και παρενέργειες

-Τα ρόδια περιέχουν ως δραστικά συστατικά τα αλκαλοειδή του πελλετιερενίου. Τα αλκαλοειδή αυτά είναι πολύ τοξικά, γι’ αυτό η χρήση των προϊόντων του φλοιού αλλά και της φλούδας του καρπού πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο υπό την επίβλεψη ειδικού βοτανοθεραπευτή.

-Τα άτομα που πάσχουν από χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, λόγω αυξημένης περιεκτικότητας σε κάλιο, θα πρέπει να αποφεύγουν το ρόδι.

-Το ρόδι μπορεί να παρεμποδίσει τη λειτουργία ορισμένων ενζύμων του ήπατος. Αν υποφέρετε από παθήσεις του ήπατος και ακολουθείτε θεραπευτική αγωγή, συμβουλευτείτε τον γιατρό σας.

-Η υπερβολική κατανάλωση ροδιού μπορεί να ερεθίσει το γαστρεντερικό σωλήνα.

-Προσοχή χρειάζεται σε περίπτωση αλλεργίας .

Πηγές