Αίγες:Αφιέρωμα.

Καταγωγή της Αίγας

Η οικόσιτη κατσίκα (επιστημονική ονομασία: Αιξ η κατοικίδιος, Capra aegagrus hircus – Αιξ ο αίγαγρος ο τράγος ή Αιξ ο αίγαγρος ο αίγος), γίδα ή αίγα, είναι υποείδος της εξημερωμένης κατσίκας και κατάγεται από την άγρια κατσίκα της Νοτιοδυτικής Ασίας και της Ανατολικής Ευρώπης. Πρόκειται για ζώο μηρυκαστικό, της οικογένειας των βοοειδών και της τάξης των αρτιοδάχτυλων. Μαζί με το πρόβατο θεωρείται από τα πρώτα ζώα που εξημερώθηκαν από τους ανθρώπους. Εκτρέφονται για το γάλα, το κρέας και για το τρίχωμά τους. Τον τελευταίο αιώνα έγιναν δημοφιλή ζώα και ως κατοικίδια. Εχθροί της είναι τα σαρκοφάγα ζώα και τα αρπακτικά πουλιά. Η ευκολία στην απόκτηση και στη συντήρησή της, έκανε πολλούς να τη χαρακτηρίσουν «αγελάδα του φτωχού». Η κατσίκα λέγεται και γίδα ή αίγα. Οι αρσενικές κατσίκες καλούνται τράγοι. Το νεαρό άτομο των δύο φύλων καλείται κατσίκι ως την ηλικία του ενός έτους και βετούλι από τον πρώτο ως το δεύτερο χρόνο του. Η εγχώρια κατσίκα έχει διάφορα ονόματα ανάλογα με τα χρώματά της. Έτσι, η μαύρη κατσίκα λέγεται κόρμπα, η μαύρη με κοιλιά κίτρινη γκιόσα, η κοκκινωπή κάμπινα, η ασπρόμαυρη μπάρτσα, η σταχτιά κανούτα, καφετί κανέλλα και η άσπρη φλώρα. Οι κατσίκες φαίνεται να εξημερώθηκαν σχεδόν 10.000 χρόνια πριν στα Όρη του Ζάγρου στο Ιράν. Ζώα αγροδίαιτα, ευκίνητα και έξυπνα, αποτέλεσαν ένα από τα πρώτα ζώα που εξημερώθηκαν από τον άνθρωπο.

Ανατομία Αίγας

Οι περισσότερες κατσίκες από τη φύση τους έχουν δύο κέρατα, των οπόίων το σχήμα και το μέγεθος ποικίλλει ανάλογα με τη ράτσα. Υπάρχουν και μερικά θηλυκά με κέρατα. Υπάρχουν και κατσίκες χωρίς κέρατα ή και με πολλά κέρατα (μέχρι και 8). Τα κέρατα της κατσίκας είναι φτιαγμένα από οστά και περιβάλλονται από κερατίνη και άλλες πρωτεΐνες. Χρησιμοποιούνται ως μέσο άμυνας και κυριαρχίας. Το κεφάλι τους είναι μακρύ και τα μάτια τους ζωηρά. Η κατατομή τους και η γραμμή στη ράχη είναι ευθύγραμμες.Ολόκληρο το σώμα τους καλύπτεται από τρίχωμα, διαφορετικό σε μήκος και χρώμα ανάλογα με τη ράτσα. Και τα δύο φύλα έχουν γένι. Μερικές φυλές προβάτων και κατσικών φαίνονται να έχουν ομοιότητες, ωστόσο διαφέρουν στην ουρά. Τα πρόβατα έχουν ουρές που κρέμονται προς τα κάτω και είναι συνήθως πιο μακριές από τις ουρές των αιγών.

Αυτόχθονες φυλές Αίγας

• Φυλή Σκοπέλου
• Εγχώρια Αίγα
• Η αίγα της Καρύστου
• H εγχώρια της Κρήτης

Σύμφωνα με έρευνες έχει καταγραφεί ένα μεγάλο εύρος διαφορετικών πληθυσμών που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως διαφορετικές φυλές.  Αυτές οι φυλές είναι γνωστές με το όνομα της κάθε περιοχής:

Φολεγάνδρου,
·Αμοργού,
·Ηλείας,
·Βαλτετσίου (Πελοπόννησος),
·Ψαρόγκεσα (Βόρειος Πελοπόννησος),
·Μαρτίνα (Β. Πελοπόννησος/Καλάβρυτα),
·Ικαρίας,
·Κεφαλληνίας,
·Θάσου,
·Κρήτης
·Κρήτης Σφακίων,
·Αριδαίας,
·Ζάρκα (Β. Θεσσαλία),
·Μαύρη Ελληνική φυλή (Γκόρμπα) (Ήπειρος, Μακεδονία, Θεσσαλία),
·Ναυπάκτου,
·Περδικακίου Αιτ/νιας (μικρόσωμη),
·Παγκαίου,
·Σάμου (διάφοροι τύποι),
·Σκύρου,

Ξένες φύλες Αίγας

• Αγκύρας: Λέγεται και Τιφτίκι. Το τρίχωμά της είναι άσπρο και έχει υφή από μετάξι. Χρησιμοποιείται στην υφαντουργία, ιδίως για την παραγωγή κασμιριών. Μοιάζει πολύ με το πρόβατο.
• Ελβετική ή Saanen: Προέρχεται από την κοιλάδα Ζάανεν. Αποτελεί μία από τις καλύτερες φυλές και τα είδη της μοιάζουν με μικρές αγελάδες. Είναι ψηλή στο ανάστημα και εντελώς λευκή στο χρώμα. Σπάνια έχει κέρατα. Γεννά 4-6 κατσίκια και παράγει 4-5 λίτρα γάλα ημερησίως. Ηπεριεκτικότητα του γάλακτος σε λίπος κυμαίνεται μεταξύ 3 και 3,5%.
• Θιβετιανή: Εκτρέφεται για το εξαιρετικής ποιότητας μαλλί της, από το οποίο κατασκευάζονται κασμίρια.
• Κασμίρ: Κατάγεται από την Ασία. Έχει μαύρο και στιλπνό τρίχωμα.
• Μαλτέζικη: Ονομάστηκε έτσι γιατί μεταφέρθηκε από τη  Μάλτα το 19ο αιώνα. Κατάγεται από τη Νουβία της Αφρικής. Έχει μεγάλα αυτιά που κρέμονται και είναι μεγαλύτερη από την εγχώρια φυλή. Δεν έχει γένι και σπάνια έχει κέρατα. Γεννά 3-4 κατσίκια και έχει ημερήσια γαλακτοπαραγωγή περίπου 3 κιλά και χρησιμοποιείται ως οικόσιτη, καθώς δεν έχει αντοχή στο βάδισμα.
• Συρίας ή φυλή της Δαμασκού: Φημίζεται για τη γαλακτοπαραγωγή της. Η γαλακτοπαραγωγική τους ικανότητα φθάνει το μέγιστο σε 3 ημέρες μετά τον τοκετό και κυμαινεται μεταξύ 4-5 κιλών την ημέρα, ανάλογα με το σιτηρέσιο. Η περίοδος γαλακτοπαραγωγής πλησιαζει τις 300 ημέρες, ενώ το γάλα τους χαρακτηρίζεται από υψηλά λιπαρά (6-7%).
• Τόγγεμποργκ: Χρησιμοποιείται για παραγωγή γάλακτος. Και οι απόδοση τους σε γάλα φτάνει τα 950 λίτρα για τα ζώα  με pedigree και με λιποπεριεκτικότητα που κυμαίνεται μεταξύ 2,2 – 3,4%.
• Μούρθια: Η φυλή των αιγών Μουρθιάνο – Γραναδίνα (Murciano – Granadina), είναι αυτόχθονα φυλή και οφείλει την ονομασία της στην περιοχή Μούρθια και Γρανάδα της Ισπανίας, όπου και γίνεται η αναπαραγωγή της. Ενώ χαρακτηρίζεται για την υψηλή περιεκτικότητα του γάλακτος σε λιπαρά – 5,8, και επίσης ο μέσος όρος γαλακτοπαραγωγής τους κυμαίνεται στα 610 λίτρα με το 25% των αιγών να ξεπερνά τα 750 λίτρα.
• Boer: Το Boer είναι μια βελτιωμένη φυλή με κάποια έγχυση ευρωπαικών, Angora και ινδικής αναπραγωγωγής πολλά χρόνια πριν. Αρκετοί ερευνητές συμφωνούν ότι οι αυτόχθονοι πληθυσμοί ήταν πιθανόν από το Namaqua Hottentonts και από τις νότια μεταναστευτικές φυλές Bantu. Το όνομα προέρχεται από τη γερμανική λέξη »boer» που σημαίνει αγρότης. Τα αρχεία απόδοσης αυτής της φυλής δείχνουν εξαιρετικά ζώα, ικανά να παράγουν κατά μέσο όρο ημερήσια κέρδη 200 g / ημέρα.  Πιο πρότυπη απόδοση θα ήταν 150-170 g / ημέρα.
• Αγγλο-νουμπια: Το ιδανικό Αγγλο-νουμπια είναι ένα καλά ισορροπημένο ζώο. Έχει ένα ψηλό περήφανο κεφάλι ,με μακριά αιωρούμενα αυτιά και το ρινικό οστό έχει ένα σαφώς κυρτό σχήμα. Τα θηλυκά έχουν κοντό γυαλιστερό τρίχωμα ενώ τα αρσενικά έχουν μακρύτερο και σκληρότερο τρίχωμα από τα θηλυκά. Ένα από τα πιο ελκυστικά χαρακτηριστικά τους είναι η ποικιλία στο χρώμα.  Όλα τα χρώματα υπάρχουν:καστανό,μαύρο,άσπρο ή μπεζ. Έχει υψηλή απόδοση σε λιπαρά που κυμαίνονται στο 4,8%, και μπορούν να αποδώσουν 4-5 κιλά την ημέρα και 1.040-1.250 κιλά σε μια γαλακτική περίοδο.
• Όμπα: Είναι ιθαγενής φυλή στις Ελβετικές και Γαλλικές Άλπεις. Το όνομα της φυλής είναι Oberhasli και σε συντομία Oba. Η Όμπα λοιπόν στην Ελλάδα λανθασμένα αναγνωρίζεται ως Αλπίνα, ενώ διεθνώς η Αλπίν (Alpine) αναγνωρίζεται ως διαφορετική φυλή. Η μέση ετήσια γαλακτοπαραγωγή είναι 740 κιλά, με 3,5% λιποπεριεκτικότητα.
• Αλπίνες (Ροκ, Βρετανικές, Γαλλικές, Αμερικάνικες, Αυστραλιανές, Ελβετικές) : Όλοι αυτοί οι τύποι, έχουν ως τόπο προέλευσης τις Γαλλικές Άλπεις και προέρχονται από τις γαλλικές Αλπίνες. Οι γίδες Αλπίνες είναι ζώα μιας φυλής από τις πιο δημοφιλείς και πιο φημισμένες για την υψηλή γαλακτοπαραγωγή. Οι αποδόσεις τους ανταποκρίνονται στο μέγιστο του κληρονομικού τους δυναμικού που φθάνει στα 600-700 κιλά σε περίοδο 200 ημερών.
• LaMancha : Η κατσίκα LaMancha προέρχεται από το Όρεγκον, από την κα. Eula Frey απόκατσίκες short-eared, ενός είδους που βρέθηκε όχι μόνο στη LaMancha αλλά σε ολόκληρη την Ισπανία. Έχει εξαιρετική γαλακτοκομική ιδιοσυγκρασία και είναι επίμονο ζώο που μπορεί να αντέξει μεγάλη ταλαιπωρία και ακόμη να παράγει. Μέσα από επίσημη δοκιμή, αυτή η φυλή έχει εδραιωθεί στην παραγωγή γάλακτος με υψηλά λιπαρά.

 

Ασθένειες Αιγών

Α. Μεταβολικά νοσήματα 

1) Μαστίτιδες Αιγοπροβάτων

ΕΙΔΗ ΜΑΣΤΙΤΙΔΑΣ

α) Οξεία μαστίτιδα

β) Χρόνια μαστίτιδα

γ) Γαγγραινώδης μαστίτιδα

δ) Μαστίτιδα από βρουκέλλες

ε) Λοιμώδης αγαλαξία (Παρμάρα)

στ) Παραφυματίωση

ζ) Προϊούσα Πνευμονία (Maedi- Visna)

Β. Μεταδοτικά νοσήματα 

1) Εντεροτοξιναιμία (Δυσεντερία)

2) Κολοβακτηριδίαση

Γ. Διάρροιες σε αιγοπρόβατα μεγαλύτερα των 2 εβδομάδων

1) Εντεροτοξιναιμία

2) Κοκκιδίαση

3) Παρασιτισμός Του Γαστρεντερικού Συστήματος

Για περισσότερες πληροφορίες πατήστε  ΕΔΩ

Παραπροϊόντα

• Τυρί
• Βούτηρο
• Παγωτό
• Γάλα
• Κρέας
• Μαλλί (Το κούρεμα της κατσίκας γίνεται κάθε άνοιξη. Από αυτό προέρχεται το γιδόμαλλο, που είναι γνωστό με την εμπορική ονομασία μοχέρ (από το αγγλικό mohair). Χρησιμοποιείται κυρίως για την κατασκευή σακιών, καπών και για σακούλες.)
• Σαπούνι με γάλα κατσίκας
• Δέρμα

  

  Δέρμα

  

  Τυρί

  

  Σαπούνι με γάλα κατσίκκα

• 

  Βούρτσα απο μαλλί κατσίκας

ΕΜΒΟΛΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΙΓΩΝ

1η ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΑΜΝΟΕΡΙΦΙΩΝ

• Σελήνιο, 2 ml ενδομυϊκά

• Βιταμίνες (πολυβιταμινούχο GrowVite ή κάποιο άλλο αντίστοιχο ), 2ml .

• Εμβόλιο για εντεροτοξιναιμία (στρουμπάρα), 2ml με επανάληψη 2ml μετά από ένα μηνά (αν η μανά δεν έχει κάνει εμβόλιο ετντεροτοξιναιμίας ένα μήνα πρίν τον τοκετό) Διαφορετικά γίνεται την 3η Εβδομάδα.

3η ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΑΜΝΟΕΡΙΦΙΩΝ

• Εμβόλιο για εντεροτοξιναιμία (στρουμπάρα), 2ml με επανάληψη 2ml μετά από ένα μηνά (αν η μάνα έχει κάνει το εμβόλιο ένα μήνα πρίν τον τοκετό ) 5 ΜΗΝΩΝ
• Παραφυματίωση. Μια φορά, κατσίκια 5 μηνών, εφ όρου ζωής (καλύπτει ισόβια). Μόνο γι αυτά που κρατάμε για ζωή. 2) Εμβόλιο Μελιταίου (Κρατικό από τις κατά τόπου κτηνιατρικές μονάδες) από 5 μηνών και πάνω μόνο στα θηλυκά και εφόσον θα τα κρατήσουμε

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΜΑΡΚΑΛΟΥ

• Μήνα πριν δίνουμε Πολυβιταμινούχο 10 ml (GrowVite ή κάποιο άλλο αντίστοιχο) στα θηλυκά και 20 ml στα αρσενικά

• Τροποποιούμε σιτηρέσιο ανεβάζοντας πρωτεΐνες και ενέργεια, όπως, επίσης και τον ισορροπιστή (βιταμίνες και ιχνοστοιχεία).

• Αποβολές (χλαμύδια) Εμβόλιο 30-40 μέρες πριν τις οχείες και να είναι άνω των εφτά μηνών, εφάπαξ (μια φορά εφ όρου ζωής)

2 ΜΗΝΕΣ ΠΡΙΝ ΤΟ ΤΟΚΕΤΟ

• Λοιμώδης αγαλαξία (παρμάρα) Μία φορά το χρόνο, ή ένα μήνα πριν έναρξη Αρμέγματος ( περίοδο θηλασμού ) ή όποτε κρίνουμε ότι απαιτείται. Στα ζώα που εμβολιάζονται πρώτη φορά στη ζωή τους, αναμνηστικός εμβολιασμός10 -15 μέρες μετά. Ο εμβολιασμός για παρμάρα συστήνεται παντού, ακόμη και σε “κλειστές” εκτροφές που δε βγαίνουν καθόλου έξω τα ζώα, δηλαδή μέχρι και ο παραγωγός μπορεί να εισάγει στην εκτροφή το μικρόβιο.

1 ΜΗΝΑ (30-40 ΗΜΕΡΕΣ) ΠΡΙΝΤΟΝ ΤΟΚΕΤΟ

• Εμβόλιο Εντεροτοξιναιμίας 5ml, (π.χ.Covexin 8A, Anero, Dialuene,κ.α.)

• Σελήνιο 5 ml ενδομυϊκά – στο ψαχνό

• Πολυβιταμινούχο 10 ml (GrowVite),η κάποιο παρόμοιο

• Αποπαρασίτωση ενέσιμη ή πόσιμη(π.χ. Ivermectine, fenbendazoleκ.α. )

ΑΠΟΓΑΛΑΚΤΙΣΜΟΣ

• 5ml GrowVite ή κάποιο άλλο αντίστοιχο ανά αμνοερίφιο (αυτά που κρατάμε για γεννήτορες – μάνες, για ζωή)

• Δυόμιση με τρείς μήνες μετά την έναρξη αρμέγματος, για αύξηση γαλακτοπαραγωγής. 10ml GrowVite ανά ζώο (δεν πέφτει το γάλα, ανεβαίνει η γαλακτοπαραγωγή).

ΑΠΟΠΑΡΑΣΙΤΩΣΕΣ

• 1 Μήνα πρίν τον Τοκετό χάπι αποπαρασιτοποιήσης (BAYVERM)
• 2 Μήνες μετά την γέννα δίνουμε χάπι για τα ενδοπαράσιτα
• Ιβερμεκτίνη ,1ml ανά 50 κιλά, αυστηρά υποδόρια, τουλάχιστον 1 φορά/έτος. Συστήνεται, ιδιαίτερα αν τα ζώα βγαίνουν για βοσκή. Επίσης, είναι το μοναδικό σκεύασμα που καλύπτει και την ψώρα.
• Aλμπενταζόλη 10%, σιρόπι από το στόμα, 5 με 8ml ανά ζώο, τουλάχιστον 2φορές/έτος. Καλύπτει όλα τα ενδοπαρασιτικά (ταινίες και σκουλήκια του αναπνευστικού και γαστρεντερικού συστήματος). Το σιρόπι το δίνουμε αντί για το “πράσινο” χάπι, το οποίο απορροφάται από το στομάχι άμεσα και πάει σε όλο τον οργανισμό, σκοτώνοντας τα παράσιτα (ταινίες, σκουλήκια, κτλ.), σε αντίθεση με το χάπι που απορροφάται πολύ πιο δύσκολα και πολλές φορές βγαίνει με το μηρυκασμό από το στόμα, έξω στο περιβάλλον πάλι.

Η διατροφή των αιγοπροβάτων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης

Η αιγοπροβατοτροφία είναι ο κλάδος της κτηνοτροφίας που απαιτεί συστηματική δουλειά εκ μέρους των κτηνοτρόφων. Λόγω της χαμηλής αποδοτικότητας του κλάδου επιβάλλεται η εφαρμογή με ακρίβεια της σωστής διαχείρισης και διατροφής. Η ορθολογική διατροφή των αιγοπροβάτων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, καθώς και στα άλλα παραγωγικά στάδια αποτελεί έναν από τους βασικότερους παράγοντες επιτυχίας κάθε κτηνοτροφικής μονάδας.

Διατροφή κατά τον πρώτο μήνα της εγκυμοσύνης 

Η εγκυμοσύνη για να είναι ασφαλής και σίγουρη, ιδιαίτερα στην αρχή, πρέπει τα ζώα να βρίσκονται σε πολύ καλή θρεπτική και σωματική κατάσταση. Η σωστή διατροφή πριν την έναρξη και κατά τη διάρκεια της βατιάς παίζει σημαντικό ρόλο για μια πετυχημένη εγκυμοσύνη. Όταν τα ζώα κατά τις πρώτες μέρες της εγκυμοσύνης είναι αδύνατα, αποτυγχάνει η γονιμοποίηση λόγω των ανωμαλιών που παρουσιάζουν τα ωάρια, συμβαίνουν απώλειες εμβρύων, παρατηρούνται επιστροφές των ζώων, παρατείνεται ο οίστρος, μειώνεται η γονιμότητα στην επόμενη σύλληψη και δύσκολα συλλαμβάνουν. Το ίδιο συμβαίνει και με τα πολύ παχιά ζώα τα οποία δύσκολα συλλαμβάνουν, η επιβίωση των γονιμοποιημένων ωαρίων είναι χαμηλή και το βάρος των νεογέννητων αμνοεριφίων είναι μικρό. Το σωματικό βάρος των ζώων πρέπει να παραμένει σταθερό γιατί μικρή μείωση του πιθανόν να προκαλέσει εμβρυϊκούς θανάτους άσχετα από τη σωματική κατάσταση των ζώων κατά τη βατιά. Κατά τις πρώτες είκοσι μέρες της εγκυμοσύνης το γονιμοποιημένο ωάριο ή ωάρια δεν έχουν εγκατασταθεί πλήρως στη μήτρα αλλά περιφέρονται μέσα στα υγρά της μήτρας και διατρέφονται απορροφώντας τα θρεπτικά στοιχεία που βρίσκονται σε αυτά. Στο στάδιο αυτό απότομες αλλαγές στην ποσότητα και ποιότητα της τροφής προκαλεί εμβρυϊκούς θανάτους.

Κατά την περίοδο της βατιάς, αν η διατροφή είναι ελλιπής και τα ζώα υποσιτίζονται, παρουσιάζονται επαναλαμβανόμενοι οργασμοί οι οποίοι επηρεάζουν τη συγκέντρωση της προγεστερόνης και τη σχέση της με τα οιστρογόνα, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει η σωστή περιεκτικότητα των αμινοξέων στα υγρά της μήτρας που παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των εμβρύων.

Από την εποχή της βατιάς, Απρίλιο – Μάιο – Ιούνιο, τα ζώα πρέπει να βρίσκονται σε καλή σωματική κατάσταση (όχι πολύ παχιά, ούτε και πολύ αδύνατα). Η διατροφή με σιτηρέσιο πλούσιο σε ενέργεια έχει θετική επίδραση στον αριθμό των γονιμοποιημένων ωαρίων (πολυδυμία), ενώ η πρωτεΐνη δεν έχει και τόση σημασία. Σε ζώα με κανονικό σωματικό βάρος, χορηγούνται, για συντήρηση 550γρ. συμπυκνωμένο μείγμα με 14% πρωτεΐνη και 500γρ. άχυρο κατά ζώο. Στα αρμεγόμενα ζώα χορηγούνται επιπλέον 650γρ. συμπυκνωμένο μίγμα με 14% πρωτεΐνη για κάθε κιλό πρόβειου γάλακτος ή 500γρ. για κάθε κιλό αιγινού γάλακτος μαζί με 200γρ. χονδροειδή τροφή κατά ζώο. Οι αρνάδες και οι ριφάδες (ποβίζια) τοποθετούνται για βατιά από την ηλικία των επτά μηνών και με σωματικό βάρος γύρω στα 45 κιλά. Κατά τους πρώτους 3½ μήνες της εγκυμοσύνης τα ποβίζια χρειάζονται μεγαλύτερη ποσότητα συμπυκνωμένου μίγματος (700γρ.) γιατί συνεχίζουν να αποκτούν το κανονικό τους βάρος.

Διατροφή από το 2 μέχρι τον 3½ μήνα της εγκυμοσύνης 

Η περίοδος αυτή της εγκυμοσύνης των αιγοπροβάτων είναι το στάδιο το οποίο απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή όσον αφορά τον τρόπο διατροφής τους. Πρέπει να πούμε ότι τυχόν λάθη στη διατροφή κατά την περίοδο αυτή θα δημιουργήσουν στον τελευταίο μήνα της εγκυμοσύνης σοβαρά προβλήματα, όπως τοξαιμία της εγκυμοσύνης με σοβαρές απώλειες.

Είναι σημαντικό να γνωρίζουν οι αιγοπροβατοτρόφοι ότι μέχρι το τέλος του πρώτου μήνα της εγκυμοσύνης τα έμβρυα έχουν οριστικά εγκατασταθεί στη μήτρα. Οι ανάγκες των εμβρύων σε θρεπτικά συστατικά είναι ελάχιστες λόγω του πολύ χαμηλού ρυθμού ανάπτυξης των εμβρύων. Γι΄ αυτό δεν χρειάζεται επιπρόσθετη ποσότητα τροφής από αυτή που απαιτείται για την κάλυψη των αναγκών συντήρησης και γαλακτοπαραγωγής, αν τα ζώα αρμέγονται. Οι μητέρες είναι δύσκολο να αντέξουν μεγαλύτερες διατροφικές διακυμάνσεις και να χάσουν μέχρι και 4% του βάρους τους χωρίς επιπτώσεις στο βάρος των εμβρύων. Χορήγηση αυξημένης ποσότητας τροφής στα ζώα κατά την περίοδο αυτή μάλλον ζημιά προκαλεί στα ζώα διότι αυξάνεται το βάρος του ζώου παρά των εμβρύων. Αν τα ζώα διατηρήσουν αυτό το πάχος (βάρος) μέχρι τη γέννα, αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα τη γέννηση αμνοεριφίων χαμηλής ζωτικότητας, παρουσιάζονται δυσκολίες στη γέννα και υπάρχει κίνδυνος να παρουσιαστούν μεταβολικές ασθένειες, όπως η τοξαιμία της εγκυμοσύνης.

Όταν το βάρος των εγκύων ζώων θεωρείται κανονικό, τότε συστήνεται να τους προσφέρονται 600γρ. συμπυκνωμένης τροφής με 14% πρωτεΐνη και 500γρ. ποκαλάμης, ώστε να καλύπτονται οι ημερήσιες ανάγκες συντήρησής τους. Επίσης, να τους προσφέρονται 650γρ. ή 450γρ. συμπυκνωμένης τροφής και 150γρ. σανός για κάθε κιλό πρόβειο ή αιγινό γάλα, αντίστοιχα, στην περίπτωση που τα έγκυα ζώα παράγουν ακόμη γάλα.

Σε περίπτωση που τα έγκυα αιγοπρόβατα είναι παχιά, στόχος πρέπει να είναι το αδυνάτισμα τους με τον περιορισμό των πιο πάνω ποσοτήτων τροφής που χορηγούνται στα ζώα, έτσι που να χαθεί το λίπος που βρίσκεται στο χώρο του στομάχου και να δημιουργηθεί χώρος για την ανάπτυξη των εμβρύων και για την επιπλέον ποσότητα τροφής που χορηγείται κατά τον τελευταίο μήνα της εγκυμοσύνης. Αξίζει να τονιστεί ότι η τοξαιμία της εγκυμοσύνης δημιουργείται όταν τα ζώα είναι παχιά, έχουν λίπη γύρω στους νεφρούς και κάτω από τη ράχη και δεν υπάρχει διαθέσιμος χώρος για αρκετή τροφή κατά τον τελευταίο μήνα της εγκυμοσύνης. Στην προσπάθεια τους τα έγκυα παχιά ζώα να διαθρέψουν τα έμβρυα τους, διασπούν το λίπος από το σώμα τους, οπότε ελευθερώνονται ενέργεια και κετονικά σώματα. Τα σώματα αυτά είναι τοξίνες που κυκλοφορούν μέσα στο αίμα, το δηλητηριάζουν και προκαλείται ανορεξία που επιδεινώνει ακόμα περισσότερο την κατάσταση, έτσι που η διάσπαση λιπών να συνεχίζεται σε μεγαλύτερο βαθμό. Σαν αποτέλεσμα όλων αυτών, τα ζώα που υποφέρουν γίνονται σκυθρωπά, δεν μπορούν να σταθούν στα πόδια τους και παραμένουν πεσμένα στο έδαφος, ενώ η όρεξη τους για τροφή μειώνεται ακόμα περισσότερο. Αν τα ζώα που υποφέρουν αποβάλουν ή κατορθώσουν να γεννήσουν τότε μπορεί να συνέλθουν αμέσως, διαφορετικά πεθαίνουν.

Διατροφή κατά τις τελευταίες 45 μέρες της εγκυμοσύνης 

Τις τελευταίες 45 μέρες της εγκυμοσύνης τα έγκυα αιγοπρόβατα έχουν ψηλές ανάγκες σε ενέργεια και πρωτεΐνη και άλλα θρεπτικά στοιχεία, γιατί το έμβρυο σ’ αυτό το στάδιο αποκτά το 85% του βάρους του, η πολυδυμία είναι ψηλή, ο μαστός αναπτύσσεται και αρχίζει η παραγωγή και σύνθεση του πρωτογάλακτος.

Λόγω του μεγέθους του εμβρύου, ο όγκος του στομάχου περιορίζεται, γι’ αυτό αποφεύγεται η υπερβολική χρήση χονδροειδών τροφών ή τροφών που καταλαμβάνουν μεγάλο μέρος στο στομάχι κατά το στάδιο αυτό. Τόσο οι χονδροειδείς όσο και η συμπυκνωμένη τροφή πρέπει να είναι καλής ποιότητας. Η σωστή και ορθολογιστική διατροφή τις τελευταίες έξι βδομάδες της εγκυμοσύνης είναι σημαντικός παράγοντας για την επιτυχή αναπαραγωγική απόδοση των ζώων. Συμβάλλει στη μείωση των αποβολών, στη μείωση του ποσοστού θνησιμότητας των μητέρων και των νεογέννητων, στη γέννηση υγιών νεογνών και με κανονικό βάρος που αποτελούν προϋπόθεση για καλύτερη επιβίωση και ανάπτυξη τους. Η ανάπτυξη του μαστού είναι καλύτερη, η ποσότητα και η ποιότητα του πρωτογάλακτος και γάλακτος είναι αυξημένη και βελτιωμένη.  Κατά τις τελευταίες έξι εβδομάδες της εγκυμοσύνης τα ζώα πρέπει να χωρίζονται σε ομάδες ανάλογα με τον αριθμό των εμβρύων που κυοφορούν και να διατρέφονται ανάλογα. Ο προσδιορισμός του αριθμού των εμβρύων μπορεί να γίνει με υπερήχους. Αν την περίοδο αυτή όλα τα αιγοπρόβατα παίρνουν την ίδια ποσότητα τροφής, τότε η ανάπτυξη των μονόδυμων εμβρύων θα είναι πολύ μεγάλη με αποτέλεσμα να παρουσιαστούν δυσκολίες στη γέννα και στην επιβίωση τους ενώ, αντίθετα, τα τρίδυμα και τα τετράδυμα θα έχουν μικρότερο σωματικό βάρος που θα επηρεάσει τη βιωσιμότητα και την ανάπτυξή τους. Θα παρουσιαστούν επίσης και άλλα προβλήματα, όπως μεταβολικές ασθένειες, αποβολές, απώλειες μητέρων και νεογέννητων και άλλα.

Για κυοφορία δύο εμβρύων δίνεται σιτηρέσιο 750γρ. καλής ποιότητας χονδροειδούς τροφής και 1150γρ. συμπυκνωμένο μείγμα με 16% πρωτεΐνη. Στην περίπτωση τριών εμβρύων, οι ποσότητες αυτές αυξάνονται κατά 15%, ενώ με ένα έμβρυο οι ποσότητες αυτές μειώνονται κατά 20%. Τονίζεται ότι κάθε αλλαγή σιτηρεσίου πρέπει να γίνεται σταδιακά και όχι απότομα για να αποφεύγονται διατροφικά προβλήματα (οξέωση) και να δίνεται χρόνος στους μικροοργανισμούς του στομαχιού του ζώου να προσαρμόζονται.

Στόχος της διατροφής

Στόχος της διατροφής των αιγοπροβάτων είναι  να εφοδιάσει το ζώο με όλα εκείνα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά  που εξασφαλίζουν την υγεία και τη παραγωγικότητα του ζώου καθώς επίσης και να βελτιώσει τη ποιότητα των προϊόντων που παράγει το ζώο :  το γάλα και το κρέας. Επειδή το γάλα αποτελεί την κύρια πηγή εισοδήματος  των κτηνοτρόφων, θα δώσουμε ιδιαίτερη έμφαση σ’αυτήν.

Η ποσότητα και η ποιότητα του γάλακτος( τυροκομική απόδοση) που μπορεί να παράγει ένα κοπάδι αιγοπρόβατα, καθορίζεται από τρεις παράγοντες:

1) Τη ράτσα των ζώων,

2) Τη καθαριότητα και τη ξεκούραση στο μαντρί και

3) Τη διατροφή των ζώων.

Επειδή η διατροφή είναι ο σπουδαιότερος από όλους τους παράγοντες και αποτελεί το 50 – 60% του κόστους παραγωγής, θα δώσουμε περισσότερη σημασία.

1. Ποιες ζωοτροφές θα αγοράσουμε ;
2. Σε ποιες ποσότητες θα ταΐσουμε ;

Η σωστή διατροφή αιγών κατά την διάρκεια της παραγωγής

Η επόμενη φάση του ξεκινήματος της γαλακτοπαραγωγής αμέσως μετά τη γέννα διαρκεί περίπου 60 ημέρες και έχει εξίσου μεγάλη σημασία όπως και η προηγούμενη. Στόχος της διατροφής μας – που τώρα πρέπει να είναι πιο επιθετική- είναι να βοηθήσει το ανέβασμα της γαλακτοπαραγωγής που αυτή τη περίοδο αυξάνεται ραγδαία. Όσο πιο ¨ψηλά¨  ανεβαίνει η γαλακτοπαραγωγή  ενός  ζώου στην αρχή ( 2- 3 κιλά γάλακτος/ ημέρα )  τόσο πιο πολύ γάλα θα παράγει μέχρι να στερφέψει και η γαλακτοπαραγωγή του θα κρατήσει περισσότερες μέρες.

Το ημερήσιο τάισμα που ταιριάζει καλύτερα τη περίοδο αυτή είναι:

• 1- 1,5 κιλό σανός τριφυλλιού ή βρώμης

ή  4 – 5 κιλά γρασίδια βοσκής (6 – 7 ώρες σε καλή βοσκή)

• 1 – 1,5 κιλό μείγμα γαλακτοπαραγωγής.

Όταν το ζώο βόσκει, καλό είναι να τρώει και μικρές ποσότητες από άχυρο.

Το μείγμα γαλακτοπαραγωγής σε πέλλετς , λόγω της θερμικής κατεργασίας του σε 70-80ο C, βοηθά στην ΑΎΞΗΣΗ της γαλακτοπαραγωγής και της τυροκομικής απόδοσης του γάλακτος. Οι  προστατευμένες  πρωτεΐνες που περιέχει, είναι αυτές που εξασφαλίζουν τη παραγωγή και τη ποιότητα . Η διατροφή των ζώων συνεχίζεται με αυτόν τον τρόπο μέχρι τη περίοδο των επιβάσεων οπότε και χρειάζεται αλλαγή σιτηρεσίου με τονωτικές τροφές.

H διατροφή στα νεογέννητα αμνοερίφια

Τα αρνιά και τα κατσίκια αφού καταναλώσουν το καλής ποιότητας πρωτόγαλα για 3 – 4 ημέρες, θα πρέπει από τη 2η εβδομάδα και μετά , μαζί με το μητρικό γάλα που θηλάζουν, να έχουν στη διάθεσή τους ειδικό μείγμα απογαλακτισμού σε μικρά πέλλετ καθώς και σανό αρίστης ποιότητας για κατανάλωση κατά βούληση.

Τα πέλλετ και ο σανός μοιράζονται σε χώρο ξεχωριστό από τις μάνες ,όπου πρέπει να υπάρχουν και ποτίστρες με νερό.

Στόχος είναι να ξεκινήσουν να τρώνε τα ζώα μας όσο πιο νωρίς γίνεται στερεά τροφή για να εξοικονομήσουμε το πολύτιμο αιγοπρόβειο γάλα που θα πουλήσουμε και να τα αποκόψουμε με καλή σωματική ανάπτυξη χωρίς προβλήματα . Το μείγμα απογαλακτισμού είναι ακριβό επειδή παρασκευάζεται από τις ευγενέστερες πρώτες ύλες ζωοτροφών ( γάλα σκόνη, μαγιά, σογιάλευρο κ.λ. Π) που είναι κατάλληλες για μωρά. Είναι δε εμπλουτισμένο με ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά βιταμινών και μετάλλων που βοηθούν στη σωστή ανάπτυξη των νεαρών ζώων μας.

Ο ρυθμός ανάπτυξης των αμνοεριφίων τη περίοδο αυτή είναι ιδιαίτερα υψηλός και η μετατρεψιμότητα της τροφής που τρώνε σε σωματικό βάρος είναι από 1 – 2 προς 1. δηλαδή για κάθε 1 – 2 κιλά τροφής που τρώνε βάζουν 1 κιλό ζώντος βάρους.

Αυτά τα νούμερα δικαιολογούν και την οικονομικότητα της διατροφής σε πέλλετ. ΑΝ συγκρίνουμε πόσο κοστίζουν τα 1 – 2 κιλά τροφής απογαλακτισμού που ξοδεύουμε σε σχέση με το 1 κιλό ζώντος βάρους που κερδίζουμε , θα δούμε ότι η σύγκριση αυτή είναι υπέρ του πρώτου.

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗ

ΓΑΛΑΚΤΟΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΣΤΑ ΑΙΓΟΠΡΟΒΑΤΑ

Μεταξύ των παραγόντων πού επηρεάζουν τη γαλακτοπαραγωγική

ικανότητα σπουδαιότεροι είναι οι παρακάτω:

Αριθμός γαλουχούμενων αρνιών: Σε ένα ποίμνιο αποτελούμενο από ζώα της ίδιας φυλής, οι προβατίνες πού γαλουχούν 2 αρνιά δίνουν κατά την περίοδο της γαλουχίας 37% περισσότερο γάλα από ό,τι εκείνες πού γαλουχούν μόνον ένα. Επίσης, αυτές πού γαλουχούν δίδυμα, φτάνουν στο μέγιστο της γαλακτοπαραγωγής την 3_ εβδομάδα της γαλακτικής περιόδου. Η γαλουχία περισσότερων από 2 αρνιών δεν προκαλεί μεγαλύτερη αύξηση της γαλακτοπαραγωγής (Wallace, 1948). Προβατίνες όμως πού γαλουχούν ένα μόνο αρνί , είναι δυνατό να δώσουν 40% λιγότερο γάλα από ό,τι τους επιτρέπει το γενετικό τους δυναμικό. Η παρατηρούμενη αύξηση τής γαλακτοπαραγωγής οφείλεται στο ότι τα δίδυμα αρνιά μη ικανοποιώντας τελείως τις θρεπτικές τους ανάγκες, θηλάζουν περισσότερες φορές κατά 24ωρο. Έτσι , ο μαστός αδειάζει τελείως συχνά και παράγει περισσότερο γάλα.

Σωματικό βάρος του αρνιού στη γέννηση: Οι προβατίνες πού γεννούν αρνιά υψηλού σωματικού βάρους, παράγουν περισσότερο γάλα. Αυτό, για ορισμένους ερευνητές, οφείλεται στις αυξημένες θρεπτικές ανάγκες του αρνιού, πού το υποχρεώνουν να θηλάζει πιο συχνά και να αδειάζει τελείως τον μαστό (Moore, 1965). Άλλοι ερευνητές όμως αποδίνουν την παρατηρούμενη αύξηση της γαλακτοπαραγωγής στην καλύτερη διατροφή της προβατίνας κατά την κυοφορία. Αυτή έχει ως αποτέλεσμα τόσο τη γέννηση αρνιών με υψηλό σωματικό βάρος, όσο και την καλύτερη ανάπτυξη του αδενώδους παρεγχύματος του μαστού.

Σωματικό βάρος της προβατίνας: Tο σωματικό βάρος της προβατίνας επηρεάζεται τόσο από τη γενική σωματική ανάπτυξη, όσο και από το βαθμό παχύνσεώς της. Οι μεγαλόσωμες προβατίνες παράγουν περισσότερο γάλα σε σύγκριση προς τις μικρόσωμες. Η πάχυνση όμως έχει δυσμενή επίδραση στη γαλακτοπαραγωγή.

Αριθμός της γαλακτικής περιόδου: Κατά την 1 γαλακτική περίοδο παράγεται 15-20% λιγότερο γάλα σε σύγκριση με την ποσότητα πού παράγεται κατά τη 2 . Η διαφορά είναι πολύ μικρότερη μεταξύ 2  και 3 . Μετά την 6 γαλακτική περίοδο παρατηρείται μείωση, πού γίνεται πιο έντονη όσο μεγαλώνει η ηλικία της προβατίνας. Η χαμηλή γαλακτοπαραγωγή κατά την 1 γαλακτική περίοδο οφείλεται στο ότι οι προβατίνες δεν έχουν συμπληρώσει ακόμη την ανάπτυξή τους γενικά, καθώς και εκείνη του αδενώδους παρεγχύματος του μαστού ειδικότερα. Επίσης, συχνά οι ζυγούρες γονιμοποιούνται στην αρχή ή τα μέσα του φθινοπώρου, έτσι ή κυοφορία και το πρώτο στάδιο της γαλακτικής περιόδου συμπίπτουν με την περίοδο όπου οι δυνατότητες άρτιας διατροφής είναι σχετικά περιορισμένες. Η μείωση της γαλακτοπαραγωγής μετά την 6 γαλακτική περίοδο οφείλεται σε εκφυλισμό του αδενώδους παρεγχύματος.

Διατροφή: Ικανοποιητική ποσοτικά και ποιοτικά διατροφή κατά το τελευταίο στάδιο της κυοφορίας, έχει ευνοϊκή επίδραση στην γαλακτοπαραγωγή κατά την γαλακτική περίοδο πού ακολουθεί .Ο υπερσιτισμός όμως προκαλεί το αντίθετο. Σφάλματα, ποσοτικής φύσεως, στη διατροφή κατά την κυοφορία, μπορούν να διορθωθούν σε ό,τι αφορά τη γαλακτοπαραγωγή, εάν μετά τον τοκετό οι προβατίνες διατρέφονται κατά βούληση. Η καμπύλη της γαλακτοπαραγωγής παρουσιάζει ανώμαλες αυξομειώσεις κατά τη διάρκεια της γαλακτικής περιόδου, ανάλογα με το σιτηρέσιο πού χορηγείται . Είναι χαρακτηριστική ή μείωση της γαλακτοπαραγωγής των εγχώριων προβατίνων πού παρατηρείται στο τέλος του χειμώνα και η νέα αύξηση της μόλις τα ζώα βγουν στη βοσκή στις αρχές της άνοιξης. Επίσης, οι εγχώριες προβατίνες διατηρούν ή όχι τη γαλακτοπαραγωγή τους το καλοκαίρι , ανάλογα με το αν υπάρχει ή όχι χλωρή νομή; Προαναφέρθηκε ότι ή χορήγηση συμπληρωματικού σιτηρεσίου κατά το τελευταίο στάδιο της κυοφορίας, έχει ευνοϊκή επίδραση στην ανάπτυξη του μαστού και την κατάσταση της γαλακτοπαραγωγής σε υψηλό επίπεδο. Οι θρεπτικές απαιτήσεις των προβατίνων κατά τούς πρώτους δύο μήνες της γαλακτικής περιόδου είναι 2,5-3 φορές ανώτερες από τις ανάγκες συντηρήσεως (Coleou, 1963) . Κατά την ίδια περίοδο όμως η όρεξη των προβατίνων είναι μειωμένη (Lambourne, 1955). Αυτά έχουν ως αποτέλεσμα το θρεπτικό ισοζύγιο να είναι αρνητικό για την προβατίνα. Η όρεξη επανέρχεται 60 ημέρες μετά τον τοκετό. Συνεπώς, κατά τούς δύο πρώτους μήνες της γαλακτικής περιόδου είναι αναγκαίο να τρέφονται οι προβατίνες με εύγευστες και πλούσιες σε θρεπτικά στοιχεία ζωοτροφές, διαφορετικά δεν αποδίνουν, όσο επιτρέπει το γενετικό τους δυναμικό. Η ορθή διατροφή όμως στο στάδιο αυτό είναι δύσκολη.

Αριθμός αρμεγμάτων κατά 24ωρο: Οι απογαλακτισμός των αρνιών έχει ως αποτέλεσμα την απότομη μείωση της γαλακτοπαραγωγής των προβατίνων κατά 30% και μερικές φορές περισσότερο (Labussiere και Petrequin, 1969). Αυτό οφείλεται σε νευροορμονική διαταραχή και έλλειψη εκκρίσεως σε αρκετή ποσότητα της ώκυτοκίνης. Απαιτούνται τουλάχιστον 10 ημέρες για να επανέλθει , κατά το δυνατό, η ορμονική ισορροπία. Είναι χαρακτηριστικό το ότι, όσο περισσότερο «δεμένη» είναι η προβατίνα με το αρνί της, τόσο μεγαλύτερη είναι ή μείωση της γαλακτοπαραγωγής. Για να δώσει πολύ γάλα κατά το άρμεγμα μία προβατίνα, δεν πρέπει να έχει πολύ αναπτυγμένο το μητρικό φίλτρο (Eyal και συνεργ., 1958). Γενικά, μετά τον απογαλακτισμό των αρνιών ή γαλακτοπαραγωγή μειώνεται . Είναι δυνατό να περιορίσουμε τη μείωση αυτή αρμέγοντας τις προβατίνες 3 ή 4 φορές το 24ωρο. Αυτό βέβαια μόνο όταν η τιμή πωλήσεως του γάλατος δικαιολογεί την παραπάνω δαπάνη για εργατικά.

Γενότυπος: Προαναφέρθηκε ότι υπάρχουν μεγάλες διαφορές σε ό,τι αφορά τη γαλακτοπαραγωγική ικανότητα μεταξύ φυλών. Με κατάλληλες διασταυρώσεις είναι δυνατό να αυξηθεί ή γαλακτοπαραγωγή, τόσο των προβατίνων πού αρμέγονται , όσο και εκείνων πού γαλουχούν μόνο.

ΕΞΟΝΥΧΙΣΜΟΣ ΑΙΓΟΠΡΟΒΑΤΩΝ

του Αντώνη Κωδωνά

Στη σημερινή εποχή η εντατικοποίηση της παραγωγής είχε σαν συνέπεια τον ενσταβλισμό των ζώων με σκοπό τη καλύτερη παρακολούθηση τους και την αύξηση των αποδόσεών τους με στόχο την επίτευξη ενός καλύτερου εισοδήματος για τον παραγωγό.
Στη προσπάθεια αυτή χρησιμοποιήθηκαν βελτιωμένες φυλές ζώων οι οποίες λόγω των απαιτήσεων τους αλλά και λόγω της μορφολογίας τους ( μεγαλύτερη σωματική κατασκευή, αναπτυγμένοι μαστοί ) ήταν και είναι λιγότερο ανθεκτικές στο «περπάτημα». Ένα τέτοιο θέμα είναι η αύξηση του μήκους των χηλών ( νυχιών ) των ζώων μιας και αυτά δεν περπατούν σε σκληρές επιφάνειες ώστε να υπάρχει η φυσιολογική φθορά τους. Για να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα είναι απαραίτητος ο τακτικός εξονυχισμός των ζώων μιας εκτροφής.
Θα προσπαθήσω να σας δείξω όσο πιο απλά μπορώ πως μπορείτε να εκτελέσετε μόνοι σας αυτή την εργασία που πρέπει να γίνει διαδικασία ρουτίνας  κάθε σύγχρονης κτηνοτροφικής μονάδας .

       Κυριότερα μέρη της χηλής του προβάτου της αίγας 

 Είναι πολύ σημαντικό σε μια σύγχρονη εκτροφή ο εξονυχισμός των ζώων να γίνει μέρος των ετήσιων εργασιών που πρέπει να γίνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα.  Συνήθως γίνεται δύο φορές ετησίως στις προβατίνες και στις γίδες. Η πρώτη 15 – 30 ημέρες πριν την έναρξη των οχειών ( μαρκάλος ) και η δεύτερη μετά τον τοκετό. Στα κριάρια και στους τράγους καλό είναι να γίνεται 4 φορές το χρόνο. Αυτό γιατί τα πόδια των αρσενικών ζώων πρέπει να είναι πάντα σε άριστη φυσική κατάσταση ώστε να μην έχουν πρόβλημα την περίοδο των οχειών.

Φυσιολογική αύξηση του μήκους των χηλών.

Η αύξηση του μήκους του εξωτερικού τοιχώματος της χηλής ξεκινά από την ένωση της με το δέρμα του ζώου ( στεφάνη ) και προχωρά προς τα κάτω μέχρι που συναντά το έδαφος. Το οποίο είναι και το φυσιολογικό μέσο φθοράς του. Δηλαδή το βάρος του ζώου πρέπει να εφαρμόζεται στο εξωτερικό τοίχωμα της χηλής και στη φτέρνα όπως φαίνεται και στο σχήμα.  Αν το ζώο δεν «περπατά» το εξωτερικό αυτό το τοίχωμα δεν φθείρεται με αποτέλεσμα να συνεχίζει να αυξάνεται και κατ’ επέκταση να διπλώνεται κάτω από το πέλμα της χηλής. Με αποτέλεσμα να αυξάνεται το μήκος των χηλών και να δημιουργείται κάτω από το πέλμα χώρος στον οποίο συγκεντρώνεται λάσπη, μικρές πέτρες και κοπριά καταστάσεις που ευνοούν την ανάπτυξη παθογόνων μικροοργανισμών .

Αναγκαιότητα του εξονυχισμού.

Η αύξηση  του μήκους των χηλών αναγκάζει το ζώο να μην πατά πάνω στο πέλμα αλλά στην ουσία πάνω στο υπερμέγεθες εξωτερικό τοίχωμα. Προσθέτοντας σε αυτό και το ότι συσσωρεύονται κάτω από αυτό χώμα και κοπριά φανταστείτε πόσο βασανιστικό γίνεται το περπάτημα για το ζώο. Για να μπορέσει να απαλλαγεί από αυτή τη δυσφορία αναγκάζεται να αλλάξει το τρόπο που περπατά ή ακόμη και να περιορίσει τις μετακινήσεις του. Ακόμη σα συνέπεια μπορεί να  είναι η αλλαγή της στήριξης του ζώου όπως δείχνει και το σχήμα. 

Το πρώτο σκίτσο δείχνει το σωστό τρόπο στήριξης του ζώου, το δεύτερο πως το περισσότερο βάρος επιβαρύνει το μεσοκύνιο όταν αυξηθεί το μήκος των χηλών και στο τρίτο φαίνεται και πως μετά και τον εξονυχισμό το ζώο συνεχίζει να στηρίζεται κατά τον ίδιο τρόπο εξαιτίας της αποδυνάμωσης του μεσοκυνίου.
Ακόμη όπως ειπώθηκε και παραπάνω η συγκέντρωση λάσπης και κοπριάς κάτω από τη χηλή δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες  ( και με τη βοήθεια των άσχημων καιρικών συνθηκών και του κακού σταβλισμού π.χ υγρή στρωμνή) για την εκδήλωση ασθενειών όπως η ποδοδερματίτιδα που προκαλούν επίσης χωλότητες και πόνο στα ζώα. 

Συνέπεια όλων αυτών είναι το ζώο να μη μπορεί να κινείται σωστά και να αντιμετωπίζει προβλήματα τόσο στη κίνηση όσο και στη πρόσληψη τροφής και νερού. Ένα ζώο με πόνους στα πόδια δεν μπορεί να ανταγωνιστεί τα άλλα στη διεκδίκηση της τροφής από τη ταΐστρα. Το αποτέλεσμα είναι να υποσιτίζεται, να αδυνατίζει συνεχώς να μην είναι παραγωγικό  και να κινδυνεύσει και η ζωή του ακόμη (τοξιναιμία της κυοφορίας). Όλα τα παραπάνω καθιστούν απαραίτητο τον τακτικό  εξονυχισμό όλων των ζώων μιας εκτροφής αν θέλουμε τόσο η υγεία τους  (αποφυγή ασθενειών – τοξιναιμία της κυοφορίας, ποδοδερματίτιδα) όσο και οι αποδόσεις τους να είναι στο επιθυμητό επίπεδο.

      ΠΡΟΣΟΧΗ

Εμβολιασμός των κτηνοτρόφων κατά του τετάνου.

Όλοι όσοι ασχολούνται με τα ζώα πρέπει να έχουν εμβολιαστεί για μια συχνά αναφερόμενη ασθένεια που προσβάλει τόσο τους ανθρώπους όσο και τα ζώα και δεν είναι άλλη από τον ΤΕΤΑΝΟ. Ο μικροοργανισμός υπεύθυνος για την εκδήλωση αυτής της ασθένειας ζει στο χώμα και στη λάσπη και μπορεί  να εισέλθει στο σώμα μας από κοψίματα και εκδορές (ακόμη και το πιο μικρό κόψιμο για μας δεν μπορεί να λαμβάνεται ως αστείο).  Ενημερωθείτε από το γιατρό σας για το πως θα προστατευτείτε  (αποκτήσετε ανοσία – εμβολιασμός). Όπως και για το πως θα διασφαλίσετε το να έχετε συνεχώς ανοσία (επαναληπτικούς εμβολιασμούς ).

Η παραπάνω αναφορά γίνεται γιατί κατά την εργασία του εξονυχισμού χειριζόμαστε αιχμηρά και κοφτερά εργαλεία . Οπότε η πιθανότητα ατυχήματος είναι αυξημένη. Καλό είναι λοιπόν να είμαστε θωρακισμένοι απέναντι σε ασθένειες όπως ο τέτανος που μπορεί να απειλήσει  και τη ζωή μας !!!!!
Εργαλεία που θα χρειαστούμε για τον εξονυχισμό .

• Ψαλίδι εξονυχισμού ή κλαδευτήρι. Φροντίστε να είναι από καλής ποιότητας μέταλλο ώστε να μη στραβώνουν ούτε να σκουριάζουν .
• Μαχαίρι ( σουγιάς ) . Για τις λεπτομέρειες .
• Ακονιστήρι . Για να διατηρείτε μαχαίρια και ψαλίδια πάντα κοφτερά .
• Αντισηπτικό ή αντιβιοτικό σπρέι (προσωπικά χρησιμοποιώ διάλυμα θειικού ψευδάργυρου 10% – για ψεκασμό – ή Betadine Surgical Scrub – για εμβάπτιση).
• Φακός για το κεφάλι . ( Προαιρετικό ) . Πολύ χρήσιμο για μια συννεφιασμένη μέρα ή για ένα σκοτεινό στάβλο.
• Γάντια μιας χρήσης ή εργασίας ( προαιρετικό ).

Ακινητοποίηση του ζώου .

Στα κατσίκια η ακινητοποίηση είναι πιο δύσκολη λόγω της ιδιοσυγκρασίας του ζώου. Στα κατσίκια ο εξονυχισμός γίνεται με το ζώο σε όρθια θέση. Όπως στα άλογα ή στα βοοειδή. Αυτό γιατί το stress που υπόκειται η γίδα όταν την ρίχνουμε στο έδαφος είναι τεράστιο με αποτέλεσμα στη προσπάθεια της να ξεφύγει να τραυματιστεί ή και να μας τραυματίσει. 

Φωτισμός .
Ο καλός φωτισμός είναι πολύ σημαντική λεπτομέρεια κατά την εργασία του εξονυχισμού. Αυτό γιατί πρέπει να μπορούμε να παρατηρήσουμε όλες τις λεπτομέρειες των χηλών όπως και τυχόν αλλοιώσεις τους που μπορεί να οδηγήσουν σε σοβαρά προβλήματα. Ακόμη ο χειρισμός κοφτερών και αιχμηρών εργαλείων απαιτεί καλό φωτισμό ώστε να ξέρουμε τι και που κόβουμε για να μη τραυματίσουμε το ζώο ή τον εαυτό μας.
Διαλέξτε ένα σημείο του στάβλου με πολύ καλό φυσικό ή τεχνητό φωτισμό. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει τέτοιο σημείο στο στάβλο καλό είναι να χρησιμοποιείτε φακό για το κεφάλι ώστε να έχετε ικανοποιητικό φωτισμό ακριβώς στο σημείο της χηλής που βλέπετε και ταυτόχρονα να έχετε και τα χέρια σας ελεύθερα .

Χρήσιμες συμβουλές.

Βεβαιωθείτε ότι τα ψαλίδια και τα μαχαίρια σας είναι καλά τροχισμένα – ακονισμένα και ότι θα κόβουν σαν χειρουργικά εργαλεία. Ένα καλά τροχισμένο εργαλείο που κόβει το » νύχι » σαν χαρτί προκαλεί πολύ λιγότερο stress στο ζώο κατά τη διάρκεια του εξονυχισμού. Προσοχή όμως στα δάχτυλα σας!!! Ο εξονυχισμός είναι καλύτερο να γίνεται τις μέρες που δεν βρέχει. Έτσι θα έχει συγκεντρωθεί πολύ λιγότερη λάσπη και βρωμιά στις χηλές. Πριν τον εξονυχισμό περάστε τα ζώα από ποδολουτήρα  (αν υπάρχει) ώστε να αφαιρεθούν τυχόν λάσπες που έχουν συγκεντρωθεί στα πόδια τους.

Διαδικασία εξονυχισμού .

Ο εξονυχισμός στην ουσία είναι η κοπή του εξωτερικού τοιχώματος της χηλής που έχει μεγαλώσει και διπλωθεί κάτω από το πέλμα. Με το ψαλίδι ή το μαχαίρι κόβουμε το εξωτερικό τοίχωμα που περισσεύει πρώτα από την εξωτερική πλευρά των χηλών, κατόπιν από την εσωτερική και τέλος αν χρειαστεί στη φτέρνα . Όπως δείχνει και η φωτογραφία. 

Προσπαθήστε να  μη κόψετε τα » νύχια » υπερβολικά και ματώσετε το  ζώο . Αυτό έχει σα συνέπεια την εύκολη είσοδο των μικροβίων τη μόλυνση της χηλής και πιθανή λοίμωξη.

Με το τέλος του εξονυχισμού ψεκάστε στο μεσοδακτύλιο διάστημα με κάποιο από τα διαλύματα που αναφέραμε παραπάνω, ανάμεσα στις χηλές δηλαδή  και απελευθερώστε το ζώο. Αν έχετε ποδολουτήρα περάστε τα ζώα που μέσα από διάλυμα θειικού ψευδάργυρου 10% ώστε να αποφύγετε τον ατομικό ψεκασμό των ποδιών του κάθε ζώου. 

Πηγή: Αντώνης Γ. Κωδωνάς 
Ζωοτέχνης Α.Τ.Ε.Ι.Θ.

ΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΟΙΣΤΡΟΥ ΣΤΑ ΑΙΓΟΠΡΟΒΑΤΑ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ

                              ΕΝΔΟΚΟΛΠΙΚΩΝ ΣΠΟΓΓΩΝ                                     

Πολλές φορές ο αιγοπροβατοτρόφος εφαρμόζει συγχρονισμό του οίστρου στα ζώα του όταν επιθυμεί :

• οι τοκετοί στο κοπάδι του να πραγματοποιηθούν σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο ώστε τα σφάγια των αρνιών ή εριφίων να έχουν καλύτερη τιμή
• να γνωρίζει την ακριβή ημερομηνία τοκετών ώστε να μπορεί να  διαχειριστεί τα ζώα του καλύτερα κατά τη διάρκεια της κυοφορίας       ( εμβολιασμοί , διατροφή κτλ. )
• να εφαρμόσει τεχνητή σπερματέγχυση ή προγραμματισμένες συζεύξεις.

Ο συγχρονισμός του οίστρου γίνεται με τη χρήση ενδοκολπικών σπόγγων .

Ο τρόπος εφαρμογής της μεθόδου θα αναφερθεί παρακάτω .

Τρόπος τοποθέτησης των ενδοκολπικών σπόγγων .

 

Ο ενδοκολπικός σπόγγος τοποθετείται στο καθετήρα σύμφωνα με τις οδηγίες χρήσεως της κατασκευάστριας εταιρείας . Ο καθετήρας λιπαίνεται στην άκρη του με λιπαντικό gel ή λιπαντική κρέμα και εισάγεται στο κόλπο του ζώου υπο γωνία οπως δείχνει το σχήμα ( step 1 ) . Αφού προχωρήσει 5 – 6 cm  στη συνέχεια σε ευθεία πορεία συνεχίζεται η είσοδος του στο βάθος του κόλπου . Κρατώντας σταθερά το σωλήνα του καθετήρα σπρώχνουμε με το έμβολο το σπόγγο τοποθετώντας τον κοντα στη είσοδο του τράχηλου ( step 2 ) . Κατόπιν τραβούμε το σωλήνα του καθετήρα προς τα πίσω και αφού βγεί από το αιδοίο τραβούμε και βγάζουμε και το έμβολο ( step 3 ) . Αφήνοντας τα σχοινάκια του σπόγου να κρέμονται έξω απο τα χείλη του αιδοίου ( step 4 ) .

ΑΙΓΕΣ ( ΚΑΤΣΙΚΕΣ ) 

Στα κατσίκια υπάρχουν δύο μέθοδοι .

1η μέθοδος 

Οι σπόγγοι αφού τοποθετηθούν στο κόλπο της γίδας παραμένουν για 21 ημέρες .

Η χορήγηση της PMSG και η αφαίρεση των σπόγγων γίνεται σύμφωνα με τον παρακάτω πίνακα .

( Γιδοτροφία – Ζυγογιάννης 1992 ) .

2η μέθοδος

1. Οι ενδοκολπικοί σπόγγοι τοποθετούνται προσεκτικά στον κόλπο της γίδας με τον τρόπο που αναφέρθηκε παραπάνω χρησιμοποιώντας αρκετή δόση αντισηπτικού gel ή κρέμας για την αποφυγή μολύνσεων . Στις γίδες είναι προτιμότερο η τοποθέτηση των σπόγγων να γίνεται με το χέρι (χρησιμοποιώντας το δείκτη του χεριού ) παρά με καθετήρα ειδικά στις κατσικάδες και βετούλες . Ο σπόγγος πρέπει να τοποθετείται λίγο μετά το μέσο του μήκους του κόλπου και όχι πολύ κοντά στο τράχηλο .
2. Η χορήγηση της PMSG γίνεται 10 με 12 ημέρες αργότερα μαζί με χορήγηση προσταγλαδίνης .
3. Οι σπόγγοι αφαιρούνται 12 με 14 ημέρες μετά την εισαγωγή τους .
4. Ο οίστρος θα ξεκινήσει 12 – 36 ώρες μετά την αφαίρεση των σπόγγων. ( The goatkeeper’s veterinary book – Peter Dunn 1998 ).

                                                   Ή

Είσαγωγή σπόγγων                  1η ημέρα

Χορήγηση PMSG                     9η ημέρα

Χορήγηση Προσταγλαδίνης      9η ημέρα

Αφαίρεση σπόγγων                 12η ημέρα

Εμφάνιση οίστρων                  13η – 14η ημέρα .

( Goat Farming – Alan Mowlem  1996 ) .

Η είσοδος των κριών ή τράγων καλό είναι και πρέπει να γίνεται 36 – 48 ώρες μετά την αφαίρεση των σπόγγων .

Στις αρνάδες ( κατσικάδες ) , στις ζυγούρες ( βετούλες ) και γενικά σε ζώα που δεν εχουν ξαναγεννήσει η είσαγωγή των σπόγγων να γίνεται με το χέρι .

Πηγή: Ζωοτέχνης Α.Τ.Ε.Ι.Θ Αντώνης Γ. Κωδωνάς

ΤΡΟΠΟΙ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ

Πολλές φορές ειδικά αν είμαστε αρχάριοι μας φαίνεται  αρκετά δύσκολο  να πραγματοποιήσουμε τη χορήγηση ενός φάρμακου στα ζώα μας.

Κaλό είναι και εσείς να ζητήσετε από το κτηνίατρο ή το ζωοτέχνη που προμηθεύεστε τα φάρμακα για τα ζώα σας να σας δείξει πως μπορεί να γίνει η χορήγηση του σκευάσματος που αγοράζετε γιατί άλλο η θεωρία και άλλο η πράξη!!!

Κάτι σημαντικό που πρέπει να κάνετε όταν χειρίζεστε φάρμακα είναι τα εξής :

• Διαβάζετε πάντα την ετικέτα και της οδηγίες χρήσης του σκευάσματος που πρόκειται να χρησιμοποιήσετε.
• Ελέγξτε αν δίνετε τη σωστή δόση ( ανάλογα την ηλικία, το βάρος κτλ. ).
• Βεβαιωθείτε ότι το χορηγείτε με το σωστό τρόπο ( υποδόρια , ενδομυϊκά ή από το στόμα ).

ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ

Υγρά φάρμακα ή διαλύματα :

Τα πιο συνηθισμένα φάρμακα που δίνονται με αυτό τον τρόπο είναι τα παρακάτω :

• Αντιπαρασιτικά ( αντιελμινθικά ).
• Διαλύματα βιταμινών και ιχνοστοιχείων.
• Διαλύματα για την αντιμετώπιση της τοξιναιμίας της κυοφορίας.
• Αντιβιοτικά σε αρνιά και κατσίκια που θηλάζουν ( ηλικίας μικρότερης των 21 ημερών ).

Αν έχετε ένα μικρό κοπάδι ζώων δεν είναι απαραίτητη η αγορά ειδικού αυτόματου πιστολιού για αυτή τη χρήση. Παλιές πλαστικές σύριγγες μπορούν να πλυθούν καλά και να χρησιμοποιηθούν. Γεμίζοντας για κάθε ζώο κάθε φορά με τη σωστή δόση.

Αν χρησιμοποιήσετε  αυτόματο πιστόλι απαιτείται μεγάλη προσοχή στη χρήση του . Καθώς βίαιες κινήσεις μπορεί να τραυματίσουν το ζώο στο πίσω μέρος της στοματικής κοιλότητας προκαλώντας σε άλλα ζώα αιμορραγία αμέσως είτε από το στόμα είτε από τη μύτη, σε άλλα έντονο βήχα με σημάδια πνιγμού , κάποια μπορεί να αδιαθετήσουν για μερικές μέρες και έχουν παρατηρηθεί και θάνατοι σε πολύ ακραίες περιπτώσεις .

Τρόπος χορήγησης: Οι χειρισμοί σας πρέπει να είναι προσεκτικοί και σταθεροί. Κρατήστε με ασφάλεια και σταθερά το κεφάλι του ζώου κάτω από τη κάτω γνάθο , ανασηκώστε λίγο το κεφάλι και με προσοχή εισάγετε τη μεταλλική » μύτη » του αυτόματου πιστολιού στο στόμα από τα πλάγια και περνώντας τη από το κενό των δοντιών ακουμπήστε τη ακριβώς στο πίσω μέρος της γλώσσας χωρίς να πιέζεται δυνατά. Εν συνεχεία πατήστε τη σκανδάλη. Πιστεύω πως μετά τα πρώτα 10 ζώα οι κινήσεις θα γίνονται μηχανικά. Αν χρησιμοποιήσετε πλαστική σύριγγα ακολουθείστε την ίδια διαδικασία αλλά την εναπόθεση του φάρμακου θα την κάνετε στη πίσω γωνία του στόματος προσέχοντας να μη μπει η σύριγγα ανάμεσα στα πίσω δόντια του ζώου ώστε να μη τη δαγκώσει και τη σπάσει.

Πολλά από τα φάρμακα που δίνουμε από το στόμα έχουν έντονα πικρή γεύση και πολλά ζώα προσπαθούν να τα φτύσουν γι’ αυτό είναι σημαντικό η έγχυση να γίνεται στο πίσω μέρος του στόματος και όχι στο πλάι ( μάγουλα ).

Χάπια και ταμπλέτες :

Κάποια φάρμακα (αντιπαρασιτικά κυρίως) κυκλοφορούν σε στερεά μορφή σε χάπια ή σε ταμπλέτες και συνήθως η κατασκευάστρια εταιρία παρέχει μαζί με τη πώληση τους και τον κατάλληλο καθετήρα για τη χορήγηση τους. Ο καθετήρας αυτός είναι συνήθως ένας πλαστικός σωλήνας με ένα έμβολο. Φέρει διεύρυνση στο κάτω μέρος ώστε να εφαρμόζει το χάπι ή τη ταμπλέτα.

Αφού τοποθετήσετε ένα χάπι στο καθετήρα εισάγετε τον από τα πλάγια στο στόμα του ζώου και πηγαίνοντας τον ανάμεσα από τα δόντια με προσοχή στο πίσω μέρος του στόματος  του ζώου πατήστε το έμβολο. Κρατήστε για λίγα δευτερόλεπτα προς τα πάνω το κεφάλι του ζώου ώστε να το διευκολύνετε στη κατάποση.

Με λίγη εμπειρία θα μπορείτε να πείτε αν το ζώο έχει καταπιεί το χάπι αλλά έχετε πάντα το νου σας σε περίπτωση που το ζώο το απορρίψει.

Αρνιά ή κατσίκια:

Τα υγρά φάρμακα που προορίζονται για χορήγηση από το στόμα σε αρνιά ή κατσίκια είναι συνήθως σε συσκευασία (μπουκάλι) που έχει προσαρμοσμένη πάνω της δοσομετρική αντλία. Διαφορετικά για τη χορήγησή τους χρησιμοποιούμε μια πλαστική σύριγγα των 2 ή των 5 ml. Και στις δύο περιπτώσεις τοποθετούμε είτε το πλαστικό σωληνάκι της αντλίας είτε τη σύριγγα πάνω στη γλώσσα του αρνιού (ή κατσικιού) το αφήνουμε να θηλάσει και πιέζουμε το έμβολο προσέχοντας  η έγχυση να γίνει όσο το δυνατό στη βάση της γλώσσας. Χορήγηση από το στόμα δεν πρέπει να γίνεται σε αρνιά ή κατσίκια που δεν έχουν πλήρως τις αισθήσεις τους ή δεν μπορούν να καταπιούν. Σε αυτά τα μικρά το φάρμακο θα φύγει από το στόμα η θα εισέλθει στην αναπνευστική οδό προκαλώντας πνιγμό ή αν το αρνί επιβιώσει πνευμονία.

        ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΕΝΕΣΙΜΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ

Πολλά φάρμακα (μεταξύ των οποίων τα εμβόλια και τα αντιβιοτικά) χορηγούνται ενέσιμα. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι με τους οποίους χορηγούνται ενέσιμα τα διάφορα φάρμακα και είναι σημαντικό να διαβάσετε και να κατανοήσετε τις οδηγίες χρήσεις ενός σκευάσματος ώστε να ξέρετε με ποιό τρόπο πρέπει να γίνει η ενέσιμη χορήγηση. Επίσης βεβαιωθείτε ότι χρησιμοποιείτε το σωστό μέγεθος σύριγγας και ακόμη περισσότερο τη σωστή βελόνα.

Οι βελόνες μετρούνται  με » gauge » ή » G » όσο πιο μεγάλο είναι το νούμερο » G » τόσο λεπτότερη είναι η βελόνα.

Σωστός τρόπος πλήρωσης μιας σύριγγας:

1. Ανακινήστε καλά το μπουκάλι του φάρμακου ιδιαίτερα σε φάρμακα που καθιζάνουν π.χ. πενικιλίνη.
2. Εισάγετε μια αποστειρωμένη βελόνα στο μπουκάλι.
3. Προσαρμόστε τη σύριγγα στη βελόνα και γυρίστε ανάποδα το μπουκάλι κρατώντας στο ένα χέρι το μπουκάλι και στο άλλο τη σύριγγα.
4. Τραβήξτε το έμβολο μέχρι το επιθυμητό σημείο και περιμένετε να γεμίσει με φάρμακο η σύριγγα.
5. Αφαιρέστε τη σύριγγα από το μπουκάλι με τη βελόνα προσαρμοσμένη πάνω της.
6. Κρατήστε τη σύριγγα κάθετα με τη βελόνα προς τα πάνω.
7. Χτυπήστε μαλακά τη σύριγγα με τα δάκτυλα σας ώστε να μετακινηθούν προς τα πάνω τυχόν φυσαλίδες αέρα που δημιουργήθηκαν.
8. Πιέστε ελαφρά το έμβολο για να απομακρύνετε τον παγιδευμένο αέρα. Ενδεχομένως να φύγουν και μερικές σταγόνες φάρμακου.
9. Σκεπάστε τη βελόνα με το προστατευτικό της κάλυμμα για την αποφυγή ατυχήματος.

• Είστε έτοιμοι να πάτε στο ζώο και να χορηγήσετε το φάρμακο.

Τρόποι χορήγησης ενέσιμων φαρμάκων :

 Α. ΕΝΔΟΜΥΙΚΑ

Πρόκειται για ενέσιμη χορήγηση που γίνεται κατευθείαν στη μάζα του μυός. Χρησιμοποιείται συνήθως για τη χορήγηση αντιβιοτικών. Το φάρμακο απορροφάται γρήγορα και διαχέεται σε όλο το σώμα. Η είσοδος της βελόνας γίνεται κάθετα προς τον μυ. Πρέπει να γίνεται σε σημεία όπου υπάρχει καλή ανάπτυξη μυών, αποφεύγοντας την πιθανότητα η βελόνα της σύριγγας κατά την είσοδο της στο μυ να » βρει » οστό. Πρέπει να γίνεται κάθε μέρα σε διαφορετικό σημείο όταν η θεραπεία που ακολουθούμε διαρκεί αρκετές μέρες.

Τα πιο συνήθη σημεία έγχυσης είναι:

• Οι μύες του τράχηλου. Η χορήγηση σ’ αυτό το σημείο μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τη δυσκαμψία (» πιάσιμο «) του λαιμού του ζώου.
• Οι μύες των πίσω άκρων. Η έγχυση στα πίσω άκρα μπορεί να οδηγήσει σε χωλότητα (» κουτσαμάρα «) ειδικά αν καταστραφεί κάποιο νεύρο. Μη πραγματοποιείτε την ένεση στο πίσω μέρος του μηρού καθώς από εκεί διέρχεται μεγάλος αριθμός νεύρων. Οι ασφαλέστεροι μύες βρίσκονται στο μπροστινό μέρος του μηρού και πιο συγκεκριμένα ο τετρακέφαλος μηριαίος (quadriceps femoris ).

Κατάλληλες σύριγγες για ενδομυϊκή χορήγηση:

Αρνιά και κατσίκια:

Σύριγγες των 2 ml είναι κάτι παραπάνω από επαρκείς.

Ενήλικα:

Σύριγγες των 10 ml.

Κατάλληλες βελόνες για ενδομυϊκή χορήγηση:

Αρνιά και κατσίκια:

Βελόνες 21G και 5/8in ( ή 1,6 cm ) . Προσπαθήστε  να αποφύγετε την ενδομυϊκή χορήγηση σε αρνιά και κατσίκια . Μπορείτε να τους δώσετε με ασφάλεια αντιβιοτικά από το στόμα μέχρι και την ηλικία των 21 ημερών.

Ενήλικα:

Βελόνες 19G και μήκους 1in ( 2,5 cm ) είναι κατάλληλες. Σε περίπτωση που το φάρμακο είναι παχύρευστο (βιταμινούχα, οξυτετρακυκλίνη κτλ.) μπορείτε να χρησιμοποιήσετε μεγαλύτερη βελόνα (16G , 1in).

Σημείωση:

Στα αρνιά και στα κατσίκια το καλύτερο σημείο χορήγησης είναι το μπροστά και πάνω μέρος των πίσω άκρων συγκεκριμένα στο τετρακέφαλο μηριαίο. Χρησιμοποιώντας μια σύριγγα μήκους 5/8 της ίντσας και 21G. Πιάστε τη μάζα του μυός μεταξύ δείκτη και αντίχειρα και εισάγετε τη βελόνα κατά μήκος του μυός σχεδόν παράλληλα με το σώμα. Σε πολύ άπειρους παραγωγούς συνιστώ να χορηγούν τα ενέσιμα φάρμακα από την εσωτερική μεριά του μηρού. Εισάγοντας τη βελόνα όπως αναφέρθηκε παραπάνω.

Προβλήματα που σχετίζονται με τις ενδομυϊκές ενέσεις:

Αν χρησιμοποιηθούν βρώμικες – μολυσμένες βελόνες ή βελόνες με στραβωμένη μύτη (βλέπε φωτογραφία) μπορεί να δημιουργηθεί στο  σημείο της έγχυσης φλεγμονή  ή ακόμη και απόστημα. Αν κατά την είσοδο της βελόνας αυτή βρεθεί κοντά σε κάποιο νεύρο μπορεί να προκληθεί σ’ αυτό ζημιά προσωρινή ή και μόνιμη.

 Β. ΥΠΟΔΟΡΙΑ

Πρόκειται για ενέσιμη χορήγηση που γίνεται κάτω από το δέρμα και χρησιμοποιείται ευρέως στους εμβολιασμούς, για τη χορήγηση ασβεστίου – μαγνησίου, ενέσιμων αντιελμινθικών κ.α. Αν η ποσότητα του φάρμακου είναι μικρή τα καλύτερα σημεία χορήγησης είναι πίσω από το αφτί ή κάτω από το δέρμα του τράχηλου. Για μεγάλες ποσότητες ( όπως βορογλουκονικό ασβέστιο ) η χορήγηση γίνεται κάτω από το δέρμα στη περιοχή του θώρακα. 

Τρόπος εφαρμογής υποδόριας χορήγησης:

Ανάμεσα στο δείκτη και τον αντίχειρα του ενός χεριού πιάνουμε  το δέρμα στο σημείο που θέλουμε να γίνει η ένεση και το ανασηκώνουμε ελαφρά δημιουργώντας ένα τρίγωνο με βάση στο σώμα του ζώου και κορυφή το σημείο του δέρματος ανάμεσα στα δάχτυλά μας. Εισάγουμε τη βελόνα παράλληλα στο σώμα του ζώου και στη βάση του «τριγώνου» που περιγράψαμε παραπάνω προσέχοντας μη βγει από την άλλη μεριά του δέρματος. Στη συνέχεια προχωρούμε στη έγχυση του περιεχομένου της σύριγγας κάτω από το δέρμα.

 Κατάλληλες σύριγγες για υποδόρια χορήγηση:

Αρνιά:

Σύριγγες των 2 ml .

Ενήλικα:

Σύριγγες των 10 ml. Αυτόματη σύριγγα για τους εμβολιασμούς και για αντιελμινθικά και σύριγγες των 60 ml για χορήγηση ασβεστίου η μαγνησίου.

Κατάλληλες βελόνες για υποδόρια χορήγηση:

Αρνιά:

Βελόνες 21G και 5/8in ( ή 1,6 cm).

Ενήλικα :

Για μικρές ποσότητες φάρμακου βελόνες 19G και μήκους 1in ( 2,5 cm ) .

Για μεγάλες ποσότητες βελόνες ( 16G , 1in )  .

Σημείωση :

Στα αρνιά και στα κατσίκια ο τρόπος εφαρμογής είναι ο ίδιος όπως και στα ενήλικα απλά το σημείο έγχυσης είναι στο τράχηλο. Όπως δείχνει το σκίτσο .

Προβλήματα που σχετίζονται με τις υποδόριες ενέσεις:

Στο σημείο που γίνεται η έγχυση μπορεί να δημιουργηθεί απόστημα αν δεν τηρηθούν οι κανόνες ασηψίας. Επίσης οζίδια μπορεί να δημιουργηθούν στο σημείο εμβολιασμού ακόμη και έχοντας κάνει ασηψία στο εν λόγω σημείο.

Γ. ΕΝΔΟΦΛΕΒΙΑ

Χρησιμοποιείται για τη χορήγηση φαρμάκων απευθείας στη φλέβα του ζώου για γρήγορη απόκριση στη δράση τους αν είναι αναγκαίο. Η εφαρμογή τέτοιας χορήγησης είναι μια διαδικασία που πρέπει να γίνεται από έμπειρο άτομο (κτηνίατρος) και δεν είναι κάτι που μπορεί να κάνει ο καθένας.

  ΓΕΝΙΚΟΙ   ΚΑΝΟΝΕΣ   ΓΙΑ   ΤΗ   ΣΩΣΤΗ   ΧΟΡΗΓΗΣΗ   ΚΑΙ         

              ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ            ΦΑΡΜΑΚΩΝ

1. Όταν πραγματοποιείτε χορήγηση ενός φάρμακου δεν πρέπει να βιάζεστε και να αγχώνεστε και τα δύο σας οδηγούν σε λάθη . Στο χειρισμό των ζώων ισχύει το γρήγορα ναι βιαστικά όχι.
2. Η καθαριότητα και η υγιεινή είναι ζωτικής σημασίας: χρησιμοποιείτε πάντα απολυμασμένες βελόνες όχι χρησιμοποιημένες ή βρώμικες.
3. Αν κάποια βελόνα σας πέσει στο πάτωμα απορρίψτε την. Μη μπείτε στο πειρασμό να τη σκουπίσετε και να τη χρησιμοποιήσετε.
4. Οι χρησιμοποιημένες βελόνες πρέπει να μαζεύονται σε κάποιο παλιό κουτί με τα προστατευτικά καπάκια τους και εν συνεχεία να απορρίπτονται.
5. Οι χειρισμοί των ζώων πρέπει να γίνονται με προσοχή για να αποφεύγεται ο τραυματισμός τους.
6. Μη πραγματοποιείτε ενέσεις σε βρεγμένα ή πολύ βρώμικα ζώα.
7. Μη χορηγείτε φάρμακα σε ζώα που πρόκειται σύντομα να σφαχθούν .
8. Διαβάζετε πάντα τις οδηγίες χρήσης του σκευάσματος που έχετε στα χέρια σας πριν το χρησιμοποιήσετε. Ελέγξτε τις αντενδείξεις και τις παρενέργειες. Όπως και τους χρόνους αναμονής τόσο για το γάλα όσο και για το κρέας.
9. Εφαρμόστε το σωστό τρόπο χορήγησης στο σωστό σημείο και στο κατάλληλο χρόνο.

• Σε κάθε απορία ή αμφιβολία ζητήστε τη γνώμη κάποιου ειδικού (κτηνίατρος).

11. Αν κατά λάθος χορηγήσετε κτηνιατρικό φάρμακο στον εαυτό σας αναζητήστε ιατρική βοήθεια αμέσως. Ελέγξτε το φυλλάδιο του σκευάσματος και αναζητήστε αν υπάρχουν ειδικές οδηγίες. Πάρτε το φυλλάδιο μαζί σας αν πρέπει να πάτε στο νοσοκομείο.

• Αποθηκεύετε τις σύριγγες και τις βελόνες σε ασφαλές μέρος με τις βελόνες να έχουν εφαρμοσμένα τα καλύμματα τους.
• Ελέγχετε πάντα την ετικέτα του σκευάσματος για να γνωρίζετε το πως πρέπει να αποθηκεύεται. Σε θερμοκρασία δωματίου η στο ψυγείο.

14. Φυσικά τα φάρμακα πρέπει να είναι αποθηκευμένα σε μέρος στο οποίο δεν έχουν πρόσβαση παιδιά.
15. Ελέγχετε την ημερομηνία λήξης των φαρμάκων και πετάξτε όσα έχουν λήξει.
16. Ελέγχετε πόσο συχνά πρέπει να γίνεται η χορήγηση του φάρμακου. Σε περίπτωση αντιβιοτικών αν χρειάζονται επαναληπτικές χορηγήσεις για πόσες ημέρες ή αν είναι μακράς διαρκείας.
17. Όταν ξεκινήσετε μία θεραπεία με αντιβιοτικά ολοκληρώστε τη ακόμη και αν το ζώο έχει ιαθεί πλήρως πριν τη λήξη της.
18. Ελέγχετε την απαιτούμενη ποσότητα φάρμακου για κάθε ζώο. Αν η ποσότητα είναι μεγάλη χορηγείστε τη σε δυο η και τρία σημεία.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

The veterinary book for sheep farmers ( David C. Henderson )

Goat Farming ( Alan Mowlem )

Πηγή: Αντώνης Γ. Κωδωνάς

Ζωοτέχνης Α.Τ.Ε.Ι.Θ.

Πηγή>http://agrozwa.com/