Οργανική λίπανση στο χωράφι μου

Το «θαύμα» της κοπριάς

Στη βιολογική αμπελουργία/ελαιοκομία ο εμπλουτισμός του εδάφους με οργανική ουσία και οι λοιποί πρωταρχικοί στόχοι, όπως τους παραθέτει και ο σχετικός Κανονισμός (ΕΚ) 834/07, πραγματοποιούνται με έναν ή με συνδυασμό από τους εξής τρόπους:

Α) με τη χλωρή λίπανση,
Β) με την ενσωμάτωση στο έδαφος οργανικών υλικών

Α) Χλωρή λίπανση
Θεωρείται παλιά και παραδοσιακή τεχνική. Με τον όρο χλωρή λίπανση εννοούμε τη σπορά στον αγρό ενός η συνδυασμού φυτών συγκεκριμένων οικογενειών, με σκοπό:

– Τη μείωση της αιολικής και υδατικής διάβρωσης του εδάφους
– Την αύξηση της συγκέντρωσης αζώτου και χούμου στο έδαφος
– Τη δημιουργία καλύτερης δομής και ενός πιο ΄΄αφράτου’’ εδάφους
– Την ουσιαστικότερη αντιμετώπιση κάποιων αγριόχορτων (τα φυτά χλωρής λίπανσης ΄΄πνίγουν΄΄ κάποια ανεπιθύμητα αγριόχορτα, π.χ. αγριοβρώμη)
– Τη μείωση της έκπλυσης των θρεπτικών στοιχείων του εδάφους σε βαθύτερα στρώματα

Ως φυτά χλωρής λίπανσης μπορούν οι καλλιεργητές να χρησιμοποιήσουν τα: σιτηρά, τριφύλλια, βίκος, μηδική, μπιζέλι, λούπινο, φακή, κτηνοτροφικά κουκιά και ρεβίθια κ.α.
Στην πράξη χρησιμοποιούνται κυρίως δύο οικογένειες φυτών για χλωρή λίπανση, τα ψυχανθή και τα αγρωστώδη. Κάθε οικογένεια εμφανίζει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα και για την επιλογή των φυτών θα πρέπει να συνεκτιμηθούν διάφοροι παράγοντες.
Η σπορά πραγματοποιείται τέλος φθινόπωρο/αρχές χειμώνα, αναλόγως και με την εποχή συγκομιδής των ελιών.
Μια καλή πρακτική είναι η σπορά του φυτού χλωρής λίπανσης να γίνεται κάθε 2 σειρές (στους γραμμικούς ελαιώνες – αμπελώνες) και στις ενδιάμεσες σειρές να εφαρμόζονται οργανικά υλικά. Σκοπός της τεχνικής αυτής είναι ο συνδυασμός των πλεονεκτημάτων των δύο αυτών μεθόδων θρέψης και η διευκόλυνση της πραγματοποίησης των καλλιεργητικών εργασιών στις ενδιάμεσες σειρές.

Ως ένα σύνηθες παράδειγμα χλωρής λίπανσης στους ελληνικούς αγρούς, αναφέρεται η σπορά τον Δεκέμβριο μήνα μίγματος βίκου και κάποιου αγρωστώδους, π.χ. κριθαριού, σε αναλογία 3:1, με σύνολο σπόρου 8-10 κιλά/στρέμμα και με ελαφριά ενσωμάτωση την άνοιξη, όταν έχει ανθίσει ο βίκος.

Β) Οργανικά υλικά
Με τον όρο οργανικά υλικά εννοούμε τις κοπριές αγροτικών ζώων και τα διάφορα είδη κόμποστ. Θεωρείται απαραίτητη η παρουσία τους, ιδιαίτερα σε αγροκτήματα με χαμηλά επίπεδα οργανικής ουσίας <1%.

Κόμποστ
Κόμποστ είναι το τελικό οργανικό υλικό που προκύπτει από την αερόβια ζύμωση φυτικών ή/και υπολειμμάτων ζωϊκής προέλευσης. Στη δημιουργία του κόμποστ μπορεί να συμμετέχουν και άλλα υλικά, όπως σκόνες πετρωμάτων, στάχτες, φύκια, παλιό κόμποστ κ.α. Υπάρχει πληθώρα εμπορικών κόμποστ στην ελληνική αγορά, θα μπορούσε όμως και ο ίδιος ο βιοκαλλιεργητής να παρασκευάσει δικό του, εκμεταλλευόμενος τα φυτικά και ζωϊκά υπολείμματα που υπάρχουν σε μονάδες στην ευρύτερη περιοχή του. Τα ελαιόφυλλα που μένουν από τη διαδικασία εξαγωγής του ελαιολάδου στα ελαιοτριβεία, μπορούν και συστήνεται να συμμετέχουν στο κόμποστ.

Κοπριές αγροτικών ζώων
Ο βιοκαλλιεργητής αμπελιού – ελιάς μπορεί να επιλέξει είτε κοπριά συσκευασμένη από το εμπόριο είτε κοπριά που προέρχεται από μονάδα εκτροφής κοντά στην εκμετάλλευσή του. Υπάρχουν όμως διάφοροι περιορισμοί από τον Κανονισμό (ΕΚ) 834/07, όπως ότι οι εκτροφές αυτές θα πρέπει να είναι είτε βιολογικές ή τουλάχιστον εκτατικές.

Το «θαύμα» της κοπριάς

Εάν και εφόσον υπάρχει δυνατότητα οργανικής λίπανσης με κοπριές είναι πάρα πολύ παραγωγική, με την εφαρμογή 2-3 κυβικά στο στρέμμα κάθε τρία-τέσσερα χρόνια. Βέβαια, υπάρχουν και τα βιολογικά αμπέλια, όπου η λίπανση γίνεται με τη σπορά βίκου και την ενσωμάτωση του στο έδαφος την περίοδο της άνθισης.

Η οργανική λίπανση είναι η βάση της λίπανσης όχι μόνο του αμπελιού αλλά όλων φυτών. Τις ευεργετικές επιδράσεις της κοπριάς λίγο ως πολύ τις γνωρίζουν όλοι. Θυμόμαστε όλοι τους παππούδες μας να λιπαίνουν τα μποστάνια τους ή τα αμπέλια και τις ελιές τους βασικά με κοπριά. Η οργανική ουσία παρά το γεγονός ότι δεν είναι πλούσια σε θρεπτικά στοιχεία , όταν την προσθέτουμε στο έδαφος παρατηρούμε συνήθως θεαματική βελτίωση στην εικόνα της καλλιέργειάς μας. Γιατί συμβαίνει αυτό το φαινόμενο ;

Πολύ απλά η οργανική ουσία είναι αυτό που αποκαλούμε «σκελετός του εδάφους» . Είναι το κλάσμα του εδάφους στο οποίο επισυμβαίνουν πάρα πολλές φυσιολογικές λειτουργίες μεταξύ εδάφους και ρίζας. Είναι με λίγα λόγια ο φορέας μέσω του οποίου γίνονται αποδοτικότερα τα θρεπτικά στοιχεία του εδάφους.

H Οργανική λίπανση πρέπει να εφαρμόζεται νωρίς τον χειμώνα μετά τις πρώτες βροχές, ωστε να δοθεί αρκετός χρόνος σε όλα τα ευεργετικά στοιχεία της να αφομοιωθούν από το έδαφος και από τις ρίζες του αμπελιού. Το άριστο επίπεδο οργανικής ουσίας στο έδαφος ενός αμπελώνα είναι αυτό που κυμαίνεται από 2,0 έως 3,0 %.

Τι κερδίζουμε με τη χρήση της οργανικής ουσίας στα εδάφη μας:

• Αυξάνουμε την ικανότητα του εδάφους να συγκρατεί θρεπτικά στοιχεία. Αυξάνεται δηλαδή η Ικανότητα Ανταλλαγής Κατιόντων- Ι.Α.Κ. του εδάφους. Αυτός ο δείκτης έχει μεγάλη επίδραση στην απόδοση (%) των ανόργανων λιπασμάτων που προσθέτουμε.
• Βοηθάμε τα φυτά μας να αναπτύξουν πιο ισχυρή ρίζα που εισχωρεί σε βάθος και προσδίδει στα φυτά μας μεγαλύτερη αντοχή σε συνθήκες ξηρασίας.
• Στα ελαφρά εδάφη (αμμουδερά) αυξάνουμε την ικανότητα συγκράτησης του νερού.
• Στα βαριά εδάφη διευκολύνουμε τη διέλευση του νερού άρα το ριζικό σύστημα αναπνέει και λειτουργεί καλύτερα.
• Ενεργοποιούμε το μεταβολισμό του φυτού και μειώνουμε τις αρνητικές επιδράσεις συνθηκών στρες ή ανάσχεσης της βλάστησης (καύσωνας, έλλειψη νερού κ.λ.π.) . Έτσι ισχυροποιούμε τα φυτά μας και δημιουργούμε τις βάσεις για περαιτέρω αύξηση της παραγωγής με προϊόντα αυξημένων οργανοληπτικών ιδιοτήτων και ποιοτικά ανώτερα.
• Μετατρέπουμε θρεπτικά στοιχεία που είναι ανενεργά στο έδαφος (π.χ. φώσφορος , σίδηρος ) σε ενεργά άρα και διαθέσιμα.
• Μειώνουμε το pH του εδάφους.
• Ενεργοποιούμε τους μικροοργανισμούς που ήδη υπάρχουν στο έδαφος και επίσης προσθέτουμε και πολλούς άλλους μικροοργανισμούς μέσω της οργανικής λίπανσης.

Aπό τα παραπάνω συμπεραίνουμε ότι η βάση της λίπανσης του αμπελιού σήμερα είναι η οργανική λίπανση

ΠΗΓΕΣ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΥ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ.

1. Οργανικά λιπάσματα. Μπορεί να είναι ζωικής (π.χ. κόπρανα ζώων) ή φυτικής προέλευσης ( φυτικά υπολείμματα όπως φύλλα ελιάς ή στράφυλλα ) . Μπορούν να χρησιμοποιηθούν απευθείας στο χωράφι με ενσωμάτωση πριν την έναρξη των βροχών (Νοέμβριος). Τα παραπάνω οργανικά υλικά θεωρούνται μεν αποτελεσματικά, είναι φτηνού κόστους παρουσιάζουν όμως και μειονεκτήματα όπως: Άγνωστη σύνθεση, έντονη παρουσία σπόρων ζιζανίων, δυσκολία στην εύρεση, δυσκολία στην εφαρμογή , δυσοσμία , πιθανή παρουσία βλαβερών μικροοργανισμών και μικρό ποσοστό μετατροπής τους σε ενεργό κλάσμα οργανικής ουσίας. Οργανικά λιπάσματα συσκευασμένα και τυποποιημένα υπάρχουν στο εμπόριο, έχουν πολλά πλεονεκτήματα σε σχέση με τα παραπάνω, χρησιμοποιούνται σε μικρότερες ποσότητες ανά στρέμμα αλλά είναι ακριβότερα ανά μονάδα βάρους.
2. Οργανο-ανόργανα ( ή οργανομεταλικά ή οργανοχημικά ) λιπάσματα. Είναι τα λιπάσματα που λαμβάνονται από ανάμιξη ενός ή περισσοτέρων οργανικών λιπασμάτων με ένα ή περισσότερα ανόργανα λιπάσματα. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν απευθείας ως βασική λίπανση. Τα τελευταία χρόνια τα οργανο-ανόργανα λιπάσματα κερδίζουν συνεχώς έδαφος στη λίπανση του αμπελιού και συστήνονται ανεπιφύλακτα.
3. Χλωρή λίπανση Είναι η ενσωμάτωση στο έδαφος νωπής φυτικής ύλης παραγόμενης επί τόπου. Σπέρνουμε δηλαδή φυτά κατάλληλα για χλωρή λίπανση (ψυχανθή όπως βίκος , κουκί κ.α.) την περίοδο συνήθως του φθινοπώρου και λίγο πριν ανθίσουν τα ενσωματώνουμε στο έδαφος με φρεζάρισμα. Έτσι αυξάνεται το ποσοστό της οργανικής ουσίας του εδάφους και επίσης εμπλουτίζεται το έδαφος με θρεπτικά στοιχεία, κυρίως άζωτο.

Δεδομένου ότι η αγορά πλέον ζητά ποιοτικά αμπελοοινικά προϊόντα, πρωταρχικός στόχος της θρέψης του αμπελιού σήμερα είναι η βελτιστοποίηση πρώτα των ¨ποιοτικών¨ χαρακτηριστικών του εδάφους όπως είναι η οργανική ουσία.

Πηγή:http://www.erosmykonos.gr

ΕΡ.Ο.Σ. – Ερασιτεχνικός Οινοελαιουργικός Σύλλογος Μυκονίων