ΣΑΛΙΓΚΑΡΟΤΡΟΦΙΑ: Παρελθόν - Παρόν - Μέλλον

ΠΑΡΕΛΘΟΝ

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αυξημένο ενδιαφέρον για την εκτροφή σαλιγκαριών στο πλαίσιο τόσο της ανάπτυξης νέων «καινοτόμων» επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, όσο και της αναζήτησης ενός επιπλέον εισοδήματος. Αντίστοιχο ενδιαφέρον στον κλάδο των σαλιγκαριών είχε υπάρξει κατά τις δεκαετίες του ‘70 και ‘80, αλλά τελικά ο κλάδος συρρικνώθηκε χωρίς να υπάρξει μεγάλη εξέλιξη. Ο βασικός λόγος στον οποίο αποδόθηκε η τότε αποτυχία ήταν το ξηροθερμικό κλίμα της Ελλάδας που θεωρήθηκε ότι δεν ενδείκνυται για την εκτροφή αυτή. Εγώ θεωρώ ότι κρίσιμος παράγοντας ήταν , η ελλιπής γνώση των υποψήφιων παραγωγών ως προς τις ιδιαιτερότητες του οργανισμού αυτού, τόσο ως προς την συμπεριφορά όσο και ως προς την παραγωγική διαδικασία (αδηφαγία, μεγάλη κινητικότητα, πλήθος εχθρών, ειδικές συνθήκες εκτροφής, εκ φύσεως μεγάλη θνησιμότητα των σαλιγκαριών). Να σημειώσουμε ότι η μορφή των τότε εκτροφών ήταν ανοιχτού τύπου και η γνώση μικρή. Γι αυτό και ο επηρεασμός από το ξηροθερμικό κλίμα μεγάλων περιοχών της χώρας μας.

ΠΑΡΟΝ

Από τα τέλη του 2000 ( 2007 και μετέπειτα) , αναζωπυρώθηκε πάλι το ενδιαφέρον για την εκτροφή σαλιγκαριών. Εν τω μεταξύ είχαν ήδη δημιουργηθεί κάποιες ελάχιστες μονάδες – η πρώτη μονάδα εκτροφής σαλιγκαριών ιδρύθηκε και λειτούργησε στο Ομορφοχώρι Λάρισας , είναι η AGROFARMA– η πορεία των οποίων αποτέλεσε τον οδηγό για τους μετέπειτα ενδιαφερόμενους. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι η νέα « έκρηξη » ενδιαφέροντος για την σαλιγκαροτροφία, συνέπεσε με την αρχή της οικονομικής κρίσης. Η Ελλάδα, τα τελευταία τρία χρόνια ,βιώνει μια οικονομική κρίση, με εξαιρετικά αρνητικές επιπτώσεις στην Ελληνική κοινωνία. Η μείωση του βιοτικού επιπέδου, η υψηλή ανεργία και

ειδικότερα η ανεργία των νέων και των γυναικών, καθώς η συνεχιζόμενη ύφεση, προδιαγράφουν καθόλου ευοίωνες προοπτικές για το μέλλον. Οι παράγοντες που προαναφέραμε δημιούργησαν ένα κύμα επιστροφής των νέων κυρίως στο τόπο καταγωγής , στα χωριά και τις μικρές πόλεις της Ελλάδας, εγκαταλείποντας τα μεγάλα αστικά κέντρα με το υπέρογκο πλέον κόστος ζωής. Αυτή η μετοίκηση μεγάλων τμημάτων πληθυσμού στις επαρχίες της χώρας μας, συνοδεύτηκε και από την άλλη μεγάλη στροφή προς τον πρωτογενή τομέα. Είναι ένα θέμα που θίξαμε σε προηγούμενο άρθρο μας στις φιλόξενες σελίδες της ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗΣ. Αποτέλεσμα της μετακίνησης, των νέων κυρίως ,και της στροφής στον Αγροτικό τομέα, ήταν η νέα έξαρση της σαλιγκαροτροφίας.

Θα αναρωτηθεί φυσιολογικά ο καλόπιστος αναγνώστης. Και γιατί αυτή τη φορά να είναι επιτυχημένη η προσπάθεια, αφού έχουμε το κακό προηγούμενο των δεκαετιών ’70 και ’80? Ποια η διαφορά?Αναφέρουμε κάποιες σημαντικές κατά τη γνώμη μας ποιοτικές διαφορές σε σχέση με τις προηγούμενες δεκαετίες.

Α) Σήμερα διαθέτουμε όλα εκείνα τα μέσα πληροφόρησης, έτσι ώστε να διαχέεται η γνώση ευκολότερα σε περισσότερους

Β) Υπάρχει ποιοτική διαφορά των ασχολούμενων με τον κλάδο της σαλιγκαροτροφίας σε σχέση με τις προηγούμενες δεκαετίες. Πλέον στην εκτροφή σαλιγκαριών αλλά και γενικότερα στην Αγροτική Οικονομία, δραστηριοποιούνται άτομα με μορφωτικό επίπεδο πολύ ανώτερο από τις προηγούμενες δεκαετίες.

Γ) Υπάρχει τεχνογνωσία και εμπειρία που μεταφέρεται στους νέους εκτροφείς, έτσι ώστε το ξεκίνημα τους να μην γίνεται από μηδενικό επίπεδο.

Δ) Έχει ενταχθεί το μάθημα της σαλιγκαροτροφίας σε Γεωπονικές σχολές και έχουν αποφοιτήσει πλέον γεωπόνοι με γνώση του αντικειμένου. Ταυτόχρονα υπάρχουν ερευνητικά προγράμματα σε εξέλιξη από Ελληνικά Πανεπιστήμια. Η AGROFARMA συμμετέχει σε τέτοια ερευνητικά προγράμματα, όπως και σε προγράμματα κατάρτισης φοιτητών.

Σήμερα λοιπόν, και σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του Υπουργείου αγροτικής ανάπτυξης και τροφίμων το 2012 υπήρχαν καταγεγραμμένα 255 εκτροφεία συνολικής έκτασης 1.389,3 στρεμμάτων . Επίσης θα πρέπει να σημειωθεί ότι από τα μέχρι τώρα στοιχεία φαίνεται πώς υπάρχει μία αύξηση σε ότι αφορά στον αριθμό των μονάδων της τάξης του 88% όμοια κατανεμημένη και στους δύο τύπους εκτροφών. Πάντως ο πραγματικός αριθμός των εκτροφείων είναι απροσδιόριστος διότι πολλές μονάδες εγκαταλείπονται στα πρώτα 2-3 χρόνια λειτουργίας τους, ενώ ιδρύονται νέες, πολλές από τις οποίες όμως δεν δηλώνονται στις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου (τμήματα κτηνιατρικής των δ/νσεων αγροτικής ανάπτυξης και ΜΑΑΕ).

Από το Μάρτιο του 2012, η όλη δραστηριότητα , διέπεται από το νόμο περί κτηνοτροφίας ( Ν. 4056/2012, (ΦΕΚ Α-52/12 Μαρτίου 2012): Ρυθμίσεις για την κτηνοτροφία και τις κτηνοτροφικές

εγκαταστάσεις και άλλες διατάξεις. ). Όλα αυτά όμως δεν είναι τίποτα άλλο παρά «ασκήσεις επί χάρτου». Στην πράξη τι γίνεται?

Ο Τομέας της Γεωργίας, τα τελευταία 30 χρόνια, έχει υποστεί πρωτοφανή καθίζηση, με αποτέλεσμα η χώρα από πλεονασματική στα γεωργικά εν γένει προϊόντα να γίνει άκρως ελλειμματική. Στον τομέα αυτό η Ελλάδα διαθέτει συγκριτικό πλεονέκτημα, λόγω κλιματολογικών συνθηκών, που δίνουν την δυνατότητα παραγωγής προϊόντων ανώτερης ποιότητας. Η σαλιγκαροτροφία είναι μια καινοτόμος επιχειρηματική δραστηριότητα στον τομέα της γεωργικής παραγωγής , και μπορεί να χαράξει νέες

παραγωγικές και εξαγωγικές κατευθύνσεις. Όπως πολλές φορές στο παρελθόν έχουμε σημειώσει σε άρθρα μας, η δραστηριότητα αυτή πρέπει να αντιμετωπιστεί σαν επιχειρηματική ιδέα και κίνηση, όπως άλλωστε όλες οι γεωργικές εκμεταλλεύσεις. Η Σαλιγκαροτροφία λοιπόν, σαν επιχειρηματική ιδέα, υπό την προϋπόθεση σωστής χρήσης σύγχρονων τεχνικών, αποτελεσματικής διαχείρισης του κύκλου παραγωγής, και ολοκληρωμένης τεχνογνωσιακής υποστήριξης, που θα διασφαλίσει υψηλές αποδόσεις, εγγυάται θετικά οικονομικά αποτελέσματα. Δεν πρέπει να διαφεύγει από το μυαλό των υποψηφίων εκτροφέων σαλιγκαριών, αλλά και των εν ενεργεία συναδέλφων, ότι η εκτροφή αυτή,παρουσιάζει ιδιαιτερότητες και δεν μπορεί εκ των πραγμάτων να αντιμετωπιστεί γενικά και αόριστα σαν κτηνοτροφική παραγωγή. Όπως μέσα στο χώρο της ζωικής παραγωγής υπάρχει ιδιαίτερη αντιμετώπιση για τις μέλισσες , για τα ψάρια κλπ έτσι πρέπει να αντιμετωπιστούν και τα σαλιγκάρια.Κάτι που μέχρι σήμερα δεν γίνεται, παρά τις προσπάθειες που έχουμε κάνει σαν AGROFARMA όλα τα τελευταία χρόνια, με παραστάσεις στο Υπουργείο, με συναντήσεις με υπηρεσιακούς παράγοντες, με αποστολή υπομνημάτων, κλπ. Θα το αναλύσουμε περισσότερο αυτό το θέμα στην επόμενη παράγραφο που διαπραγματεύεται το μέλλον της σαλιγκαροτροφίας.

Σήμερα, που επιτέλους έχουν μπει κάποιες βάσεις, χωρίς βέβαια να είμαστε ικανοποιημένοι από το αποτέλεσμα, αλλά λαμβάνοντας υπ’ όψιν το δυσκίνητο γραφειοκρατικό τέρας του δημόσιου τομέα, παραδεχόμαστε ότι έγιναν κάποια βήματα, σήμερα λοιπόν, η εκτροφή σαλιγκαριών απαιτεί και άδεια ίδρυσης της μονάδας, και άδεια λειτουργίας και αριθμό μητρώου στην Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής της περιφέρειας στην οποία υπάγεται. Όπως προαναφέραμε, η γραφειοκρατία στην Ελλάδα καλά κρατεί, και παρά τις πομπώδεις δηλώσεις ότι θα εκδίδεται προσωρινή άδεια μέσα σε μια ημέρα, ώστε να διευκολύνονται οι εκτροφείς στην έναρξη των κατασκευαστικών εργασιών, ΠΟΤΕ μέχρι σήμερα, δεν έχει εκδοθεί σε μια ημέρα προσωρινή άδεια. Και ας με διαψεύσει κάποιος. Τα προβλήματα λόγω γραφειοκρατίας, συνεχίζουν να υπάρχουν και αποτελούν τροχοπέδη στους νέους εκτροφείς. Όπως τροχοπέδη αποτελεί η έλλειψη επαρκούς νομοθεσίας για την τυπικά νόμιμη λειτουργία μιας τέτοιας μονάδας. Αρκεί να σημειώσουμε ότι η καθ’ όλα νόμιμη λειτουργία μιας τέτοιας μονάδας εξαρτάται από την εφαρμογή είκοσι (20) νόμων, Προεδρικών διαταγμάτων και Υπουργικών αποφάσεων. Από το N.Δ. της 17/7/1923 και τις μετέπειτα τροποποιήσεις του μέχρι το Ν. 4056/2012, (ΦΕΚ Α-52/12 Μαρτίου 2012). Νόμοι και διατάγματα 89 ολόκληρων ετών. Θα πρέπει κάποτε να καταλάβει η Ελληνική Πολιτεία, ότι η ανάπτυξη του Πρωτογενούς Τομέα περνά μέσα από την απλοποίηση και τον σαφή καθορισμό ενός απλού, δίκαιουκαι κατανοητού σε όλους θεσμικού πλαισίου. Δυστυχώς αυτό το θεσμικό πλαίσιο δεν υπάρχει ακόμα για την Σαλιγκαροτροφία.

Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα , που το θίξαμε στην εξαιρετική εκπομπή « Θεσσαλική Γη» του κ. Χρ. Αθανασιάδη στον τηλεοπτικό σταθμό ASTRA TV, είναι η μη ένταξη των σαλιγκαριών στους επιλέξιμους οργανισμούς της Ζωικής παραγωγής για αποζημιώσεις μέσω ΕΛΓΑ. Για οποιαδήποτε ζημιά λόγω καιρικών φαινομένων, ή φυσικών καταστροφών, δεν αποζημιώνεται η ζημιά στο ζωικό κεφάλαιο του εκτροφείου σαλιγκαριών. Με κάποιες προϋποθέσεις , ίσως αποζημιωθεί ο παραγωγός μέσω ΠΣΕΑ για τους θαλάμους θερμοκηπιακού τύπου. Μπορούμε να αναφέρουμε πολλά άλλα προβλήματα που εξακολουθούν να υπάρχουν σήμερα, αλλά γεννηθήκαμε και μεγαλώσαμε σε μια Χώρα – Παράδεισο και έχουμε μάθει να ζούμε σε μια Χώρα – Κόλαση. Έτσι τίποτα πλέον δεν φαίνεται παράξενο. Γι αυτό περιοριζόμαστε στα λίγα αλλά πολύ βασικά αυτά θέματα για το σήμερα. Επιφυλασσόμαστε να επανέλθουμε με αναλυτικότερα άρθρα για τα προβλήματα της Σαλιγκαροτροφίας.

ΜΕΛΛΟΝ

Προβλήματα ναι υπάρχουν. Δυσκολίες επίσης. Ιδιαιτερότητες αρκετές. Μήπως υπάρχει αγροτική εκμετάλλευση χωρίς όλα αυτά? Ή ακόμα οποιαδήποτε επαγγελματική δραστηριότητα, δεν είναι συνυφασμένη με προβλήματα και δυσκολίες, ιδιαίτερα σε μια εποχή βαθειάς ύφεσης και σε μια χώρα σαν την Ελλάδα? Μέσα όμως από αυτή την κρίση και την ύφεση που ζούμε και βιώνουμε, μπορούμε να δημιουργήσουμε, και πιστεύω ακράδαντα πως όποιος το κάνει συνετά, επαγγελματικά, με πρόγραμμα και όραμα , όχι μόνο θα επιβιώσει αλλά θα αναπτυχθεί και θα ανδρωθεί. Ναι πιστεύω ακράδαντα ότι ο κλάδος της σαλιγκαροτροφίας έχει μέλλον. Έχει τεράστια περιθώρια ανάπτυξης στη χώρα μας. Η εκτίμηση μου στηρίζεται σε δεδομένα και στοιχεία. Η κατανάλωση σαλιγκαριών στην Ε.Ε. των 27 , έχει μια μικρή αλλά σημαντική αύξηση κάθε χρόνο της τάξης του 3-5%. Η Γαλλία π.χ. καταναλώνει 40.000 τόνους σαλιγκάρια το χρόνο, και υπολογίζεται ότι μέχρι το 2020 η κατανάλωση θα φτάσει στο 1 κιλό σαλιγκάρια ανά πολίτη. Από αυτούς τους 40.000 τόνους, παράγει μόνο τους 12.000. Εισάγει δηλαδή 28.000 τόνους σαλιγκάρια κάθε χρόνο με αυξητικές τάσεις. Το ίδιο συμβαίνει και στην Ισπανία και στην Ιταλία. Αναφέρω τις τρεις πρώτες χώρες σε ετήσια κατανάλωση σαλιγκαριών στην Ευρώπη. ( Γράφημα 1)

Η δε παγκόσμια παραγωγή αυξάνεται ( γράφημα 2) με ρυθμούς μικρότερους από την αύξηση της παγκόσμιας κατανάλωσης.

Δηλαδή η παγκόσμια ζήτηση είναι μεγαλύτερη από την παγκόσμια προσφορά και διαρκώς αυξάνει η διαφορά μεταξύ τους. Δεν φτάνει όμως στις υπερβολές των ποσοστών που αναγράφονται χωρίς καμία τεκμηρίωση σε διάφορα site και αναπαράγονται χωρίς καμία επαλήθευση από πολλούς.

Από το σύνολο της παγκόσμιας παραγωγής, το 20-25% περίπου, καταναλώνεται μόνο στις τρεις προαναφερθείσες Ευρωπαϊκές χώρες. Και απομένει το 75% για όλον τον υπόλοιπο κόσμο ( ΗΠΑ, Κίνα, Αυστραλία, Ρωσία, κλπ). Σκεφτείτε λοιπόν πόσο μεγάλη ζήτηση υπάρχει , άρα πόσα περιθώρια ανάπτυξης υπάρχουν για τον κλάδο. Οι μεσοπρόθεσμες προοπτικές είναι θετικές λόγω της μείωσης των φυσικών πληθυσμών στις κύριες χώρες παραγωγής, της αυξανόμενης διεθνούς ζήτησης και της αναγνώρισης της υψηλής διατροφικής αξίας των σαλιγκαριών. Επίσης λόγω των ευνοϊκών κλιματολογικών συνθηκών, των ενισχύσεων του επενδυτικού νόμου και του έντονου ενδιαφέροντος κυρίως νέων ανθρώπων για δραστηριοποίηση στον κλάδο υπάρχουν σημαντικές δυνατότητες ανάπτυξης της σαλιγκαροτροφίας στη χώρα μας.

Περιθώρια ανάπτυξης του κλάδου υπάρχουν πολλά. Όμως πρέπει να υπάρξουν και κάποιες προϋποθέσεις για να επιτευχτεί αυτή η ανάπτυξη.

Από την πλευρά της πολιτείας μέσω του Υπουργείου Γεωργίας κυρίως αλλά και άλλων συναφών φορέων

1. Στήριξη της αγροτικής απασχόλησης και του αγροτικού εισοδήματος. Τούτο δεν σημαίνει κατ ανάγκη επιδοτήσεις και άλλες αλόγιστες παροχές. Σημαίνει να πάρει όλα τα απαραίτητα μέτρα η Πολιτεία για την διευκόλυνση της δημιουργίας αγροτικών και αγροτοδιατροφικων επιχειρήσεων, στήριξη των εξαγωγικών προσανατολισμών των επιχειρήσεων αυτών, μείωση ( δεν μιλάμε για εξάλειψη, θα είμαστε ουτοπιστές ) της γραφειοκρατίας, κλπ
2. Την αύξηση σε επάρκεια των Ελληνικών προϊόντων. Δείτε το παράδειγμα των εργοστασίων ζάχαρης , που έκλεισαν το ένα μετά το άλλο, με αποτέλεσμα την αθρόα εισαγωγή ζάχαρης τη στιγμή που είμαστε αυτάρκεις και κάναμε και εξαγωγές.
3. Την στροφή στην προστασία της εδώδιμης χλωρίδας και πανίδας.
4. Την συνεργασία Πανεπιστημιακών σχολών και Ιδρυμάτων. Να παρθούν όλα εκείνα τα μέτρα ώστε να γίνει πράξη η σύνδεση της έρευνας με την παραγωγή.

Από την πλευρά των παραγωγών – επιχειρηματιών πρέπει :

1. Να ξεφύγουμε από τον ατομισμό και να στραφούμε στον συνεργατισμό. Είτε μέσω αγροτικών Συνεταιρισμών, παρά τα όποια κακά προηγούμενα, υπάρχουν παραδείγματα νέων υγιών συνεταιρισμών , με τεράστια ανάπτυξη ( π.χ. ΘΕΣγαλα ), είτε μέσω ομάδων παραγωγών , είτε οποιασδήποτε άλλης μορφής ομαδικής διεργασίας

2. Να κάνουμε πράξη την τυποποίηση των προϊόντων. Πλέον οι αγορές και ειδικά οι ξένες αγορές, απαιτούν το προϊόν να είναι επώνυμο, με όλα τα εχέγγυα των ελέγχων.

3. Να οργανωθούμε σε κλαδικές ομάδες με καθετοποίηση της παραγωγής. Η αλυσίδαπαραγωγή – μεταποίηση – τυποποίηση – πώληση , είναι πλέον μονόδρομος για τους Έλληνες αγρότες – επιχειρηματίες.

4. Να εμπιστευτούμε ειδικούς σε κάθε τομέα. Δεν είναι δυνατόν ο παραγωγός, να είναι γνώστης, και της τεχνογνωσίας που είναι απαραίτητη, και της διαμόρφωσης της εικόνας του προϊόντος, και την προώθησης στην αγορά.

Οι προοπτικές είναι καλές. Οι κλιματολογικές συνθήκες της χώρας μας είναι ευνοϊκές. Ας προσπαθήσουμε λοιπόν κι εμείς, με τη βοήθεια της Πολιτείας , και μπορούμε να κάνουμε θαύματα. Ας μη μεμψιμοιρήσουν μερικοί , ότι τάχα η Πολιτεία δεν κάνει τίποτα , κλπ κλπ. Η πολιτική της Πολιτείας, είναι και αυτή απόρροια της δικής μας θέλησης. Εμείς τους αναδεικνύουμε στη θέση αυτή, να μας κυβερνούν και να επιβάλλουν την πολιτική τους. Ας προσέχουμε να εκλέγουμε τους άριστους.

Τάσος Υψηλάντης

Φυσικός

Εκτροφέας σαλιγκαριών

Ιδιοκτήτης AGROFARMA