Σε πολλούς ανθρώπους φαίνεται καλή ιδέα να αποκτήσουν την δική τους κατσίκα, ιδίως σε εποχές κρίσης, ώστε να έχουν φρέσκο γαλατάκι και γιατί όχι και φρέσκο κρέας ενίοτε. Στο συγκεκριμένο άρθρο θα σας πω όλα όσα χρειάζεται να ξέρετε, πριν καταλήξετε στην επιλογή σας, από το Α ως το Ω. Επίσης επειδή το παρόν άρθρο γράφεται μετά από προσωπική εμπειρία ετών και σε συνεργασία με ανθρώπους που συντηρούν μεγάλα κοπάδια, θεωρώ ότι θα προσφέρει γνώσεις όχι μόνο στους αρχάριους αλλά και σε όσους είναι ήδη κάτοχοι του συμπαθούς αυτού τετράποδου και ως εκ τούτου ξέρουν κάποια πράγματα. Κάθε σχόλιο και παρατήρηση δεν είναι απλά ευπρόσδεκτη αλλά επιβάλλεται κιόλας ώστε το άρθρο να ανανεώνεται και να ενημερώνεται με νέα στοιχεία.
1) Γιατί κατσίκα και όχι κάτι άλλο π.χ πρόβατο ή γουρούνι; Ποια τα θετικά και ποιά τα αρνητικά της συγκεκριμένης επιλογής;
Πριν επιλέξετε να εκθρέψετε ένα ζώο σαν την κατσίκα πρέπει να το σκεφθείτε καλά, να ενημερωθείτε επαρκώς και μετά να κάνετε την επιλογή σας, διότι μπορεί στον αδαή η ιδέα του δωρεάν φρέσκου κατσικίσιου γάλακτος να φαντάζει ελκυστική μεν αλλά μπορεί να κρύβει και πολλές δυσάρεστες εκπλήξεις δε. Στα θετικά της κατσίκας τα μεγαλύτερα είναι πως μπορεί να αποκτηθεί ευκολότερα και οικονομικότερα από όλα τα υπόλοιπα ζώα και έχει μικρότερες απαιτήσεις σε χώρους και έξοδα τροφής καθώς τρώει σχεδόν τα πάντα από όσα προέρχονται από το φυτικό βασίλειο (ακόμα και δέντρα). Αυτό το τελευταίο όμως είναι και ένα από τα μεγάλα της αρνητικά διότι αν ξεφύγει από την επίβλεψη μας μπορεί να προκαλέσει καταστροφές από όπου και αν περάσει. Αναλυτικότερα λοιπόν:
Θετικά
Η μεγάλη διαφορά της κατσίκας με άλλα ζώα είναι στην ουσία ο χαρακτήρας της όσο και αν ακούγεται αυτό πανάκεια. Είναι ζώο που δεν αποκτά ποτέ «αφεντικό» αλλά μάλλον με τον καιρό μπορείτε να γίνετε φίλοι αν φυσικά έχετε την διάθεση να μπείτε στην διαδικασία που συνεπάγεται αυτή η επιλογή. Εν αντίθεση με το πρόβατο και άλλα ζώα όμως πάντα θα ψάχνει τρόπο να σας την «κάνει» και να πάει προς τα εκεί που έχει βάλει το κατσικίσιο ξεροκέφαλο της. Είναι ζώο περήφανο και ξεροκέφαλο και πολλές φορές ακόμα και όσοι εκτρέφουμε κατσίκες για χρόνια και έχουμε συνηθίσει τα καμώματα τους αγανακτούμε. Ωστόσο αυτό έχει και μια άλλη πλευρά. Όσοι συνηθίσουν και αγαπήσουν την κατσίκα ως ζώο ποτέ δεν την αλλάζουν με κάτι άλλο διότι η ανταμοιβή για της ταλαιπωρίες τους είναι αρκετή ώστε να τους αποζημιώσει.
Σύμφωνα με την μυθολογία τον Δία τον μεγάλωσε μια κατσίκα και αυτό περιέχει μια δόση αλήθειας διότι το μόνο γάλα που είναι τελείως συμβατό με τον ανθρώπινο οργανισμό (εκτός του γαϊδουριού) είναι το κατσικίσιο. Οι Έλληνες από την αρχαιότητα κατανάλωναν κατσικίσιο γάλα και όχι αγελαδινό το οποίο κατηγορείται ως υπεύθυνο για την οστεοπόρωση και άλλες παθήσεις που εμφανίζουν σήμερα όσοι καταναλώνουν αγελαδινό γάλα. Επίσης το κρέας της είναι ανώτερο από του προβάτου και των υπολοίπων μεγάλων ζώων καθώς έχει μικρότερο ποσοστό λίπους και μεγαλύτερη θρεπτική αξία.
Η κατσίκα μπορεί να τραφεί σχετικά εύκολα στις περισσότερες περιοχές της Ελλάδας αλλά και του κόσμου καθώς είναι ζώο που προσαρμόζεται εύκολα και δεν ζητάει πολλά. Μπορεί να τραφεί με οτιδήποτε προέρχεται από τον φυτικό κόσμο εκτός από κάνα δύο εξαιρέσεις της οποίες θα τις πούμε στο κεφάλαιο της τροφής. Εν αντίθεση με το πρόβατο και την αγελάδα που τρώνε κυρίως σιτηρά και χορτάρι η κατσίκα τρώει σιτηρά, χορτάρι, λαχανικά, κλαδιά δέντρων, θάμνους, λουλούδια και γενικά είναι σχετικά εύκολο να βρείτε γύρω σας τροφή για αυτήν. Επίσης τρώει μικρότερη ποσότητα τροφής από την αγελάδα το πρόβατο και το γουρούνι και δεν αρρωσταίνει το ίδιο εύκολα με αυτά. Δεν χρειάζεται πολλές ειδικές φροντίδες και δεν χρειάζεται πολλούς χώρους για να την έχετε. Μια μικρή περίφραξη 20 τ.μ. με ένα μικρό χώρο 3 τ.μ. (κάποιο υπόστεγο ή μια ξύλινη κατασκευή) που να μην βρέχεται της είναι αρκετά αφού της κατσίκας δεν της αρέσει να είναι μέσα και μπαίνει μόνο σε απόλυτη ανάγκη π.χ. όταν βρέχει.
Ένα άλλο θετικό της κατσίκας είναι πως μπορεί κάποιος να την αποκτήσει πιο οικονομικά από τα άλλα ζώα και σε πολλές περιοχές της Ελλάδας μπορεί να την βρει και τελείως δωρεάν. Επίσης δεν είναι σπάνιο να χαρίζει κάποιος μια κατσίκα που δεν μπορεί πια να την έχει γιατί δεν την...αντέχει πια...
Ανακεφαλαιώνοντας λοιπόν η κατσίκα είναι σκληρό και ολιγαρκές ζώο που μπορεί εύκολα να αποκτηθεί, να τραφεί και να επιβιώσει κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες. Τα καταφέρνει το ίδιο καλά στις παραθαλάσσιες περιοχές και στα ζεστά κλήματα όπως και στις ορεινές και τα κρύα. Είναι παραγωγική και το προϊόν που αποδίδει είναι ανώτερο ποιοτικά από προϊόντα άλλων ζώων.
Αρνητικά
Στο χωριό μου λέμε μια παροιμία: «Όταν κάποιος πάρει μια κατσίκα νομίζει ότι την δένει από το πόδι. Στην συνέχεια όμως καταλαβαίνει πως η κατσίκα του έχει δέσει και τα...δύο πόδια!»
Η κατσίκα μπορεί να απαιτεί λιγότερη φροντίδα και τροφή από άλλα ζώα όμως απαιτεί περισσότερη επίβλεψη από σας και μάλιστα 24ωρη! Λόγω του σκληρού και ξεροκέφαλου χαρακτήρα του αυτό το πανούργο τετράποδο πάντα θα ψάχνει τον τρόπο να βγει από εκεί που την έχετε περιορισμένη ώστε να βοσκήσει όπου και ότι γουστάρει αυτή με καταστρεπτικές συνέπειες. Βέβαια αν την έχετε καιρό, μόλις χορτάσει θα ξαναγυρίσει σαν κυρία στο σπιτάκι της αλλά στο πέρασμά της θα έχει μασουλήσει τις τριανταφυλλιές της γειτόνισσας, τον κήπο του άλλου γείτονα, τα ελαιόδεντρα που θα βρει πιο μετά, τις πορτοκαλιές που θα είναι λίγο πιο μετά.....και γενικά το πέρασμά τις θα είναι συμφορά για σάς που θα πρέπει να αποζημιώσετε τις ζημιές που θα κάνει και σε πολλές περιπτώσεις είναι μεγάλες. Μία φορά θυμάμαι που μου ξέφυγε μια κατσίκα και αφού μασούλησε τις γλάστρες με τα λουλούδια της γειτόνισσας ήθελε να φάει και λίγο...σταφυλάκι. Ε ήτανε και καλοκαίρι. Είδε λοιπόν (μασουλώντας ακόμα τις γλάστρες που λέγαμε) λίγο πιο κάτω ένα αμπέλι και το επισκέφθηκε. Το συγκεκριμένο αμπέλι μετά το πέρασμα της «κυρίας» έκανε 2 χρόνια να ξαναβγάλει κάποιο σταφύλι και ευτυχώς που ήταν ιδιοκτησίας κάποιου συγγενικού μου προσώπου αλλιώς θα είχα άσχημα ξεμπερδέματα. Έκτοτε έχω τα μάτια μου....44 !!
Ένα άλλο αρνητικό που έχει η κατσίκα σχετικά με τα άλλα ζώα είναι πως είναι ανυπάκουο ζώο και θέλει χρόνο μέχρι να βρείτε τα κόλπα για να της επιβληθείτε. Δεν ακολουθάει πειθήνια στην βοσκή και αν την έχετε δεμένη με σχοινί πάντα τεντώνεται για να φάει το φιλαράκι ή το κλαδάκι που δεν φτάνει και όχι το φαΐ που είναι μπροστά της. Η κατσίκα πάντα θέλει να φτάσει αυτό που δεν μπορεί. Αν την αφήσετε δεμένη κάπου και μπλεχτεί το σχοινί της μπορεί να ψοφήσει διότι δεν αντέχει την ακινησία και στο άρμεγμα πολλές φορές είναι μια ταλαιπωρία αφού δεν είναι λίγες οι κατσίκες που δεν σε αφήνουν να της αρμέξεις και πρέπει να καταφεύγεις σε ένα σωρό κόλπα προκειμένου να τα καταφέρεις.
Για να μην μακρηγορήσω τα μεγάλα αρνητικά της κατσίκας είναι όσα σχετίζονται με τον σκληρό και δύστροπο χαρακτήρα της και που απαιτούν από σας μεγάλη υπομονή και αντοχή στις ταλαιπωρίες. Όσο λίγα είναι τα υλικά που ζητάει από εσάς το συγκεκριμένο τετράποδο σε σύγκριση με τα υπόλοιπα τόσο πολλά είναι αυτά που ζητάει σε απόθεμα υπομονής και επιμονής καθώς δεν έχετε να κάνετε με ένα πειθήνιο...πρόβατο αλλά με έναν σκληρό Σπαρτιάτη και μάλιστα με...κέρατα! Αν το αποφασίσετε τελικά φορέστε το κράνος σας, οπλιστείτε με θάρρος και ξεκινήστε την περιπέτεια της εκτροφής της, αν όμως δεν σας αρέσουν οι πολλές φασαρίες καλύτερα πάρτε ένα προβατάκι ή φτιάξτε ένα κοτετσάκι να έχετε φρέσκα αυγουλάκια και το κεφάλι σας ήσυχο...
2) Ποιά ράτσα να προτιμήσετε και με ποια κριτήρια.
Όσοι τυχεροί λοιπόν επιμένετε να αποκτήσετε την δική σας κατσικούλα πρέπει να σκεφθείτε τι ράτσα θέλετε να αποκτήσετε και αυτό εξαρτάται καθαρά από τις προσωπικές σας ανάγκες και δυνατότητες, καθώς όλες οι ράτσες έχουν τα πλεονεκτήματα τους και τα μειονεκτήματα τους. Η πρώτη εύκολη σκέψη που έρχεται στον πρωτάρη είναι να πάρει αυτήν που παράγει το περισσότερο γάλα αλλά αυτό είναι λάθος διότι στην κατσίκα δεν έχει τόση σημασία το πόσο γάλα παράγει αλλά το ποιες προϋποθέσεις χρειάζεται να της έχουμε για να το παράξει αυτό.
Υπάρχουν «καλές» θεωρητικά ράτσες από Γαλλία και Ελβετία που μπορούν να παράξουν 4 και 5 λίτρα γάλα ημερησίως «για πλάκα» όμως χρειάζονται απαραιτήτως 2 κιλά καρπό την ημέρα και συμπλήρωμα με τριφύλλι, συχνά θέλουν και συμπλήρωμα ασβεστίου και είναι πολύ ευπαθείς σε κάθε λογής ασθένεια, όπως υπάρχουν κατσίκες από κοπάδια του βουνού που στην καλύτερη κατεβάζουν 1 λίτρο γάλα όμως τρέφονται με λίγα φυλλαράκια από κάποιο δέντρο και δεν αρρωσταίνουν με τίποτα. Έτσι αν το καλοσκευθείτε για να έχετε μια καλή κατσίκα Ελβετίας θα σας κοστίζει τουλάχιστον 3 ευρώ την ημέρα η σίτιση και η φροντίδα της ενώ για να έχετε 10 αγριοκάτσικα δεν θα σας κοστίζει απολύτως τίποτα και θα βγάζετε και περισσότερο γάλα. Εδώ φυσικά όμως έρχονται και άλλοι παράγοντες π.χ. οι χώροι που έχετε διότι άλλο 1 κατσίκα και άλλο 10 και πόσο χρόνο θέλετε να αφιερώνετε κ.τ.λ. και γιαυτό λέω εξ αρχής ότι η επιλογή θέλει σκέψη με βάση της προσωπικές ανάγκες και δυνατότητες του καθένα. Έτσι λοιπόν οι παρακάτω οδηγίες είναι απλά για να βοηθήσουν την δική σας τελική επιλογή με το να ξέρετε κάποια δεδομένα.
Πέραν από τα διάφορα που λέγονται στο διαδίκτυο από τον καθένα προκειμένου να διαφημίσει κάποια ράτσα η αλήθεια είναι πως η παραγωγή ενός ζώου εξαρτάται καθαρά από την διατροφή του και τις συνθήκες που ζει. Η κατσίκες που φαίνονται στις φωτογραφίες είναι αγριοκάτσικα Ικαρίας. Στην Ικαρία τα λένε «ρασκά». Το συγκεκριμένο αγριοκάτσικο είναι σπάνιο καθώς ευδοκιμεί μόνο στην Ικαρία και πρόκειται για άγριο ζώο που δεν ζει με τους ανθρώπους. Είναι ορεσίβιο και μικρόσωμο. Τρώει πολύ λίγο και παράγει πολύ μικρές ποσότητες γάλακτος (κάτω από μισό λίτρο την ημέρα). Αυτά όμως στο φυσικό του περιβάλλον-τα άγρια βουνά της Ικαρίας. Τις πήρα μικρές, τις εξημέρωσα και τις μεγάλωσα με τον δικό μου τρόπο. Σήμερα μου παράγουν 2 λίτρα γάλα η κάθε μία ημερησίως (!) ποσότητα που ούτε εγώ πίστευα ότι θα μου δώσουν ποτέ. Με αγαπάνε και με ακολουθάνε σαν...σκυλιά, δεν αρρωσταίνουν ποτέ τρώνε τα πάντα... το μόνο τους κακό είναι ότι εμπιστεύονται και ακούνε μόνο εμένα αποκλειστικά. Όμως για να τις εξημερώσω έφτυσα αίμα. Τον πρώτο καιρό ιδίως ήταν δύσκολα. Εμένα μου άρεσαν και ασχολήθηκα και στο τέλος είμαστε ευχαριστημένοι όλοι. Κάποιος άλλος θα έλεγε ότι δεν αξίζει τον κόπο...
Κατά κανόνα οι καλές ράτσες κοστίζουν από 300 ευρώ το κεφάλι και πάνω. Είναι πιο υπάκουες και πιο παραγωγικές. Όμως τρώνε πιο πολύ και θέλουν αρκετά συμπληρώματα διατροφής αρκετά φάρμακα και ζεστούς χώρους φύλαξης. Από την άλλη οι πιο συνηθισμένες ράτσες και οι άγριες μπορούν να αποκτηθούν πολύ πιο οικονομικά (μια απλή σπιτική κατσίκα μπορεί να αποκτηθεί και με 100 ευρώ) μέχρι και εντελώς δωρεάν (αν μιλάμε για ζώα από κοπάδια ή αγριοκάτσικα) και είναι πιο ανθεκτικές στο κρύο τις ασθένειες και τις κακουχίες και πολύ πιο ολιγαρκείς στην διατροφή τους όμως παράγουν πιο λίγο και απαιτούν από εσάς πιο πολύ υπομονή...
Η επιλογή δική σας ;)
3)Γιατί να πάρετε μια ενήλικη κατσίκα ή να προτιμήσετε να μεγαλώσετε ένα μικρό κατσικάκι. Τι πρέπει να προσέξετε.
Αυτή η επιλογή ίσως είναι και η δυσκολότερη από όλες. Εγώ πάντα προτιμώ να αγοράζω μικρά κατσικάκια και να τα μεγαλώνω εγώ διότι τα 2 πρώτα χρόνια της ζωής της κατσίκας είναι τα σημαντικότερα όσον αφορά το τι ζώο θα γίνει στην συνέχεια και ως εκ τούτου θέλω να «φτιάξω» το ζώο με τις δικές μου προϋποθέσεις. Αυτό όμως έχει ένα βαρύ τίμημα. Ένα ζώο που θα το πάρεις σήμερα και έχει γεννηθεί φέτος θα πρέπει να περιμένεις 2 χρόνια τουλάχιστον για να δεις κάποια παραγωγή από αυτό και μέχρι τότε θα πρέπει να το ταΐζεις και να το συντηρείς χωρίς να έχεις κάποιο όφελος. Από την άλλη αν το μεγαλώσεις σωστά τότε σίγουρα στο τέλος θα αποζημιωθείς και με το παραπάνω για όσα έχεις δώσει.
Υπάρχει και η επιλογή να πάρεις μια έτοιμη μεγάλη κατσίκα που όμως θα την πληρώσεις 5πλάσια χρήματα από το μικρό κατσικάκι και φυσικά μπορεί να σου παράξει γάλα από την πρώτη κιόλας μέρα.Όμως εκεί δεν θα υπάρχει περιθώριο βελτίωσης. Ότι είναι θα είναι για πάντα..
Στο παρόν κεφάλαιο θα πω κάποια μυστικά σχετικά με την ηλικία του ζώου που θα πρέπει να ξέρετε σίγουρα πριν επιλέξετε την καινούργια σας κατσίκα.
Οι σημαντικοί παράγοντες που σχετίζονται με την ηλικία του ζώου
Ένας χρόνος ζωής για μια κατσίκα αντιστοιχεί περίπου σε 8 χρόνια ανθρώπινης ζωής. Αυτό δεν συνάγεται από το ότι η κατσίκα ζεί περίπου 22 χρόνια αλλά από τους ρυθμούς που αναπτύσσεται ως οργανισμός και που ζευγαρώνει και αναπαράγεται. Όπως όλα τα θηλαστικά έτσι και η κατσίκα μπορεί να ζευγαρώσει και να γεννήσει προτού ενηλικιωθεί όμως αυτό έχει καταστροφικές συνέπειες στην περαιτέρω ανάπτυξη της. Η νεαρή κατσίκα «ζητάει» να ζευγαρώσει από τον πρώτο κιόλας χρόνο της γέννησης της πράγμα που αν συμβεί θα είναι σαν να μένει έγκυος ένα 12χρονο κορίτσι:
Θα γεννήσει μεν αλλά η ανάπτυξη και η μετέπειτα ζωή του θα σημαδευτούν για πάντα.Ποτέ δεν θα κατεβάζει το γάλα που θα κατέβαζε αν είχε ενηλικιωθεί προτού ζευγαρώσει, θα κάνει πιο λίγα κατσικάκια στις γέννες της, δεν θα «ανεβάζει» εύκολα τα σωστά κιλά και τον σωστό σωματότυπο που θα πρέπει να έχει ως ζώο.
Ένας άλλος πολύ σημαντικός παράγοντας για την ανάπτυξη του ζώου σχετικά με την ηλικία του είναι η διατροφή του τους πρώτους 15 μήνες της ζωής του. Το πόσο θήλασε την μάνα του και για πόσους μήνες, το πόσο καρπό έτρωγε ημερησίως και το είδος του καρπού παίζουν τον πιο σημαντικό ρόλο στην μετέπειτα εξέλιξη του ζώου ακριβώς με τον τρόπο που παίζει ρόλο και σε ένα ανθρώπινο μωρό στην ανάπτυξη του ο θηλασμός και οι βρεφικές τροφές. Ένα κατσικάκι που θα θηλάσει π.χ. την μάνα του επί 7 μήνες και θα τρώει καθημερινά άπλετο κριθάρι μόλις κλείσει το πρώτο έτος ζωής του θα έχει αναπτυχθεί τόσο ώστε δεν θα ξεχωρίζει από την μητέρα του σε όγκο και ανάπτυξη και συνεπώς θα έχει άριστες πιθανότητες να γίνει ένα αξιόλογο ζώο που θα κατεβάζει 3 και 4 λίτρα γάλα και θα γεννάει 3 κατσικάκια σε κάθε του γέννα. Αντιθέτως ένα κατσικάκι που ο βοσκός το απέκοψε από την μάνα του μετά από 2-3 μήνες θηλασμού προκειμένου να καρπώνεται ο ίδιος το γάλα και το τάιζε «μια χούφτα» καλαμπόκι την ημέρα στον ένα χρόνο αυτό το κατσικάκι θα είναι λίγο μεγαλύτερο από σκύλο και δεν πρόκειται να γεννήσει ποτέ πάνω από 2 κατσικάκια ούτε να κατεβάσει περισσότερο από 1,5 λίτρο γάλα ότι και αν κάνουμε.
Το πρόβλημα λοιπόν όταν αγοράζουμε ενήλικες κατσίκες είναι ότι δεν ξέρουμε πως αυτές έχουν μεγαλώσει και αν έχουν εκτραφεί με τις ευνοϊκότερες προδιαγραφές ή όχι. Γιαυτό αν τελικά καταλήξουμε να αγοράσουμε κατσίκα ενήλικη πρέπει να σιγουρευτούμε για την ακριβή της ηλικία, για το πόσες γέννες έχει κάνει, για την κατάσταση του οργανισμού της κ.λ.π. ενώ αν επιλέξουμε ένα μικρό κατσικάκι είναι στο χέρι μας να του δώσουμε όση αγάπη μπορούμε και αυτό με την σειρά του όταν μεγαλώσει να μας αποζημιώσει και με το παραπάνω...
4) Πως καταλαβαίνουμε την ηλικία του ζώου και την κατάσταση του οργανισμού του.
Ένας εμπειρικός κανόνας για την ακριβή ηλικία της κατσίκας είναι το πάχος και το μάκρος των κεράτων της καθώς και οι «κόμποι» (εξογκώματα) που έχει σε αυτά. Όταν γεννηθεί ένα κατσικάκι τα κέρατα του είναι ανύπαρκτα πράγμα που όμως αλλάζει πολύ γρήγορα. Στις πρώτες κιόλας εβδομάδες τις ζωής του αρχίζουν να ξεπροβάλλουν τα κέρατα του και μέχρι να κλείσει έναν χρόνο ζωής, αυτά έχουν μεγαλώσει εντυπωσιακά γρήγορα παίρνοντας το τελικό σχήμα και μήκος τους. Από εκεί και πέρα κάθε χρόνο θα μεγαλώνουν κατά 2-3 εκατοστά κάνοντας και έναν «κόμπο» δηλαδή ένα μικρό εξόγκωμα στην λεία γραμμή τους. Το εξόγκωμα αυτό είναι η βάση του κέρατου στο κρανίο, το οποίο κέρατο αφού μεγάλωσε πήρε μαζί του και αυτό το «ψεγάδι». Επίσης κάθε χρόνο ζωής του ζώου τα κέρατα του παχαίνουν κατά μερικά χιλιοστά. Έτσι μια νεαρή κατσίκα ενός έτους έχει λεπτά και ομοιόμορφα κέρατα χωρίς κάποιο εξόγκωμα ενώ μια κατσίκα 7 ετών έχει πιο παχιά κέρατα και πάνω σε αυτά μπορούμε να διακρίνουμε 6 εξογκώματα που έχουν μεταξύ τους απόσταση 2 εκατοστών και σχηματίζουν ένα Λ στην υφή του κέρατου.
Ένας άλλος κανόνας που πρέπει να γνωρίζουμε σχετικά με την ηλικία και την κατάσταση της κατσίκας είναι η όψη συγκεκριμένων σημείων του σώματος της:
-Όταν το ζώο έχει σπασμένα δόντια αυτό σημαίνει πως ζούσε σε φτωχά εδάφη ή-και ο ιδιοκτήτης το σίτιζε με καλαμπόκι το οποίο αν το ζώο το τρώει με βουλιμία (από την πείνα του) σπάει τα δόντια του σταδιακά.
-Επίσης αν η κατσίκα έχει αρχίσει να χάνει δόντια τότε υπάρχει και μεγάλη πιθανότητα να είναι σε μεγάλη ηλικία (άνω των 14 ετών).
-Αν η ουρά της είναι αρκετά παχιά σημαίνει ότι το σώμα της έχει μεγαλύτερο ποσοστό λίπους από το φυσιολογικό πράγμα που σημαίνει πως το ζώο εκτρεφόταν σε αυστηρό περιορισμό ή-και σιτιζόταν με σιτάρι το οποίο παχαίνει αρκετά περισσότερο από τους άλλους καρπούς.
-Η κατσίκα αν δεν μείνει έγκυος δεν κατεβάζει στήθος. Το στήθος και οι θηλές κατεβαίνουν 3 μήνες αφού γονιμοποιηθεί. Αυτός ο κανόνας ισχύει για τα πρώτα δυο χρόνια της ζωής της γιατί μετά υπάρχουν περιπτώσεις κατσικών που κατεβάζουν στήθος και γάλα χωρίς να έχουν ζευγαρώσει και υπεύθυνη για αυτό είναι κάποια ορμόνη που υπάρχει στον εγκέφαλο τους και δίνει αυτή την εντολή. Συνεπώς μια νεαρή κατσίκα που θα μας πουλήσει κάποιος και θα είναι 15 μηνών και δεν θα έχει ζευγαρώσει ως τότε, δεν θα πρέπει να έχει στήθος...
Όλα όμως τα ανωτέρω και αρκετά άλλα είναι εμπειρικοί κανόνες που δεν διδάσκονται από την μια μέρα στην άλλη και ως εκ τούτου αν θέλετε να αποφύγετε τα ευτράπελα καλό είναι να πάρετε το ζώο σας από κάποιον που είναι της απολύτου εμπιστοσύνης σας και αφού πρώτα πάτε στον χώρο του για να διαπιστώσετε πως έχει τα ζώα του τι τα ταΐζει και σε τι κατάσταση είναι ή να έχετε μαζί σας κάποιον κτηνίατρο που θα ελέγξει επιτόπου την κατσίκα πριν προβείτε στην αγορά διότι αλλιώς μπορεί να αγοράσετε ένα ζώο που ποτέ δεν θα γίνει αυτό που ονειρευόσασταν...
5) Τροφή
Η Κατσίκα όπως είπαμε είναι σχετικά εύκολη στην διατροφή της καθώς τρώει σχεδόν τα πάντα απ όσα υπάρχουν στο φυτικό βασίλειο. Εξαίρεση σε αυτό αποτελεί το σκορπιδόχορτο το οποίο είναι φυσικό δηλητήριο για την κατσίκα το οποίο όμως το γνωρίζει και δεν το τρώει ποτέ και με τίποτα. Υπάρχουν μερικές άλλες περιπτώσεις που μπορούν να είναι δηλητηριώδεις για την κατσίκα κάτω όμως από συγκεκριμένες προϋποθέσεις τις οποίες πρέπει να προσέχουμε:
-Όταν πρόκειται να φάει κλαδιά από αμυγδαλιά δεν πρέπει να είναι την εποχή που τα αμύγδαλα είναι ακόμα άγουρα πάνω στο δέντρο. Τα φύλλα αμυγδαλιάς αποτελούν εξαιρετικό έδεσμα για την κατσίκα όμως οι άγουροι καρποί του αμύγδαλου έχουν κάποιο φυσικό δηλητήριο που είναι ικανό να σκοτώσει το ζώο. Η κατσίκα επειδή τρελαίνεται για την αμυγδαλιά από την οποία τρώει ακόμα και τα κλαδιά θα παραβλέψει τον κίνδυνο με ολέθριες συνέπειες. Συνεπώς αν πρόκειται να κλαδέψετε την αμυγδαλιά που βρίσκεται στο κτήμα σας μην σκεφτείτε να ταΐσετε το ζώο σας αν τα αμύγδαλα είναι άγουρα απάνω στα κλαδιά.
-Η «ξινήθρα»(ή οξαλίδα)
είναι ένα είδος τριφυλλιού το οποίο έχει έρθει στην Ελλάδα ως παράσιτο με τις ζωοτροφές.έχει ξινή γεύση και την άνοιξη βγάζει ένα κίτρινο λουλούδι. Το συγκεκριμένο παράσιτο το τρώει η κατσίκα χωρίς πρόβλημα αρκεί να μην το φάει το πρωί με άδειο στομάχι διότι τότε υπάρχει σοβαρός κίνδυνος.
-Η Σπάρτη(ή αλλιώς σπάρτο)
είναι άριστη τροφή για την κατσίκα φτάνει να μην είναι την εποχή που αρχίζει να βλασταίνει και να πηγαίνει προς την ανθοφορία της(άνοιξη καλοκαίρι) διότι τότε πάλι μπορεί να υπάρξει πρόβλημα με το φυσικό δηλητήριο που έχει ως άμυνα το φυτό. Συνεπώς την Σπάρτη μπορούμε να την δίνουμε στην κατσίκα μόνο τον χειμώνα
-Το πεύκο το τρώει η κατσίκα τους κρύους μήνες του χρόνου που δεν έχει ρετσίνι.
Από όλα τα υπόλοιπα ταΐστε άφοβα: Κλαδιά δέντρων, θάμνους, χόρτα κ.τ.λ. Η κατσίκα πρέπει πάντα να έχει φαγητό μπροστά της και να τρώει όσο αυτή θέλει. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει το ζώο να πεινάσει. Έτσι σαν μοντέλο διατροφής ακολουθούμε ένα καθημερινό μοτίβο που πρέπει να αποτελείται από
α) αν ζούμε σε περιοχή ορεινή και δασώδη, διαφορετικά είδη κλαδιών την κάθε μέρα σε συνδυασμό με καρπό ενώ
β) αν ζούμε σε περιοχή που έχει κάμπους άπλετο χορτάρι το οποίο θα το μαζεύουμε από την προηγούμενες μέρες, ώστε να μαραθεί λίγο και να αποφύγουμε την εντεροτοξιναιμία(ασθένεια που θα αναλύσουμε στο κεφάλαιο για τις ασθένειες) και καρπό.
Σε κάθε περίπτωση πρέπει να υπάρχει ποικιλία στην διατροφή της κατσίκας και ως εκ τούτου στις περιοχές που υπάρχει άπλετο κλαδί δέντρων πρέπει να εξασφαλίζουμε και λίγο χορτάρι ως καθημερινό συμπλήρωμα (στην ανάγκη αγοράζουμε μπάλες τριφύλλι) και στις περιοχές που υπάρχει άπλετο χορτάρι πρέπει να τις εξασφαλίζουμε και κάποιο κλαδί από κάποιο δέντρο (από κλαδέματα ελαιόδεντρων π.χ.)
Όσον αφορά τον καρπό που πρέπει να τρώει απαραιτήτως και καθημερινά το κάθε ζώο μας, διότι μόνο έτσι θα αναπτυχθεί σωστά και θα έχει σωστή γαλακτοκομία, πρέπει να ακολουθούμε καθημερινά πολύ αυστηρό πρόγραμμα και να προτιμάμε συγκεκριμένα είδη καρπού.
Τα είδη των ζωοτροφών.
Οι κτηνοτρόφοι που έχουν διαφορετικά είδη ζώων (π.χ. κότες, πρόβατα και ένα άλογο)έχουν την κακή συνήθεια να ταΐζουν όλα τους τα ζώα με το ίδιο είδος καρπού. Αν πάρουν ένα τσουβάλι καλαμπόκι από αυτό θα δώσουν στις κότες, με αυτό θα ταΐσουν τις κατσίκες και με αυτό και το.....άλογο! Όμως δεν είναι έτσι τα πράγματα διότι με αυτό τον τρόπο κανένα ζώο δεν ταΐζεται σωστά αφού το κάθε είδος έχει διαφορετικές ανάγκες και ο κάθε καρπός είναι διαφορετικός.
Ειδικά για την κατσίκα λοιπόν,
-δεν πρέπει να δίνουμε σε καμία περίπτωση βαμβακόπιτα διότι είναι βλαβερή για την υγεία του ζώου και για εσάς που θα καταναλώσετε κάτι από αυτό.
-Το σιτάρι ενώ είναι άριστος καρπός δεν είναι καλό για την κατσίκα αφού έχει στον αλωνισμό διαχωριστεί από τις φυτικές ίνες (πίτουρο) και έχει απομείνει σε αυτό μόνο το αμυλούχο μέρος του. Οι κατσίκες καλό είναι να το αποφεύγουν καθώς ανεβάζουν δυσανάλογο ποσοστό λίπους στο σώμα τους όταν το καταναλώνουν για μεγάλα διαστήματα
-Το καλαμπόκι όταν είναι ολόκληρο καταστρέφει τα δόντια του ζώου και όταν είναι σπαστό είναι πολύ αδύναμο ως καρπός με αποτέλεσμα το ζώο να κάνει ανελλιπή διατροφή.
-Το χαρούπι πρέπει να δίνεται με προσοχή καθώς έχει φυσικές τανίνες που αδυνατίζουν.
-Το κριθάρι τέλος είναι η καλύτερη τροφή για μια κατσίκα καθώς δεν είναι διαχωρισμένο από το πίτουρο, δεν έχει μεγάλα ποσοστά γλουτένης, είναι το ίδιο και ίσως και περισσότερο θρεπτικό από το σιτάρι και έχει ελαφρώς καλύτερη τιμή από αυτό. Το κριθάρι είναι από τους ανώτερους καρπούς και σας το συνιστώ ανεπιφύλακτα ιδίως τους χειμερινούς μήνες καθώς είναι περισσότερο θερμαντικό από τους άλλους καρπούς. Το καλοκαίρι και σε όσες περιοχές κάνει πολύ ζέστη μπορείτε να δίνετε τις πιο ζεστές μέρες αντί για κριθάρι λίγο καλαμπόκι υπό την προϋπόθεση ότι αυτό θα είναι μόνο τις μέρες του καύσωνα και δεν θα γίνει συνήθεια. Επίσης τον καρπό πρέπει να τον δίνουμε ανακατεμένο με στεγνό χοντρό πίτουρο σε αναλογία 50-50. Το πίτουρο το ανακατεύουμε με τον καρπό όχι μόνο για να χορτάσει το ζώο όπως πιστεύουν μερικοί αλλά και για να φάει τον καρπό πιο σιγά (με λιγότερη βουλιμία) και να προλάβει να τον μασήσει και να τον χωνέψει σωστά.
Επειδή η κατσίκα είναι λαίμαργο και λιχούδικο ζώο αν της δώσουμε σκέτο τον καρπό θα τον καταπιεί με βουλιμία σχεδόν αμάσητο και αυτό μπορεί να έχει άσχημες συνέπειες για την υγεία της. Έτσι ανακατεύουμε τον καρπό με πίτουρο και αυτό την καθυστερεί και την κάνει να προλάβει να μασήσει το φαγητό της. Εκτός αυτού το πίτουρο είναι και αυτό από μόνο του καλή τροφή και είναι και πολύ οικονομικό.
Πόσο φαγητό δίνουμε στην κατσίκα.
Όλα τα ζώα που έχουμε στην ευθύνη μας, εάν θέλουμε πραγματικά να τα έχουμε σωστά και να είμαστε κερδισμένοι από αυτό πρέπει να τρώνε όσο και ότι θέλουν και αυτό είναι κατηγορηματικό! Όπως ακριβώς και εσείς όταν πεινάτε τρώτε και τρώτε αυτό που σας αρέσει έτσι πρέπει να είναι και τα ζώα διότι τυγχάνει να έχουν και αυτά στομάχι. Οι μεγαλοκτηνοτρόφοι εφαρμόζουν τεχνικές σίτισης στα ζώα με δοσολογίες και σχήματα διότι η τροφή κοστίζει, όμως αυτό επιφέρει πεινασμένα ζώα τα οποία στην πρώτη ευκαιρία κάνουν ζημιές σε χωράφια και καλλιέργειες. Όπου στην Ελλάδα υπάρχουν μεγαλοκτηνοτρόφοι υπάρχουν και ζημιές και αυτό αποδεικνύει ότι οι φιλοσοφίες του στιλ «το τάδε είδος πρέπει να τρώει μόνο μια χούφτα καρπό και το άλλο μόνο μια φέτα τριφύλλι» είναι πραγματικά λόγια της....πορδής που απλά θέλουν να καλύψουν την άγρια εκμετάλλευση των ζώων με σκοπό την μεγάλη κερδοφορία με πενιχρή επένδυση κεφαλαίου.
Υπάρχει επίσης μια άλλη πιο...«πονετική» ομάδα κτηνοτρόφων που επικαλείται το «στομάχιασμα» των ζώων, ότι δηλαδή το ζώο αν φάει περισσότερο καρπό από αυτόν που πρέπει τότε υπάρχει κίνδυνος να «στομαχιάσει» δηλαδή ουσιαστικά να πρηστεί το στομάχι του και να ψοφήσει. Σε αυτήν την πονετική ομάδα θα απαντήσω ότι εάν εσείς που είστε νοήμων άνθρωπος έχετε να φάτε σωστά για 4 χρόνια και ξαφνικά σας δώσει κάποιος ένα ψητό γουρουνόπουλο, τότε είναι πολύ πιθανό να φάτε τόσο πολύ που να πεθάνετε και αυτό έχουν πάθει πολλοί άνθρωποι μετά από περιόδους μεγάλης πείνας. Το ίδιο λοιπόν ισχύει και με τα ζώα. Ένα ζώο όταν τρέφεται σωστά ποτέ δεν στομαχιάζει διότι δεν «λαχταράει» κάτι ώστε να το φάει με μεγάλη βουλιμία. Αντιθέτως ένα ζώο που για χρόνια έτρωγε 100 γραμμάρια καρπό την ημέρα και πάλευε και για αυτά με τα άλλα μέλη του κοπαδιού για να τα κερδίσει, αν μια μέρα του πέσει μπροστά του ένα τσουβάλι με καρπό τότε είναι φυσικό να φάει μέχρι σκασμού όμως γιαυτό δεν θα φταίει ο καρπός αλλά ο ιδιοκτήτης του ζώου που το είχε πεινασμένο.
Έτσι λοιπόν όσον αφορά την τροφή της κατσίκας μας η σωστή διατροφή είναι η εξής:
Καρπός
Ξεκινήστε με μισή χούφτα κριθάρι και μισή χούφτα χοντρό πίτουρο πρωί και αργά το απόγευμα (δύο φορές την μέρα)για μια εβδομάδα.
Την επόμενη εβδομάδα δώστε μια χούφτα το πρωί κριθάρι και μία πίτουρο δύο φορές την μέρα.
Την τρίτη εβδομάδα αυξήστε πάλι κατά μισή χούφτα και ούτω κάθε εξής.
Σταματήστε να αυξάνετε τον καρπό όταν πλέον το ζώο αφήνει στην ταΐστρα κάποιο υπόλοιπο. Αυτό θα σας δείξει ότι δεν χρειάζεται άλλο. Οι δικές μου κατσίκες έχουν καταλήξει να τρώνε περίπου ένα κιλό καρπό την ημέρα η κάθε μία και άλλο τόσο πίτουρο και είναι παραγωγικές και ευτυχισμένες.
Κλαδιά
Στις περιοχές που υπάρχει άπλετο κλαδί δέντρων από κλαδέματα αυτό πρέπει να εναλλάσσεται και να μην είναι κάθε μέρα το ίδιο είδος. Επίσης και εδώ εννοείται πως πρέπει να υπάρχει μπροστά στο ζώο όλο το 24ωρο και να τρώει όσο και όποτε θέλει καθώς εδώ δεν υπάρχει ο κίνδυνος του στομαχιάσματος. Επίσης μην επαναπαυτείτε στα κλαδιά αλλά το απόγευμα να ρίχνετε και λίγο χορτάρι ή τριφύλλι ως απαραίτητο συμπλήρωμα διατροφής.
Χορτάρι
Στις περιοχές που δεν υπάρχει κλαδί δέντρων η κατσίκα μπορεί να τρέφεται με χορτάρι αρκεί να βρίσκουμε καθημερινά και κάποιο κλαδάκι ή θάμνο ώστε να συμπληρώνεται η διατροφή της. Όσον αφορά το χορτάρι καλό είναι να μην βοσκούμε την κατσίκα αλλά να το κόβουμε εμείς με ένα δρεπάνι από την προηγούμενες μέρες και να την ταΐζουμε με αυτό την μεθεπόμενη ας πούμε και έτσι κάθε μέρα να εξασφαλίζουμε το χορτάρι της μεθεπομένης μέρας. Οι λόγοι που πρέπει να δίνουμε στην κατσίκα χορτάρι που το έχουμε μαζέψει εμείς είναι κυρίως πρακτικοί: Η κατσίκα δεν βόσκεται όπως το πρόβατο το οποίο όταν το πάμε σε ένα σημείο που έχει χορτάρι τρώει τα πάντα γύρω του σαν μηχανή του γκαζόν! Η κατσίκα είναι εκλεκτικό ζώο. Θέλει αυτό που τρώει να είναι το καλύτερο και το καθαρότερο. Έτσι αν δέσουμε την κατσίκα μας σε ένα σημείο με χορτάρι αυτή θα φάει τα πιο νόστιμα για αυτήν χόρτα και θα τσαλαπατήσει τα υπόλοιπα και η κατσίκα ποτέ δεν τρώει το φαγητό που έχει πατήσει διότι το...σιχαίνεται (!) μετά... έτσι λοιπόν ενώ αν δέσουμε ένα άλλο ζώο σε ένα σημείο με χορτάρι θα φάει ότι υπάρχει τριγύρω, αν κάνουμε το ίδιο με μια κατσίκα το μόνο που θα καταφέρουμε είναι να φάει λίγα χορταράκια, να τσαλαπατήσει τα υπόλοιπα και έτσι και το χορτάρι θα πάει χαμένο και το ζώο μας θα μείνει πεινασμένο. (Αυτονόητο είναι πως αυτό δεν ισχύει για όσους είναι έμπειροι βοσκοί και ξέρουν να καθοδηγούν τα κατσίκια τους όπως αυτοί θέλουν. Αυτό όμως είναι τέχνη και δεν διδάσκεται από την μια στιγμή στην άλλη).
Έτσι λοιπόν το καλύτερο και πιο πρακτικό είναι να φέρνουμε εμείς το χορτάρι στην κατσίκα μας το οποίο καλό είναι να το έχουμε κόψει πριν από μια-δύο ή και περισσότερες ημέρες. Όσο το χορτάρι ξεραίνεται τόσο μειώνεται ο κίνδυνος να κολλήσουν από αυτό ασθένειες τα ζώα μας όπως η θανατηφόρα εντεροτοξιναιμία.
6)Ζευγάρωμα-αναπαραγωγή
Όπως είπα ήδη σε προηγούμενο κεφάλαιο η κατσίκα ζητάει να ζευγαρώσει από τον πρώτο κιόλας χρόνο της γέννησης της. Συγκεκριμένα αν μια κατσίκα έχει γεννηθεί τον Μάρτη μόλις τελειώσει το καλοκαίρι και αρχίσει να ψυχραίνει ο καιρός(κατά τα τέλη Οκτώβρη) θα αρχίσει να αποζητάει αρσενικό. Αυτό κατά κανόνα το καταλαβαίνουμε διότι η κατσίκα αρχίζει και φωνάζει χωρίς εμφανή λόγο, κουνάει την ουρά της και τρίβεται δεξιά αριστερά και τα γεννητικά της όργανα αποκτούν ένα ροζ χρώμα-σημάδι ερεθισμού. Αυτό θα κρατήσει δύο ανυπόφορες μέρες και μετά (αν δεν υποκύψετε στον πειρασμό να την πάτε σε τράγο για να ησυχάσουν επιτέλους τα....αφτιά σας) θα της περάσει. Όμως μην νομίσατε ότι ξεμπερδέψατε. Όχι. Η ανακούφιση είναι προσωρινή καθώς μετά από 28-29 περίπου μέρες (η κατσίκα όπως και τα περισσότερα θηλυκά στην φύση κάνει σεληνιακό κύκλο) θα έχετε πάλι τα ίδια και δυστυχώς αυτό θα κρατήσει μέχρι να φτάσει σε...ηλικία ζευγαρώματος (18 μηνών ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ) και επιτέλους να την πάτε στον πολυπόθητο τράγο και να ησυχάσει αυτή και εσείς μαζί της. Το λέω έτσι διότι τα θηλυκά στην φύση όταν θέλουν να ζευγαρώσουν και δεν τους γίνεται το χατίρι γίνονται ανυπόφορα και η κατσίκα δεν ξεφεύγει από αυτό τον κανόνα!
Η καλύτερη εποχή για να ζευγαρώσετε την κατσίκα σας είναι ο Σεπτέμβρης ώστε να γεννήσει στο τέλος του χειμώνα και να μην απειληθούν τα νεογέννητα μωρά από κάποιο χιονιά όπως επίσης να έχουν ανοιξιάτικο χορτάρι(την άνοιξη το χορτάρι είναι πολύ θρεπτικότερο από τις υπόλοιπες εποχές του χρόνου) αυτά και η μάνα τους πάνω στην πρώτη ανάπτυξη τους, χωρίς ωστόσο να είναι άσχημος και ο Αύγουστος και ο Ιούλιος ακόμα στις Νότιες περιοχές. Εδώ να τονίσω πως θα πρότεινα τον Οκτώβρη ως καλύτερο μήνα όμως πολλά κατσίκια δεν ζητάνε αναπαραγωγή τους κρύους μήνες και αν έχετε πέσει σε τέτοια περίπτωση μπορεί να χάσετε μια χρονιά αφού αν τον Οκτώβρη την πάτε σε τράγο αλλά η κατσίκα για κάποιους από τους λόγους που θα αναλύσω παρακάτω, δεν μείνει έγκυος τότε ενδέχεται να μην ξαναζητήσει μέχρι να ξαναζεστάνει ο καιρός ενώ αν σας συμβεί αυτό τον Σεπτέμβρη τότε μπορείτε να ξαναδοκιμάσετε τον Οκτώβρη που θα ξαναζητήσει.
Η διαδικασία του ζευγαρώματος.
Και φτάσαμε λοιπόν με την νύμφη...εχμ συγνώμη την κατσικούλα μας στην πολυπόθητη ημέρα που θα πάει σε τράγο για αναπαραγωγή. Είτε ο τράγος είναι δικός μας είτε κάποιου άλλου η διαδικασία δεν αλλάζει: Αν όλα πάνε καλά με την κατσίκα και τον τράγο(υπάρχουν σπάνιες περιπτώσεις τράγων που δεν μπορούν να κάνουν σωστά τα καθήκοντά τους) τότε θα παρακολουθήσετε την σκηνή του ζευγαρώματος η οποία έχει αρκετή πλάκα. Ο τράγος αρχίζει να «μιλάει» στην κατσίκα βγάζοντας περίεργες κραυγές και αυτή αρχίζει να του κουνάει την ουρά και να του κάνει...νάζια! Μετά από το καμάκι θα ακολουθήσουν και τα....προκαταρκτικά και τελικά μετά από λίγο θα έρθει και το ποθούμενο.... Αν όλα πήγαν καλά η κατσίκα δεν θα ξαναζητήσει ενώ αν κάτι στράβωσε(αν χτυπήσει κάπου η κατσίκα μπορεί να αποβάλλει ή σε σπάνιες περιπτώσεις ο τράγος είναι...ζούφιος η μπορεί να μην γονιμοποιηθεί σωστά από διαφόρους οργανικούς παράγοντες) θα ξαναζητήσει ζευγάρωμα σε 28-29 μέρες. Σε αυτή την περίπτωση απλά επαναλάβετε την διαδικασία.
Εδώ πρέπει να κάνω και μια αναφορά στο αρσενικό τον «τράγο» το οποίοι πολλοί θεωρούν περιττό καθώς έχουν λίγες κατσίκες και σκέφτονται, κατά την άποψη μου βλακωδώς, ότι αντί να ταΐζουν τζάμπα έναν τράγο για μια φορά τον χρόνο που θα τον χρειαστούν, όταν έρθει η ώρα θα βρούνε κάποιον τράγο (κάποιου γείτονα η κάποιου που εμπορεύεται το ζευγάρωμα του τράγου του κ.λ.π.) να πάνε την κατσίκα τους.
Έχω μια-δυο κατσίκες μόνο. Χρειάζεται να έχω και τράγο δικό μου;
Αν ο χώρος σας και τα οικονομικά σας δεν σας επιτρέπουν να έχετε τράγο τότε αναγκαστικά θα πηγαίνετε την κατσίκα σας σε κάποιον ξένο και φυσικά θα πληρώνετε γιαυτό: πηγαίνει από 25 ευρώ την φορά και αν ο τράγος είναι καλός και από ράτσα τότε το ποσόν ανεβαίνει γεωμετρικά(ακόμα και το... γ.... κοστίζει!), αλλά όταν ο χώρος και τα οικονομικά σας το επιτρέπουν τότε σαφώς και είναι καλύτερο να έχετε τον δικό σας τράγο και ας έχετε και μια κατσίκα.
Η ερώτηση «τι μου χρειάζεται ο τράγος αφού έχω μια κατσίκα» μοιάζει με την ερώτηση «τι χρειάζεται ο άντρας σε μια οικογένεια αφού η γυναίκα μπορεί να τα κάνει όλα...μόνη της» και είναι τουλάχιστον χαζή ερώτηση. Ο τράγος όπως και όλα τα αρσενικά στην φύση δεν έχουν μόνο τον ρόλο της αναπαραγωγής: Καθοδηγούν και εγγυούνται την ασφάλεια και την ανάπτυξη της φυλής και αυτό έχει θετική επίδραση και στην παραγωγή γάλακτος και στις γέννες και στα όλα. Ένας τράγος δεν τρώει «τζάμπα» το φαγητό του όπως πιστεύουν μερικοί τουναντίον πολλές φορές παράγει μεγαλύτερο κέρδος από μια κατσίκα και δεν είναι λίγοι αυτοί που προτιμούν να έχουν τράγο και όχι κατσίκα:
Από την μια αν τις 2 μέρες που η κατσίκα «ζητήσει» δεν καταφέρει ο ιδιοκτήτης να βρει τράγο τότε ενδέχεται να χάσει μια χρονιά αναπαραγωγής πράγμα που συνεπάγεται ότι θα ταΐζει μια κατσίκα για έναν χρόνο χωρίς όφελος και από την άλλη ο τράγος μπορεί εκτός από την δική σας κατσίκα να γονιμοποιεί και άλλες που θα σας φέρνουν αυτοί που δεν έχουν τράγο και φυσικά να τσεπώνετε το λιγότερο ένα 25άρι την φορά. Καθόλου κακό μεροκάματο για εργασία 10 λεπτών της ώρας. Και αν ο τράγος σας είναι «βαρβάτος» τότε το 25άρι γίνεται 50άρι και αν είναι ράτσας π.χ. Ελβετικός τότε ζητάτε ότι θέλετε. Για υπολογίστε λοιπόν αν έχετε έναν καλό τράγο πόσα μπορείτε να βγάλετε από τον Ιούλιο έως και τον Οκτώβρη εάν ζείτε σε μέρος που υπάρχουν αρκετοί που έχουν κατσίκα αλλά όχι τράγο και τότε θα καταλάβετε ότι δεν είναι καθόλου «τζάμπα» ζώο όπως λένε πολλοί πονηροί ώστε να μην πάρετε εσείς και να έχουν μόνο αυτοί και φυσικά να τους σκάτε 25άρια όταν τους χρειαστείτε...
Εδώ να συνυπολογίσετε ότι ένας τράγος τρώει κατ ουσίαν λιγότερο από μια κατσίκα καθώς δεν έχει μεγάλες απαιτήσεις σε καρπό και έτσι είναι καλύτερο να ταΐζετε έναν τράγο για να τον έχετε όταν χρειαστεί παρά να ταΐζετε μια κατσίκα για έναν χρόνο τζάμπα αφού δεν θα βρείτε την κατάλληλη στιγμή αρσενικό. Επίσης ακόμα και αν δίνουμε σε έναν τράγο την ποσότητα καρπού και τριφυλλιού που δίνουμε στις κατσίκες μας ένας τράγος θα μας τρώει περίπου 250 ευρώ τον χρόνο σε ζωοτροφή χρήματα που μπορεί να τα βγάλει σε μερικές μέρες αν είναι συνηθισμένος και σε μια ώρα αν είναι ράτσας και έτσι καταλαβαίνουμε ότι η κατοχή τράγου είναι και αυτή μια δουλειά που έχει και τα καλά της...
Το μόνο που πρέπει να γνωρίζετε άν αποφασίσετε να πάρετε τράγο είναι ότι πρέπει να είναι χώρια από τις κατσίκες σας με τρόπο που να βλέπονται πάντα αλλά να συναντιούνται μόνο όταν το θέλετε εσείς και αυτό γίνεται αν χωρίσετε με σύρμα περίφραξης τον τράγο από τις κατσίκες και έτσι θα βλέπονται καθημερινά αλλά δεν θα συναντιούνται παρά μόνο όταν το θέλετε εσείς. Ο λόγος που γίνετε αυτό είναι διότι αφετέρου μεν πρέπει εσείς να καθορίζετε το πότε θα ζευγαρώνουν μεταξύ τους και αφετέρου δε πως όταν η κατσίκα μείνει έγκυος πολλές φορές ο τράγος τις επιτίθεται και αυτή αποβάλλει ή πεθαίνει το έμβρυο στην κοιλιά της με συνέπεια να ψοφήσει και η κατσίκα από συψαιμία αργότερα αν δεν καταφέρει να το βγάλει, και έτσι οι κατσίκες στην κυοφορία τους αλλά και όσο θυλάζουν τα μικρά τους πρέπει να είναι μακρυά από τον τράγο αλλά πρέπει να βλέπονται διότι αν ο τράγος δεν βλέπει τις κατσίκες τότε μαραζώνει (όσο και αν ακούγεται απίστευτο έχει και αυτός αισθήματα..). Υποσημειώνεται εδώ πως ο τράγος δεν επιτίθεται στην κατσίκα, όταν αυτή κυοφορεί, από κακία. Της επιτίθεται ακριβώς για να αποβάλλει οπότε να του....ξανακάτσει!!!(είναι λίγο θερμότερος εραστής από ότι πρέπει...)
7)Κυοφορία-τοκετός
Και φτάσαμε λοιπόν στην ευτυχισμένη μέρα που η κατσίκα μας μπαίνει στην διαδικασία να γίνει μητέρα. Αν όλα έχουνε πάει καλά δεν θα ξαναζητήσει να ζευγαρώσει και η κοιλιά της θα αρχίσει να φουσκώνει. Η κατσίκα κυοφορεί 5 σεληνιακούς μήνες και για να ξέρετε πότε μπαίνει στον μήνα της θα υπολογίσετε 5 μήνες από την μέρα που πήγε στον τράγο μείον 5 μέρες διότι ο κάθε σεληνιακός μήνας είναι κατά 1 μέρα μικρότερος από τον ηλιακό. Έτσι αν η κατσίκα μας πήγε στον τράγο 17 Σεπτέμβρη τότε θα γεννήσει πιθανότατα 12 Φεβρουαρίου. Στο διάστημα της κυοφορίας της θα παχύνει αρκετά και οι ανάγκες τις σε τροφή θα αυξηθούν. Κάθε που αλλάζει μήνα θα βλέπετε στα γεννητικά της όργανα κάποιο υγρό ενώ τον τελευταίο μήνα αυτό το υγρό θα είναι άσπρο-σημάδι ότι μπήκε στον μήνα της. Το στήθος της αν είναι πρωτόγεννη δεν θα κατέβει από τους πρώτους μήνες αλλά τους δυο τελευταίους ενώ σε κάθε περίπτωση (είτε είναι πρωτόγεννη είτε έχει ξαναγεννησει) λίγες μέρες πριν γεννήσει το στήθος σκληραίνει και πρήζεται.
Πολύ σημαντικό σε αυτή την φάση είναι να κάνετε μασάζ στο στήθος της κατσίκας τον τελευταίο μήνα της κύησης της με πολλή προσοχή όμως να μην προκαλέσετε κάποια ζημιά! Όταν λέω «μασάζ» εννοώ να χαϊδεύετε το στήθος της και κυρίως τις θηλές της χωρίς όμως να πιέζετε τίποτα από αυτά και σε καμία περίπτωση. Σε πολλές περιπτώσεις και μέχρι η κατσίκα να σας συνηθίσει θα χρειαστεί να δώσετε μάχη για να την ακινητοποιήσετε και να αγγίξετε το στήθος της όμως αυτό είναι κάτι το απαραίτητο. Ο λόγος που γίνεται αυτό είναι διότι αν η κατσίκα δεν έχει συνηθίσει να την αγγίζουν στο στήθος τότε αν την αγγίξει κάποιος ενοχλείται (οι παλιοί λέγανε πως...γαργαλιέται) και ως εκ τούτου αν γεννηθεί το κατσικάκι και πάει να την θηλάσει υπάρχει κίνδυνος να μην το αφήνει αφού δεν θα έχει συνηθίσει την επαφή στο στήθος της και το κατσικάκι να ψοφήσει από ασιτία. Επίσης με την επαφή που θα έχετε μαζί της θα σας συνηθίσει και δεν θα σας φέρνει μεγάλα εμπόδια αργότερα όταν θα βοηθάτε το νεογέννητο κατσικάκι στον θηλασμό ή ακόμα πιο ύστερα όταν θα θέλετε να την αρμέξετε. Τον τελευταίο μήνα της κύησης της λοιπόν αφιερώστε λίγο καθημερινό χρόνο για αυτή την δουλειά (2-3 λεπτά την ημέρα είναι αρκετά) και μην ξεχνάτε ποτέ να μην πιέσετε το στήθος και πάντα να την επιβραβεύετε με κάποια λιχουδιά μετά από την διαδικασία αυτή(λίγο καρπό ή λίγο ψωμί). Έτσι θα συνδέσει στο μυαλό της την επαφή σας με την λιχουδιά και αργότερα θα μπορείτε άνετα να την αρμέγετε την ώρα που αυτή θα τρώει τον καρπό της ;)
Γέννα
Την ημέρα της γέννας η κατσίκα ενδεχομένως να χρειαστεί την βοήθειά σας και πρέπει να είστε κοντά της εσείς ή (αν δεν το λέει η ψυχή σας) κάποιος άλλος. Πολλές κατσίκες όταν γεννάνε ειδοποιούν (βελάζουν) δυνατά ιδίως αν το μωρό τους είναι μεγάλο και δεν μπορούν να το γεννήσουν εύκολα ή αν έχει κολλήσει και δεν μπορεί να το γεννήσει και άλλες γεννάνε αθόρυβα και γρήγορα. Αυτό έχει να κάνει με πολλούς παράγοντες και σε κάθε περίπτωση μην περιμένετε να σας ειδοποιήσει το ζώο όταν γεννάει αλλά να είσθε σε επιφυλακή ώστε να το βοηθήσετε όπου χρειαστεί. Η κατσίκα είναι θηλαστικό και όπως όλα τα μεγάλα θηλαστικά χρειάζεται βοήθεια της ώρες του τοκετού αν δεν θέλουμε να μπούμε σε περιπέτειες αργότερα. Απαραίτητο είναι εκείνη την ημέρα να:
-Έχουμε κομμένα τα νύχια των χεριών μας
-Έχουμε κάποια ζευγάρια χειρουργικά γάντια μιας χρήσης
-Μην φοράμε δαχτυλίδια ή άλλα αντικείμενα στα χέρια μας
-Έχουμε καθαρά χέρια.
-Έχουμε καθαρές πετσέτες-καθαρό νερό
Η κατσίκα μπορεί να γεννήσει ένα, δύο ή και περισσότερα κατσικάκια που σε πολλές περιπτώσεις είναι μικρά σαν γάτες ενώ σε άλλες περιπτώσεις μεγάλα σε μέγεθος σκύλου. Το μέγεθος του κατσικακιού εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και δεν νομίζω ότι χρειάζεται να το αναλύσουμε στο παρόν άρθρο. Σε κάθε περίπτωση η βοήθεια που ενδέχεται να χρειαστεί να παράσχουμε στην κατσίκα μας είναι η εξής:
Την ώρα του τοκετού(όταν σπάσουν τα νερά) ενδέχεται το μωρό να είναι αρκετά μεγάλο και να δυσκολεύεται να το βγάλει. Σε αυτή την περίπτωση φοράμε τα χειρουργικά γάντια και πλησιάζουμε το όργανο της κατσίκας η οποία κάθεται κάτω. Το κατσικάκι γεννιέται πάντα με το κεφάλι μπροστά και στις περισσότερες περιπτώσεις ξεπροβάλλουν πρώτα τα μπροστινά του πόδια. Στα μεγάλα μωρά το όλο θέμα είναι να βγει το κεφάλι γιατί μετά το υπόλοιπο σώμα είναι παιχνίδι να ακολουθήσει. Υπό φυσιολογικές συνθήκες τα μπροστινά πόδια είναι κολλημένα λίγο κάτω από το σαγόνι του μωρού και πρώτα ξεπροβάλλει η μύτη του(στα μεγάλα κατσικάκια διότι τα μικρά και τα αγριοκάτσικα βγάζουν πρώτα τα μπροστινά πόδια αλλά εκεί δεν υπάρχει πρόβλημα με τον όγκο του κεφαλιού). Στο σημείο που κολλάει το μεγάλο μωρό είναι το κούτελο του δηλαδή η περιοχή του κεφαλιού πάνω από τα μάτια. Ακόμα και αν έχουν ξεπροβάλλει τα μπροστινά του ποδαράκια εσείς σε καμία περίπτωση μην μπείτε στον πειρασμό να τα τραβήξετε διότι ενδέχεται να κάνετε ζημιά. Επικεντρωθείτε σε κάθε περίπτωση στο πως θα βγει το κεφάλι και δουλέψτε ως εξής: βάλτε το χέρι σας μέσα στο όργανο της κατσίκας 2-3 πόντους με την παλάμη σας να ακουμπάει το κεφάλι του κατσικακιού και κάντε με το χέρι σας μια κυκλική περιστροφή(αντίθετη από την φορά του ρολογιού) στην περίμετρο του οργάνου με σκοπό να βοηθήσετε την διαστολή. Μην τραβήξετε το κεφάλι. Με αυτή την τεχνική το κενό που θα δημιουργεί το χέρι σας ανάμεσα στο κεφάλι και το όργανο της κατσίκας θα είναι ικανό να ξεσκαλώσει το σημείο που κολλάει και θα βοηθήσει το ζώο που σπρώχνει το μωρό προς την γέννηση τους ούτως η άλλως. Να θυμάστε πάντα πως αν το μωρό κολλήσει και δεν γεννηθεί στην ώρα του κινδυνεύει να ψοφήσει από ασφυξία ενώ αν μείνει νεκρό στην κοιλιά της μάνας του τότε και η μάνα κινδυνεύει να ψοφήσει από σηψαιμία. Σε κάθε περίπτωση λοιπόν πρέπει πάση θυσία να βγούνε όλα τα μωρά που έχει στην κοιλιά της (ζωντανά ή ψόφια) και να βγει και ο σάκος που ακολουθεί στο τέλος οπότε αν όλα τα άλλα αποτύχουν και διακρίνετε ότι το ζώο κινδυνεύει τραβήξτε σιγά σιγά το κεφάλι και βγάλτε το μωρό ώστε τουλάχιστον να αποφύγει η μάνα τον κίνδυνο.
Είτε λοιπόν το πρώτο κατσικάκι γεννήθηκε εύκολα είτε δύσκολα εμείς πρέπει να κάνουμε έλεγχο στην μήτρα της κατσίκας ώστε να διαπιστώσουμε αν είναι άδεια και εδώ εργαζόμαστε ως εξής:
Αν έχουν περάσει 5 λεπτά από την ώρα που γέννησε το πρώτο κατσικάκι και δεν έχει βγει ο σάκος τότε υπάρχει σοβαρή υπόνοια πως υπάρχει και άλλο μωρό που έχει κολλήσει. Τότε (Αφού πάντα φοράμε γάντια έχουμε χέρια απαλλαγμένα από δαχτυλίδια και με κομμένα νύχια και έχουμε καθαρίσει τα χέρια μας καλά) βάζουμε το χέρι μας με προσοχή μέσα στο όργανο της κατσίκας και ερευνούμε την μήτρα. Αν βρούμε κάποιο άλλο μωρό τότε το τραβάμε με προσοχή και πολύ σιγά προσπαθώντας να το ξεκολλήσουμε από το σημείο που έχει κολλήσει. Το μωρό δεν το τραβάμε μέχρι έξω αλλά μέχρι το σημείο που θα ξεπροβάλλει η μύτη του και βγάζουμε το χέρι μας ώστε η κατσίκα να το γεννήσει μόνη της. Ξανά επεμβαίνουμε μόνο στην περίπτωση που δεν μπορεί να βγάλει το κεφάλι με τον κυκλικό τρόπο που περιέγραψα πιο πάνω. Κάθε φορά ελέγχουμε με τον ίδιο τρόπο την μήτρα και προχωράμε στα ίδια βήματα μέχρι να βγει ο σάκος (ένα μακρύ...μπλιάχ έντερο που έχει απάνω του μερικά σακουλάκια με....μπλιαχ περιεχόμενο και ένα πιο μεγάλο....μπλιαχ σάκο. Μην ανησυχείτε και όταν τον δείτε θα καταλάβετε ότι είναι αυτός!). Όταν ο σάκος βγει και η κατσίκα δεν μας δίνει δείγματα πως έχει κάτι άλλο στην μήτρα της τότε το...επεισόδιο θεωρείτε λήξαν!!! Σημαντικό είναι μετά το τέλος της γέννας να απομακρύνετε τα υπολείμματα (σάκους,βλέννες κ.τ.λ.) από τον χώρο γιατί είναι εστία μόλυνσης.
Το νεογέννητο κατσικάκι
Το νεογέννητο κατσικάκι θα χρειαστεί την βοήθεια σας από το πρώτο κιόλας δευτερόλεπτο που θα ακουμπήσει στην γη. Τα βήματα που θα ακολουθήσετε αυτές τις πρώτες στιγμές της ζωής του αλλά και τις επόμενες πρώτες μέρες είναι τα πιο σημαντικά και εξαρτάται η επιβίωση του και η μετέπειτα εξέλιξη του από αυτό κατά 75%. Έτσι λοιπόν ακόμα και αν έχει και άλλα μωρά στην κοιλιά της πρέπει να κάνετε κάποια πράγματα άμεσα για αυτό που έχει γεννηθεί πριν συνεχίσετε την περαιτέρω βοήθεια στην κατσίκα. Μόλις το κατσικάκι βγει από την κοιλιά της μάνας του καθαρίστε το από την βλέννα που έχει απάνω του κυρίως στο κεφάλι και στην περιοχή της μύτης για να μπορέσει να πάρει ανάσα. Πολλές φορές αυτή η βλέννα του φράζει την μύτη με αποτέλεσμα να πάθει ασφυξία. Επίσης αν για κάποιο λόγο δεν έχει βγει από τον σάκο βγάλτε το εσείς ώστε να πάρει αέρα και σε κάθε περίπτωση καθαρίστε το με μια πετσέτα πριν το εναποθέσετε κοντά στην μάνα του και συνεχίσετε να την βοηθάτε να γεννήσει και τα υπόλοιπα κατσικάκια που ενδεχομένως έχει στην κοιλιά της.
Ένα άλλο σημαντικό βήμα μετά το πέρας της διαδικασίας του τοκετού είναι ο θηλασμός που και εκεί θα χρειαστεί η βοήθεια σας ιδίως τις πρώτες μέρες. Αν και ενστικτωδώς τα νεογέννητα βρίσκουν τον μαστό της μάνας τους εύκολα και θηλάζουν εσείς πρέπει τις πρώτες μέρες να τα βοηθήσετε και να επιβλέπετε την διαδικασία: Μετά την γέννηση τους θα ψάχνουν τον μαστό της μάνας τους αφού σταθούν στα πόδια τους. Συνήθως αργούν να τον βρουν γιατί τον ψάχνουν στα πιο...λάθος μέρη.. Απλά κρατήστε τον μαστό στον στόμα του κατσικακιού και αυτό θα τον βρει πιο εύκολα. Προσπαθήστε να το κατευθύνετε και προσέξτε να θηλάσουν όλα τα κατσικάκια γιατί καμιά φορά τα πιο λαίμαργα πίνουν όλο το γάλα και τα πιο αδύναμα μένουν νηστικά ιδίως αν η κατσίκα δεν έχει δυνατό ή πολύ γάλα. Πριν τον ΠΡΩΤΟ θηλασμό καλό είναι να αποφράξετε τις θηλές της κατσίκας. Αυτό επιτυγχάνεται με το να αρμέξετε λίγες σταγόνες από την κάθε θηλή. Έτσι αν για κάποιον λόγο είναι βουλωμένη η κάποια θηλή θα την ξεβουλώσετε ή τουλάχιστον θα το ανακαλύψετε. Επίσης πολύ σημαντικό είναι να αρμέξετε την κατσίκα μετά το τέλος της πρώτης μέρας και μόνον για μια φορά ώστε να αποφύγετε την πιθανότητα της μαστίτιδας. Το γάλα της πρώτης μέρας είναι το πρωτόγαλα ένα γάλα τόσο δυνατό και πηχτό που αν το ζεστάνετε γίνεται κατευθείαν τυρί. Τα κατσικάκια αφού θηλάσουν όλη την ημέρα(ή την νύχτα αναλόγως το πότε θα γεννηθούν) το ρίχνουν στον ύπνο και πολύ από το πρωτόγαλα περισσεύει μέσα στο στήθος της κατσίκας. Αν μείνει αρκετή ώρα εκεί υπάρχει κίνδυνος να πήξει και να δημιουργηθεί μαστίτιδα γιαυτό και την πρώτη μέρα όταν πλέον έχουν χορτάσει τα κατσικάκια αρμέγουμε την κατσίκα για να της αδειάσουμε τον μαστό από το υπόλοιπο. Της επόμενες μέρες συνήθως δεν χρειάζεται να επαναλάβουμε κάτι τέτοιο γιατί όσο μεγαλώνουν τα κατσικάκια δεν την αφήνουν σε ησυχία και την αρμέγουν μέχρι....σταγόνας. Ωστόσο πάντα θα πρέπει να ελέγχουμε τους μαστούς μήπως και έχουν πολύ γάλα που έχει αρχίσει να σκληραίνει. Αν διαπιστώσουμε κάτι τέτοιο κατευθείαν αρμέγουμε....
Το νεογέννητο κατσικάκι επειδή τρέφεται μόνο με γάλα ιδίως την πρώτη βδομάδα βγάζει μαλακά και κιτρινωπά κόπρανα με κολλώδη υφή. Το πρόβλημα που μπορεί να προκύψει εδώ είναι να ξεραθούν τα κόπρανα αυτά στην απόληξη του εντέρου. Τότε υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να πάθει απόφραξη και να ψοφήσει και γιαυτό τις πρώτες μέρες το ελέγχουμε καθημερινά από πίσω και αν διαπιστώσουμε κολλημένα και ξερά κόπρανα τότε τα καθαρίζουμε με ένα μωρομάντηλο. Επίσης το μεγαλύτερο πρόβλημα που μπορεί να συμβεί με ένα κατσικάκι και δεν σας το εύχομαι καθόλου είναι για κάποιον λόγο να μην του φτάνει ή να μην έχει γάλα η κατσίκα. Αυτό θα το καταλάβετε σχετικά εύκολα αφού θα φωνάζει και θα ψάχνει συνεχώς να θηλάσει. Σε αυτή την περίπτωση πρέπει να αγοράσετε γάλα σε σκόνη από κάποιο κτηνιατρικό φαρμακείο αφού όμως πρώτα διαπιστώσετε μήπως και δεν το αφήνει η κατσίκα να θηλάσει γιατί π.χ. ενοχλείται. Αν συμβαίνει κάτι τέτοιο απλά πρέπει να κρατάτε την κατσίκα σε ακινησία μερικές φορές την μέρα για δυο τρεις μέρες μέχρι να συνηθίσει το....τέκνο της! Αν όμως για κάποιον λόγο υπάρχει θέμα με το γάλα της και καταφύγετε στο φαρμακευτικό τότε ετοιμαστείτε να περάσετε στιγμές απείρου κάλους: Το κατσικάκι θα σας νομίσει με τον καιρό για κατσίκα δηλαδή την μάνα του και θα δεθεί μαζί σας. Όποτε πεινάει θα σας φωνάζει όλο το 24ωρο και μόλις πάτε να φύγετε από την στάνη ή τον χώρο που το έχετε θα χαλάει τον κόσμο! Το δέσιμο μαζί σας θα κρατήσει σε πολλές περιπτώσεις για χρόνια και πολλές φορές καταντά μαρτύριο για εσάς και τους γείτονες....
8)Γαλακτοκομική περίοδος-άρμεγμα
Από τις πρώτες μέρες τις ζωής τους τα κατσικάκια θα αρχίζουν να δοκιμάζουν το κάθε τι που υπάρχει γύρω τους: Φυλλαράκια, χορταράκια, ακόμα και χώμα θα δείτε να μασουλάν. Όμως ακόμα δεν μπορούν να τραφούν μόνα τους και χρειάζονται το γάλα της μάνας τους. Για πόσο θα θηλάζουν αυτό εξαρτάται από το αν τα προορίζετε για να ζήσουν ή για να τα βάλετε στο...τσουκάλι! Τι εννοώ; Αν θέλετε να κρατήσετε τα κατσικάκια τότε αυτά πρέπει να θηλάσουν τουλάχιστον 4 μήνες ώστε να δέσει σωστά ο οργανισμός τους ενώ αν τα προορίζετε για σφάξιμο τότε μπορείτε να τα σφάξετε όταν θα έχουν αποκτήσει τα επιθυμητά κιλά και μετά θα μπορείτε να αρμέγετε την κατσίκα και να παίρνετε εσείς το γάλα της. Στην περίπτωση που θα θέλετε να κρατήσετε τα κατσικάκια είναι δύσκολο σε αρκετές περιπτώσεις να τα αποκόψετε από την μάνα και πραγματικά πολύ ενοχλητικό. Αν η κατσίκα είναι καλή και το κατσικάκι λαίμαργο είναι ικανό να την θηλάζει για....μια ζωή (!) και εκεί είναι που πρέπει να πάρετε τις αποφάσεις σας: Η χωρίζετε την μάνα από το κατσικάκι για μια μεγάλη περίοδο, η περιμένετε να ζητήσει ξανά η μάνα ζευγάρωμα ώστε και θα το αποκόψει μόνη της μόλις μείνει έγκυος ή ζευγαρώνετε το κατσικάκι (αν είναι θηλυκό) μόλις ζητήσει με τράγο ώστε πλέον να έχει τα...δικά του βάσανα και να ξεχάσει το...βυζί της μάνας του...
Μέχρι να ξαναζευγαρώσετε την μάνα με τράγο και να ξαναμείνει έγκυος, θα κατεβάζει γάλα το οποίο μπορείτε να αρμέγετε. Αυτή βεβαίως κάθε χρόνο θα ζητάει να ζευγαρώσει αλλά αν εσείς επιθυμείτε μόνο το γάλα της δεν χρειάζεται να την ξαναπάτε στον τράγο εκτός και αν οι περιστάσεις το απαιτήσουν.Το γάλα της θα λιγοστεύει ή και θα εξαφανίζεται τον χειμώνα και θα γίνεται πάλι πολύ τους ζεστούς μήνες. Ωστόσο αν τον χειμώνα έχετε την κατσίκα σας σε ζεστό μέρος και την ταΐζετε καλά είναι δυνατόν να έχει ικανοποιητική γαλακτοπαραγωγή και τους κρύους μήνες.
Άρμεγμα
Επειδή το σωστό άρμεγμα πρέπει να σας το δείξει κάποιος από κοντά καθώς αν κάνετε κάτι λάθος υπάρχει κίνδυνος να πάθει ζημιά το ζώο(μαστίτιδα ας πούμε) ή (αν πονέσει) να μην σας ξανά αφήσει να την πλησιάσετε, γιαυτό και δεν θα σας περιγράψω το πως να αρμέγετε. Πρέπει ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ τις πρώτες φορές να είναι κοντά σας κάποιος που να ξέρει τι κάνει και να σας δείξει . Όταν το μάθετε, μετά θα είναι μια ρουτίνα και δεν θα σας είναι δύσκολο. Σε αυτό το κεφάλαιο θα περιοριστώ να σας πώ για το άρμεγμα τι ΝΑ ΜΗΝ ΚΑΝΕΤΕ με τίποτα καθώς και κάποιες οδηγίες για να κρατάτε υγιής τον μαστό του ζώου που σίγουρα πρέπει να γνωρίζετε.
Το στήθος της κατσίκας αν το δει κάποιος ως ανατομία δεν είναι άλλο από ένα τεράστιο «σφουγγάρι» (δηλαδή ένα μεγάλο κομμάτι σάρκας με πορώδη χαρακτηριστικά), το οποίο είναι εγκλωβισμένο σε έναν πιο μεγάλο «σάκο» ο οποίος έχει δύο απολήξεις τους μαστούς. Στην γαλακτοκομία αυτό το σφουγγάρι το οποίο βρίσκεται στο πάνω μέρος του στήθους, γεμίζει με γάλα το οποίο γάλα κατεβαίνει στους μαστούς για να τραφεί με αυτό το κατσικάκι. Η μεγάλη διαφορά λοιπόν εδώ είναι ότι ενώ το κατσικάκι όταν θηλάζει ρουφάει και δεν καταπονεί το στήθος εμείς ουσιαστικά στο άρμεγμα πρέπει να «στύψουμε» με κάποια τεχνική τους μαστούς ώστε να πάρουμε το γάλα πράγμα το οποίο εγγυμονεί όπως είπαμε κινδύνους. Το πρόβλημα που μπορεί να παρουσιαστεί είναι αν σφίξουμε κατά λάθος αντί για τον μαστό το σφουγγάρι του στήθους. Εκεί υπάρχει σοβαρό θέμα και πρέπει ΠΑΝΤΑ να προσέχουμε να μην σφίξουμε το σφουγγάρι. Το κατσικάκι όταν θηλάζει κουτουλάει με το κεφάλι του απαλά το σφουγγάρι ώστε να κατέβει το γάλα στον μαστό, κίνηση που θα πρέπει να μάθουμε να μιμούμαστε και εμείς. Κατ'αρχάς λοιπόν θα πρέπει πάντα να θυμόμαστε ότι το σφουγγάρι πρέπει να είναι ΠΑΝΩ από το χέρι μας στο άρμεγμα και ποτέ μέσα σε αυτό. Αν η κατσίκα μας έχει μικρούς μαστούς τότε μπορούμε να χρησιμοποιούμε μόνο τα τρία δάχτυλα μας για να αρμέξουμε ώστε να μην πιάσουμε κατά λάθος το σφουγγάρι.
Επίσης πολύ σημαντικό είναι το ΑΠΑΛΟ ΜΑΣΑΖ στο σφουγγάρι καθ όλη την διάρκεια της γαλακτοκομίας ακόμα και από τις πρώτες μέρες που γεννιέται και θηλάζει το κατσικάκι. Όπως είπαμε το σφουγγάρι γεμίζει με γάλα ώσπου να το θηλάσει το κατσικάκι ή μέχρι να αρμέξουμε εμείς. Μέχρι τότε όμως το γάλα παραμένει στο σφουγγάρι του στήθους και οι πόροι του παραμένουν διογκωμένοι. Αυτό με τις μέρες σκληραίνει τους πόρους του σφουγγαριού και επιπροσθέτως υπάρχει κίνδυνος να πήξει ένα μέρος γάλακτος μέσα στο στήθος με συνέπεια την μαστίτιδα που είναι μια επώδυνη ασθένεια και για το ζώο και για εσάς. Έτσι λοιπόν είτε αρμέγουμε την κατσίκα είτε αφήνουμε το γάλα για τα κατσικάκια πρέπει καθημερινά να αφιερώνουμε κάποια λεπτά ώστε να κάνουμε μασάζ στο πάνω μέρος του στήθους αλλά και στο υπόλοιπο. Το μασάζ πρέπει να γίνεται πάντα με ΑΝΟΙΧΤΕΣ παλάμες ώστε να αποφύγουμε να σφίξουμε κατά λάθος το σφουγγάρι. Απλά «χαϊδέψτε» με απαλή πίεση πολλές φορές και με επιμονή σε όλη την επιφάνεια του στήθους, ώστε να αισθανθείτε ότι αυτό μαλακώνει. Το ζώο τις πρώτες φορές μπορεί να ενοχληθεί αλλά πιστέψτε με θα έρθει η στιγμή που θα σας ευχαριστήσει με τον....τρόπο του...
9)Ασθένειες-παράσιτα-Φυσικές θεραπείες.
Στο τελευταίο κεφάλαιο θα ασχοληθούμε με τις ασθένειες και τα παράσιτα που μπορεί να εμφανίσει μια κατσίκα καθώς και τις θεραπείες που μπορούμε να εφαρμόσουμε.
Εδώ να τονίσω πως στο παρόν ιστολόγιο ασχολούμαστε μόνο με φυσικές θεραπείες και από αυτόν τον κανόνα δεν θα ξέφευγαν και τα ζώα που έχουμε στην κατοχή μας. Έρχεται κάποια στιγμή που ο άνθρωπος, αφού πρώτα έχει ενημερωθεί πλήρως, καλείται να διαλέξει αν θα ακολουθήσει για αυτόν και όσους είναι κοντά του, την κλασική ιατρική (χημικά φάρμακα, εμβόλια, κ.λ.π.) ή την εναλλακτική (βότανα, φυσικές τεχνικές, κ.λ.π.) . Αυτές οι δύο ιατρικές μέθοδοι(κλασική και εναλλακτική ιατρική) πολλές φορές είναι ΑΝΤΙΘΕΤΕΣ και ως εκ τούτου ο άνθρωπος πρέπει να έχει πάρει νωρίς τις αποφάσεις του (με όποιο κόστος συνεπάγεται αυτό) ώστε να ξέρει από πριν τι θα κάνει όταν αρρωστήσει αυτός, η οικογένεια του ή ακόμα και τα ζώα του.
Εγώ λοιπόν όπως εύκολα μπορεί να διαπιστώσει κανείς έχω επιλέξει την βοτανική και τις φυσικές θεραπείες για εμένα την οικογένεια μου και τα ζώα μου, όπως επίσης είμαι κατά του οποιουδήποτε εμβολιασμού ανθρώπων ή ζώων(εξαίρεση αποτελεί το εμβόλιο του τετάνου της πολυομυελίτιδας και τις λύσσας όπου όμως αυτό απαιτείται) και ως εκ τούτου θα σας μιλήσω για κάποιες φυσικές θεραπείες που εγώ εφαρμόζω στα ζώα μου τις οποίες θα τις εφαρμόσετε και στα δικά σας με αποκλειστικά δική σας ευθύνη.
Τονίζω ρητά πως για να έχουν αποτέλεσμα οι φυσικές θεραπείες σε συγγεκριμένες ασθένειες πρέπει το ζώο να μην έχει εμβολιαστεί με χημικό φάρμακο ποτέ.
Τέλος δεν θα ασχοληθούμε με την διάγνωση των διάφορων ασθενειών και παρασίτων διότι αυτό μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνο καθώς απαιτεί τουλάχιστον γνώσεις αν όχι και πείρα.
Παράσιτα(τσιμπούρι,ψύλλος κ.λ.π.)
Η χημική αντιμετώπιση των εξωπαρασίτων στα μεγάλα κοπάδια κατσικιών,προβάτων κ.λ.π. είναι εκτός από πολυέξοδη και ανθυγιεινή για το ζώο αλλά και για εσάς αφού όλα τα σκευάσματα που κυκλοφορούν απορροφούνται από το σώμα του ζώου με αποτέλεσμα στο τέλος να τα τρώτε και εσείς αφού θα καταναλώσετε το κρέας ή το γάλα του ζώου αυτού. Η μητέρα φύση όμως μας έχει εφοδιάσει με ένα καταπληκτικό φάρμακο που εκτός του ότι κάνει τέλεια δουλειά, εκτός του ότι είναι τελείως ακίνδυνο για την υγεία του ζώου μας αφήνει και κέρδος από πάνω!!! Ποιο είναι αυτό το φάρμακο; Μα η....ΚΟΤΑ φυσικά!!!! Τι εννοεί ο ποιητής; Θα σας εξηγήσω...
Η κότα σαν ζώο έχει την πιο τέλεια συνεργασία με την κατσίκα σε σημείο που θα έλεγε κανείς ότι αυτά τα τόσο διαφορετικά ζώα φτιάχτηκαν για να συνυπάρχουν στον ίδιο χώρο. Αν στο ίδιο μαντρί που έχετε τις κατσίκες σας βάλετε μέσα και δυο τρεις κοτούλες τότε μετά από λίγες μέρες που οι κατσίκες θα τις συνηθίσουν και θα τις αφήνουν να πλησιάσουν κοντά τους....ως εκ θαύματος τα παράσιτα θα κάνουν φτερά!!!! Ο λόγος είναι απλός: Το τσιμπούρι, ο ψύλλος αλλά και τα άλλα εξωπαράσιτα είναι τρομερός μεζές για την κότα τα οποία τα καταβροχθίζει εν ριπή οφθαλμού όπου τα εντοπίσει με την ισχυρή όραση της. Μόλις οι κατσίκες θα αντιληφθούν ότι οι κότες τις αποπαρασιτώνουν θα παρακολουθήσετε μεγάλες αγάπες μεταξύ τους και αργά ή γρήγορα δεν θα μπορούν χωρίς αυτές. Τώρα θα μου πείτε τι κερδίζει η κότα από την κατσίκα. Θα σας απαντήσω ότι κερδίζουν προστασία από τις αλεπούδες τα γεράκια και άλλα μικρά ζώα που τις απειλούν! Οι κατσίκες ως ζώα είναι πολύ επιθετικές σε όποιον μπει στην περιοχή τους. Έτσι αν εκεί που έχετε τις κατσίκες σας βάλετε μαζί και μερικές κότες να είσθε σίγουροι ότι ΠΟΤΕ δεν θα τολμήσει να μπει αλεπού να σας της φάει ή να εφορμήσει κάποιο γεράκι κ.λ.π. διότι οι κατσίκες θα του επιτεθούν με μανία. Το μόνο που πρέπει να προσέξετε είναι την ώρα του φαγητού. Όταν ταΐζετε τις κατσίκες να απομακρύνετε τις κότες γιατί αν πάνε κοντά τότε.... κατά τα άλλα είναι μια ευτυχής και επικερδής συνεργασία!
ασθένειες(μαστίτιδα,εντεροτοξιναιμία κ.λ.π.)
Επειδή το προλαμβάνειν είναι ο μόνος τρόπος να θεραπεύειν απόλυτα και πραγματικά η πραγματική θεραπεία που ακολουθώ στα ζώα μου τα οποία δόξα τον Θεό δεν μου έχουν αρρωστήσει ποτέ είναι η σωστή πρόληψη η οποία περιλαμβάνει:
α)Τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα τα ταΐζω με φύλλα ελιάς τα οποία εξασφαλίζω από τα διάφορα κλαδέματα ελαιοδέντρων που γίνονται στην περιοχή που ζω. Η ελιά όπως έχω εξηγήσει και σε άλλο άρθρο του ιστολογίου είναι ένα άριστο και ισχυρό αντιβιοτικό και για τους ανθρώπους και για τα ζώα. Τα κατσίκια που τρώνε ελιές συχνά είναι υπό συνεχή φυτική αντιβίωση και δεν αρρωσταίνουν ποτέ και με τίποτα.
β)Ποτέ δεν ταΐζω τα ζώα με χλωρό χορτάρι και ιδίως τους χειμερινούς μήνες που ακόμα είναι άγουρο. Όταν κόβω το χορτάρι το αφήνω αρκετές μέρες να μαραθεί λίγο και έτσι αποφεύγω την μετάδοση εντερικών και άλλων ασθενειών όπως η εντεροτοξιναιμία.
γ)Τους καλοκαιρινούς μήνες που υπάρχουν φρέσκα χαρούπια ταΐζω για μικρές περιόδους με λίγα χαρούπια τα ζώα μου. Αν και το χαρούπι έχει φυσικές τανίνες που αδυνατίζουν τα ζώα και τους ανθρώπους ωστόσο αυτές ακριβώς οι τανίνες έχουν και ευεργετική επίδραση στον οργανισμό αφού αποτρέπουν την ανάπτυξη όγκων και θωρακίζουν την άμυνα του οργανισμού. Δώστε για λίγο καιρό φρέσκα χαρούπια ως τροφή στην κατσίκα σας και αν χάσει κάνα κιλό μην ανησυχείτε και θα είναι προσωρινό. Όμως οι ευεργετικές επιδράσεις στην υγεία της θα είναι παντοτινές...
δ)Σωστό μασάζ και καθαριότητα (όπως περιγράφω στο κεφάλαιο για το άρμεγμα), στο στήθος της κατσίκας και πάντα πρέπει να αποφεύγουμε να φέρνουμε τα ζώα μας σε επαφή με άλλα ζώα που δεν γνωρίζουμε αν ο ιδιοκτήτης τους τηρεί τους ίδιους κανόνες υγιεινής και τις ίδιες θεραπείες με εμάς.
ε)Σωστό τάισμα(όπως περιγράφω στο κεφάλαιο για την τροφή) ώστε να αποφύγουμε τον κίνδυνο του στομαχιάσματος. Αν ωστόσο κάποιο ζώο μας στομαχιάσει και κινδυνεύει υπάρχει μια λύση όπως λένε τουλάχιστον οι βοσκοί μόνο που δεν την έχω δοκιμάσει καθώς δεν μου έχει τύχει ποτέ να μου στομαχιάσει κάποιο ζώο. Μια «πρακτική» σωτήρια λύση στο στομάχιασμα σύμφωνα με παλιούς βοσκούς είναι η...coca cola!!! Όπως τουλάχιστον λένε, αν το ζώο σας έχει στομαχιάσει και πέσει έγκαιρα αυτό στην αντίληψη σας τότε του ανοίγετε το στόμα και του δίνετε να πιει το εν λόγο αναψυκτικό. Οι βοσκοί λένε ότι αυτό θα σώσει την ζωή του ζώου καθώς ένα κουτί coca cola μπορεί να καθαρίσει το στομάχι του ζώου και να αποτρέψει τον θάνατο του. Εγώ πάντως δεν το έχω δοκιμάσει αλλά αν μου τύχαινε θα έπαιρνα το ρίσκο. Εσείς αποφασίστε με αποκλειστικά δική σας ευθύνη...
10)Έξυπνα κόλπα-επίλογοςα)Αρμέξτε την κατσίκα σας και αμέσως μετά δώστε της μια λιχουδιά(λίγο καρπό ή λίγο ψωμί) ως επιβράβευση. Ακολουθήστε την ίδια τακτική για λίγες μέρες. Μετά αρμέξτε την και αμέσως μετά δώστε της τον καρπό που ήταν να της δώσετε ούτως η άλλως. Επαναλάβετε ώσπου να καταλάβετε ότι όταν την αρμέγετε περιμένει την επιβράβευση! Με αυτή την διαδικασία η κατσίκα θα συνδέσει στο μυαλό της το άρμεγμα με το καλό φαΐ και θα μπορείτε να την αρμέγετε όταν την ταΐζετε! Τα πράγματα θα είναι απλά για σας έκτοτε: Μόλις βάζετε στην ταΐστρα τον καρπό θα αρμέγετε όσο αυτή τρώει και θα είναι όλα...ζάχαρη!
β)Αν θέλετε να κρατήσετε κάποιο κατσικάκι ή αν από μιας αρχής πάρετε μια νεαρή κατσίκα, κάθε φορά που πλησιάζετε στο μαντρί να έχετε στο χέρι σας μια λιχουδιά: Πότε λίγο ψωμί,πότε ένα φύλο πορτοκαλιάς ή λεμονιάς, πότε λίγο καρπό, και να δίνετε την λιχουδιά αυτή στο κατσικάκι με το που μπαίνετε στο μαντρί με προσοχή να μην του το φάνε τα άλλα μεγαλύτερα ζώα. Έτσι με τον καιρό το κατσικάκι θα συνδυάσει στο μυαλό του τον ερχομό σας με την λιχουδιά και όταν μεγαλώσει θα σας ακολουθάει παντού χωρίς σκοινί σαν πιστό σκυλί(!) και πάντα θα κοιτάει τα χέρια σας γιατί θα περιμένει την λιχουδιά... Έτσι γίνεσαι φίλος με μια κατσίκα...
γ)ΠΟΤΕ μην σκύβετε πάνω από το κεφάλι μιας κατσίκας διότι αν σηκώσει απότομα το κεφάλι της υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να σας βγάλει κάποιο μάτι με τα κέρατα της. Όταν τις ταΐζετε μην σκύβετε από πάνω και πάντα να προσέχετε όταν κρατάτε φαγητό διότι από την λαιμαργία τους ορμάνε κυριολεκτικά απάνω σας.
δ)Μεγάλη προσοχή πρέπει να δίνετε όταν έχετε κάποιον τράγο. Ο τράγος μπορεί να γίνει ανα πάσα στιγμή επιθετικός (όσα χρόνια και αν τον έχετε, όσο ήμερος και αν είναι)και πολλές φορές αυτό μπορεί να έχει δυσάρεστες συνέπειες. Μην σκύβετε το κεφάλι σας από πάνω του ή μπροστά του και πάντα να τον έχετε τον νου σας διότι αν σας κουτουλήσει στο κεφάλι μπορεί το χτύπημα μέχρι και να σας σκοτώσει. Επίσης αν σας κουτουλήσει ενώ είστε όρθιοι προσοχή στα γεννητικά σας όργανα οι άντρες γιατί συνήθως εκεί σημαδεύει και μπορώ να πώ ότι ο πόνος και ο κίνδυνος που θα τραβήξετε αν σας κουτουλήσει εκεί είναι κάτι που ΔΕΝ θέλετε να περάσετε.
Όπως είδαμε λοιπόν ή κατσίκα είναι ένα συμπαθές τετράποδο μεν αλλά με αρκετές ιδιαιτερότητες δε και η απόφαση για την εκτροφή της είναι κάτι που πρέπει να παρθεί μετά από ώριμη σκέψη πάντα αναλόγως των απαιτήσεων και δυνατοτήτων που υπάρχουν. Αν είστε αρχάριος τότε μην βιαστείτε να πάρετε πολλές αλλά μάλλον πάρτε μια ή δύο ώστε να μάθετε τα «χούγια» τους και να αποφασίσετε μετά για την συνέχεια.
Πηγή:varkarisnews.blogspot.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου