Στην Ελλάδα καλλιεργούνται κυρίως στις περιοχές Θεσσαλονίκης, Γιαννιτσών, Αχαΐας, Ηλείας Καβάλας, Σερρών, Μεσσηνίας. Φασόλια για παραγωγή σπερμάτων (ξερών φασολιών) καλλιεργούνται στις περιοχές Φλωρίνης, Καστοριάς, Καβάλας, Αιτωλοακαρνανίας, Πρεβέζης.
Είναι φυτό ετήσιο, αν και στην άγρια μορφή του συναντάμε και πολυετείς τύπους.
Το φασόλι κατάγεται από την Αμερική, απ' όπου μεταφέρθηκε στην Ευρώπη, όπου και διαδόθηκε στις αρχές του 17ου αιώνα Στη χώρα μας διαδόθηκε γύρω στα μέσα του 17ου αιώνα.
Στην Ελλάδα καλλιεργούνται κυρίως στις περιοχές Θεσσαλονίκης, Γιαννιτσών, Αχαΐας, Ηλείας Καβάλας, Σερρών, Μεσσηνίας. Φασόλια για παραγωγή σπερμάτων (ξερών φασολιών) καλλιεργούνται στις περιοχές Φλωρίνης, Καστοριάς, Καβάλας, Αιτωλοακαρνανίας, Πρεβέζης.
Το φασόλι ανήκει στο γένος Phaseolus της οικογένειας Leguminosae. Τα διάφορα καλλιεργούμενα είδη φασολιού, σύμφωνα με τη σπουδαιότητά τους, είναι τα εξής: Phaseolus vulgaris, Phaseolus coccineus, Phaseolus Lunatus και Phaseolus acutifolius var. lutifolius
Είναι φυτό ετήσιο, αν και στην άγρια μορφή του συναντάμε και πολυετείς τύπους.
Το φασόλι κατάγεται από την Αμερική, απ' όπου μεταφέρθηκε στην Ευρώπη, όπου και διαδόθηκε στις αρχές του 17ου αιώνα Στη χώρα μας διαδόθηκε γύρω στα μέσα του 17ου αιώνα.
Στην Ελλάδα καλλιεργούνται κυρίως στις περιοχές Θεσσαλονίκης, Γιαννιτσών, Αχαΐας, Ηλείας Καβάλας, Σερρών, Μεσσηνίας. Φασόλια για παραγωγή σπερμάτων (ξερών φασολιών) καλλιεργούνται στις περιοχές Φλωρίνης, Καστοριάς, Καβάλας, Αιτωλοακαρνανίας, Πρεβέζης.
Το φασόλι ανήκει στο γένος Phaseolus της οικογένειας Leguminosae. Τα διάφορα καλλιεργούμενα είδη φασολιού, σύμφωνα με τη σπουδαιότητά τους, είναι τα εξής: Phaseolus vulgaris, Phaseolus coccineus, Phaseolus Lunatus και Phaseolus acutifolius var. lutifolius
Το ριζικό σύστημα του φασολιού είναι αρκετά ανεπτυγμένο. Αποτελείται από μια ασθενική, κύρια ρίζα και πολυάριθμες δευτερεύουσες. Οι δευτερεύουσες ρίζες είναι ρωμαλεότερης ανάπτυξης και υποκαθιστούν πλήρως την κύρια ρίζα. Η κύρια ρίζα φθάνει σε βάθος 50-60 cm και ο μεγαλύτερος αριθμός των δευτερευουσών ριζών βρίσκεται σε βάθος 20-30 cm. Τα φύλλα του φασολιού είναι σύνθετα, τρίλοβα ή πεντάλοβα. Τόσο τα φύλλα όσο και οι βλαστοί είναι χνουδωτοί με μεγάλους μίσχους.
Τα άνθη του φασολιού είναι μικρά και φέρονται σε μασχαλείες ταξιανθίες ανά 2-6, στην άκρη ενός ανθικού άξονα που είναι βραχύτερος από το μίσχο του αντίστοιχου φύλλου.
Το χρώμα τους είναι λευκό, υποκίτρινο ή κυανέρυθρο. Η άνθιση γίνεται κατά τις πρωινές μέχρι και τις πρώτες προμεσημβρινές ώρες.
Ο καρπός είναι λοβός, μήκους 8-20 cm και πλάτους 0,6-2,0 cm, με διατομή κυλινδρική ή πλατιά. Το χρώμα είναι από πράσινο διαφόρων αποχρώσεων ως κίτρινο. Έχει 4-9 σπόρους, όμως σπάνια περικλείει περισσότερους από 5 σπόρους. Ο σπόρος ποικίλλει σε μέγεθος, σχήμα και χρωματισμό περιβλήματος και αριθμό ανά λοβό.
Ποικιλίες
Οι ποικιλίες φασολιών ανάλογα με το μήκος του βλαστού χωρίζονται σε:
-νάνες. Οι βλαστοί είναι ποώδεις, όρθιας αναπτύξεως, κυλινδρικού σχήματος και ισχυρώς διακλαδιζόμενοι. Η επιμήκυνση του βλαστού σταματάει με το σχηματισμό της κορυφαίας ταξιανθίας. Το ύψος τους είναι 30-60 cm και είναι αυτοστήρικτα λόγω του σκληρού κεντρικού βλαστού, ενώ έχει πράσινο ελλειπτικό ή στρογγυλής διατομής λοβό, χωρίς ίνες.
-αναρριχώμενες. Ο βλαστός είναι λεπτότερος και σπάνια διακλαδίζεται. Τα μεσογόνια διαστήματα είναι μεγάλα, δεν καταλήγει σε ταξιανθία αλλά συνεχίζει την ανάπτυξή του μέχρι τα 2-3 m. Στα κατώτερα γόνατα του κεντρικού βλαστού, μπορεί να σχηματισθούν μερικοί πλάγιοι βλαστοί.
-ημιαναρριχώμενες. Ο βλαστός είναι μέσου μήκους και σχηματίζουν μερικούς βλαστούς. Επίσης, μπορούμε να πούμε ότι οι αναρριχώμενες ποικιλίες αναπτύσσονται με μικρότερη ταχύτητα ως προς τις νάνες.
Οι ποικιλίες φασολιάς που καλλιεργούνται για τους ξηρούς σπόρους είναι νάνες ή αναρριχώμενες με σπόρους που ποικίλλουν σε μέγεθος και χρώμα
-Φασόλια Φλαζιολέ άσπρα.
Τα φυτά γίνονται χαμηλά 30-40 πόντους. Κάνουν λοβούς πράσινους, πλατιούς και σπυριά εντελώς άσπρα, μακρουλά, πολύ καλής ποιότητος χλωρά ή ξηρά. Η ποικιλία αυτή παρουσιάζει πολλές παραλλαγές, με σπυριά πρασινωπά, μελιτζανιά, σοκολατιά, κόκκινα ή κίτρινα.
-Φασόλια κίτρινα.
Τα φυτά είναι χαμηλά 25 - 30 πόντους πολύ παραγωγικά και πρώιμα. Οι λοβοί γίνονται πλακεροί και κίτρινοι δίχως ίνες (κλωστές), οι σπόροι των δε είναι κιτρινόλευκοι.
-Φασόλια καναρινιά.
Είναι ανάλογα προς τα προηγούμενα, άλλοι λοβοί τους έχουν ανοικτό καναρί χρώμα, είναι ολίγο διαφανείς και γίνονται πάντοτε πρωιμώτεροι. Θεωρείται εκλεκτή ποικιλία. Καλλιεργείται για πολύ πρώιμη και πολύ όψιμη παραγωγή.
-Φασόλια Βελγίου μαύρα.
Τα φυτά γίνονται πολύ χαμηλά και κάνουν λοβούς μακριούς αλλά με ίνες. Τα σπυριά των είναι κοντά, μαύρα, καλής ποιότητας .
-Φασόλια άσπρα βουτυράτα.
Τα φυτά είναι χαμηλά και πολύ παραγωγικά. Κάνουν πλατιούς λοβούς λευκοκίτρινους, δίχως ίνες, και σπυριά πρασινωπά. Είναι ποικιλία πολύ πρώιμη, για χλωρή παραγωγή.
-Φασόλια Αλγερίου μαύρα.
Αυτά κάνουν κιτρινωπούς λοβούς σαρκώδεις, αλλά με ίνες. Τα σπυριά των είναι μαύρα και σχεδόν στρογγυλά. Η ποικιλία αυτή έχει πολλές παραλλαγές, νάνες και αναρριχώμενες.
-Φασόλια Άσπρα στρογγυλά.
Οι λοβοί γίνονται πράσινοι, περγαμηνοειδείς με σπυριά στρογγυλά, άσπρα. Καλλιεργούνται μάλλον για ξηρά παραγωγή, ιδίως στην Αλμωπία (Καρατζόβα) με το όνομα παππούδας.
-Φασόλια κοινά.
Είναι συνήθεις τοπικές παραλλαγές η νόθες, οι όποιες καλλιεργούνται για παραγωγή ξηρών φασολιών.
Από την κατηγορία των αναρριχωμένων, οι κυριότερες ποικιλίες και πλέον συνήθεις στη καλλιέργεια είναι :
-Φασόλια τσαουλιά ή Φραγκοφάσουλα.
Τα φυτά γίνονται υψηλά και αναρριχώνται. Οι λοβοί είναι πρασινωποί, σαρκώδεις πολύ πλατιοί και δίχως ίνες, που τρώγονται ολόκληροι, όταν είναι τρυφεροί. Τα σπυριά είναι λευκά, πλακερά σε σχήμα νεφρού. Υπάρχει και παραλλαγή αυτών με λοβούς στενότερους αλλά επίσης τρυφερούς και σαρκώδεις.
-Φασόλια μακαρόνια.
Τα φυτά αναρριχώνται σε ύψος 1,50-2 μ. και έχουν βλάστηση εξαιρετικώς ζωηρή. Οι λοβοί των είναι σαρκώδεις, μάκρους 20 - 25 πόντους κυλινδρικοί και με βαθειά αυλακιά στη ράχη. Είναι δίχως ίνες και τρώγονται ολόκληροι. Τα σπυριά είναι λευκά και μακρουλά. Πρόκειται περί εκλεκτής και πολύ καλλιεργούμενης ποικιλίας.
-Φασόλια μπαρμπούνια.
Τα φυτά αναρριχώνται πολύ και είναι εκτάκτως παραγωγικά. Οι λοβοί είναι πράσινοι, ολίγο πλακεροί και σαρκώδεις, δίχως ίνες, τρωγόμενοι ολόκληροι. Τα σπυριά είναι λευκά, σχεδόν στρογγυλά. 'Η ποικιλία αυτή είναι μία εκ των καλλίτερων και των ποιό πολύ καλλιεργούμενων. Ονομαστά μπαρμπούνια είναι Ιδίως των Ιωαννίνων.
-Φασόλια χάνδρες.
Ταύτα είναι ανάλογα των προηγουμένων, μικρότερης όμως παραγωγής και οψιμότερα. Οι λοβοί είναι ποιό κοντοί και στρογγυλοί, συνήθως ρόδινοι, τα δε σπυριά παρδαλά με βιολέ, μαύρες η ρόδινες πλατείες γραμμές. Παραλλαγή αυτών είναι τα χελιδονοφάσουλα, τα οποία «ατά το ήμισυ είναι μαύρα και το άλλο ήμισυ άσπρα.
-Φασόλια γίγαντες.
Τα φυτά λαμβάνουν εξαιρετικές διαστάσεις και αναρριχώνται σε ύψος 3-4 μ. Συνήθως διατηρούνται και τον δεύτερο χρόνο, όταν προφυλάσσονται από τις παγωνιές. Οι λοβοί των γίνονται μεγάλοι με φλοιούς σκληρούς και περγαμηνοειδείς μη φαγώσιμοι. Τα σπυριά είναι χονδρά και πλατειά, σαν τα κοινά κουκιά, χρώματος λευκού. Είναι πολύ καλή ποικιλία κατάλληλη για ξηρά παραγωγή.
-Φασόλια γίγαντες βιολέ.
Ταύτα είναι ανάλογα με τα προηγούμενα, με την διαφορά ότι τα σπυριά αποκτούν χρώμα βιολέ με ρόδινες άτακτες γραμμές.
-Φειδοφάσουλα.
Τα φυτά αναρριχώνται σε μεγάλο ύψος και είναι πολύ ζωηρά. Χαρακτηρίζονται κυρίως από τούς εξαιρετικά μακριούς κυλινδρικούς λοβούς, οι όποιοι αποκτούν, συνήθως, 60-80 πόντους μάκρους. Δεν έχουν ίνες, και τρώγονται ολόκληροι, αρκεί να είναι τρυφεροί. Τα σπυριά των είναι μικρά, χρώματος σοκολατί και ελάχιστα, σχετικώς με το μάκρος, βρισκόμενα σε αραιότατα διαστήματα.
-Γυφτοφάσουλα ή αμπελοφάαουλα ή ψιλά φασόλια.
Αυτά αποτελούν χωριστό είδος, Τα φυτά είναι επίσης αναρριχώμενα και κάνουν λοβούς μακριούς, κυλινδρικούς, μάλλον λεπτούς και βαθειά πράσινους. Έχουν ελάχιστες ίνες και τρώγονται ολόκληρα, όταν είναι τρυφερά. Τα σπυριά είναι ωχρόλευκα με, χαρακτηριστική μαύρη κηλίδα (βούλα) στη μέση. Καλλιεργούνται επιτυχώς στις γραμμές των καλαμποκιών ή στα αμπέλια, για χλωρά ή ξηρά κατανάλωση.
Απαιτήσεις
Το φασόλι ευδοκιμεί σε θερμές περιόδους και δεν αντέχει στον παγετό. Οι θερμοκρασίες κάτω από 15 βαθμούς Κελσίου και πάνω από 30 βαθμούς Κελσίου είναι βλαβερές για το φυτό.
Ο συνδυασμός υψηλής θερμοκρασίας και χαμηλής σχετικής υγρασίας αέρα προκαλεί ανθόρροια (πτώση των ανθών), ενώ πολύ υψηλές θερμοκρασίες, ιδιαίτερα σε συνδυασμό με έλλειψη υγρασίας στο έδαφος, μπορεί να προκαλέσουν ατελή γονιμοποίηση με αποτέλεσμα φτωχή ανάπτυξη των σπόρων και παραμορφωμένους λοβούς.
Οι χαμηλές θερμοκρασίες κατά την περίοδο ωρίμανση των λοβών, μπορεί να εμποδίσουν την κανονική ανάπτυξη των σπόρων, με αποτέλεσμα κενούς λοβούς ακατάλληλους για βιομηχανική επεξεργασία.
Μεγάλη σχετική υγρασία και βροχερός καιρός μπορεί να προκαλέσουν ανθόρροια.
Ως προς το έδαφος, τα φασόλια ευδοκιμούν σε όλα τα χώματα εκτός από τα πολύ σφικτά και υγρά υπερβολικά ασβεστούχα. Κυρίως, όμως αρέσκονται και δίδουν καλή παραγωγή σε ποσότητα και ποιότητα στα εδάφη μέσης συστάσεως και σχετικώς δροσερά, αλλά απαραιτήτως στραγγερά και γόνιμα. Ως φυτά ψυχανθή, έχουν την ιδιότητα να χρησιμοποιούν το άζωτο της ατμόσφαιρας και επομένως δεν έχουν ανάγκη από κοπριά, ιδίως όταν διαδέχονται άλλες καλλιέργειες που έχουν λιπανθεί. Παρά ταύτα όμως, στα φτωχά χώματα το κόπρισμα, πρέπει να θεωρείτε αναγκαίο, κυρίως, για την υποβοήθηση και την ενδυνάμωση της βλαστήσεως, στην αρχήν.
Τα φυτά των αναρριχόμενων ποικιλιών υποστυλώνονται συνήθως με καλάμια ή λεπτούς ξύλινους πασσάλους.
Πολλαπλασιασμός και Φύτευση
Το φασόλι πολλαπλασιάζεται με κατευθείαν σπορά στον αγρό.
Η σπορά γίνεται την άνοιξη αφού περάσει ο κίνδυνος παγετού. Για να εξασφαλισθεί πρώτη ύλη για τη βιομηχανία αλλά και προϊόν για την αγορά νωπής κατανάλωσης για μεγάλη χρονική περίοδο, γίνονται διαδοχικές σπορές αρχίζοντας νωρίς την άνοιξη και τελειώνοντας με σπορά 50-60 ημέρες πριν από τον πρώτο παγετό του φθινοπώρου. Για γρήγορο φύτρωμα του σπόρου απαιτείται να έχει προηγηθεί καλή κατεργασία του εδάφους (σε βάθος 15-20 cm) και να υπάρχει επαρκώς υγρασία για γρήγορη ενυδάτωση του σπόρου.
Μετά τη βλάστηση, όταν τα φυτά αποκτήσουν 4 -5 φύλλα και πριν ανθίσουν, πρέπει να δίδεται το πρώτο σκάλισμα, κατά το όποιο γίνεται και ελαφρό παράχωμα. Ύστερα από 2 - 3 εβδομάδες ακολουθεί δεύτερο σκάλισμα και παράχωμα συνήθως, δύο σκαλίσματα είναι αρκετά, άλλως δίνεται και τρίτο, εάν είναι ανάγκη.
Το φασόλι ευδοκιμεί σε θερμές περιόδους και δεν αντέχει στον παγετό. Οι θερμοκρασίες κάτω από 15 βαθμούς Κελσίου και πάνω από 30 βαθμούς Κελσίου είναι βλαβερές για το φυτό.
Ο συνδυασμός υψηλής θερμοκρασίας και χαμηλής σχετικής υγρασίας αέρα προκαλεί ανθόρροια (πτώση των ανθών), ενώ πολύ υψηλές θερμοκρασίες, ιδιαίτερα σε συνδυασμό με έλλειψη υγρασίας στο έδαφος, μπορεί να προκαλέσουν ατελή γονιμοποίηση με αποτέλεσμα φτωχή ανάπτυξη των σπόρων και παραμορφωμένους λοβούς.
Οι χαμηλές θερμοκρασίες κατά την περίοδο ωρίμανση των λοβών, μπορεί να εμποδίσουν την κανονική ανάπτυξη των σπόρων, με αποτέλεσμα κενούς λοβούς ακατάλληλους για βιομηχανική επεξεργασία.
Μεγάλη σχετική υγρασία και βροχερός καιρός μπορεί να προκαλέσουν ανθόρροια.
Ως προς το έδαφος, τα φασόλια ευδοκιμούν σε όλα τα χώματα εκτός από τα πολύ σφικτά και υγρά υπερβολικά ασβεστούχα. Κυρίως, όμως αρέσκονται και δίδουν καλή παραγωγή σε ποσότητα και ποιότητα στα εδάφη μέσης συστάσεως και σχετικώς δροσερά, αλλά απαραιτήτως στραγγερά και γόνιμα. Ως φυτά ψυχανθή, έχουν την ιδιότητα να χρησιμοποιούν το άζωτο της ατμόσφαιρας και επομένως δεν έχουν ανάγκη από κοπριά, ιδίως όταν διαδέχονται άλλες καλλιέργειες που έχουν λιπανθεί. Παρά ταύτα όμως, στα φτωχά χώματα το κόπρισμα, πρέπει να θεωρείτε αναγκαίο, κυρίως, για την υποβοήθηση και την ενδυνάμωση της βλαστήσεως, στην αρχήν.
Τα φυτά των αναρριχόμενων ποικιλιών υποστυλώνονται συνήθως με καλάμια ή λεπτούς ξύλινους πασσάλους.
Πολλαπλασιασμός και Φύτευση
Το φασόλι πολλαπλασιάζεται με κατευθείαν σπορά στον αγρό.
Η σπορά γίνεται την άνοιξη αφού περάσει ο κίνδυνος παγετού. Για να εξασφαλισθεί πρώτη ύλη για τη βιομηχανία αλλά και προϊόν για την αγορά νωπής κατανάλωσης για μεγάλη χρονική περίοδο, γίνονται διαδοχικές σπορές αρχίζοντας νωρίς την άνοιξη και τελειώνοντας με σπορά 50-60 ημέρες πριν από τον πρώτο παγετό του φθινοπώρου. Για γρήγορο φύτρωμα του σπόρου απαιτείται να έχει προηγηθεί καλή κατεργασία του εδάφους (σε βάθος 15-20 cm) και να υπάρχει επαρκώς υγρασία για γρήγορη ενυδάτωση του σπόρου.
Μετά τη βλάστηση, όταν τα φυτά αποκτήσουν 4 -5 φύλλα και πριν ανθίσουν, πρέπει να δίδεται το πρώτο σκάλισμα, κατά το όποιο γίνεται και ελαφρό παράχωμα. Ύστερα από 2 - 3 εβδομάδες ακολουθεί δεύτερο σκάλισμα και παράχωμα συνήθως, δύο σκαλίσματα είναι αρκετά, άλλως δίνεται και τρίτο, εάν είναι ανάγκη.
Συγκομιδή
Βασικά κριτήρια ωρίμανσης για συγκομιδή του είναι το μέγεθος του λοβού και ο βαθμός ανάπτυξης των σπόρων. Η συγκομιδή γίνεται πριν οι λοβοί φθάσουν τη φυσιολογική ωριμότητα και όταν οι σπόροι έχουν αναπτυχθεί μερικώς. Σε αυτό το στάδιο, οι λοβοί έχουν πάρει χρώμα υποκίτρινο. Η σάρκα του λοβού πρέπει να είναι τραγανή, με λίγες ίνες (κλωστές στα σημεία σύνδεσης των καρποφύλλων) και η επιφάνειά του λεία, χωρίς εμφανείς διογκώσεις από τους αναπτυσσόμενους σπόρους. Η συγκομιδή πρέπει να γίνεται έγκαιρα, γιατί οι λοβοί υπερωριμάζουν γρήγορα, οπότε αρχίζει η σκλήρυνση των ιστών και η υπερβολική αύξηση των σπόρων.
Τα ξηρά φασόλια συγκομίζονται όταν οι λοβοί ωριμάσουν πλήρως και ξεραθούν επαρκώς.
Από τον Σεπτέμβριο και όταν πια ο λοβός της φασολιάς έχει χάσει το πράσινο χρώμα του και έχει αρχίσει να ξεραίνεται, κόβεται ο βλαστός του φυτού από το ύψος που βγαίνει από το χώμα. Εκεί θα αφεθούν οι φασολιές ώστε να ξεραθεί ο καρπός τους και στη συνέχεια να μαζευτεί.
Εχθροί και Ασθένειες
-Φουζαρίωση λαιμού Fusarium solani f.sp phaseoli (φασόλι). Προκαλούν καστανή σήψη του λαιμού και κιτρίνισμα των φύλλων.
-Ανθράκωση Colletotrichum lindemouthianum (φασόλι). Στα νεαρά φυτά (από μολυσμένο σπόρο) εμφανίζονται μελανές πληγές στις κοτυληδόνες και στο βλαστό. Στα μεγαλύτερα φυτά, οι πληγές σχηματίζουν βαθιές κηλίδες 8-10 cm στο βλαστό και στα φύλλα και μικρότερες (μέχρι 1cm) στους λοβούς.
-Mακροφομίνα Macrophosina phaseoli (φασόλι). Εμφανίζεται κυρίως σε υγρά, συνεκτικά εδάφη. Τα φυτάρια από μολυσμένο σπόρο παρουσιάζουν μαύρη, ακανόνιστη πληγή κάτω από τα δύο φύλλα, που γρήγορα προχωρεί προς τα πάνω (μαύρισμα κορυφής) και ξεραίνει το φυτό. Στα ώριμα φυτά, ο βλαστός ξεραίνεται και πάνω του εμφανίζονται μικρά μαύρα σκληρώτια (μέσο μετάδοσης της αρρώστιας στα άλλα φυτά).
-Περονόσπορος Phytophthora phaseoli. Δημιουργεί κίτρινο-καστανές κηλίδες στα φύλλα που στην αντίστοιχη κάτω επιφάνεια έχουν λευκωπό χνούδι.
-Ριζοκτονίαση Rhizoktonia solani. Προσβάλλει τα φυτά στο λαιμό προκαλώντας βαθιά πληγή, αρχικά κόκκινη και μετά μαύρη. Τα νεαρά φυτά καταστρέφονται και τα μεγαλύτερα μένουν καχεκτικά.
-Σκληρωτινίαση Sclerotinia sclerotiorum. Εκδηλώνεται με υγρή σήψη στο λαιμό του φυτού και ξήρανση. Επεκτείνεται στους βλαστούς, φύλλα και λοβούς. Πάνω στα προσβεβλημένα μέρη αναπτύσσεται λευκό μυκήλιο και μέσα σχηματίζονται μικρά, ακανόνιστα, μαύρα σκληρώτια.
-Σκωρίαση Uromyces appendiculatus (φασόλι). Προσβάλλονται κυρίως τα φύλλα (κάτω επιφάνεια) και σπανιότερα οι λοβοί. Αρχικά σχηματίζονται μικρές φλύκταινες λευκοπράσινες, που αργότερα ανοίγουν και βγαίνουν σε σωρούς τα ουρεδοσπόρια σε χρώμα σκουριάς. Τέλος, οι κηλίδες γίνονται σχεδόν μαύρες από τα τελευτοσπόρια, τα φύλλα ξεραίνονται και πέφτουν πρόωρα.
-Ωίδια Erysiphae polygoni, Erysiphae pisi. Προκαλεί στα υπέργεια μέρη του φυτού (κυρίως στα φύλλα) ακανόνιστες καστανοκόκκινες κηλίδες, που καλύπτονται από λευκό μηκήλιο. Σε μεγάλη προσβολή, τα φύλλα παραμορφώνονται και πέφτουν.
-Βακτηριώσεις Xanthomonas phaseoli και Pseudomonas phaseolicola (φασόλι). Στο φασόλι προκαλούν στο φύλλο ελαιώδεις κηλίδες, που περιβάλλονται από χλωρωτική ζώνη και αυξανόμενες μπορεί να καλύψουν όλο το έλασμα. Τελικά ξεραίνονται και παίρνουν καστανό χρώμα.
-Ιώσεις BCMV κοινό μωσαϊκό του φασολιού, BYMV κίτρινο μωσαϊκό του φασολιού PMV κοινό μωσαϊκό μπιζελιού
Τις περισσότερες φορές, τα συμπτώματα των τριών ιώσεων συνυπάρχουν. Το κοινό μωσαϊκό προκαλεί στα φύλλα εναλλασσόμενο χρωματισμό πράσινου και κίτρινου, παραμόρφωση (η περιφέρεια του ελάσματος στραμμένη προς τα κάτω) και νανισμό του φυτού, με αποτέλεσμα μείωση της απόδοσης μέχρι ακαρπίας. Το κίτρινο μωσαϊκό εκδηλώνεται με πολλές κοκκινοκαστανές κηλίδες στα παλιά φύλλα και κίτρινα στίγματα ή αποχρωματισμένες ζώνες στα νέα φύλλα.
Ο ιός του κοινού μωσαϊκού του μπιζελιού προκαλεί ανοιχτό χρωματισμό των νευρώσεων των φύλλων και κίτρινο μωσαϊκό.
-Έντομα εδάφους: ο κρεμμυδοφάγος Gryllotalpa vulgaris, οι αγρότιδες Agrotis spp και οι σιδηροσκώληκες Elateridae. Κατατρώγουν τα υπόγεια μέρη και μερικώς το στέλεχος και τα κατώτερα φύλλα.
-Αφίδες Αphis fabae (μαύρη), Acythosiphum pisum (πράσινη). Σοβαρότερη είναι η προσβολή του αρακά. Απομυζούν τους χυμούς από φύλλα (συρρικνώνονται και συστρέφονται), νεαρούς βλαστούς (γίνονται καχεκτικοί) και λοβούς (όταν δε γίνει έγκαιρη καταπολέμηση και η προσβολή επεκταθεί), εξασθενώντας το φυτό και μειώνοντας την παραγωγή.
-Σκωρίαση Uromyces appendiculatus (φασόλι). Προσβάλλονται κυρίως τα φύλλα (κάτω επιφάνεια) και σπανιότερα οι λοβοί. Αρχικά σχηματίζονται μικρές φλύκταινες λευκοπράσινες, που αργότερα ανοίγουν και βγαίνουν σε σωρούς τα ουρεδοσπόρια σε χρώμα σκουριάς. Τέλος, οι κηλίδες γίνονται σχεδόν μαύρες από τα τελευτοσπόρια, τα φύλλα ξεραίνονται και πέφτουν πρόωρα.
-Ωίδια Erysiphae polygoni, Erysiphae pisi. Προκαλεί στα υπέργεια μέρη του φυτού (κυρίως στα φύλλα) ακανόνιστες καστανοκόκκινες κηλίδες, που καλύπτονται από λευκό μηκήλιο. Σε μεγάλη προσβολή, τα φύλλα παραμορφώνονται και πέφτουν.
-Βακτηριώσεις Xanthomonas phaseoli και Pseudomonas phaseolicola (φασόλι). Στο φασόλι προκαλούν στο φύλλο ελαιώδεις κηλίδες, που περιβάλλονται από χλωρωτική ζώνη και αυξανόμενες μπορεί να καλύψουν όλο το έλασμα. Τελικά ξεραίνονται και παίρνουν καστανό χρώμα.
-Ιώσεις BCMV κοινό μωσαϊκό του φασολιού, BYMV κίτρινο μωσαϊκό του φασολιού PMV κοινό μωσαϊκό μπιζελιού
Τις περισσότερες φορές, τα συμπτώματα των τριών ιώσεων συνυπάρχουν. Το κοινό μωσαϊκό προκαλεί στα φύλλα εναλλασσόμενο χρωματισμό πράσινου και κίτρινου, παραμόρφωση (η περιφέρεια του ελάσματος στραμμένη προς τα κάτω) και νανισμό του φυτού, με αποτέλεσμα μείωση της απόδοσης μέχρι ακαρπίας. Το κίτρινο μωσαϊκό εκδηλώνεται με πολλές κοκκινοκαστανές κηλίδες στα παλιά φύλλα και κίτρινα στίγματα ή αποχρωματισμένες ζώνες στα νέα φύλλα.
Ο ιός του κοινού μωσαϊκού του μπιζελιού προκαλεί ανοιχτό χρωματισμό των νευρώσεων των φύλλων και κίτρινο μωσαϊκό.
-Έντομα εδάφους: ο κρεμμυδοφάγος Gryllotalpa vulgaris, οι αγρότιδες Agrotis spp και οι σιδηροσκώληκες Elateridae. Κατατρώγουν τα υπόγεια μέρη και μερικώς το στέλεχος και τα κατώτερα φύλλα.
-Αφίδες Αphis fabae (μαύρη), Acythosiphum pisum (πράσινη). Σοβαρότερη είναι η προσβολή του αρακά. Απομυζούν τους χυμούς από φύλλα (συρρικνώνονται και συστρέφονται), νεαρούς βλαστούς (γίνονται καχεκτικοί) και λοβούς (όταν δε γίνει έγκαιρη καταπολέμηση και η προσβολή επεκταθεί), εξασθενώντας το φυτό και μειώνοντας την παραγωγή.
Επιπλέον είναι φορείς ιώσεων.
-Βρούχος Acanthoscelides obtectus (σε καλλιέργεια για ξερό φασόλι). Το έντομο ωοτοκεί πάνω στους λοβούς και οι προνύμφες εισχωρούν στους σπόρους. Οι ζημιές συνεχίζονται και στην αποθήκη, γιατί ο βρούχος αυτός έχει 4-7 γενιές το χρόνο.
-Τετράνυχοι Tetranychus spp.(φασόλι). Συνήθως βρίσκονται άφθονοι στην κάτω επιφάνεια των φύλλων, που τα απομυζούν και τα ξεραίνουν. Διακρίνονται από τον ιστό που σχηματίζουν.
-Κάμπιες των λοβών. Οι κάμπιες των λεπιδόπτερων αυτών τρώγουν τους ανώριμους σπόρους μέσα στους λοβούς.
Θρεπτική αξία
Τα φασόλια καταλαμβάνουν σπουδαίο μέρος στην καθημερινή διατροφή του ανθρώπου και αποτελούν ένα είδος, κατ’ εξοχήν θρεπτικό και υγιεινό. Χρησιμοποιούνται ως λαχανικά ή εντελώς ξερά καθώς και σαν όσπρια.
Τα Πράσινα φασολάκια, έχουν λίγες θερμίδες (μόνο 44 Kcal σε ένα ολόκληρο φλιτζάνι) και είναι φορτωμένα με θρεπτικά συστατικά. Ειδικότερα η περιεκτικότητα των χλωρών φασολιών σε νερό είναι 90% και επιπλέον έχουν βιταμίνες Α, Β και C.
-Βρούχος Acanthoscelides obtectus (σε καλλιέργεια για ξερό φασόλι). Το έντομο ωοτοκεί πάνω στους λοβούς και οι προνύμφες εισχωρούν στους σπόρους. Οι ζημιές συνεχίζονται και στην αποθήκη, γιατί ο βρούχος αυτός έχει 4-7 γενιές το χρόνο.
-Τετράνυχοι Tetranychus spp.(φασόλι). Συνήθως βρίσκονται άφθονοι στην κάτω επιφάνεια των φύλλων, που τα απομυζούν και τα ξεραίνουν. Διακρίνονται από τον ιστό που σχηματίζουν.
-Κάμπιες των λοβών. Οι κάμπιες των λεπιδόπτερων αυτών τρώγουν τους ανώριμους σπόρους μέσα στους λοβούς.
Θρεπτική αξία
Τα φασόλια καταλαμβάνουν σπουδαίο μέρος στην καθημερινή διατροφή του ανθρώπου και αποτελούν ένα είδος, κατ’ εξοχήν θρεπτικό και υγιεινό. Χρησιμοποιούνται ως λαχανικά ή εντελώς ξερά καθώς και σαν όσπρια.
Τα Πράσινα φασολάκια, έχουν λίγες θερμίδες (μόνο 44 Kcal σε ένα ολόκληρο φλιτζάνι) και είναι φορτωμένα με θρεπτικά συστατικά. Ειδικότερα η περιεκτικότητα των χλωρών φασολιών σε νερό είναι 90% και επιπλέον έχουν βιταμίνες Α, Β και C.
Τα πράσινα φασολάκια αποτελούν εξαιρετική πηγή βιταμίνης Κ, βιταμίνης C, διαιτητικών ινών και μαγγανίου, πολύ καλή πηγή φυλλικού οξέος και σιδήρου και καλή πηγή βιταμινών του συμπλέγματος (Β1, Β2, Β3, Β6), βιταμίνης Α και των ανόργανων συστατικών μαγνήσιο, ασβέστιο και φώσφορο. Περιέχουν επίσης, τα καροενοειδή β – καροτένιο, λουτεΐνη και ζεαξανθίνη.
Αποτελούν πλούσια πηγή βιταμίνης Κ, η οποία είναι αναγκαία για να διατηρηθεί η κατάλληλη πυκνότητα των οστών και η πήξη του αίματος. Διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο και στην σωστή ανάπτυξη του εμβρύου. Ελλείψεις της βιταμίνης Κ έχουν συνδεθεί με τη βαριά εμμηνορροϊκή αιμορραγία, γαστρεντερική αιμορραγία, αιματουρία (αίμα στα ούρα), ρινορραγίες, αιμορραγία του οφθαλμού, αναιμία, αιμορραγία ούλων, παρατεταμένο χρόνο πήξης, αιματώματα, αιμορραγία, εύκολοι μώλωπες, πορφύρα, οστεοπενία, οστεοπόρωση, κατάγματα, υπερασβεστιουρία, και ασβεστοποίηση των μαλακών ιστών, ιδιαίτερα στις καρδιακές βαλβίδες.
Για αυτό, ειδικά τα άτομα με αυξημένο κίνδυνο για οστεοπόρωση, όπως οιμετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες και οι ηλικιωμένοι, μπορεί να επωφεληθούν συμπεριλαμβάνοντας τα φασολάκια στη διατροφή τους.
Τα πράσινα φασολάκια όμως, είναι ένα από τα λίγα τρόφιμα που περιέχουν μετρήσιμη ποσότητα οξαλικών αλάτων, φυσικές ουσίες που βρέθηκαν στα φυτά, τα ζώα και τον άνθρωπο. Τα οξαλικά άλατα μπορούν, σπανίως, να προκαλέσουν προβλήματα υγείας. Για το λόγο αυτό, τα άτομα με ήδη υπάρχοντα προβλήματα στα νεφρά ή στη χοληδόχο κύστη, ας αποφεύγουν την κατανάλωση πράσινων φασολιών. Τα Οξαλικά άλατα μπορεί επίσης να παρεμβαίνουν στην απορρόφηση του ασβεστίου από τον οργανισμό. Για το λόγο αυτό, τα άτομα που επιχειρούν να αυξήσουν το ασβέστιο, ας αποφύγουν τα πράσινα φασολάκια ή αν παίρνουν συμπληρώματα ασβεστίου, ας τρώνε πράσινα φασολάκια 2 – 3 ώρες πριν ή μετά τη λήψη των συμπληρωμάτων αυτών.
Τα φασολάκια θα πρέπει να φυλάσσονται σε δροσερό μέρος και να προστατεύονται από τις απώλειες υγρασίας. Πλένοντας τα φασολάκια πριν τα φυλάξετε, ενισχύει την υγρασία τους και βοηθά να παραμείνουν φρέσκα. Θερμοκρασίες κάτω των 4° C μπορεί να τα καταστρέψουν.
Πηγή:gardenmagazine.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου