ΚΑΠΑΡΗ. Ιδιότητες,συλλογή ,παρασκευή τουρσί

Οι θεραπευτικές ιδιότητες της κάπαρης

Η κάπαρη αποτελεί μία από τις γαστριμαργικές απολαύσεις της Μεσογείου, που συναντάται από την Τουρκία μέχρι την Ισπανία και καταναλώνεται με μεγάλη ευχαρίστηση σε όλες τις χώρες που βρίσκονται στον ενδιάμεσο χώρο.

ρη ανήκει στην οικογένεια των Καπαριδών (Capparaceae) και είναι πολύ γνωστή. Είναι τρυφερός, πολυετής θάμνος, που μπορεί να φτάσει το 1μ. ύψος και το 1,5μ. πλάτος. Οι ρίζες της δεν προχωρούν βαθιά στο έδαφος, διακλαδίζονται όμως πολύ.

Φυτρώνει σε πετρώδη, παραθαλάσσια ακαλλιέργητα μέρη και σε βράχους που συγκρατούν υγρασία.

Τα πολλά είδη και οι ποικιλίες της είναι εξαπλωμένες σε όλο σχεδόν τον κόσμο, από το Αφγανιστάν και τη Βόρεια Ινδία μέχρι τη Νοτιοδυτική Μεσόγειο και την Αμερική.

Στα τέλη της άνοιξης και στις αρχές του καλοκαιριού, η κάπαρη κάνει την εμφάνισή της σε όλα τα ελληνικά νησιά, αλλά συναντάται κατά κύριο λόγο στα διάσπαρτα, ξερά νησιά των Κυκλάδων. Μπορεί κανείς να τις δει παντού να ξεφυτρώνουν από βράχους και τοίχους, να ανθίζουν κατά μήκος του δρόμου, περιμένοντας κάποιον να τις μαζέψει.

Μετά τη συλλογή, είναι δυνατόν να δει κανείς να τη στεγνώνουν στις χαμηλές σκεπές παλιών σπιτιών σε νησιά.

Η κάπαρη αποτελεί μία από τις γαστριμαργικές απολαύσεις της Μεσογείου, που συναντάται από την Τουρκία μέχρι την Ισπανία και καταναλώνεται με μεγάλη ευχαρίστηση σε όλες τις χώρες που βρίσκονται στον ενδιάμεσο χώρο. Η ελληνική κάπαρη είναι σχεδόν πάντα αυτή που μεγαλώνει αυτοφυώς στη φύση, ενώ οι ποικιλίες που προέρχονται από άλλες περιοχές της Μεσογείου, δηλαδή την Ισπανία, τη νότια Γαλλία και την Τουρκία, είναι κατά κανόνα προϊόν καλλιέργειας.

Όποια και αν είναι η προέλευση της κάπαρης δεν καταναλώνεται ποτέ νωπή.

Η πικάντικη, αψιά (αυτό οφείλεται στην ύπαρξη του σιναπέλαιου που απελευθερώνεται απο τους ιστούς του φυτού) και υπέροχα πικρή γεύση της κάπαρης αναδεικνύεται μόνο αφού γίνει τουρσί, γιατί μόνο κάτω από την επίδραση της άρμης σχηματίζεται το καπρικό οξύ, που της δίνει τη χαρακτηριστική της γεύση.

Η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα στην οποία η διατήρηση της κάπαρης εξασφαλίζεται με διαφορετικό τρόπο, μέσω δηλαδή του στεγνώματός της στον ήλιο μέχρι να σκληρύνει τελείως και να αποκτήσει ένα ελαφρώς ξανθό χρώμα. Η κάπαρη που έχει υποστεί τέτοια επεξεργασία αποτελεί σπεσιαλιτέ της Σαντορίνης.

Όταν πρόκειται να καταναλωθεί, τη μουσκεύουν και τη συνδυάζουν κατά κανόνα με μια σάλτσα ντομάτας, ως συνοδευτικό της φάβας.

Η κάπαρη συλλέγεται σε διάφορα στάδια της ανάπτυξής της. Το πλέον αγαπητό τμήμα του φυτού είναι τα μπουμπούκια, τα οποία πρέπει να συλλεχθούν πριν αρχίσουν να ανοίγουν. Η εργασία που απαιτείται είναι κοπιαστική, αφού η συγκομιδή πρέπει να γίνει με γρήγορους ρυθμούς, συνήθως κατά τη διάρκεια της ημέρας την εποχή της ανθοφορίας, γιατί τα μπουμπούκια ανθίζουν γρήγορα.

Ποιότητα

Η ποιότητα κρίνεται συνήθως από το μέγεθος: όσο πιο μικρά τα στελέχη, τόσο το καλύτερο. Δεν αποτελεί λοιπόν έκπληξη το γεγονός ότι η μικροσκοπική γαλλική κάπαρη, που δεν έχει όμοιά της, είναι από τις πιο αγαπητές της Μεσογείου.

Στην Ελλάδα, ωστόσο, δεν γεύονται μόνο τα μπουμπούκια. Οι Έλληνες αρέσκονται και στα φύλλα του φυτού, τα οποία βράζουν, όπως άλλωστε κάνουν και με άλλα είδη χόρτων, και τα περιχύνουν με λάδι και ξύδι ή χυμό λεμονιού ή ακόμα τα κάνουν τουρσί και τα σερβίρουν πάλι ως σαλατικό, στο οποίο συχνά προσθέτουν ντομάτες, ελαιόλαδο και κατσικίσια τυριά από τα νησιά.

Εκτιμούν ακόμα τον καρπό της κάπαρης, που προκύπτει μετά την ολοκλήρωση της ανθοφορίας. Ο καρπός αυτός είναι μακρόστενος και παχύς και θυμίζει κάπως σταφύλι, ενώ η υφή του είναι τραχιά και ελαφρώς ινώδης. Τουρσί γίνονται και οι καρποί.

Η κάπαρη θεωρείται ορεκτικό και διουρητικό βότανο. Με την κάπαρη αρωματίζεται το λάδι, ξίδι ή βούτυρο, προστίθεται σε τυριά, γαρνιτούρες ή γίνονται τουρσιά και πίκλες.

Οι Έλληνες χρησιμοποιούμε την κάππαρη για να γαρνίρουμε σαλάτες, από μια κλασική χωριάτικη μέχρι κρητικούς ντάκους. Η μεγαλύτερη ποικιλία εδεσμάτων που περιλαμβάνουν κάπαρη συναντάται αναμφίβολα στις Κυκλάδες.

Οι μικροί καρποί μαγειρεύονται με ψάρι και κυρίως παστό μπακαλιάρο, φτιάχνονται ακόμα με κροκέτες, χρησιμοποιούνται ως καρύκευμα στη μελιτζανοσαλάτα, ενώ είναι δυνατόν να τους βράσουν για να τους σερβίρουν συνήθως με φάβα, φαγητό που αποτελεί τοπική σπεσιαλιτέ της Σαντορίνης.

Στην κάπαρη, επίσης, αποδόθηκαν θεραπευτικές ιδιότητες. Ο φλοιός της ρίζας χρησιμοποιείται στη θεραπεία διαφόρων παθήσεων όπως αρθρίτιδες, ρευματισμοί, πονόδοντοι και σε παθήσεις του δέρματος. Στην αρχαιότητα πίστευαν ότι το φυτό έχει θεραπευτικές αλλά και μαγικές ιδιότητες.

Ο αρχαίος γιατρός Διοσκουρίδης συνιστούσε τα φύλλα και τη ρίζα του φυτού για να εξαφανίζονται τα πρηξίματα. Στη φαρμακευτική χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις αδυναμίας, ως διεγερτικό της κυκλοφορίας και των αναπνευστικών λειτουργιών.

Δίνεται στις έγκυες πριν από τη γέννα για να προκαλέσει συσπάσεις στη μήτρα. Σταματά τη διάρροια και τους σπασμούς στο στομάχι και το έντερο, ενώ χρησιμοποιείται και κατά της ανικανότητας. Τέλος, χρησιμοποιείται στα τσιμπήματα από σφήκες και στα δαγκώματα φιδιών.

Κάπαρη τουρσί με …επαγγελματικό τρόπο!      Μια συνταγή με σίγουρη επιτυχία!

Καπαροχρονιά φέτος στα μέρη μας. Πάντα είχαμε κάπαρες, αλλά φέτος έχουν γεμίσει τον κόσμο! Και δεν είμαστε ούτε κοντά σε θάλασσα ούτε σε κακοτράχαλα μέρη… Δεν χρειάζεται να πάρουμε τα βουνά και τα λαγκάδια για να τη μαζέψουμε.
  


Με μια βόλτα στην εξοχή μας μαζεύεις κουμπάκια για δυο τουλάχιστον μεγάλα βάζα! Είναι θαυμαστό να βλέπει κανείς μέσα στη γενική ξεραΐλα του Ιούλη και του Αυγούστου ολάνθιστα φυτά κάπαρης μ’ αυτά τα πανέμορφα, σαν τριαντάφυλλα λουλούδια τους. 



Στις άκρες των δρόμων , στα λιόφυτα ανάμεσα στα ξερόκλαδα και στους θάμνους απλωμένες και ολόδροσες κάπαρες φορτωμένες ταυτόχρονα με μπουμπούκια,  με λουλούδια και με τα πρώτα αγγουράκια τους. Χαζεύω την ομορφιά τους σε κάθε περίπατο...  



Μέχρι τα τέλη Αυγούστου, έτσι πάνω κάτω θα είναι, με τα αγγουράκια να υπερισχύουν των μπουμπουκιών στο τέλος της εποχής. Τουρσί γίνονται και τα καπαρόφυλλα και τα αγγουράκια και φυσικά τα μπουμπούκια. Θέλουν τον κόπο τους για να μαζευτούν, αλλά έχουμε ανέξοδα ένα υπέροχο τουρσί που νοστιμίζει σαλάτες και σάλτσες. 



Τα έχω κάνει κατά καιρούς όλα αυτά τα τουρσιά αλλά ο φετινός τρόπος είναι ο πιο εύκολος και ομολογουμένως από τους πιο επιτυχημένους. Μου τον είπε ένας καλός γείτονας που είχε δουλέψει σε μια μονάδα τυποποίησης που υπήρχε στο παρελθόν  στην περιοχή μας  και  έφτιαχνε  κάπαρη, ελιές, αμπελόφυλλα κλπ.  Μου είπε μάλιστα και τα γράδα άλμης που έβαζαν τότε τα καπαρόκουμπα  (δεν συγκράτησα τον αριθμό) , την ξεχνούσαν για λίγες μέρες και μετά την έβαζαν σε πιο αραιή άλμη με λίγο ξύδι . 


Τώρα έχει προσαρμόσει τις ποσότητες των υλικών σε …οικιακή κλίμακα και αυτές τις αναλογίες μου έδωσε.  Γι αυτό χαρακτήρισα επαγγελματική τη μέθοδο.  Δεν περίμενα ότι με τόσο λίγο κόπο (κανένα άλλαγμα νερού!)  θα ξεπίκριζε τόσο η κάπαρη. Εγώ την άφησα στην πρώτη άλμη 17 μέρες και δεν πικρίζει καθόλου! Ας δούμε λοιπόν πώς γίνεται.




Υλικά:

Κάπαρη (μπουμπούκια )
Αλάτι  ημίχοντρο (ριζάτο)
Ξύδι
Ελαιόλαδο
(οι ποσότητες παρακάτω)

Επί το έργον:



Πλένουμε τα μπουμπούκια καλά γιατί συνήθως έχουν σκόνη.  Τα βάζουμε σε ένα μπουκάλι νερού του 1,5 λίτρου αφήνοντας κενά τα τελευταία 8-10 εκατοστά.



Προσθέτουμε 2  γεμάτες (όχι κοφτές) κουταλιές αλάτι και γεμίζουμε το μπουκάλι με νερό. 


Το κλείνουμε και το αφήνουμε σε οριζόντια θέση για 15 μέρες (+2 ή -2) , γυρίζοντάς το κάθε μέρα 1-2 βόλτες  για να διαλυθεί το αλάτι , αλλά και για να βρέχεται η κάπαρη που ανεβαίνει στην κορυφή.  



Η  κάπαρη θα αλλάξει χρώμα και θα γίνει λαδοπράσινη. Με ένα μαχαίρι σχίζουμε το μπουκάλι   (προσεχτικά γιατί έχει γίνει μια μικρή ζύμωση και θα πεταχτούν εδώ κι εκεί τα μπουμπούκια μας) και αδειάζουμε την κάπαρη σε στραγγιστήρι. 



Φτιάχνουμε καινούρια άλμη : Σε 1,5 κούπα νερό διαλύουμε 1 κοφτή κουταλιά αλάτι. Προσθέτουμε μισή κούπα ξύδι.  



Βάζουμε τα κουμπάκια της κάπαρης σε καθαρά βάζα και προσθέτουμε το διάλυμα άλμης-ξυδιού μέχρι  2 εκατοστά πιο κάτω από το σημείο που φτάνει η κάπαρη.



Συμπληρώνουμε με ελαιόλαδο και κλείνουμε τα βάζα. Σε 3-4 μέρες είναι έτοιμη προς κατανάλωση.



Παρατηρήσεις:

1)Οι ποσότητες που έδωσα αφορούν την κάπαρη που περιέχεται σε ένα μπουκάλι του 1,5 λίτρου. Τις προσαρμόζουμε αναλόγως…

2)Αν μας αρέσουν πιο ξυδάτα τα τουρσιά μας, ελαττώνουμε το νερό στην άλμη και αυξάνουμε το ξύδι.

3)Επειδή το ριζάτο αλάτι δεν διαλύεται γρήγορα , το βάζο μαζί με το νερό στο multi και πατάω 1-2 φορές το κουμπί… Το ζέστα μα του νερού και η αναμονή να κρυώσει μετά εντελώς για να το χρησιμοποιήσω είναι χρονοβόρα διαδικασία.

4)Τα μπουκάλια με την κάπαρη τα βάζουμε σε μέρος που βλέπουμε για να θυμόμαστε να τα κυλάμε πότε πότε. Ο πάγκος της κουζίνας είναι μια χαρά αλλά και ένα σκιερό σημείο στη βεράντα μας. 

Πηγές: www.nutrimed.gr

http://cretangastronomy.blogspot.gr/