Το έδαφος είναι ο φορέας επάνω στον οποίο αναπτύσσονται τα φυτά, αλλά συγχρόνως και το περιβάλλον από το οποίο αντλούν τα θρεπτικά στοιχεία και το νερό που είναι απαραίτητα για την ανάπτυξή τους.
Το έδαφος είναι ένα περιβάλλον με δυναμική δομή το οποίο προέρχεται από τον μετασχηματισμό του μητρικού υποστρώματος, κάτω από την επίδραση του νερού, του διοξειδίου του άνθρακα, της θερμότητας αλλά και των έμβιων όντων όπως είναι η μικροπανίδα, η μικροχλωρίδα, τα φυτά και ο άνθρωπος.
Η γονιμότητα ενός εδάφους εξαρτάται από τις φυσικές, χημικές και βιολογικές του ιδιότητες, όπως και από τις μεταξύ τους αλληλεπιδράσεις. Η γονιμότητα του εδάφους διακρίνεται σε φυσική, χημική και βιολογική γονιμότητα. Η φυσική γονιμότητα του εδάφους καθορίζεται βασικά από μια σειρά παραγόντων όπως:
Το μικροπορώδες
Αυτό ευνοεί την ανταλλαγή των αερίων μεταξύ του εδάφους και της ατμόσφαιρας, αλλά και την καλή κυκλοφορία του νερού και του αέρα μέσα στο έδαφος. Το νερό του εδάφους μαζί με το διοξείδιο του άνθρακα χρησιμεύουν στη διάλυση των θρεπτικών ουσιών ώστε να γίνουν αφομοιώσιμες και να απορροφώνται από τις ρίζες, ενώ ο αέρας που περιέχεται στο μικροπορώδες του εδάφους είναι απαραίτητος στην ομαλή λειτουργία των ριζών.
Αυτό ευνοεί την ανταλλαγή των αερίων μεταξύ του εδάφους και της ατμόσφαιρας, αλλά και την καλή κυκλοφορία του νερού και του αέρα μέσα στο έδαφος. Το νερό του εδάφους μαζί με το διοξείδιο του άνθρακα χρησιμεύουν στη διάλυση των θρεπτικών ουσιών ώστε να γίνουν αφομοιώσιμες και να απορροφώνται από τις ρίζες, ενώ ο αέρας που περιέχεται στο μικροπορώδες του εδάφους είναι απαραίτητος στην ομαλή λειτουργία των ριζών.
Ενα γόνιμο έδαφος πρέπει κατά 50% του όγκου του να αποτελείται από στερεά υλικά και κατά 50% να αποτελείται από μικροπορώδες. Οι πόροι αυτοί του εδάφους πρέπει κατά 50% να περιέχουν νερό και στο υπόλοιπο 50% πρέπει να κυκλοφορεί ο αέρας. Για να δημιουργηθεί το πορώδες πρέπει το έδαφος να είναι σε κοκκώδη μορφή.
Η δομή του εδάφους
Εφόσον το έδαφος έχει δομή κοκκώδη, οι ρίζες των φυτών εγκαθίστανται καλύτερα στο έδαφος, αλλά και η μικροπανίδα και η μικροχλωρίδα του εδάφους αναπτύσσονται καλά προς όφελος των φυτών. Πολύ μεγάλη σημασία έχει η οργανική ουσία στη γονιμότητα του εδάφους, επειδή πέραν των θρεπτικών στοιχείων που περιέχει αποτελεί βασικό συστατικό στη δημιουργία κοκκώδους δομής στο έδαφος. Η κοκκώδης δομή του εδάφους δημιουργείται από τη συνένωση της οργανικής ουσίας, της αργίλου του εδάφους και του ασβεστίου που περιέχεται σε αυτό. Τα τρία αυτά στοιχεία ενώνονται και σχηματίζουν το «αργιλοχουμικό σύμπλοκο».
Εφόσον το έδαφος έχει δομή κοκκώδη, οι ρίζες των φυτών εγκαθίστανται καλύτερα στο έδαφος, αλλά και η μικροπανίδα και η μικροχλωρίδα του εδάφους αναπτύσσονται καλά προς όφελος των φυτών. Πολύ μεγάλη σημασία έχει η οργανική ουσία στη γονιμότητα του εδάφους, επειδή πέραν των θρεπτικών στοιχείων που περιέχει αποτελεί βασικό συστατικό στη δημιουργία κοκκώδους δομής στο έδαφος. Η κοκκώδης δομή του εδάφους δημιουργείται από τη συνένωση της οργανικής ουσίας, της αργίλου του εδάφους και του ασβεστίου που περιέχεται σε αυτό. Τα τρία αυτά στοιχεία ενώνονται και σχηματίζουν το «αργιλοχουμικό σύμπλοκο».
Οι κόκκοι του αργιλοχουμικού συμπλόκου φέρουν αρνητικό ηλεκτρικό φορτίο και γι’ αυτό συγκρατούν στην επιφάνειά τους τα θρεπτικά στοιχεία (κάλιο, ασβέστιο, μαγνήσιο, αμμώνιο, νάτριο κ.ά.) που έχουν ανάγκη τα φυτά για να αναπτυχθούν και τα οποία βρίσκονται υπό μορφήν κατιόντων, δηλαδή σε μορφή ιόντων που φέρουν θετικό ηλεκτρικό φορτίο. Δεν συγκρατούνται τα ιόντα που φέρουν αρνητικό ηλεκτρικό φορτίο. Τέτοια είναι τα ιόντα που προέρχονται π.χ. από τα νιτρικά λιπάσματα.
Λόγω του κλίματος της Ελλάδας, τα περισσότερα εδάφη είναι φτωχά σε οργανική ουσία και για τον λόγο αυτό θα πρέπει να γίνεται συχνά εμπλουτισμός του εδάφους με οργανικές ύλες, κυρίως με καλά χωνεμένη κοπριά των ζώων.
Η σταθερότητα της δομής
Αφορά την αντοχή του εδάφους στην αποδόμηση που προέρχεται από το νερό της βροχής ή του ποτίσματος. Η σταθερότητα αυτή εξασφαλίζεται με την ικανοποιητική περιεκτικότητα του εδάφους σε οργανική ουσία, αλλά και τη βιολογική δραστηριότητα της μικροχλωρίδας και της μικροπανίδας του εδάφους.
Αφορά την αντοχή του εδάφους στην αποδόμηση που προέρχεται από το νερό της βροχής ή του ποτίσματος. Η σταθερότητα αυτή εξασφαλίζεται με την ικανοποιητική περιεκτικότητα του εδάφους σε οργανική ουσία, αλλά και τη βιολογική δραστηριότητα της μικροχλωρίδας και της μικροπανίδας του εδάφους.
Η υφή του εδάφους
Αυτή εξαρτάται από το ποσοστό σε άμμο, πηλό και άργιλο που περιέχεται στο έδαφος. Τα καλύτερα εδάφη είναι αυτά της μέσης συστάσεως.
Αυτή εξαρτάται από το ποσοστό σε άμμο, πηλό και άργιλο που περιέχεται στο έδαφος. Τα καλύτερα εδάφη είναι αυτά της μέσης συστάσεως.
Η χημική γονιμότητα
Το αργιλοχουμικό σύμπλοκο των κόκκων του εδάφους είναι η αποθήκη των θρεπτικών ουσιών για τα φυτά. Οι ρίζες των φυτών απορροφούν από το υδατικό διάλυμα του εδάφους τα κύρια θρεπτικά στοιχεία όπως είναι το άζωτο, το κάλιο και ο φωσφόρος, αλλά και τα δευτερεύοντα, όπως το ασβέστιο, το μαγνήσιο, το θείο και τα ιχνοστοιχεία όπως είναι ο σίδηρος, το βόριο, ο ψευδάργυρος, το μαγγάνιο, ο χαλκός κ.λπ.
Το αργιλοχουμικό σύμπλοκο των κόκκων του εδάφους είναι η αποθήκη των θρεπτικών ουσιών για τα φυτά. Οι ρίζες των φυτών απορροφούν από το υδατικό διάλυμα του εδάφους τα κύρια θρεπτικά στοιχεία όπως είναι το άζωτο, το κάλιο και ο φωσφόρος, αλλά και τα δευτερεύοντα, όπως το ασβέστιο, το μαγνήσιο, το θείο και τα ιχνοστοιχεία όπως είναι ο σίδηρος, το βόριο, ο ψευδάργυρος, το μαγγάνιο, ο χαλκός κ.λπ.
Το διάλυμα αυτό βρίσκεται στους πόρους ανάμεσα στους κόκκους του εδάφους και η περιεκτικότητά του σε θρεπτικά στοιχεία εξαρτάται από τη συγκράτησή τους στην επιφάνεια των κόκκων του εδάφους, δηλαδή σε τελική ανάλυση από το ποσοστό αργίλου, οργανικής ουσίας και ασβεστίου που υπάρχει στο έδαφος. Οσο περισσότερα θρεπτικά στοιχεία συγκρατούνται στους κόκκους του εδάφους τόσο πιο γόνιμο είναι το έδαφος.
Λαμβάνοντας υπόψη αυτόν τον παράγοντα, οι καλλιεργητές θα πρέπει να χρησιμοποιούν λιπάσματα σε ποσότητες που να αντιστοιχούν στις ανάγκες των συγκεκριμένων καλλιεργειών αλλά και στην περιεκτικότητα του εδάφους σε θρεπτικά στοιχεία, ενώ θα πρέπει συνεχώς να βελτιώνουν την περιεκτικότητα του εδάφους σε οργανική ουσία.
Η βιολογική γονιμότητα του εδάφους
Το έδαφος είναι ένα ζωντανό περιβάλλον. Στο περιβάλλον αυτό υπάρχουν πολυάριθμα είδη της μικροπανίδας (ζωικοί οργανισμοί), της μικροχλωρίδας (φυτικοί οργανισμοί) αλλά και της μεσοπανίδας (γαιοσκώληκες, νηματώδεις κ.λπ.). Στο έδαφος πραγματοποιούνται ταυτόχρονα πολλοί βιολογικοί κύκλοι των διαφόρων αυτών μικροοργανισμών. Οι περισσότερες των αντιδράσεων που πραγματοποιούνται εκεί είναι βιοχημικής φύσεως.
Το έδαφος είναι ένα ζωντανό περιβάλλον. Στο περιβάλλον αυτό υπάρχουν πολυάριθμα είδη της μικροπανίδας (ζωικοί οργανισμοί), της μικροχλωρίδας (φυτικοί οργανισμοί) αλλά και της μεσοπανίδας (γαιοσκώληκες, νηματώδεις κ.λπ.). Στο έδαφος πραγματοποιούνται ταυτόχρονα πολλοί βιολογικοί κύκλοι των διαφόρων αυτών μικροοργανισμών. Οι περισσότερες των αντιδράσεων που πραγματοποιούνται εκεί είναι βιοχημικής φύσεως.
Η βιολογική δραστηριότητα των οργανισμών του εδάφους, σε συνδυασμό με το νερό και τη θερμότητα, επιτρέπει τη διάλυση των πετρωμάτων και την αποσύνθεση της οργανικής ουσίας του εδάφους, με αποτέλεσμα την παροχή των θρεπτικών ουσιών που έχουν ανάγκη για την ανάπτυξή τους τα φυτά σε μορφές τέτοιες ώστε να μπορούν να απορροφηθούν και να αφομοιωθούν από τις ρίζες των φυτών. Η βιολογική δράση έχει άμεση επίδραση στις φυσικές, χημικές και βιολογικές ιδιότητες του εδάφους.
Τι πρέπει να κάνουν οι γεωργοί;
Θα πρέπει εκτός από τον διαρκή εμπλουτισμό του εδάφους με οργανικές ύλες, να μην εφαρμόζουν ακατάλληλες τεχνικές καλλιέργειας του εδάφους (π.χ. οργώματα όταν το έδαφος δεν είναι στην κατάλληλη κατάσταση από απόψεως υγρασίας), για να μην καταστρέφεται η καλή του κοκκώδης δομή.
Θα πρέπει εκτός από τον διαρκή εμπλουτισμό του εδάφους με οργανικές ύλες, να μην εφαρμόζουν ακατάλληλες τεχνικές καλλιέργειας του εδάφους (π.χ. οργώματα όταν το έδαφος δεν είναι στην κατάλληλη κατάσταση από απόψεως υγρασίας), για να μην καταστρέφεται η καλή του κοκκώδης δομή.
Κάσσανδρος Γάτσιος
Γεωπόνος - σύμβουλος επιχειρήσεων, εταιρεία Symagro, Επιστημονικό & Τεχνολογικό Πάρκο Ηπείρου,info@symagro.com
Γεωπόνος - σύμβουλος επιχειρήσεων, εταιρεία Symagro, Επιστημονικό & Τεχνολογικό Πάρκο Ηπείρου,info@symagro.com
Πηγή:http://www.ethnos.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου