Χωμα - Γενικα χαρακτηριστικα και ιδιοτητες

Το χώμα αποτελείται από 4 κατηγορίες συστατικών:

- Ανόργανα (ή Μεταλλικά) στοιχεία
- Οργανικά στοιχεία
- Νερό
- Αέρα

Οι ιδανικές αναλογίες τους για την καλή ανάπτυξη των φυτών είναι κατά προσέγγιση: 45% - 5% - 25% - 25% αντίστοιχα.

Ανοργανα Στοιχεια
Υπάρχουν στο έδαφος με τη μορφή αργίλου (μικρού μεγέθους κόκκοι), λάσπης (μέσου μεγέθους κόκκοι) και άμμου (μεγάλου μεγέθους κόκκοι). Η σχετική αναλογία των τριών αυτών συστατικών, καθορίζει την υφή του εδάφους, η οποία σχετίζεται με την ικανότητα κατακράτησης νερού, τον αερισμό και την περιεκτικότητα του εδάφους σε θρεπτικά συστατικά. Οι βασικές κατηγορίες εδάφους με βάση την υφή τους, είναι οι παρακάτω:

Αργιλώδες ή Κοκκινόχωμα (Clay)
- Έχει χαμηλή αποστράγγιση και συνεπώς υψηλή κατακράτηση νερού.
- Βρεγμένο έχει κολλώδη υφή, ενώ όταν στεγνώνει έχει την τάση να γίνεται πολύ συμπαγές, με αποτέλεσμα να είναι δύσκολη η καλλιέργεια του, αλλά και η ανάπτυξη των ριζών των φυτών.
- Έχει υψηλή περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά.
- Έχει την τάση να είναι περισσότερο αλκαλικό από τους υπόλοιπους τύπους εδάφους.

Αμμώδες (Sandy)
- Έχει πάρα πολύ καλή αποστράγγιση, με αποτέλεσμα να στεγνώνει πολύ γρήγορα και απότομα.
- Η υψηλή του διαπερατότητα έχει ως αποτέλεσμα την γρήγορη απομάκρυσνη των θρεπτικών συστατικών. Για το λόγο αυτό, είναι απαραίτητη η συχνή λίπανση.
- Έχει μαλακή υφή και χαλαρή, κοκκώδη σύσταση, με αποτέλεσμα να κατακερματίζεται εύκολα.

Ιλυώδες ή Λασπώδες (Silty)
- Έχει καλή αποστράγγιση, με παράλληλη διατήρηση ικανοποιητικής συνήθως εδαφικής υγρασίας.
- Έχει μαλακή υφή και κοκκώδη σύσταση, πιο λεπτή από αυτή του αμμώδους. Με λάθος χειρισμούς, μπορεί να γίνει αρκετά συμπαγές, αν και όχι στον ίδιο βαθμό με το αργιλώδες.
- Έχει υψηλή περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά.

Πηλώδες (Loam)
- Σύσταση: 8-27% Άργιλος, 28-50% Λάσπη, <52% Άμμος
- Θεωρείται ο ιδανικός τύπος εδάφους.
- Συνδυάζει καλή αποστράγγιση, με παράλληλη πολύ καλή κατακράτηση νερού.
- Έχει καλή υφή και είναι εύκολο στον χειρισμό.
- Έχει υψηλή περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά.

Οργανικα Στοιχεια
Πρόκειται για υπολείμματα φυτικής, ζωΐκής ή μικροβιακής προέλευσης, τόσο στην πρωτογενή τους μορφή (μη-χουμικά), όσο και σε διάφορα στάδια αποσύνθεσης (χουμικά). Συχνά ο όρος "χούμος" χρησιμοποιείται λανθασμένα ως συνώνυμο της συνολικής οργανικής ύλης του χώματος. Στην πραγματικότητα είναι η τελική σταθερή μορφή πλήρους αποσύνθεσης της.

Τα οργανικά στοιχεία:
- Αυξάνουν τη συνοχή του εδάφους.
- Αποτρέπουν τη συμπίεση (πέτρωμα) του εδάφους.
- Αυξάνουν την κατακράτηση νερού και την αεροδιαπερατότητα.
- Συμμετέχουν στη ρύθμιση του pH και της αλατότητας του εδάφους.
- Εξασφαλίζουν θρεπτικά συστατικά απαραίτητα για την ανάπτυξη των φυτών αλλά και των μικροοργανισμών του εδάφους
- Συνδέονται με βαρέα μέταλλα και φυτοφάρμακα.

Οργανικά ή τυρφώδη εδάφη (Organic / Peaty): απαντώνται σε έλη, λίμνες κλπ, όπου οι συνθήκες δεν επιτρέπουν την γρήγορη αποσύνθεση της οργανικής ύλης, με αποτέλεσμα τη συσσώρευση της σε ποσοστά μεγαλύτερα του συνήθους (μέχρι και 100%) με τη μορφή τύρφης:

- Η ξανθιά τύρφη (peat) βρίσκεται σε στάδιο μερικής αποσύνθεσης. Είναι ινώδης / πορώδης, γεγονός που εξασφαλίζει καλή αεροδιαπερατότητα και καλή κατακράτηση νερού. Έχει όξινο pH και σχετικά χαμηλή περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά.

- Η μαύρη τύρφη (muck) βρίσκεται σε πιό προχωρημένο στάδιο αποσύνθεσης και έχει πιό σκούρο χρώμα από την ξανθιά. Έχει μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά, αλλά η πιο λεπτή υφή της έχει ως αποτέλεσμα την αυξημένη κατακράτηση νερού και την ελαττωμένη αεροδιαπερατότητα της.


Πηγές:
SoilWeb200
Department of Primary Industries, Parks, Water and Environment
University of Florida
USDA Natural Resources Conservation Service