Καλλιέργεια με μέλλον και υψηλά κέρδη το σουσάμι

Ψηλά στη λίστα με τις εναλλακτικές καλλιέργειες που εμφανίζουν προοπτικές ανάπτυξης, βρίσκεται το σουσάμι, ένας διατροφικός θησαυρός που γνωρίζει μεγάλη ζήτηση.

Πρόκειται για ένα φυτό η καλλιέργεια του οποίου δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις, ενώ μπορεί να αποδώσει ακόμη και σε συνθήκες ξηρασίας.

Στο παρελθόν το σουσάμι καλλιεργούνταν ευκαιριακά στην Ελλάδα, ως καλλιέργεια δηλαδή που μπορούσε να μπει σε αντικατάσταση της αγρανάπαυσης. Κατά τη δεκαετία του 1970 έφθασε να καλλιεργείται συνολικά σε έκταση 200.000 - 300.000 στρεμμάτων, αλλά τα επόμενα χρόνια μειώθηκαν σταδιακά οι καλλιεργούμενες εκτάσεις.

Ο λόγος ήταν ότι οι επιδοτήσεις που άρχισαν να δίνονται από το 1981 από την ΕΟΚ σε ανταγωνιστικές προς το σουσάμι καλλιέργειες όπως είναι ο αραβόσιτος, τα ζαχαρότευτλα, αλλά και το γεγονός ότι το σουσάμι δεν εντάχθηκε στην Κοινή Αγροτική Πολιτική στα ελαιούχα φυτά, όπως είναι η σόγια, η ελαιοκράμβη και ο ηλίανθος.

Σήμερα η καλλιέργεια του σουσαμιού αναπτύσσεται στην περιοχή της Νιγρίτας, όπου καλλιεργούνται ντόπιοι πληθυσμοί σουσαμιού. Ωστόσο, η καλλιέργεια του σουσαμιού μπορεί να αναπτυχθεί σήμερα στη χώρα μας σε σημαντικό βαθμό με την εισαγωγή νέων πιστοποιημένων ποικιλιών, που μπορούν να συγκομισθούν με μηχανικά μέσα. Εξάλλου, η εφαρμογή της συμβολαιακής γεωργίας, η ανάπτυξη ομάδων παραγωγών και η μεταποίηση του σουσαμιού μπορούν να δώσουν μεγάλη ώθηση στην ανάπτυξη της καλλιέργειας.

Το σουσάμι μπορεί να καλλιεργηθεί και σε περιοχές με υψόμετρο έως 1.500 μέτρα. Η σπορά συνήθως γίνεται από το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Μαΐου μέχρι τα μέσα Ιουνίου

Το φυτό είναι ανθεκτικό στην ξηρασία και μπορεί να αποδώσει ικανοποιητικά ακόμα και όταν μπορεί να χρησιμοποιήσει μόνο το αποθηκευμένο νερό. Το εύρος των εδαφών που είναι κατάλληλα για την καλλιέργειά του είναι μεγάλο, ενώ καλλιεργείται και σε ψυχρότερες περιοχές ως καλοκαιρινή καλλιέργεια.

Το σουσάμι χρειάζεται για την ολοκλήρωση του βιολογικού του κύκλου υψηλές θερμοκρασίες. Το ιδανικό εύρος θερμοκρασιών είναι 26-30ο C. Η χαμηλότερη θερμοκρασία για την έναρξη της βλάστησης είναι 12ο C.

Το σουσάμι και τα προϊόντα του αποτελούν τρόφιμα υψηλής θρεπτικής αξίας. Ο σησαμόσπορος, καρπός του φυτού σησάμι, αποτελεί την πρώτη ύλη για την παρασκευή του ταχινιού και του χαλβά. Οι κυριότερες χώρες που καλλιεργείται το σουσάμι είναι οι Ινδίες, η Κίνα, οι ΗΠΑ, το Σουδάν, η Τουρκία, το Μεξικό κ.ά.

Το σουσάμι κατάγεται από τις θερμές περιοχές της Ασίας. Η καλλιέργειά του έχει σκοπό την παραγωγή των ελαιούχων σπόρων του. Οι σπόροι του σουσαμιού έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε έλαιο που φθάνει το 45-60%. Το σησαμέλαιο χρησιμοποιείται στη βιομηχανία τροφίμων, τη ζαχαροπλαστική, την κονσερβοποιία. Επίσης χρησιμοποιείται για την παραγωγή σαπουνιών και χρωμάτων.

Ο σπόρος του σουσαμιού είναι καρπός με υψηλή διατροφική αξία και για αυτό χρησιμοποιείται στην αρτοποιία (ψωμί, κουλούρια, παστέλια, κ.λπ.), την παραγωγή ταχινιού αλλά και χαλβά.

Το υπόλειμμα (πίτα) που μένει μετά την εξαγωγή του σησαμέλαιου, χρησιμοποιείται ως ζωοτροφή, η οποία είναι πλούσια σε πρωτεΐνες που φθάνουν μέχρι 50-52%.

Το σουσάμι είναι ένα ετήσιο, δικοτυλήδονο φυτό, ποώδες, το οποίο αναπτύσσεται όρθια σε ύψος που φθάνει το 0,8 - 1,8 μέτρο.

Ασπίδα για την υγεία

Το σουσάμι, λόγω των πολλών αντιοξειδωτικών που περιέχει, προστατεύει τον οργανισμό από την κακή χοληστερίνη. Η ουσία σησαμίνη, που περιέχεται στο σουσάμι, δρα εναντίον της υπέρτασης αλλά και της δημιουργίας θρόμβων, ενώ λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε αντιοξειδωτικές ουσίες πολλές έρευνες έδειξαν την αντικαρκινική δράση του σουσαμιού. Υπάρχουν ερευνητικές εργασίες που δείχνουν ότι το σουσάμι έχει ιδιότητες πρόληψης του διαβήτη, αλλά και του καταρράκτη των ματιών.

Εσοδα 400 ευρώ ανά στρέμμα για τον παραγωγό

Με μία μέση στρεμματική παραγωγή 150-200 κιλά από την οποία μπορούν να παραχθούν 65-70 λίτρα σησαμέλαιου, η καλλιέργεια του σουσαμιού μπορεί να δώσει ένα εισόδημα 300 - 400 ευρώ ανά στρέμμα.

Το φυτό του σουσαμιού -όπως αναφέρει στις «Επαγγελματικές Ευκαιρίες» ο γεωπόνος Κάσσανδρος Γάτσιος- είναι ανθεκτικό στην ξηρασία και απαιτεί κλίμα θερμό για μακρύ χρονικό διάστημα, επειδή για να βλαστήσει ο σπόρος απαιτείται θερμοκρασία γύρω στους 18-20ο Κελσίου, ενώ είναι ευαίσθητο στις χαμηλές θερμοκρασίες.

Θερμοκρασίες χαμηλότερες από τους 18ο C κατά την περίοδο της ανάπτυξης των φυτών, μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις, η δε επικονίαση δεν μπορεί να γίνει σε θερμοκρασίες μεγαλύτερες από τους 40ο Κελσίου. Ο βλαστικός του κύκλος ολοκληρώνεται σε 3-4 μήνες. Η καλλιέργεια του σουσαμιού μπορεί να είναι «επίσπορη», δηλαδή στην ίδια χρονιά μπορεί να ακολουθήσει καλλιέργειες όπως είναι τα χειμερινά σιτηρά ή τα όσπρια. Το σουσάμι καλλιεργείται συνήθως σε περιοχές με βροχοπτώσεις που κυμαίνονται από 300- 600 mm. Οσον αφορά το υψόμετρο μπορεί να καλλιεργηθεί και σε περιοχές με υψόμετρο έως 1.500 μέτρα.

Η καλλιέργεια του σουσαμιού αρχίζει με την καλή προετοιμασία του εδάφους, που αφορά το όργωμά του στην κατάλληλη υγρασία ώστε να έχει καλό μικροτεμαχισμό πριν από τη σπορά των σπόρων επειδή το μέγεθος των σπόρων είναι μικρό. Επίσης κατά την εποχή της σποράς θα πρέπει να έχουν καταστραφεί ολοσχερώς τα ζιζάνια.

Η σπορά συνήθως γίνεται από το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Μαΐου μέχρι τα μέσα Ιουνίου. Πριν από τη σπορά των σπόρων γίνεται η απολύμανσή τους. Η ποσότητα σπόρου που χρησιμοποιείται είναι 0,8 - 1,5 κιλά το στρέμμα. Η σπορά γίνεται σε γραμμές που απέχουν 0,6 μέτρα στις ποικιλίες που είναι υψηλόκορμες και 0,3-0,5 μέτρα για τις χαμηλής αναπτύξεως. Επί της γραμμής οι σπόροι σπέρνονται χύδην σε βάθος 2-3 εκατοστά.

Ανάπτυξη
Στα πρώτα στάδια της αναπτύξεως των φυτών πρέπει να γίνονται ένα έως δύο σκαλίσματα επειδή σε διαφορετική περίπτωση υπάρχει κίνδυνος να καταπνιχθεί η καλλιέργεια από τα αγριόχορτα. Η καταπολέμηση των ζιζανίων μπορεί να γίνει και με ζιζανιοκτόνα.

Η λίπανση που απαιτεί δεν είναι μεγάλη. Συνήθως σε αρδευόμενη καλλιέργεια χρησιμοποιείται μία ποσότητα 10 κιλών αζώτου/ στρέμμα, 8 κιλών φωσφόρου/στρέμμα και 8 κιλών καλίου/ στρέμμα.

Μεγάλη προσοχή πρέπει να υπάρξει στην εδαφική υγρασία του εδάφους ώστε να μη λείψει από τα καλλιεργημένα φυτά ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες το νερό. Απαιτούνται τουλάχιστον δύο αρδεύσεις κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού με μία ποσότητα νερού που εξαρτάται από το είδος του εδάφους αλλά και από τις κλιματικές συνθήκες που θα επικρατήσουν.

Το σουσάμι μπορεί να ενταχθεί σε ένα σύστημα εναλλαγής των καλλιεργειών (αμειψισπορά) στη θέση που έχουν τα σκαλιστικά φυτά (αραβόσιτος, βαμβάκι) ή σε αμειψισπορά με ένα σιτηρό όπως είναι το κριθάρι. Δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις ως καλλιέργεια, ενώ έχει μικρό αριθμό εχθρών και ασθενειών.

Η συγκομιδή του γίνεται όταν αλλάξουν χρώμα και γίνουν σκούρες οι μεσαίες κάψες. Η συγκομιδή γίνεται με εκρίζωση των φυτών ή με θεριζοαλωνιστική μηχανή που χρησιμοποιείται στη συγκομιδή του αραβοσίτου στο οποίο λείπει το εκκοκκιστικό εξάρτημα.

Πολλαπλές οι χρήσεις του καρπού

Το σουσάμι αποτελεί τρόφιμο με υψηλής βιολογικής αξίας φυτική πρωτεΐνη, ενώ οι χρήσεις του είναι ποικίλες.

Το σησαμέλαιο: Η εξαγωγή του ελαίου του σουσαμιού γίνεται με συμπίεση εν ψυχρώ και δίνει ένα έλαιο πικρό, με σταθερή δομή, ελάχιστα αρωματικό, που χρησιμοποιείται άμεσα στη διατροφή. Εφόσον η εξαγωγή του ελαίου γίνει με την εν θερμώ μέθοδο ή με ειδικούς διαλύτες, το έλαιο αυτό χρησιμοποιείται ως βιομηχανικό έλαιο στην παραγωγή μαργαρίνης, τη σαπωνοποιία αλλά και στην παραγωγή χρωμάτων. Επίσης, στην περίπτωση που η εξαγωγή γίνει με μία αλκοόλη, τότε το έλαιο αυτό χρησιμοποιείται στη φαρμακοβιομηχανία και την παραγωγή εντομοκτόνων.

Η «πίτα» του σουσαμιού: Η «πίτα» του σουσαμιού, δηλαδή τα υπολείμματα των σπόρων μετά την εξαγωγή του ελαίου, έχει πολύ μεγάλη θρεπτική αξία και χρησιμοποιείται στη διατροφή των αγροτικών ζώων, όπως είναι οι γαλακτοπαραγωγές αγελάδες, αλλά και ως διατροφικό συμπλήρωμα, για τη διατροφή των ανθρώπων αφού υποστεί επεξεργασία.

Το άλευρο του σουσαμιού: Με ειδική επεξεργασία παράγεται άλευρο, που μπορεί να αντικαταστήσει σε διάφορες χρήσεις το άλευρο της αραχίδας.

Προϊόντα ζαχαροπλαστικής: Παράγονται διάφορα είδη ζαχαροπλαστικής με μέλι, όπως είναι τα παστέλια. Επίσης αποτελεί το βασικό συστατικό του χαλβά.

Σαπωνοποιία: Οπως γίνεται με το ελαιόλαδο, παράγεται μία ποικιλία σαπουνιών.

Κρέμες για μασάζ: Παράγονται κρέμες μαζί με το έλαιο του βουτυρόδεντρου, που χρησιμοποιούνται ως κρέμες αντιμετώπισης διαφόρων αλγών, αλλά και διαφόρων ασθενειών του δέρματος.

Σιρόπι: Είναι ένα προϊόν που χρησιμοποιείται για να αντιμετωπίζονται το συνάχι, τα παράσιτα του δέρματος, η αρτηριακή πίεση, οι αιμορροΐδες κ.λπ.

Ο άρτος από σουσάμι: Πρόκειται για ψωμί που είναι πολύ θρεπτικό και το οποίο παράγεται από σπόρους σουσαμιού, αλεύρι, γάλα, φρούτα, έλαιο, αβγά και μαγιά.

Ταχίνι: Το ταχίνι είναι φυσικό προϊόν και παράγεται από τους σπόρους του σουσαμιού, αφού αποφλοιωθούν και αποξηρανθούν. Στη συνέχεια πολτοποιούνται και δημιουργείται ο πολτός του ταχινιού.

ΠΟΥ ΘΑ ΑΠΕΥΘΥΝΘΩ 
Κάσσανδρος Γάτσιος Γεωπόνος - Σύμβουλος Επιχειρήσεων, Εταιρεία Symagro. Επιστημονικό & Τεχνολογικό Πάρκο Ηπείρου τηλ. 6944846475 - 26510 07653  info@symagro.com

Κώστας Νάνος

Πηγή:http://www.ethnos.gr/