Από γενιά σε γενιά, οι βοσκοί μεταλαμπαδεύουν την ανάγνωση του ουρανού...
Τη στιγμή που οι μετεωρολόγοι ανά την επικράτεια ερίζουν για την ακριβή πρόγνωση του καιρού, το ποσοστό των βροχοπτώσεων και το υψόμετρο των περιοχών που θα ντυθούν στα «άσπρα», πολλοί ηλικιωμένοι στην ύπαιθρο κουνούν με νόημα το κεφάλι τους. «Εμείς τα είχαμε ήδη από το καλοκαίρι προβλέψει», υποστηρίζουν με σιγουριά φυσιοδίφη. Το έμπειρο μάτι αλλά και η κληρονομημένη ικανότητα να ερμηνεύουν τη φύση, τούς είχε οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι ο φετινός χειμώνας θα ήταν εξαιρετικά βαρύς. «Μέχρι μέσα Μαρτίου θα κάνει πολύ κρύο, κρίνοντας από το φεγγάρι» ισχυρίζονται οι μεν, «τα δέντρα ήταν το καλοκαίρι γεμάτα κουκουνάρια» προσθέτουν οι δε. «Ολα τα επαγγέλματα που είχαν άμεση επαφή με τη φύση, γεωργοί, κτηνοτρόφοι, ποιμένες, ψαράδες αλλά και ναυτικοί, προσπαθούσαν να προβλέψουν το μέλλον», λέει στην «Κ» η λαογράφος Σ.Π. Τρία θέματα απασχολούσαν κατεξοχήν τους ανθρώπους της επαρχίας τότε – η υγεία, ο έρωτας και οι καιρικές συνθήκες, που συνδέονταν άμεσα με την επιβίωσή τους. Εκτοτε, μπορεί να κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι, ωστόσο, φαίνεται ότι παρόμοιες δοξασίες κρατούν ακόμα «γερά», ειδικά όταν οι ορθολογιστικές μέθοδοι τίθενται υπό... αμφισβήτηση.
«Οταν ζεις μέσα στη φύση, τη μαθαίνεις» επισημαίνει ο κ. Πέτρος, 50χρονος ποιμένας στην ορεινή Αρκαδία. «Από δέκα χρόνων καθόμουν τις νύχτες μαζί με τους τσοπάνηδες» θυμάται, «εκείνοι με δίδαξαν πώς να διαβάζω τον ουρανό». Σύμφωνα με τον κ. Πέτρο, τα «μερομήνια» του Αυγούστου είναι ο πιο έγκυρος τρόπος πρόγνωσης του καιρού. Ο Aύγουστος για τους αστούς δεν αποτελεί ούτε τέλος ούτε αρχή, αλλά για τους ανθρώπους της γης σημαίνει το τέλος της σοδειάς, εξ ου και η λαϊκή ρήση «από Αύγουστο χειμώνα και από Μάρτη καλοκαίρι». Ταυτόχρονα, το εκκλησιαστικό έτος ξεκινάει την 1η Σεπτεμβρίου. «Παρακολουθώ τον καιρό από την 1η έως την 6η Αυγούστου, σύμφωνα με το παλαιό ημερολόγιο και από τις 13 έως τη 19η Αυγούστου, σύμφωνα με το νέο». Οι καιρικές συνθήκες κάθε μέρας, πρωί και βράδυ αντίστοιχα, αντιπροσωπεύουν τον καιρό δύο μηνών. Αρκεί να ανακαλέσουμε την ψύχρα στις παραμονές της Παναγίας, για να αρχίσουμε να... εμπιστευόμαστε τη λαογραφία. «Εγώ εκτιμώ ότι μέχρι τον Μάρτιο θα έχουμε χειμώνα, ο Απρίλιος και ο Μάιος θα είναι μαλακοί και θερμοί μήνες, ενώ από μέσα Ιουνίου έως τέλη Ιουλίου θα έχουμε πολλές βροχές» αποτολμά μια πρόγνωση ο κ. Πέτρος, χωρίς, όμως, να επιμένει.
Ο ίδιος, ωστόσο, αναγνωρίζει και άλλα σημάδια, που τον προειδοποιούν για τον καιρό. «Οταν το καλοκαίρι έχει πολύ σφήκα, ακολουθεί κακός χειμώνας, τις χρονιές που τα έλατα βγάζουν τα περίφημα “λυγκούσια”, περιμένω κακό χειμώνα» ισχυρίζεται. Αλλοι δίνουν μεγαλύτερη βαρύτητα στο πάχος της φλούδας των κρεμμυδιών ή των καλαμποκιών, αλλά και των κουκουναριών, ως ένδειξη επερχόμενης κακοκαιρίας.
Και τη συμπεριφορά των ζώων, με τα οποία συνυπάρχει, έχει μάθει να αποκωδικοποιεί. «Οταν τα γίδια διαισθάνονται ότι πλησιάζει χιονιάς, βόσκουν ακατάπαυστα, μαζεύουν δυνάμεις, ενώ και τα πουλιά όταν κατεβαίνουν μέχρι τα μαντριά για να βρουν τροφή, σημαίνει ότι έρχεται κακοκαιρία» αποκαλύπτει ορισμένα μυστικά. Οταν βλέπει σκυλιά να παίζουν πάνω στο χιόνι, αναμένει και άλλη χιονόπτωση. «Εγώ αναγνωρίζω και το διαφορετικό κελάηδισμα των πουλιών, ανάλογα με τον καιρό, αλλά πώς να στο περιγράψω;» αναρωτιέται.
Παρά την επιμέλειά του στην παρατήρηση των φυσικών φαινομένων, ο κ. Πέτρος αποφεύγει να διαβάζει το κόκαλο από την πλάτη του αρνιού. Στην ωμοπλατοσκοπία, μία από τις μακροβιότερες πασχαλινές παραδόσεις, ο κύρης του σπιτιού διαβάζει την πλευρά του ζώου, που ο ίδιος έχει αναθρέψει και από τις σκιές του κοκάλου μπορεί να μαντέψει το μέλλον για την υγεία της οικογένειας και τη σοδειά. «Προτιμώ να διαβάζουν οι άλλοι για μένα», καταλήγει.
«Οταν ζεις μέσα στη φύση, τη μαθαίνεις» επισημαίνει ο κ. Πέτρος, 50χρονος ποιμένας στην ορεινή Αρκαδία. «Από δέκα χρόνων καθόμουν τις νύχτες μαζί με τους τσοπάνηδες» θυμάται, «εκείνοι με δίδαξαν πώς να διαβάζω τον ουρανό». Σύμφωνα με τον κ. Πέτρο, τα «μερομήνια» του Αυγούστου είναι ο πιο έγκυρος τρόπος πρόγνωσης του καιρού. Ο Aύγουστος για τους αστούς δεν αποτελεί ούτε τέλος ούτε αρχή, αλλά για τους ανθρώπους της γης σημαίνει το τέλος της σοδειάς, εξ ου και η λαϊκή ρήση «από Αύγουστο χειμώνα και από Μάρτη καλοκαίρι». Ταυτόχρονα, το εκκλησιαστικό έτος ξεκινάει την 1η Σεπτεμβρίου. «Παρακολουθώ τον καιρό από την 1η έως την 6η Αυγούστου, σύμφωνα με το παλαιό ημερολόγιο και από τις 13 έως τη 19η Αυγούστου, σύμφωνα με το νέο». Οι καιρικές συνθήκες κάθε μέρας, πρωί και βράδυ αντίστοιχα, αντιπροσωπεύουν τον καιρό δύο μηνών. Αρκεί να ανακαλέσουμε την ψύχρα στις παραμονές της Παναγίας, για να αρχίσουμε να... εμπιστευόμαστε τη λαογραφία. «Εγώ εκτιμώ ότι μέχρι τον Μάρτιο θα έχουμε χειμώνα, ο Απρίλιος και ο Μάιος θα είναι μαλακοί και θερμοί μήνες, ενώ από μέσα Ιουνίου έως τέλη Ιουλίου θα έχουμε πολλές βροχές» αποτολμά μια πρόγνωση ο κ. Πέτρος, χωρίς, όμως, να επιμένει.
Ο ίδιος, ωστόσο, αναγνωρίζει και άλλα σημάδια, που τον προειδοποιούν για τον καιρό. «Οταν το καλοκαίρι έχει πολύ σφήκα, ακολουθεί κακός χειμώνας, τις χρονιές που τα έλατα βγάζουν τα περίφημα “λυγκούσια”, περιμένω κακό χειμώνα» ισχυρίζεται. Αλλοι δίνουν μεγαλύτερη βαρύτητα στο πάχος της φλούδας των κρεμμυδιών ή των καλαμποκιών, αλλά και των κουκουναριών, ως ένδειξη επερχόμενης κακοκαιρίας.
Και τη συμπεριφορά των ζώων, με τα οποία συνυπάρχει, έχει μάθει να αποκωδικοποιεί. «Οταν τα γίδια διαισθάνονται ότι πλησιάζει χιονιάς, βόσκουν ακατάπαυστα, μαζεύουν δυνάμεις, ενώ και τα πουλιά όταν κατεβαίνουν μέχρι τα μαντριά για να βρουν τροφή, σημαίνει ότι έρχεται κακοκαιρία» αποκαλύπτει ορισμένα μυστικά. Οταν βλέπει σκυλιά να παίζουν πάνω στο χιόνι, αναμένει και άλλη χιονόπτωση. «Εγώ αναγνωρίζω και το διαφορετικό κελάηδισμα των πουλιών, ανάλογα με τον καιρό, αλλά πώς να στο περιγράψω;» αναρωτιέται.
Παρά την επιμέλειά του στην παρατήρηση των φυσικών φαινομένων, ο κ. Πέτρος αποφεύγει να διαβάζει το κόκαλο από την πλάτη του αρνιού. Στην ωμοπλατοσκοπία, μία από τις μακροβιότερες πασχαλινές παραδόσεις, ο κύρης του σπιτιού διαβάζει την πλευρά του ζώου, που ο ίδιος έχει αναθρέψει και από τις σκιές του κοκάλου μπορεί να μαντέψει το μέλλον για την υγεία της οικογένειας και τη σοδειά. «Προτιμώ να διαβάζουν οι άλλοι για μένα», καταλήγει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου