Η γονιμότητα του εδάφους, αφορά το συνδυασμό των απαραίτητων θρεπτικών συστατικών και την τιμή του pH από την οποία καθορίζεται η διαθεσιμότητα των θρεπτικών στα φυτά. Η υφή αναφέρεται στο μέγεθος των σωματιδίων του εδάφους και τη συνοχή τους.
Θρεπτικά στοιχεία
Τα σημαντικότερα για τα φυτά θρεπτικά στοιχεία είναι το άζωτο (Ν), ο φώσφορος (Ρ) και το κάλιο (Κ). Το άζωτο συμβάλει στην σωστή ανάπτυξη των φύλλων και των στελεχών και έτσι η περίσσεια αζώτου οδηγεί στη ανάπτυξη του φυλλώματος σε βάρος της ανθοφορίας. Είναι διαθέσιμο στα φυτά μέσω των αζωτοβακτηρίων που υπάρχουν στο έδαφος και μετατρέπουν σε άζωτο σε νιτρικά, δεν παραμένει στο έδαφος για πολύ αφού είναι διαλυτό στο νερό και μπορεί να εκπλυθεί γρήγορα από το έδαφος. Ο φώσφορος είναι πολύ σημαντικός για την ανάπτυξη του ριζικού συστήματος ενώ παράλληλα φαίνεται να ενισχύει την ανάπτυξη των ανθέων. Το κάλιο είναι απαραίτητο για τις μεταβολικές λειτουργίες των φυτών και υπεύθυνο για τη ρύθμιση της υδατικής ισορροπίας των κυττάρων ενώ ενισχύει την άμυνα των φυτών στις αντίξοες συνθήκες, σε εχθρούς και ασθένειες.
Τα σημαντικότερα για τα φυτά θρεπτικά στοιχεία είναι το άζωτο (Ν), ο φώσφορος (Ρ) και το κάλιο (Κ). Το άζωτο συμβάλει στην σωστή ανάπτυξη των φύλλων και των στελεχών και έτσι η περίσσεια αζώτου οδηγεί στη ανάπτυξη του φυλλώματος σε βάρος της ανθοφορίας. Είναι διαθέσιμο στα φυτά μέσω των αζωτοβακτηρίων που υπάρχουν στο έδαφος και μετατρέπουν σε άζωτο σε νιτρικά, δεν παραμένει στο έδαφος για πολύ αφού είναι διαλυτό στο νερό και μπορεί να εκπλυθεί γρήγορα από το έδαφος. Ο φώσφορος είναι πολύ σημαντικός για την ανάπτυξη του ριζικού συστήματος ενώ παράλληλα φαίνεται να ενισχύει την ανάπτυξη των ανθέων. Το κάλιο είναι απαραίτητο για τις μεταβολικές λειτουργίες των φυτών και υπεύθυνο για τη ρύθμιση της υδατικής ισορροπίας των κυττάρων ενώ ενισχύει την άμυνα των φυτών στις αντίξοες συνθήκες, σε εχθρούς και ασθένειες.
pH
Το pH ή αλλιώς η αντίδραση του εδάφους είναι πολύ σημαντικός παράγοντας στη γονιμότητά του αφού οι θρεπτικές ουσίες του εδάφους είναι διαθέσιμες για τα φυτά όταν το pH βρίσκεται εντός ορισμένων ορίων. Τα περισσότερα φυτά αναπτύσσονται καλά σε εδάφη με pH 6-7,5 ωστόσο υπάρχουν φυτά που αρέσκονται σε πιο όξυνα εδάφη και φυτά που μπορούν να αξιοποιήσουν τα αλκαλικά εδάφη. Γενικά στις περιοχές με μεγάλες βροχοπτώσεις όπου τα θρεπτικά τα θρεπτικά στοιχεία εκπλήσσονται από το έδαφος, τα εδάφη τείνουν να είναι όξυνα, αντίθετα στις περιοχές με λίγες βροχοπτώσεις τα εδάφη τείνουν να είναι αλκαλικά. Ο έλεγχος της αντίδρασης του εδάφους μπορεί να γίνει είτε με τα τεστ που υπάρχουν στο εμπόριο είτε με χημική ανάλυση δείγματος του εδάφους στο εργαστήριο. Η βελτίωση του pH μπορεί να γίνει με τη χρήση διάφορων σκευασμάτων ή ακόμα και με τον εμπλουτισμό του εδάφους με κατάλληλες κομπόστες.
Το pH ή αλλιώς η αντίδραση του εδάφους είναι πολύ σημαντικός παράγοντας στη γονιμότητά του αφού οι θρεπτικές ουσίες του εδάφους είναι διαθέσιμες για τα φυτά όταν το pH βρίσκεται εντός ορισμένων ορίων. Τα περισσότερα φυτά αναπτύσσονται καλά σε εδάφη με pH 6-7,5 ωστόσο υπάρχουν φυτά που αρέσκονται σε πιο όξυνα εδάφη και φυτά που μπορούν να αξιοποιήσουν τα αλκαλικά εδάφη. Γενικά στις περιοχές με μεγάλες βροχοπτώσεις όπου τα θρεπτικά τα θρεπτικά στοιχεία εκπλήσσονται από το έδαφος, τα εδάφη τείνουν να είναι όξυνα, αντίθετα στις περιοχές με λίγες βροχοπτώσεις τα εδάφη τείνουν να είναι αλκαλικά. Ο έλεγχος της αντίδρασης του εδάφους μπορεί να γίνει είτε με τα τεστ που υπάρχουν στο εμπόριο είτε με χημική ανάλυση δείγματος του εδάφους στο εργαστήριο. Η βελτίωση του pH μπορεί να γίνει με τη χρήση διάφορων σκευασμάτων ή ακόμα και με τον εμπλουτισμό του εδάφους με κατάλληλες κομπόστες.
Υφή
Η υφή του εδάφους περιλαμβάνει τη δομή και τη σύστασή του και έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς από αυτή εξαρτάται η κίνηση του αέρα και του νερού, άρα και των θρεπτικών συστατικών, μέσα στο έδαφος αλλά και η ανάπτυξη του ριζικού συστήματος των φυτών. Για παράδειγμα στα αμμώδη εδάφη η κίνηση του αέρα και του νερού είναι πολύ εύκολη, γεγονός που δεν είναι απαραίτητα καλό αφού σε αυτά τα εδάφη είναι πολύ εύκολη και η έκπλυση των θρεπτικών. Στο άλλο άκρο τα πηλώδη εδάφη έχουν τόσο κοντά τα σωματίδιά τους που η κίνηση του αέρα και του νερού είναι πολύ δύσκολη. Τα περισσότερα εδάφη βρίσκονται κάπου ενδιάμεσα στα αμμώδη και τα πηλώδη.
Γενικά τα εδάφη με μεγάλη περιεκτικότητα σε άμμο δεν συγκρατούν υγρασία και γι’ αυτό όταν είναι ξηρά μοιάζουν με σκόνη και την άνοιξη ζεσταίνονται εύκολα. Επίσης έχουν χαμηλά επίπεδα οργανικής ουσίας. Όταν τα πιάσει κανείς έχει την αίσθηση των κόκκων ενώ δεν σχηματίζουν σβόλους όταν είναι ξηρά. Τα εδάφη με μεγάλη περιεκτικότητα σε ιλύ γίνονται σκόνη όταν είναι ξηρά και κολλώδη όταν βρέχονται, είναι εύκολο να συμπιεστούν, έχουν μέτρια επίπεδα οργανικής ουσίας που διασπάται γρήγορα, διαβρώνονται εύκολα από το νερό και δεν είναι πολύ εύκολο να καλλιεργηθούν όταν είναι υγρά. Τα εδάφη με μεγάλη περιεκτικότητα σε άργιλο συγκρατούν μεγάλη ποσότητα υγρασίας και θρεπτικών συστατικών και για το λόγο αυτό δεν ζεσταίνονται παρά μόνο το καλοκαίρι. Έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε οργανική ουσία η οποία διασπάται με αργό ρυθμό ενώ δεν πρέπει να καλλιεργούνται βρεγμένα γιατί υπάρχει κίνδυνος συμπίεσης.
Εκτός από τη σύσταση σημαντικός παράγοντας για τη δομή των εδαφών είναι το πορώδες. Τα εδάφη με μεγάλο πορώδες έχουν καλύτερη αποστράγγιση και αερισμό ενώ εδάφη με μικρό πορώδες συγκρατούν το νερό. Επιπλέον στα εδάφη με καλό πορώδες το ριζικό σύστημα των φυτών μπορεί να αναπτυχθεί εύκολα και να εκμεταλλευτεί όσα περισσότερα θρεπτικά συστατικά μπορεί. Συνήθως τα αμμώδη εδάφη έχουν πολύ μεγάλο πορώδες, τα πηλώδη και τα ιλώδη εδάφη μέτριο και τα αργιλώδη φτωχό. Σε σχέση με τη γονιμότητα του εδάφους, η σύστασή του είναι δυσκολότερο να βελτιωθεί. Η δομή του εδάφους καταστρέφεται από τη συμπίεση είτε αυτή προέρχεται από το πάτημα και τα μηχανήματα, είτε από έντονες βροχοπτώσεις και μη σωστή άρδευση.
Η υφή του εδάφους περιλαμβάνει τη δομή και τη σύστασή του και έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς από αυτή εξαρτάται η κίνηση του αέρα και του νερού, άρα και των θρεπτικών συστατικών, μέσα στο έδαφος αλλά και η ανάπτυξη του ριζικού συστήματος των φυτών. Για παράδειγμα στα αμμώδη εδάφη η κίνηση του αέρα και του νερού είναι πολύ εύκολη, γεγονός που δεν είναι απαραίτητα καλό αφού σε αυτά τα εδάφη είναι πολύ εύκολη και η έκπλυση των θρεπτικών. Στο άλλο άκρο τα πηλώδη εδάφη έχουν τόσο κοντά τα σωματίδιά τους που η κίνηση του αέρα και του νερού είναι πολύ δύσκολη. Τα περισσότερα εδάφη βρίσκονται κάπου ενδιάμεσα στα αμμώδη και τα πηλώδη.
Γενικά τα εδάφη με μεγάλη περιεκτικότητα σε άμμο δεν συγκρατούν υγρασία και γι’ αυτό όταν είναι ξηρά μοιάζουν με σκόνη και την άνοιξη ζεσταίνονται εύκολα. Επίσης έχουν χαμηλά επίπεδα οργανικής ουσίας. Όταν τα πιάσει κανείς έχει την αίσθηση των κόκκων ενώ δεν σχηματίζουν σβόλους όταν είναι ξηρά. Τα εδάφη με μεγάλη περιεκτικότητα σε ιλύ γίνονται σκόνη όταν είναι ξηρά και κολλώδη όταν βρέχονται, είναι εύκολο να συμπιεστούν, έχουν μέτρια επίπεδα οργανικής ουσίας που διασπάται γρήγορα, διαβρώνονται εύκολα από το νερό και δεν είναι πολύ εύκολο να καλλιεργηθούν όταν είναι υγρά. Τα εδάφη με μεγάλη περιεκτικότητα σε άργιλο συγκρατούν μεγάλη ποσότητα υγρασίας και θρεπτικών συστατικών και για το λόγο αυτό δεν ζεσταίνονται παρά μόνο το καλοκαίρι. Έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε οργανική ουσία η οποία διασπάται με αργό ρυθμό ενώ δεν πρέπει να καλλιεργούνται βρεγμένα γιατί υπάρχει κίνδυνος συμπίεσης.
Εκτός από τη σύσταση σημαντικός παράγοντας για τη δομή των εδαφών είναι το πορώδες. Τα εδάφη με μεγάλο πορώδες έχουν καλύτερη αποστράγγιση και αερισμό ενώ εδάφη με μικρό πορώδες συγκρατούν το νερό. Επιπλέον στα εδάφη με καλό πορώδες το ριζικό σύστημα των φυτών μπορεί να αναπτυχθεί εύκολα και να εκμεταλλευτεί όσα περισσότερα θρεπτικά συστατικά μπορεί. Συνήθως τα αμμώδη εδάφη έχουν πολύ μεγάλο πορώδες, τα πηλώδη και τα ιλώδη εδάφη μέτριο και τα αργιλώδη φτωχό. Σε σχέση με τη γονιμότητα του εδάφους, η σύστασή του είναι δυσκολότερο να βελτιωθεί. Η δομή του εδάφους καταστρέφεται από τη συμπίεση είτε αυτή προέρχεται από το πάτημα και τα μηχανήματα, είτε από έντονες βροχοπτώσεις και μη σωστή άρδευση.
Οργανική ουσία
Δεν είναι άλλο από φυτικά ή ζωικά τμήματα που βρίσκονται σε αποσύνθεση ολοκληρώνοντας έναν κύκλο «φυσικής ανακύκλωσης». Συνήθως υπάρχει σε όλα τα εδάφη αλλά όχι στις αναγκαίες ποσότητες. Γενικά η οργανική ουσία βελτιώνει τη δομή και τη σύνθεση των εδαφών και αποτελεί πηγή θρεπτικών συστατικών καθώς αποσυντίθεται από τους μικροοργανισμούς του εδάφους. Μερικά από τα πλεονεκτήματα της οργανικής ουσίας είναι η βελτίωση της ικανότητας του εδάφους στην απορρόφιση του νερού και ο περιορισμός της επιφανειακής απορροής του, ο εμπλουτισμός του εδάφους με ιχνοστοιχεία, η αύξηση του πορώδου του εδάφους, ο περιορισμός του κίνδυνου διάβρωσης και ο περιορισμός των απαιτήσεων λίπανσης.
Δεν είναι άλλο από φυτικά ή ζωικά τμήματα που βρίσκονται σε αποσύνθεση ολοκληρώνοντας έναν κύκλο «φυσικής ανακύκλωσης». Συνήθως υπάρχει σε όλα τα εδάφη αλλά όχι στις αναγκαίες ποσότητες. Γενικά η οργανική ουσία βελτιώνει τη δομή και τη σύνθεση των εδαφών και αποτελεί πηγή θρεπτικών συστατικών καθώς αποσυντίθεται από τους μικροοργανισμούς του εδάφους. Μερικά από τα πλεονεκτήματα της οργανικής ουσίας είναι η βελτίωση της ικανότητας του εδάφους στην απορρόφιση του νερού και ο περιορισμός της επιφανειακής απορροής του, ο εμπλουτισμός του εδάφους με ιχνοστοιχεία, η αύξηση του πορώδου του εδάφους, ο περιορισμός του κίνδυνου διάβρωσης και ο περιορισμός των απαιτήσεων λίπανσης.
Η ζωή στο έδαφος
Στο έδαφος ζουν πολλοί ζωντανοί οργανισμοί σε κάποιο στάδιο ή σε ολόκληρο το βιολογικό τους κύκλο. Κάποιοι από αυτούς αποτελούν εχθρούς για τα φυτά ενώ άλλοι είναι ωφέλιμοι τόσο για τα φυτά όσο και για τη βελτίωση των ιδιοτήτων του εδάφους. Είναι γνωστό ότι οι γαιοσκώληκες με την κίνησή τους μέσα στο έδαφος καθώς καταναλώνουν μέρος της οργανικής ουσίας δημιουργούν στοές που βελτιώνουν την αποστράγγιση και τον αερισμό του εδάφους και ενισχύουν την ανάπτυξη του ριζικού συστήματος των φυτών. Άλλοι οργανισμοί έχουν σπουδαία σημασία για τη διάσπαση των θρεπτικών συστατικών και τη διαθεσιμότητά τους για τα φυτά. Έτσι τα αζωτοβακτήρια μετατρέπουν σε άζωτο σε νιτρικά, μορφή που μπορούν να προσλάβουν τα φυτά μέσω του ριζικού συστήματος. Επίσης μύκητες του εδάφους που συμβιώνουν με στις ρίζες των φυτών και δημιουργούν μυκόρριζα βοηθούν τα φυτά να απορροφήσουν τα θρεπτικά συστατικά και ιδιαίτερα το φώσφορο και εκείνα σε αντάλλαγμα τους προσφέρουν τα προϊόντα της φωτοσύνθεσής τους. Στο έδαφος ζουν και μικροσκοπικά σκουλήκια που τρέφονται με τους νηματώδεις που απειλούν τα φυτά. Κάποιοι από τους οργανισμούς του εδάφους μπορούν να εξουδετερώσουν την οξύτητα ή την αλκαλικότητα των εδαφών.
Στο έδαφος ζουν πολλοί ζωντανοί οργανισμοί σε κάποιο στάδιο ή σε ολόκληρο το βιολογικό τους κύκλο. Κάποιοι από αυτούς αποτελούν εχθρούς για τα φυτά ενώ άλλοι είναι ωφέλιμοι τόσο για τα φυτά όσο και για τη βελτίωση των ιδιοτήτων του εδάφους. Είναι γνωστό ότι οι γαιοσκώληκες με την κίνησή τους μέσα στο έδαφος καθώς καταναλώνουν μέρος της οργανικής ουσίας δημιουργούν στοές που βελτιώνουν την αποστράγγιση και τον αερισμό του εδάφους και ενισχύουν την ανάπτυξη του ριζικού συστήματος των φυτών. Άλλοι οργανισμοί έχουν σπουδαία σημασία για τη διάσπαση των θρεπτικών συστατικών και τη διαθεσιμότητά τους για τα φυτά. Έτσι τα αζωτοβακτήρια μετατρέπουν σε άζωτο σε νιτρικά, μορφή που μπορούν να προσλάβουν τα φυτά μέσω του ριζικού συστήματος. Επίσης μύκητες του εδάφους που συμβιώνουν με στις ρίζες των φυτών και δημιουργούν μυκόρριζα βοηθούν τα φυτά να απορροφήσουν τα θρεπτικά συστατικά και ιδιαίτερα το φώσφορο και εκείνα σε αντάλλαγμα τους προσφέρουν τα προϊόντα της φωτοσύνθεσής τους. Στο έδαφος ζουν και μικροσκοπικά σκουλήκια που τρέφονται με τους νηματώδεις που απειλούν τα φυτά. Κάποιοι από τους οργανισμούς του εδάφους μπορούν να εξουδετερώσουν την οξύτητα ή την αλκαλικότητα των εδαφών.
Το όργωμα
Μέχρι πρόσφατα το όργωμα ήταν η κατεξοχήν εργασία που απαιτούνταν για τη βελτίωση των εδαφικών συνθηκών στην έναρξη κάθε νέας περιόδου στο κήπο. Με το όργωμα σπάει η επιφανειακή κρούστα του εδάφους, το χώμα αναποδογυρίζεται και ο αέρας και το νερό εισχωρούν ευκολότερα στο έδαφος. Επιπλέον η εργασία φέρνει στην επιφάνεια τις προνύμφες βλαβερών εντόμων τις οποίες τρώνε τα πουλιά. Τέλος με το όργωμα ενσωματώνεται η οργανική ουσία στο έδαφος. Παρόλο που το όργωμα είναι μία πολύ κοινή διαδικασία και δε μπορεί εύκολα να αμφισβητηθεί, η σύγχρονη οικολογική αντίληψη της κακοτεχνίας και της γεωργίας επιβάλει την επανεξέταση των μειονεκτημάτων του οργώματος. Το όργωμα και το βαθύ σκάλισμα ουσιαστικά καταστρέφουν τη δομή του εδάφους, ενώ απαλλάσσει το χώρο από τα ζιζάνια επαναφέρουν στην επιφάνεια τους θαμμένους σπόρους των ζιζανίων και τέλος διαταράζει τους ζωντανούς οργανισμούς του εδάφους. Για όλους αυτούς τους λόγους, σε αρκετές περιοχές όπου τα εδάφη δεν έχουν πρόβλημα με τον αερισμό και την αποστράγγιση έχει αρχίσει να εφαρμόζεται η καλλιέργεια χωρίς όργωμα αλλά με ρηχό σκάλισμα, όπου οι κομπόστες, η κοπριά και τα άλλα οργανικά υλικά δεν αναμειγνύονται με το έδαφος αλλά εφαρμόζονται επιφανειακά σε υγρό έδαφος.
Μέχρι πρόσφατα το όργωμα ήταν η κατεξοχήν εργασία που απαιτούνταν για τη βελτίωση των εδαφικών συνθηκών στην έναρξη κάθε νέας περιόδου στο κήπο. Με το όργωμα σπάει η επιφανειακή κρούστα του εδάφους, το χώμα αναποδογυρίζεται και ο αέρας και το νερό εισχωρούν ευκολότερα στο έδαφος. Επιπλέον η εργασία φέρνει στην επιφάνεια τις προνύμφες βλαβερών εντόμων τις οποίες τρώνε τα πουλιά. Τέλος με το όργωμα ενσωματώνεται η οργανική ουσία στο έδαφος. Παρόλο που το όργωμα είναι μία πολύ κοινή διαδικασία και δε μπορεί εύκολα να αμφισβητηθεί, η σύγχρονη οικολογική αντίληψη της κακοτεχνίας και της γεωργίας επιβάλει την επανεξέταση των μειονεκτημάτων του οργώματος. Το όργωμα και το βαθύ σκάλισμα ουσιαστικά καταστρέφουν τη δομή του εδάφους, ενώ απαλλάσσει το χώρο από τα ζιζάνια επαναφέρουν στην επιφάνεια τους θαμμένους σπόρους των ζιζανίων και τέλος διαταράζει τους ζωντανούς οργανισμούς του εδάφους. Για όλους αυτούς τους λόγους, σε αρκετές περιοχές όπου τα εδάφη δεν έχουν πρόβλημα με τον αερισμό και την αποστράγγιση έχει αρχίσει να εφαρμόζεται η καλλιέργεια χωρίς όργωμα αλλά με ρηχό σκάλισμα, όπου οι κομπόστες, η κοπριά και τα άλλα οργανικά υλικά δεν αναμειγνύονται με το έδαφος αλλά εφαρμόζονται επιφανειακά σε υγρό έδαφος.
Πηγή> gardenguide.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου