ΤΑ ΦΥΤΑ

Οι ζωντανοί οργανισμοί

Τα διάφορα σώματα που υπάρχουν γύρω μας και αποτελούν τη φύση διακρίνονται σε έμβια (ζωντανοί οργανισμοί) και άβια σώματα. Η ανάπτυξη, η αναπαραγωγή, η προσαρμογή στο περιβάλλον και η επικοινωνία μ' αυτό, αποτελούν τα κύρια χαρακτηριστικά των ζωντανών οργανισμών που τους κάνουν να διαφέρουν από τα άβια σώματα.

Μέχρι σήμερα έχουν περιγραφεί περισσότερα από 1.500.000 είδη ζωντανών οργανισμών. Οι οργανισμοί αυτοί ταξινομούνται με βάση τη μορφή των κυττάρων τους σε πέντε ομάδες (βασίλεια) που είναι:

Κάθε φυτό αποτελείται από τη ρίζα, το βλαστό, τα φύλλα, το άνθος και τον καρπό (σπέρμα).

• τα μονήρη	Περιλαμβάνει τους ιούς και εκείνους τους μονοκύτ­ταρους οργανισμούς στους οποίους δεν υπάρχει σχηματισμένος πυρήνας στο κύτταρο τους (προ-καρυωτικοί οργανισμοί).
• τα πρώτιστα	Περιλαμβάνει τους μονοκύτταρους οργανισμούς που έχουν ευδιάκριτο πυρήνα στο κύτταρο τους. Στο βασίλειο αυτό ανήκουν τα πρωτόζωα, τα πρωτόφυτα και μερικά από τα φύκη.
• οι μύκητες	Περιλαμβάνει πολυκύτταρους οργανισμούς που έχουν πολλούς πυρήνες στο κύτταρο τους (πλασμώδια).
• τα φυτά	Περιλαμβάνει τους πολυκύτταρους οργανισμούς που έχουν χλωροφύλλη και άλλες χρωστικές ουσίες. Τα κύτταρα τους έχουν κυτταρικό τοίχωμα.
• τα ζώα	Περιλαμβάνει τους πολυκύτταρους οργανισμούς που τα κύτταρα τους δεν έχουν κυτταρικό τοίχωμα και χλωροφύλλη.

Η ρίζα του φυτού

Γενικά χαρακτηριστικά

Η ρίζα των φυτών είναι συνήθως υπόγεια και αποτελεί το όργανο με το οποίο το φυτό στηρίζεται και παίρνει από το έδαφος τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται για την ανάπτυξη του. Δεν έχει φύλλα ούτε αναπαραγωγικά όργανα. Οι ρίζες ανάλογα με τη σύσταση τους χωρίζονται σε ποώδεις (πρόκειται για τρυφερές ρίζες, π.χ. η φασολιά), σε σαρκώδεις (ραπανάκι) και σε ξυλώδεις (δέντρα). Ανάλογα με τη θέση τους χωρίζονται σε υπόγειες και υπέργειες (εναέριες, αναρριχώμενες). Ως προς τη μορφή τους μπορούν να χωριστούν σε πασσαλώδεις (καρότο), σε κονδυλώδεις (παντζάρι), σε θυσανώδεις (κεμμύδι) και διακλαδιζόμενες (χαμομήλι).

Η μορφολογία και η φυσιολογία της ρίζας

Παρατηρώντας, για παράδειγμα, τη ρίζα μιας φασολιάς μπορούμε να διακρίνουμε την κεντρική ρίζα που είναι προέκταση του βλαστού και τα παράρριζα, τα οποία είναι διακλαδώσεις της κεντρικής ρίζας. Με τη βοήθεια του μεγεθυντικού φακού μπορούμε να παρατηρήσουμε στο άκρο της κεντρικής ρίζας και των παράρριζων την καλύπτρα. Πρόκειται για σκληρές κωνικές απολήξεις των ριζών που τις βοηθούν να εισχωρούν στο χώμα χωρίς να καταστρέφονται. Πάνω από την καλύπτρα και σε ορισμένη ζώνη σχηματίζονται λεπτά και επιμήκη κύτταρα, τα ριζικά ή απορροφητικά τριχίδια, από τα οποία γίνεται η πρόσληψη του νερού και των ουσιών οπό το χώμα. Η ρίζα αναπτύσσεται και κατευθύνεται πάντοτε προς τα κάτω, προς τη γη (θετικός γεωτροπισμός). Οι λειτουργίες που επιτελεί η ρίζα είναι η πρόσληψη νερού και ουσιών από το χώμα, η στήριξη του φυτού, η αποθήκευση θρεπτικών συστατικών και η αναπνοή.

Ο βλαστός του φυτού

Γενικά χαρακτηριστικά

Ο βλαστός είναι το μέρος του φυτού που βρίσκεται συνήθως έξω από το χώμα και είναι συνέχεια της ρίζας. Σ' αυτόν αναπτύσσονται τα φύλλα, τα άνθη και οι καρποί του φυτού. Ανάλογα με τη σύσταση οι βλαστοί διακρίνονται σε ξυλώδεις (δέντρα), ποώδεις (φασολιά) σε κάλαμους(κοίλοι βλαστοί) και σε κληματώδεις (ξυλώδεις βλαστοί ττου περιελίσσονται). Ως προς τη θέση τους διακρίνονται σε υπέργειους(τριανταφυλλιά) και σε υπόγειους (πατάτα). Η μορφή του φυτού καθορίζεται κυρίως από το βλαστό του. Έτσι τα φυτά ανάλογα με τη μορφή τους διακρίνονται σε:

• δέντρα	τα φυτά που έχουν κορμό ο οποίος διακλαδίζεται σε ορισμένο ύψος από το έδαφος (έλατο, αμυγδαλιά)
• θάμνους	τα φυτά που δεν έχουν κορμό και η διακλάδωση ξεκινά από το έδαφος (τριανταφυλλιά)
• ημίθαμνους	οι θάμνοι που τα υπέργεια μέρη τους ξεραίνονται κάθε χρόνο(φασκομηλιά)
• πόες	τα φυτά που έχουν τρυφερό βλαστό (φασολιά,-ντοματιά)
• φρύγανα	οι μικροί ξηροφυτικοί θάμνοι(θυμάρι)

Η μορφολογία και η φυσιολογία του βλαστού
 

Σε κάθε βλαστό διακρίνουμε τα γόνατα που είναι τα διογκωμένα μέρη του βλαστού, από τα οποία αναπτύσσονται τα φύλλα. Το διάστημα μεταξύ δυο γονάτων ονομάζεται μεσογονάτιο διάστημα. Στη γωνία (μασχάλη) που σχηματίζεται από το φύλλο και το βλαστό υπάρχει ο μασχαλιαίος οφθαλμός. Στο ακραίο μέρος κάθε βλαστού υπάρχει ένας οφθαλμός που ονομάζεται ακραίος. Ο βλαστός παρουσιάζει αρνητικό γεωτροπισμό ακολουθώντας την αντίθετη κατεύθυνση ανάπτυξης από τη ρίζα. Κατευθύνεται, επίσης προς το φως και γι αυτό λέμε ότι παρουσιάζει θετικό φωτοτροπισμό. Οι λειτουργίες του βλαστού είναι η στήριξη, η μεταφορά των θρεπτικών ουσιών, η αποθήκευση θρεπτικών ουσιών και η αναπνοή.

Οι βασικές λειτουργίες του φυτού

Η φωτοσύνθεση

Τα φυτά έχουν την ικανότητα να μετατρέπουν απλές ανόργανες ενώσεις (νερό, διοξείδιο του άνθρακα) σε οργανικές ενώσεις με τη βοήθεια της φωτεινής ενέργειας του ήλιου. Έτσι ή ενέργεια αυτή δεσμεύεται με τη μορφή της χημικής ενέργειας στις οργανικές ενώσεις που σχηματίζονται. Η παραπάνω λειτουργία ονομάζεται φωτοσύνθεση.
Ο ατμοσφαιρικός αέρας εισέρχεται από τα στόματα των φύλλων και το διοξείδιο του άνθρακα που περιέχει διαλύεται στο νερό το οποίο έφτασε στα φύλλα από τη ρίζα. Η χλωροφύλλη (χρωστική ουσία που υπάρχει στα πράσινα μέρη του φυτού) δεσμεύει ένα μέρος από τη φωτεινή ενέργεια του ήλιου. Το νερό με τη βοήθεια της ενέργειας που δεσμεύτηκε διασπάται στα συστατικά του, το υδρογόνο και το οξυγόνο (φωτόλυση). Το υδρογόνο και το διοξείδιο του άνθρακα σχηματίζουν χημικές ενώσεις, τα ζάχαρα. Το οξυγόνο που απομένει από τη φωτόλυση του νερού φεύγει στον αέρα από τα στόματα των φύλλων.

Τα φυτά φωτοσυνθέτουν μόνο με την ύπαρξη φωτός. Ορισμένα φυτά που δεν έχουν χλωροφύλλη φωτοσυνθέτουν με τη βοήθεια άλλων χρωστικών ουσιών.

Η αναπνοή

Η λειτουργία κατά την οποία το φυτό προσλαμβάνει οξυγόνο από τον αέρα και αποβάλλει διοξείδιο του άνθρακα, λέγεται αναπνοή. Η αναπνοή γίνεται σε όλη τη διάρκεια του εικοσιτετραώρου. Την ημέρα η αναπνοή στα φύλλα γίνεται κυρίως από τα στόματα και τη νύχτα περισσότερο από την επιδερμίδα των φύλλων. Στις ρίζες και στο πράσινο μέρος του βλαστού η αναπνοή γίνεται από την επιδερμίδα τους.

Κατά την αναπνοή το οξυγόνο χρησιμοποιείται για τις καύσεις των οργανικών ενώσεων από τις οποίες ελευθερώνεται ενέργεια για τις διάφορες λειτουργίες του φυτού. Το διοξείδιο του άνθρακα, ως προϊόν καύσης αποβάλλεται από τα στόματα των φύλλων και την επιδερμίδα των φύλλων, της ρίζας και του πράσινου βλαστού.

Η διαπνοή
 

Το νερό είναι το κύριο συστατικό των φυτών και επιπλέον το μέσο με το οποίο μεταφέρονται μέσα από τα αγγεία οι διάφορες ουσίες. Αυτές είναι οι ουσίες του εδάφους που διαλύονται στο νερό κι έτσι μπορεί να τις απορροφήσει το φυτό με τις ρίζες του, καθώς και οι θρεπτικές ουσίες που σχηματίζονται στα φύλλα με τη φωτοσύνθεση και διαλύονται και αυτές στο νερό σχηματίζοντας το χυμό που μεταφέρεται με τους ηθμοσωλήνες σε όλο το φυτό για να το θρέψει. Το νερό που περισσεύει εξατμίζεται από τα στόματα των φύλλων και του βλαστού στην ατμόσφαιρα. Η λειτουργία αυτή της αποβολής νερού από τα στόματα του φυτού λέγεται διαπνοή.

Με τη λειτουργία της διαπνοής ανανεώνεται το νερό που έρχεται από το έδαφος κι έτσι απορροφούνται νέες ουσίες ττου χρειάζονται για την ανάπτυξη του φυτού και ρυθμίζεται η θερμοκρασία των φύλλων, από την ψύξη που προκαλείται κατά την εξάτμιση του νερού.

Ο ρυθμός της διαπνοής των φυτών εξαρτάται από :

Περιβαλλοντικούς παράγοντες	Παράγοντες που σχετίζονται με τη μορφολογία του φυτού
• θερμοκρασία της ατμόσφαιρας • υγρασία της ατμόσφαιρας • άνεμοι	• το είδος του φυτού • η επιφάνεια των φύλλων • ο αριθμός των στομάτων ανά τ.εκ. τηςεπιφάνειας του φύλλου Πηγή:http://old.primedu.uoa.gr/