Βασικές αρχές διαχείρισης της καλλιέργειας του Ηλίανθου

 

Εποχή σποράς

Η σπορά γίνεται νωρίς την άνοιξη και όταν η θερμοκρασία εδάφους σταθεροποιηθεί στους 8° C. Με την πρώιμη σπορά αυξάνονται οι στρεμματικές αποδόσεις και η ελαιοπεριεκτικότητα του σπόρου. Επίσης δίνεται η δυνατότητα στο φυτό να αξιοποιήσει τις βροχές Μαΐου - Ιουνίου μια που το κρίσιμο στάδιο για την παραγωγή του ηλίανθου είναι το τελείωμα της ανθοφορίας. Η κατάλληλη εποχή σποράς είναι το διάστημα 15 Μαρτίου - 15 Απριλίου, ανάλογα βέβαια με την περιοχή.

Τρόπος σποράς

Η σπορά γίνεται γραμμικά με πνευματικές μηχανές. Οι αποστάσεις μεταξύ των γραμμών είναι 75 cm και επί της γραμμής σποράς 20 - 22 cm για γόνιμα - ποτιστικά χωράφια και 25 cm για πιο φτωχά και αδύνατα ξηρικά χωράφια.

Αριθμός επιθυμητών φυτών ανά στρέμμα:

• για ξηρική καλλιέργεια 4.500 - 5.000 φυτά στο στρέμμα και
• για ποτιστική καλλιέργεια 5.500 - 6.000 φυτά στο στρέμμα

Ποσότητα σπόρου: 350 - 500 gr / στρέμμα
Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι ένας σάκος 150.000 σπόρων καλύπτει περίπου 22 - 28 στρέμματα

Λίπανση

Τα θρεπτικά στοιχεία που δίνονται με τη λίπανση, είναι κυρίως το άζωτο που βοηθάει στην ανάπτυξη του ηλίανθου και ο φώσφορος που επηρεάζει την παραγωγή και την περιεκτικότητα του σπόρου σε λάδι. Λίπανση με κάλιο απαιτείται σε εδάφη όπου λείπει και κυρίως σε ελαφριά χωράφια.

Σύμφωνα με την πρακτική που εφαρμόζεται στις Ελληνικές συνθήκες, μία ισορροπημένη λίπανση με 10 μονάδες αζώτου, φωσφόρου και καλίου προσφέρει επαρκή θρέψη στα φυτά. Σε ποτιστικές καλλιέργειες η συνολική ποσότητα αζώτου μπορεί να φθάσει μέχρι τις 15 μονάδες. Το κάλιο είναι απαραίτητο να εφαρμοσθεί σε περιπτώσεις εδαφών με έλλειψη στο στοιχείο αυτό.

Τέλος, το βόριο είναι το σημαντικότερο ιχνοστοιχείο για την καλλιέργεια του ηλίανθου, καθώς η έλλειψή του μπορεί να έχει επιπτώσεις στην τελική παραγωγή ιδιαίτερα σε φτωχά εδάφη με έλλειψη ασβεστίου.

Αμειψισπορά

Η αμειψισπορά στον ηλίανθο είναι απαραίτητη για πολλούς λόγους. Πρώτα από όλα η καλλιέργεια του ηλίανθου για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά ευνοεί την ανάπτυξη ασθενειών αλλά και παρασίτων όπως η οροβάγχη με αποτέλεσμα την μείωση των αποδόσεων. Επίσης η πιθανή ύπαρξη φυτών εθελοντών στον ηλίανθο δημιουργεί προβλήματα με την καταπολέμησή τους, με αποτέλεσμα την πιθανή μείωση παραγωγής. Για όλους τους παραπάνω λόγους συνιστάται η εναλλαγή του ηλίανθου κυρίως με σιτηρά. Το σιτάρι μάλιστα που διαδέχεται τον ηλίανθο ευνοείται τα μέγιστα σε αποδόσεις.

Εδάφη

Ο ηλίανθος μπορεί να ευδοκιμήσει σε όλων των ειδών τα εδάφη. Τα βαθιά και καλά στραγγιζόμενα εδάφη δίνουν τα καλύτερα αποτελέσματα. Σε φτωχά ξηρικά χωράφια, το νερό στη διάρκεια της άνοιξης είναι ο πιο κρίσιμος παράγοντας. Σε γερά χωράφια πρέπει να αποφεύγεται η υπερβολική ποσότητα αζώτου γιατί υπάρχει κίνδυνος πλαγιάσματος των φυτών.

Ανάγκες σε νερό

Στο στάδιο του φυτρώματος είναι απαραίτητη η υγρασία του εδάφους για ομοιόμορφο και άριστο φύτρωμα. Το κρίσιμο στάδιο αναγκών της καλλιέργειας σε νερό είναι η περίοδος της ανθοφορίας και του γεμίσματος της πίτας.

Έλεγχος των ζιζανίων

Για την καταπολέμηση των στενόφυλλων και αρκετών πλατύφυλλων ζιζανίων μπορεί να εφαρμοστεί προσπαρτική ή προφυτρωτική ζιζανιοκτονία. Πότισμα ή βροχή βοηθούν στην καλή ενσωμάτωση του ζιζανιοκτόνου. Ειδικότερα για την καταπολέμηση στενόφυλλων ζιζανίων μπορεί να γίνει εφαρμογή μεταφυτρωτικής ζιζανιοκτονίας με ανάλογα σκευάσματα. Η καλλιέργεια παρουσιάζει μεγάλη ευαισθησία στα ορμονικά ζιζανιοκτόνα.

Τελευταία, μία πολύ καλή λύση για τα ζιζάνια αποτελεί ο μεταφυτρωτικός ψεκασμός με Imazamox, αρκεί το υβρίδιο ηλίανθου να έχει αντοχή στο συγκεκριμένο ζιζανιοκτόνο, όπως οι περιπτώσεις των υβριδίων Sanay MR, NK Neoma, NK Alego και Tristan.

Εχθροί - Ασθένειες

Ένα από τα προβλήματα που μπορούν να παρουσιαστούν στον ηλίανθο είναι το παράσιτο της οροβάγχης (Orobanche cumana, Orobanche ramosa), το οποίο αντιμετωπίζεται με τη χρήση ανθεκτικών υβριδίων.

Η νέα τεχνολογία Clearfield επιτρέπει σε υβρίδια με γενετική αντοχή στη δραστική Imazamox, να ψεκασθούν και να καταπολεμηθεί η οροβάγχη.

Άλλη συνηθισμένη ασθένεια του ηλίανθου είναι ο περονόσπορος (downy mildew) ο οποίος αντιμετωπίζεται επίσης με χρήση ανθεκτικών υβριδίων.

Η καραφατμέ και ο σιδηροσκώληκας κάποιες χρονιές μπορεί να προκαλέσουν απώλειες φυτών. Το πρόβλημα αντιμετωπίζεται είτε με την χρήση επενδυμένου σπόρου είτε με την εφαρμογή κοκώδους εντομοκτόνου στο έδαφος. Σε περίπτωση που η καλλιέργεια δεν είναι συγκεντρωμένη μπορεί να παρατηρηθούν κάποιες ζημιές από πτηνά.

Περονόσπορος του Ηλίανθου (Plasmopara Holstedii)

Οταν τα φυτά ηλιάνθου έχουν προσβληθεί με περονόσπορο τα συμπτώματα τα οποία παρατηρούμε είναι:

• Φυτά που παραμένουν κοντά
• Η απόσταση μεταξύ των φύλλων είναι μικρή
• Στα φύλλα παρατηρούμε χλωρωτικές κηλίδες

Η προσβολή μπορεί να αρχίσει από τον προσβεβλημένο σπόρο ή από τα φυτικά υπολείματα στο χωράφι. Τα σπόρια του μήκυτα μπορούν να επιβιώσουν από 6 έως 8 χρόνια.

Τα σοβαρότερα συμπτώματα μπορεί να αναπτυχθούν αν ο καιρός είναι βροχερός στις επόμενες βδομάδες από την σπορά.

Υπάρχει γενετική ανθεκτικότητα των φυτών του ηλίανθου στις περισσότερες φυλές του μήκυτα, όμως, το παθογόνο μπορεί εύκολα να αναπτύξει νέες φυλές, κι έτσι να «σπάσει» η ανθεκτικότητα του ηλίανθου.

Αγρονομικά μια πενταετής εναλλαγή, μπορεί να βοηθήσει ώστε να μειωθεί ο αριθμός των σπορίων του εδάφους.

Να επισημάνουμε βέβαια, και ότι πολλά από τα ζιζάνια είναι ξενιστές του παθογόνου, κι επομένως επιβάλεται καλή και κυρίως αν είναι δυνατόν νωρίς προφυτρωτική ζιζανιοκτονία, ώστε να μειωθεί η ένταση της προσβολής.

Η επένδυση του σπόρου με Metalaxyl – M (Apron ή Maxim XL), προστατεύει το φυτό ενάντια στην προσβολή.

Μπορεί επίσης να παρατηρηθεί δευτερογενής προσβολή της οποίας τα συμπτώματα μπορεί να είναι:

• Μικρές κίτρινες κηλίδες στα φύλλα και λευκό επίχρισμα στην κάτω επιφάνεια
• Πιο σπάνια, μπορεί να υπάρχουν συμπτώματα στον κύριο κορμό, αλλά δεν παρατηρούνται καθυστερημένα φυτά.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτές οι δευτερογενείς προσβολές δεν προκαλούν μείωση στην παραγωγή.

Την χρονιά που πέρασε (2012), όπου παρατηρήθηκαν σοβαρές προσβολές περονόσπορου, τα υβρίδια της Syngenta έκαναν τη διαφορά, και οι παραγωγοί κέρδισαν ακόμη ένα πλεονέκτημα από τα υβρίδια μας.

Αλωνισμός

Χρησιμοποιούνται οι συμβατικές αλωνιστικές μηχανές σταριού - καλαμποκιού με απαραίτητη την προσθήκη κατάλληλου μαχαιριού για τον αλωνισμό του ηλίανθου. Η συγκομιδή - αλωνισμός πρακτικά γίνεται όταν τουλάχιστον τα 2/3 των φύλλων από τη βάση έχουν ξηραθεί και το πίσω μέρος του κεφαλιού έχει αλλάξει χρώμα προς το καστανοκίτρινο. Η συνιστώμενη υγρασία αλωνισμού είναι 9%.

Πηγή> http://www3.syngenta.com/