Πληροφορίες για τα κατσικάκια

Η πρώιμη ανάπτυξη της μεγάλης κοιλίας είναι εξαιρετικά σημαντική για τη μετέπειτα παράγωγή. Τα πιο πολλά ερίφια αρχίζουν να τρώνε σανό σε ηλικία 1 εβδομάδας. Πρέπει να ενθαρρύνονται με ταΐστρες στο ύψος τους και με συχνή παροχή φρέσκιας, φυλλώδους νομής. Ο σανός ή νομή είναι σημαντικός από την ξηρά τροφή δημητριακών. Δώστε τους αρκετό. Αυτό συνεπάγεται τη μείωση του γάλακτος. Όταν η κατανάλωση γάλακτος περιοριστεί σε 1 λίτρο την ημέρα, η κατανάλωση στερεάς τροφής αυξάνει. Αυτή με τη σειρά της αυξάνει τη σωματική διάπλαση με αντίστοιχη αύξηση της λήψης τροφής και της πέψης. Οι έρευνες έχουν δείξει πως σε ηλικία 2 μηνών, εν απογαλακτισμένο ερίφιο έχει χωρητικότητα προστόμαχου και κεκρύφαλου από ό,τι ένα άλλο ίδιας ηλικίας που θηλάζει.

 Απογαλακτίστε τα ζώα ανάλογα με το βάρος τους, και όχι με την ηλικία. Ο συνηθέστερος στόχος είναι όταν φτάσουν να είναι 2 ως 2,5 φορές βαρύτερα από όσο ήταν όταν γεννήθηκαν. Η φροντίδα πρέπει να εστιάζεται κυρίως στην ποσότητα στερεάς τροφής που καταναλώνει το ερίφιο καθώς και στην ανάπτυξη του χωρίς γάλα. Κατά τον απογαλακτισμό, οι περισσότεροι εκτροφείς ταΐζουν τα μικρά με ξηρά τροφή για νεαρά ζώα, σε ποσότητα 250 γρ 2 φορές ημερησίως. Τα ερίφια πρέπει να έχουν πάντα εύκολη πρόσβαση σε σανό καλής ποιότητας. Στους 6 μήνες αρχίζουν να αρμέγονται. Σε ηλικία 7 μηνών τα θηλυκά ζυγίζουν35-40 κιλά και μπορούν να ζευγαρώσουν. Τα μικρά που πίνουν ακόμα γάλα και ζυγίζουν 10-15 κιλά έχουν μεγάλη ζήτηση το Πάσχα.

Απογαλακτίστε ανάλογα με το βάρος

Τα ερίφια μπορούν να απογαλακτιστούν ανάλογα με την ηλικία ή με το βάρος τους. Ο απογαλακτισμός μετά από 4 εβδομάδες θεωρείται σωστός. Αν γίνει αργότερα, θα κοστίσουν σε κόπο και γάλα, αλλά και θα καθυστερήσει τη ανάπτυξη του προστομάχου. Ο απογαλακτισμός σύμφωνα με το βάρος είναι προτιμότερος, επειδή με τον τρόπο αυτό αποφεύγεται αν αποκόβονται πρόωρα τα αδύναμα και υποσιτισμένα ερίφια, ενώ συγχρόνως μειώνεται το άγχος της στέρησης. Μελέτες δείχνουν πως ο απογαλακτισμός όταν το ζώο ζυγίζει 2,5 φορές περισσότερο από όσο ζύγιζε όταν γεννήθηκε έχει καλά αποτελέσματα. Πρέπει να ζυγίζει 8-11 κιλά.

Εκτροφή των εριφίων

Η αναστάτωση από τη γέννηση των μικρών έχει τελειώσει και ο καθημερινός τρόπος ζωής μπορεί να ξαναρχίσει στο στάβλο. Τις πρώτες 3-4 μέρες η αίγα θα παράγει πρωτόγαλα, το πηχτό, κίτρινο γάλα που είναι απαραίτητη για την υγεία των μικρών. Κατόπιν, θα υπάρχει αρκετό γάλα για τα ερίφια κα για σας. Μετά από 2 μήνες σχετικής αδράνειας, ο στάβλος σας ξαναγίνεται ένας χώρος πυρετώδους δραστηριότητας. Εκτός από το τακτικό τάισμα και καθάρισμα, θα πρέπει να αρμέγετε 2 φορές ημερησίως και να φροντίζετε τα μικρά.

Η εκτροφή των εριφίων απαιτεί κάποιες γνώσεις καθώς και πολύ χρόνο και κόπο. Οι αιγοτρόφοι έχουν διάφορες απόψεις σχετικά με το ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος εκτροφής των μικρών, κανείς όμως δεν αρνείται ότι ο πρώτος χρόνος της ζωής μιας αίγας, εκτός από την αναπαραγωγή και τη φροντίδα πριν τον τοκετό, αποτελεί καθοριστικό διάστημα για τη συμπεριφορά της και την παραγωγική της ικανότητα.

Πρώτο τάισμα

 Αν ο μαστός της αίγας έχει σωρευμένο γάλα και έχει σκληρύνει, μπορείτε να αντιμετωπίσετε το πρόβλημα αφήνοντας τα μικρά να θηλάσουν για λίγες μέρες. Η προτεινόμενη μέθοδος είναι να φέρνετε τα μικρά στη μητέρα τους κατά διαστήματα και όχι να τα αφήνετε  συνεχώς μαζί της. Αυτό είναι πιο κοπιαστικό, αλλά σας γλιτώνει από την αναστάτωση και τα προβλήματα αργότερα. Οι αίγες που έχουν γεννήσει για πρώτη φορά και έχουν μικρούς μαστούς, συχνά αφήνονται να θηλαστούν από τα μικρά, αν τα χέρια του αγρότη  είναι πολύ μεγάλα. Οι μαστοί μεγαλώνουν με τον καιρό.

Αν πρόκειται να αρμέξετε την κατσίκα, κάντε το μισή ώρα μετά τον τοκετό και δώστε στα μικρά πρωτόγαλα. Η θερμοκρασία του πρέπει να είναι ίδια με αυτής της αίγας, που είναι περίπου 40 βαθμούς Κελσίου. Το πρωτόγαλα κολλάει εύκολα στα σκεύη, γι, αυτό ζεσταίνετε το σε μπεν μαρί.

Πως θα ταΐσετε τα μικρά;

Ο θηλασμός είναι φυσικά ο ευκολότερος τρόπος αλλά φυσικά ο ευκολότερος τρόπος αλλά όχι απαραίτητα ο καλύτερος , τουλάχιστον όσον αφορά στους εκτροφείς. Ορισμένοι υποστηρίζουν πως καταστρέφει τους μαστούς της αίγας, πράγμα σημαντικό αν πρόκειται να λάβει μέρος σε διαγωνισμό ή αν πρόκειται να έχει μια μακρόχρονη και παραγωγική ζωή. Κάτι αρκετά σημαντικό, που πρέπει να έχετε υπόψη σας, είναι πως δεν γνωρίζετε πόσο παράγει η αίγα και πόσο καταναλώνουν τα μικρά. Επίσης τα ερίφια που μένουν με τη μητέρα τους δεν είναι τόσο ήμερα όσο αυτά που ταΐζονται από τους ανθρώπους. Ένα ακόμα σημαντικό στοιχείο είναι πως μόλις το ερίφιο μάθει να θηλάζει τη μητέρα του, είναι δύσκολο ως αδύνατο να του μάθετε να μην το κάνει αργότερα. Μερικές αίγες αποκόβουν τα μικρά τους σχετικά νωρίς υπάρχουν όμως περιπτώσεις όπου τα ερίφια ενός έτους θηλάζουν ακόμα και εσείς χάνετε το γάλα που χρειάζεστε. Η μόνη λύση σε αυτές τις περιπτώσεις είναι να χωρίσετε εντελώς τις μητέρες από τα μικρά και μάλιστα από την αρχή. Χωρίς να ξεχνάμε και τον κίνδυνο μετάδοσης μολυσματικών ασθενειών.

Καθαρισμός των μπουκαλιών

Τα μπουκάλια για το τάισμα των εριφίων δεν καθαρίζονται εύκολα με βουρτσάκι. Για να καθαρίσετε τα δυσπρόσιτα  μέρη, βάλτε στο μπουκάλι μια κουταλιά άμμο ή ψιλό χαλίκι θαλάσσης μαζί με απορρυπαντικό και λίγο νερό, και ανακινήστε το ζωηρά. Η άμμος μπορεί  ξεβγαλθεί και να χρησιμοποιηθεί ξανά.

Φτιάξτε τη δική σας θήκη μπουκαλιών

Σε μια σανίδα πλάτους 10 εκ πάχους 2,5 εκ κα όποιου μήκους θέλετε, κάντε τρύπες αρκετά μεγάλες ώστε να χωρούν σ’ αυτές οι άκρες των μπουκαλιών που θα χρησιμοποιήσετε. Καρφώστε τη σανίδα υπό γωνία σε μια άλλη πλάτους 25 εκ , πάχους2,5 εκ και ανάλογου μήκους, έτσι ώστε να σχηματιστεί ένα Γ. τα μπουκάλια θα μπορούν να ακουμπούν πάνω στη φαρδιά σανίδα, ενώ οι θηλές τους θα εξέχουν από τις τρύπες της πρώτης. Χρησιμοποιήστε μια τρίτη σανίδα πλάτους περίπου 15 εκ για πλάτη και στηρίξτε τη θήκη στο φράχτη υπό γωνία περίπου 45 ⁰  και στο κατάλληλο ύψος, ανάλογα με το μέγεθος των εριφίων. Κλείστε τις άκρες με ένα κομμάτι κόντρα πλακέ. Τα πεινασμένα μικρά σπρώχνουν τους μαστούς και όταν μεγαλώσουν αρκετά πιθανόν να χρειαστείτε κάποιον άλλο τρόπο για να κρατάτε τα μπουκάλια σταθερά στη θέση τους. Κάποιες φορές ένα μικρό μπορεί να τραβήξει τη θηλή και να χύσει το γάλα. Γενικά η μέθοδος της θήκης μας γλιτώνει από πολύ κόπο και χρόνο.      

Συχνότητα

Όλοι όσοι έχουν ασχοληθεί με την γνώμη για το τι είναι καλύτερο σχετικά με το θηλασμό, τα δοχεία, τα μπουκάλια, τη συχνότητα, την ποσότητα και το χρόνο απογαλακτισμού. Το γεγονός πως τα μικρά τους επιζούν και αναπτύσσονται με υγεία αποτελεί απόδειξη ότι η μέθοδος τους είναι σωστή, με οποιοδήποτε συνδυασμό. Επομένως, το θέμα έγκειται στις προσωπικές προτιμήσεις και το βαθμό ευκολίας.

Όπως συμβαίνει με κάθε νεογνό, τα συχνά και σύντομα ταΐσματα είναι καλύτερα. Ορισμένοι ταΐζουν τα ζώα τους ανά λίγε ώρες. Αν όμως εργάζεστε και είστε γενικά πολυάσχολοι, αυτό ίσως να είναι αδύνατο. Σ’ αυτή την περίπτωση, καλύτερα να ταΐζετε τα ζώα ανά 12ωρο. χρησιμοποιήστε   όποια μέθοδο θέλετε, φτάνει να είστε συνεπείς.

Υπάρχουν φυσικά όρια και κατευθυντήριες γραμμές. Αν είναι δυνατό, η χορήγηση του πρωτογάλακτος τις 3 ως 8 ώρες, δηλ 3-4 φορές ημερησίως. Τις επόμενες 4 μέρες(ώσπου να μικρά να γίνουν 7 ημερών)συνίσταται να τους χορηγούνται150-250 γρ γάλα 3 φορές ημερησίως. Κατά τη δεύτερη εβδομάδα, η δόση αυξάνεται σε 350 γρ τρεις φορές ημερησίως, ανά 8 ώρες. Από εκεί και πέρα, θα ταΐζετε κάθε μικρό με 1 κιλό γάλα δύο φορές ημερησίως.

Τάισμα με δοχείο ή με μπουκάλι

Τα ερίφια που χωρίζονται από τις μητέρες  τους μπορούν να ταΐζονται είτε με κάποιο δοχείο είτε με μπουκάλι.

Πολλοί αιγοτρόφοι προτιμούν το μπουκάλι επειδή είναι πιο φυσικός τρόπος. Τονίζουν πως αν το ζώο πίνει γάλα π.χ. από ένα τάσι, αναγκάζεται να χαμηλώνει το κεφάλι για να πιεί να το γάλα μπορεί να εισέλθει στον προστόμαχο, όπου δεν θα έπρεπε. Οι πεπτικές διαταραχές μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα. Από πιο πρακτική άποψη, τα δοχεία κάθε είδους μπορεί να αναποδογυρίσουν ή να πατηθούν και στην περίπτωση των αιγών Νουβίας, τα μικρά βουτούν τα αυτιά τους στο γάλα, προκαλώντας δερματικούς ερεθισμούς.

Εντούτοις, τα δοχεία γεμίζουν, πλένονται και αποστειρώνονται ευκολότερα από τα μπουκάλια, τις τεχνητές θηλές και τις βούρτσες των μπουκαλιών.

 Μια παραλλαγή του μπουκαλιού για τάισμα , πολύ δημοφιλής όταν υπάρχουν πολλά μικρά, είναι ένα μεγάλο δοχείο(π.χ. χωρητικότητας 15-20 λίτρων) με ειδικές θηλές. Οι θηλές συνδέονται με πλαστικούς σωλήνες που φτάνουν μέχρι τον πυθμένα του δοχείου. Τα ερίφια ρουφούν από τις θηλές το γάλα που ανεβαίνει από τους σωλήνες, και είναι σαν να πίνουν με καλαμάκι. Τα δοχεία αυτά υπάρχουν στο εμπόριο, μπορείτε όμως να προμηθευτείτε τις θηλές  και τους σωλήνες και να φτιάξετε ένα μόνοι σας με ένα δοχείο χωρητικότητας 15-20 λίτρων) με ειδικές θηλές. Οι θηλές συνδέονται με πλαστικούς σωλήνες που φτάνουν μέχρι τον πυθμένα του δοχείου. Τα ερίφια ρουφούν από τις θηλές το γάλα που ανεβαίνει από τους σωλήνες και να φτιάξετε ένα μόνοι σας με ένα δοχείο χωρητικότητας 15-20 λίτρων. Αν ταΐζετε αρκετά μικρά με το μπουκάλι, οι θήκες μπουκαλιών θα σας φανούν χρήσιμες. Έτσι θα μπορείτε να ταΐζετε συγχρόνως πολλά μικρά, χωρίς να κρατάτε το μπουκάλι στα χέρια σας. Μπορείτε να αγοράσετε πλαστικά μπουκάλια στα χέρια σας. Μπορείτε να αγοράσετε πλαστικά μπουκάλια με ειδικές θήκες που προσαρμόζονται στον ξύλινο φράχτη  ή να κατασκευάσετε μόνοι σας μια θήκη στην οποία θα στηρίζονται μπουκάλια μπίρας ή σόδας.

Όποια μέθοδο ταΐσματος και αν αποφασίσετε να χρησιμοποιήσετε, είτε θηλασμό, μόλις αρχίσει δεν θα μπορείτε να την αλλάξετε.

 Είναι δύσκολο να διδάξετε ένα ερίφιο να πίνει από το μπουκάλι αφού συνηθίσει να τρέφεται από δοχείο, και το αντίστροφο.

Ομοίως, μετά το από τα πρώτα ταΐσματα με πρωτόγαλα, το γάλα που θα πίνουν τα μικρά πρέπει να έχει σταθερή θερμοκρασία κάθε φορά, είτε είναι ζεστό είτε είναι κρύο, για να αποφευχθούν τα πεπτικά προβλήματα. Οι πλειονότητα των εκτροφέων δίνουν ζεστό γάλα.

Υποκατάστατο γάλακτος

Αν θέλετε όλο το γάλα που παράγει η αίγα σας για δική σας χρήση, τα μικρά μπορούν να εκτραφούν με υποκατάστατο γάλακτος. Φροντίστε πάντως να χρησιμοποιήσετε κάποιο κατάλληλο για πρόβατα και αίγες, όχι αγελάδες. Το υποκατάστατο αγελαδινού γάλακτος δεν περιέχει αρκετό λίπος και οι αίγες δεν τρέφονται σωστά. Στην πραγματικότητα, σε μια μεγάλη γαλακτοκομική μονάδα όπου έχουν χρησιμοποιηθεί διάφοροι τύποι υποκατάστατων και έχουν κρατηθεί λεπτομερή στοιχεία, αναφέρθηκε πως, ακόμα και όταν τα ερίφια φαίνονταν καλά στην υγεία τους πίνοντας υποκατάστατα, μετά από 2 χρόνια τα περισσότερα πέθαναν ή σφάχτηκαν επειδή ήταν καχεκτικά. Εντούτοις πολλές αίγες μεγαλώνουν με τέτοιες τροφές. Λίγοι είναι οι αυστηροί κανόνες των εριφίων.

Έλεγχος των νεογνών

Εξετάστε τα μικρά. Πολλοί που δε θέλουν να ασχοληθούν με την εκτροφή των μικρών αρσενικών, τα θανατώνουν μόλις γεννηθούν. Να θυμάστε: μόνο τα καλύτερα αρσενικά από τους τράγους και τις αίγες εξαιρετικής ποιότητας πρέπει να εκτρέφονται για αναπαραγωγή. Ένας ώριμος τράγος μπορεί να γονιμοποιήσει εκατό θηλυκές το χρόνο και μπορεί να διατηρηθεί επί 5 χρόνια ή και περισσότερο. Αυτό σημαίνει πως λιγότερο από ένα στα πεντακόσια αρσενικά ζώα θα χρησιμεύσει ως επιβήτορας. Και δεν είναι καθόλου πιθανό πως αυτό το ένα είναι αυτό που γεννήθηκε στο στάβλο σας. Στα θηλυκά μικρά ελέγξτε για τυχόν ανωμαλία στους μαστούς(πολυμαστία). Η κατάσταση αυτή εμφανίζεται με πολλές μορφές, ορισμένες από τις οποίες καθιστούν το ζώο άχρηστο για παραγωγή γάλακτος. Αν ο επιπλέον μαστός είναι διαχωρισμένος από τους δύο κύριους και δεν εμποδίζει τη λειτουργία τους, μπορεί να αφαιρεθεί χειρουργικά μετά τον τοκετό ή να περιδεθεί σφικτά στη βάση του με μια κλωστή για να ατροφήσει. Οι πραγματικοί διπλοί μαστοί καθιστούν το ζώο ανίκανο να παράγει γάλα. Οι τράγοι παρουσιάζουν επίσης αυτή την ανωμαλία και δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται στην αναπαραγωγή.

Αν η άκρη του αιδοίου των θηλυκών έχει εξόγκωμα σε μέγεθος μπιζελιού, το ζώο είναι ερμαφρόδιτο και δεν θα αναπαραχθεί. Πρέπει να θανατωθεί και τα ζώα που χρησιμοποιήθηκαν για να γεννηθεί δεν πρέπει να ζευγαρώσουν ξανά. Ωστόσο, δεν παρουσιάζουν όλα τα ερμαφρόδιτα αυτό το εξόγκωμα.

Τα ανεπιθύμητα ή ακατάλληλα ερίφια και αρσενικά, μπορούν να εκτραφούν για το κρέας τους για την οικογένεια ή για το εμπόριο. Αν έχετε καλύτερη χρήση για το γάλα και δεν θέλετε να ασχοληθείτε με υποκατάστατα γάλακτος ή να αναλάβετε την εκτροφή των εριφίων, μπορείτε να τα σφάξετε μόλις γεννηθούν και να μαγειρευτούν όπως το κουνέλι.

Πώς θα διατηρήσουμε τα κατσικάκια ζεστά

Για τους περισσότερους ίσως, ένα από τα πιο συνηθισμένα προβλήματα είναι να μπουν στο στάβλο ένα ανεμοδαρμένο πρωινό στα τέλη του χειμώνα ή στις αρχές της άνοιξης και να βρουν ένα νεογέννητο ερίφιο να τρέμει από το κρύο. Αν φαίνεται καλά, προστατέψτε το από το κρύο. Βάλτε το σε ένα κλειστό κουτί ή σε ένα παχνί επενδυμένο με μια παλιά κουβέρτα ή σακιά από ζωοτροφές, μακριά από το παραμικρό ρεύμα αέρα και με μια θερμαντική λάμπα, αν ο καιρός είναι πολύ κακός. Μην αφήσετε όμως να ζεσταθεί πολύ. Η απότομη αλλαγή, ξανά στη φυσιολογική θερμοκρασία, είναι το ίδιο επικίνδυνη με το κρύο που δημιούργησε αρχικά το πρόβλημα.

Στην περίπτωση που το μικρό έχει παγώσει τόσο που κοντεύει να πεθάνει, απαιτούνται δραστικότερα μέτρα. Αν βρείτε κάποιο που είναι ακόμα βρεγμένο, εντελώς παγωμένο και σχεδόν νεκρό, ένας τρόπος να το σώσετε είναι να βυθίσετε μέχρι τη μύτη μέσα σε έναν κουβά με ζεστό νερό σε θερμοκρασία 40⁰C, περίπου ίση με εκείνη του σώματος της μητέρας. Όταν αναζωογονηθεί, στεγνώστε το εντελώς και τυλίξτε το σε μια κουβέρτα. Βάλτε το σε ένα κουτί σε ένα προφυλαγμένο μέρος και συνεχίστε να το προσέχετε. Ένα τέτοιο νεογέννητο, ωστόσο, μπορεί να υποφέρει από υπογλυκαιμία. Καθώς το επίπεδο των σακχάρων μειώνεται, το μικρό αρχίζει να τρέμει να κυρτώνει τη ράχη του, ορθώνει το τρίχωμα του και κινείται με δυσκολία. Στο τέλος πέφτει κάτω, κουλουριάζεται, πέφτει σε κώμα και πεθαίνει.

 Η θεραπεία  είναι να ζεστάνετε το ερίφιο και να του χορηγήσετε τουλάχιστον 25mg διαλύματος γλυκόζης 5% με ένα μικρό λαστιχένιο σωλήνα κατευθείαν στο στομάχι. Όταν το ζώο δείξει σημάδια ανάνηψης, χορηγήστε του 60 γρ πρωτόγαλα με τον σωλήνα αν είναι απαραίτητος. Επιστρέψτε το στο στάβλο μόλις δείξει ότι είναι εντελώς καλά. Αν καταλήξετε να πάρετε το νεογέννητο στο σπίτι σας για οποιοδήποτε λόγο, όσο κάνει κρύο, (οι περισσότεροι το κάνουν), θα πρέπει να κρατήσετε το ζώο μέσα ώσπου να ζεστάνει ο καιρός. Ακόμα κι έτσι πρέπει να το σκληραγωγήσετε λίγο-λίγο και όχι να το εκθέσετε ξαφνικά στο κρύο.

Πηγή:http://www.petzoo.gr/