Βασιλόπιτα

Βασιλόπιτα ονομάζεται η πίτα που παρασκευάζεται σε ορισμένες χώρες από τους χριστιανούς παραμονές της Πρωτοχρονιάς και κόβεται (μοιράζεται) λίγο αφότου αλλάξει ο χρόνος.

Στην Αθήνα συνηθίζεται η λεγόμενη «πολίτικη» Βασιλόπιτα η οποία παρασκευάζεται κυρίως από αλεύρι, αυγά, ζάχαρη και γάλα, κατασκευάζεται σε διάφορα μεγέθη και είδη αλλά συνήθως είναι φουσκωτή, αφράτη και γλυκιά. Σε άλλα μέρη επικρατούν άλλοι τρόποι κατασκευής με μπαχαρικά κ.α. Στη δυτική Μακεδονία αντί για την «πολίτικη» Βασιλόπιτα συχνά η βασιλόπιτα είναι μια τυρόπιτα ήπρασόπιτα. Βασικό όμως κοινό γνώρισμα είναι ότι στο εσωτερικό όλων τοποθετείται νόμισμα, συνήθως κοινό όμως σε ορισμένες περιπτώσεις χρυσό (κωσταντινάτο) ή ασημένιο. Στην ελληνική επαρχία, ανάλογα με το έθιμο, τοποθετείται στο εσωτερικό της βασιλόπιτας μικρό κομμάτι άχυρου, κληματόβεργας ή ελιάς ή, σε κτηνοτροφικές περιοχές, ένα μικρό κομμάτι τυρί, για να φέρουν καλή τύχη στην παραγωγή. Σε άλλα μέρη, αντί αυτού κατασκευάζουν μικρό στεφάνι από κληματόβεργες που όποιος το βρει στα χωράφια θα είναι τυχερός στα σπαρτά, ή στην ελαιοπαραγωγή ή στο κρασί κλπ.

Συχνά γράφεται πάνω στη βασιλόπιτα ο αριθμός του νέου έτους, με σειρές αποφλοιωμένων αμυγδάλων ή με ζάχαρη .

Το φλουρί της βασιλόπιτας : προέλευση του εθίμου

Την πρώτη μέρα κάθε νέου έτους, είθισται να κόβουμε μία βασιλόπιτα μέσα στην οποία έχει τοποθετηθεί ένα φλουρί. Σε εκείνη ή εκείνον που θα τύχει το κομμάτι με το φλουρί, το νέο έτος θα του φέρει γούρι. Γιατί, όμως, έχει καθιερωθεί αυτό; Ποιες είναι οι ρίζες του εθίμου;

Κατά το ελληνικό έθιμο, το βράδυ της παραμονής της πρωτοχρονιάς, οικογένεια και φίλοι συγκεντρώνονται γύρω από το εορταστικό τραπέζι. Πάνω σε αυτό υπάρχει και μία βασιλόπιτα μέσα στην οποία υπάρχει κρυμμένο ένα φλουρί (νόμισμα, χρυσό όποτε είναι εφικτό). Με τον ερχομό του νέου έτους, ο νοικοκύρης του σπιτιού την κόβει σε τρίγωνα κομμάτια καθένα από τα οποία προσφέρεται στους παρευρισκόμενους, εκτός φυσικά από εκείνα που είναι του Χριστού, της Παναγίας, του φτωχού κλπ. Σε όποιον τύχει το φλουρί, το έθιμο ορίζει πως θα του φέρει τύχη στο νέο έτος. 

Αν αναρωτιέστε, πώς καθιερώθηκε αυτό το έθιμο, υπάρχουν πολλές εκδοχές. Σύμφωνα, όμως, με τη θρησκευτική παράδοση, οι ρίζες του τοποθετούνται στην Καισάρεια της Καππαδοκίας πριν από περίπου 1600 χρόνια. 

Εκείνη την εποχή, επίσκοπος ήταν ο Μέγας Βασίλειος, ο οποίος ήταν γνωστός για τη συμπόνια και τη βοήθεια που προσέφερε στους συνανθρώπους του. Τότε, κατά μία εκδοχή, ο τύραννος έπαρχος της Καππαδοκίας ζήτησε από το Μέγα Βασίλειο να του παραδώσει όλο το χρυσάφι της πόλης, ειδάλλως θα την πολιορκούσε και λεηλατούσε. Εκείνος προσευχόταν όλη τη νύχτα στο Θεό για τη σωτηρία της πόλης και όταν ξημέρωσε, ο έπαρχος με το στρατό του περικύκλωσε την πόλη , έτοιμος να τη λεηλατήσει. Όταν ο Μέγας Βασίλειος του είπε πως δε μπορεί να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις του, καθώς οι περισσότεροι κάτοικοι είναι πολύ φτωχοί, τότε εκείνος θύμωσε πάρα πολύ και τον απείλησε πως θα τον εξορίσει ή και ακόμα ότι θα τον σκοτώσει.

Οι χριστιανοί της Καισάρειας, που αγαπούσαν πολύ το δεσπότη τους, ακούγοντας τις απειλές, συγκέντρωσαν όσα χρυσαφικά διέθεταν και τα παρέδωσαν σε ένα σεντούκι στο Μέγα Βασίλειο και εκείνος με τη σειρά του στον τύραννο. Όταν ο τελευταίος επιχείρησε να το ανοίξει, έγινε το θαύμα. Όλοι είδαν μία λάμψη και εμφανίστηκε ένας καβαλάρης (ο Άγιος Μερκούριος) που μαζί με το στρατό του (άγγελοι) όρμησε στον έπαρχο και τους ανθρώπους του οι οποίοι αφανίστηκαν. Έτσι η πόλη σώθηκε.

Τότε, ο Μέγας Βασίλειος αντιμετώπισε το πρόβλημα της επιστροφής και της δίκαιης διανομής των χρυσαφικών στους κατοίκους. Προσευχήθηκε στο Θεό και Εκείνος του έδωσε φώτιση. Ζήτησε από τους βοηθούς του να ζυμώσουν ψωμάκια και μέσα σε καθένα από αυτά να τοποθετήσουν λίγα χρυσαφικά. Κάθε οικογένεια καταναλώνοντας το ψωμάκι της, διαπίστωνε με έκπληξη το περιεχόμενό του. Αυτό το ψωμάκι ήταν η βασιλόπιτα, που έφερνε χαρά και ευλογία.

Γι’ αυτό, λοιπόν, προς τιμήν του Αγίου, την πρώτη μέρα του χρόνου (ημέρα μνήμης του θανάτου του) φτιάχνουμε βασιλόπιτα και τοποθετούμε ένα φλουρί σε αυτήν. 

Συνταγή Βασιλόπιτα – Στέλιος Παρλιάρος

Αυτή η συνταγή βασιλόπιτας είναι δική μου επινόηση. Εχει ιδιαίτερη γεύση, καθώς περιέχει φρούτα ξερά, μουλιασμένα σε κονιάκ και μετά πολτοποιημένα.

Προετοιμασία: 30΄, Ψήσιμο: 1 ώρα, Αναμονή: 1 βράδυ

Υλικά (για 16 μερίδες):

250 γρ. βούτυρο, σε θερμοκρασία δωματίου
250 γρ. ζάχαρη άχνη, κοσκινισμένη
250 γρ. αμύγδαλα λευκά, αλεσμένα στο μπλέντερ σε σκόνη (σε μεγάλα σούπερ μάρκετ θα βρείτε και έτοιμη αμυγδαλόσκονη)
6 μεγάλα αυγά, κατά προτίμηση βιολογικά
250 γρ. αλεύρι για όλες τις χρήσεις, κοσκινισμένο
1 κουτ. γλυκού μπέικιν πάουντερ
100 γρ. σταφίδες ξανθές
100 γρ. δαμάσκηνα ξερά, χωρίς κουκούτσια, ψιλοκομμένα
100 γρ. σύκα ξερά, ψιλοκομμένα
200 γρ. κονιάκ

Διαδικασία:

Βάζουμε τα ξερά φρούτα (σταφίδες, δαμάσκηνα και σύκα) σε ένα μπολ, τα περιχύνουμε με το κονιάκ και τα αφήνουμε να μουλιάσουν για 1 βράδυ. Την επομένη, τα πολτοποιούμε όλα μαζί.

Χτυπάμε στον κάδο του μίξερ με το σύρμα (ή με το μίξερ χειρός) το βούτυρο, την άχνη και την αμυγδαλόσκονη μέχρι να φουσκώσουν και να σχηματιστεί μια λευκή κρέμα. Χωρίς να σταματήσουμε το χτύπημα, ρίχνουμε τον πολτό των ξερών φρούτων και συνεχίζουμε το χτύπημα για λίγο ακόμη. Ρίχνουμε σταδιακά και τα αυγά. Σταματάμε το χτύπημα, ρίχνουμε το αλεύρι και το μπέικιν πάουντερ και ανακατεύουμε με μια κουτάλα.

Προθερμαίνουμε το φούρνο στους 170° – 180° C. Βουτυρώνουμε και αλευρώνουμε ένα ταψί διαμέτρου 30 εκ. και αδειάζουμε μέσα το μείγμα. Ψήνουμε για 1 ώρα.

Αν θέλουμε, μπορούμε να γλασάρουμε τη βασιλόπιτα με ένα λευκό γλάσο που θα φτιάξουμε ως εξής:
Ανακατεύουμε 200 γρ. ζάχαρη άχνη με 2 κουτ. σούπας χυμό λεμονιού και απλώνουμε το παχύρρευστο γλάσο πάνω στη βασιλόπιτα. Διαφορετικά, μπορούμε να πασπαλίσουμε με ζάχαρη άχνη.

Συνταγή Βασιλόπιτα – Ηλίας Μαμαλάκης

Υλικά:
750 γραμ αλεύρι
200 γραμ βούτυρο
260 γραμ ζάχαρη άχνη
3 αβγά
100 γραμ φρέσκο γάλα
25 γραμ κονιάκ
2 κουτ γλυκού ξύσμα πορτοκαλιού
25 γραμ μαχλέπι καλά κοπανισμένο
1 πρέζα βανίλια
1 φακελάκι μπέικιν πάουντερ
60 γραμ καρυδόψιχα
καθαρισμένα ρόδια για τη διακόσμηση
κερασάκια για τη διακόσμηση

Βήματα:
1. Ρίχνετε στο μπολ του μίξερ σας το βούτυρο μαζί με τη ζάχαρη και τα κτυπάτε καλά μέχρι το μείγμα να αφρατέψει καλά.

2. Σε ένα μπολ κτυπάτε μαζί τα αβγά με το γάλα και το κονιάκ. Στη συνέχεια αδειάζετε το μείγμα των αβγών μέσα στο μίξερ που εξακολουθεί και κτυπάει το βούτυρο με τη ζάχαρη.

3. Προσθέτετε το ξύσμα πορτοκαλιού, το μαχλέπι και τη βανίλια. Αφήνετε το μίξερ να συνεχίσει να δουλεύει.

4. Σε ένα μπολ ανακατεύετε το αλεύρι μαζί με το μπέικιν πάουντερ και τη καρυδόψιχα. Το ανακατεύετε καλά με τα χέρια. Αδειάζετε το μείγμα αλευριού μέσα στο μίξερ και συνεχίζετε το κτύπημα μέχρι να σχηματιστεί μια παχύρρευστη ζύμη. Σταματάτε το μίξερ.

5. Βουτυρώνετε καλά ένα στρογγυλό ταψί διαμέτρου 40 εκ , ρίχνετε μέσα το μείγμα, το ισιώνετε καλά με μια σπάτουλα να απλωθεί παντού.

6. Ψήνετε τη πίτα στους 180ο για 45 λεπτά.

7. Τη βγάζετε από το φούρνο, την αφήνετε να κρυώσει, τη βγάζετε από το ταψί και τη πασπαλίζετε με άχνη ζάχαρη.

8. Διακοσμείτε βάζοντας κερασάκια στο κέντρο της βασιλόπιτας. Γύρω-γύρω στη πιατέλα τοποθετείτε σπόρους ροδιού.

Πηγές>wikipedia.org

            http://www.economics.edu.gr/
            http://www.fimes.gr/