.

................Η αυξημένη κατανάλωση λαχανικών είναι μιά ισχυρότατη ασπίδα κατά του κορωνοιού..................Κοτέτσι:10 τετραγωνικά,σταύλο: 20 τετραγωνικά,κήπο: 100 τετραγωνικά,15 ρίζες ελιές κι ένα πηγαδάκι.Αυτά είναι που χρειάζονται για να αποκτήσουμε τη βάση για αυτάρκεια ...........Τουτη η γής θα προκόψει μόνο όταν ο άνθρωπος αποστασιοποιηθεί απο τη χρήση του χρήματος.Φαντάσου φίλε μου να έχεις λεφτά αλλά να έχουν χαθεί απο τη γή όλα τα ζώα,όλα τα ψάρια ,όλα τα πουλιά και όλα τα δέντρα και τα φυτά.Τότε τί θα μπορείς να αγοράσεις με τα λεφτά σου??.... . ............................ ........ ........ .. ......................... ........... ......

Πέμπτη 30 Απριλίου 2015

Από 30 Απριλίου πρόστιμα για 200.000 γεωτρήσεις


Κοντονής Γιώργος|  Agronews.gr
Μόνο το 10% των κατόχων γεωτρήσεων έχει μέχρι σήμερα υποβάλλει αίτηση χορήγησης άδειας χρήσης νερού προκειμένου να νομιμοποιηθεί η χρήση τους, ενώ την Παρασκευή 30 Απριλίου λήγει η σχετική προθεσμία, μετά το πέρας της οποίας προβλέπονται πρόστιμα έως και 5.000 ευρώ.

Παρά τις 5 αλλεπάλληλες παρατάσεις που έχουν δοθεί, οι αρμόδιοι του υπουργείου Παραγωγικής Ανασυγκρότησης δεν φαίνονται διατεθειμένοι να δώσουν νέα πίστωση χρόνου, αν  και εκκρεμούς περί τις 200.000 εγκρίσεις.
Πιο αναλυτικά, η προθεσμία για την αίτηση χορήγησης άδειας χρήσης νερού λήγει την Πέμπτη 30 Απριλίου, ενώ οι περισσότεροι ιδιοκτήτες δεν έχουν προχωρήσει τη διαδικασία που προβλέπεται.
Υπολογίζεται ότι περίπου 200.000 ιδιοκτήτες γεωτρήσεων δεν έχουν κάνει την απαραίτητη δήλωση στο Μητρώο αφού παρά τις 5 μέχρι σήμερα παρατάσεις, μόνο το 10% των κατόχων γεωτρήσεων έχει καταθέσει αίτηση χορήγησης άδειας χρήσης νερού ώστε να είναι νόμιμη η χρήση της γεώτρησής τους.
Όλοι αυτοί μετά την καταληκτική ημερομηνία κινδυνεύουν με πρόστιμα από 3.000 ευρώ έως και 5.000 ευρώ.
Υπενθυμίζεται ότι τα δικαιολογητικά για την αίτηση χορήγησης άδειας χρήσης νερού, σύμφωνα με την νομοθεσία για την πληρότητα του φακέλου που υποβάλλεται κανονικά μέχρι τις 30 Απριλίου είναι τα εξής:
-Αίτηση (έντυπη και ψηφιακή μορφή) συνοδευόμενη από 2 αντίγραφα
-Συντεταγμένες του σημείου υδροληψίας σε προβολικό σύστημα (ΕΣΓΑ87/WGS84)
-Περιγράμματα με αριθμούς αγροτεμαχίων των εκτάσεων που αρδεύονται από την γεώτρηση (χάρτη κτηματολογίου ή αντίγραφο τοπογραφικού διαγράμματος ή απόσπασμα ορθοφωτοχάρτη ή εικόνα ψηφιακής εφαρμογής)
.

Πάει ως 2 Ιουνίου η ρύθμιση εισφορών προς τον ΟΓΑ

Πάει ως 2 Ιουνίου η ρύθμιση εισφορών προς τον ΟΓΑ

Τσατσάκης Γιάννης| Agronews.gr
Παρατείνεται μέχρι τις 2 Ιουνίου η προθεσμία υποβολής αιτήσεων ένταξης στη ρύθμιση ληξιπρόθεσμων οφειλών προς τον ΟΓΑ και όλα τα υπόλοιπα ασφαλιστικά ταμεία (πλην ΝΑΤ).

Η παράταση  δίνεται με τροπολογία που κατατέθηκε το βράδυ της Τρίτης 28 Απριλίου από τον αναπληρωτή υπουργό Κοινωνικής Ασφάλισης, Δημήτρη Στρατούλη στο νομοσχέδιο για την EΡΤ.
Με την ίδια τροπολογία δίνεται η δυνατότητα στους οφειλέτες των ΟΑΕΕ και ΕΤΑΑ να καθυστερήσουν έως και τρεις δόσεις εντός του 12μηνου, καθώς εκτός ρύθμισης θα βρίσκονται είτε εάν δεν καταβάλλουν τις τρέχουσες εισφορές, είτε εάν χάσουν τρεις δόσεις εντός του 12μηνου.
Για όλους τους υπόλοιπους δίνεται η δυνατότητα καθυστέρησης μόνο μίας δόσης.
Η τροπολογία αναφέρει τα εξής:
Διάταξη

Άρθρο...

Παράταση προθεσμίας για την υποβολή αίτησης υπαγωγής στο καθεστώς ρύθμισης του άρθρου 28 του Ν.4321/2015

1. Η προθεσμία της παρ.1 του άρθρου 28 του ν.4321/2015 (Α'32) για την υποβολή αίτησης υπαγωγής σε καθεστώς ρύθμισης, παρατείνεται από τη λήξη της έως και την 2α/6ου/2015. Στη ρύθμιση δύναται να υπαχθούν ασφαλιστικές οφειλές προς Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, πλην NAT οι οποίες κατέστησαν ληξιπρόθεσμες την 1η/4ου 2015. Ειδικά για ληξιπρόθεσμες οφειλές υπέρ του πρώην Ο.Π.Α.Δ η αίτηση για υπαγωγή υποβάλλεται έως και την 30η/6ου 2015. Προϋπόθεση για την υπαγωγή στην παρούσα ρύθμιση είναι η καταβολή των τρεχουσών εισφορών από 1η/4° /2015 και εφεξής. Στην παρούσα ρύθμιση δύναται να υπαχθούν μετά από αίτηση τους και οφειλές προς Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, που αφορούν επιστροφές παροχών και ενοίκια ακινήτων, συνολικού ύψους έως 1.500.000 ευρώ. Κατά τα λοιπά εφαρμόζονται οι όροι της ρύθμισης του άρθρου 28 του Ν.4321/2015.



2. Η παράγραφος 13 του άρθρου 28 του Ν.4321/2015 αναριθμείται σε 13.α, και προστίθεται παράγραφος 13.β. ως ακολούθως:

"13.β. Ειδικότερα για τους οφειλέτες του ΟΑΕΕ και ΕΤΑΑ, η αίτηση υποβάλλεται άπαξ στην παρούσα ρύθμιση, η δε ρύθμιση απόλλυται σε περίπτωση:

α. Μη καταβολής τρεχουσών εισφορών

β. Καθυστέρησης πέραν του ενός μηνός, τριών δόσεων της ρύθμισης ανά 12μηνο προγράμματος ρύθμισης. Οι πέραν της μιας δόσης καθυστερούμενες δόσεις της ρύθμισης προσαυξάνονται με επί πλέον επιτόκιο 0,25% μηνιαίως.
"

Τετάρτη 29 Απριλίου 2015

ΕΛΓΟ Δήμητρα: Δωρεάν εγχειρίδιο καλλιέργειας κηπευτικών ειδών

Ένα δωρεάν εγχειρίδιο του Κέντρου Γεωργικής Έρευνας Βόρειας Ελλάδας, ΕΛΓΟ "Δήμητρα", που θα βοηθήσει σημαντικά όσους από εσάς αποφασίσετε να καλλιεργήσετε στον κήπο, στην αυλή, στο μπαλκόνι, στην ταράτσα.


Πατήστε εδώ και διαβάστε ολόκληρο το εγχειρίδιο



Πηγή>http://www.enallaktikos.gr/

Τρίτη 28 Απριλίου 2015

Ανοίξτε τα μάτια της ψυχής...Είστε μέρος απ τη φύση!


Ξεχάστε για λίγο τα ευρώ.Βγάλτε απ,το νού τους φόρους και τα χρέη.Ξεχάστε εκείνο τον καυγά που σήμερα σας έκανε άνω κάτω.Ελάτε μαζί μας για ένα ταξίδι αλιώτικο.Βάλτε το παρακάτω video σε μεγάλη οθόνη και ανοίξτε λίγο τον ήχο.Ανοίξτε τα μάτια της ψυχής...Εχει κι ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ μερίδιο στη φύση!



Προστατέψτε τα πουλιά με κάθε τρόπο.Μην πυροβολείτε τα πετούμενα του Θεού!!

'Μεταλλάσσουν" το ανθρώπινο είδος: 19 μεταλλαγμένες τροφικές και αγροτικές "νάρκες" εγκρίθηκαν από την ΕΕ

Αποτέλεσμα εικόνας για μεταλλαγμένα φωτο

"ΑΛΛΟΙ" ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΠΟΜΕΝΕΣ ΓΕΝΙΕΣ - ΠΙΟ ΥΠΑΚΟΥΟΙ, ΠΙΟ "ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΜΟΙ" Κ.Λ.Π
'Μεταλλάσσουν" το ανθρώπινο είδος: 19 μεταλλαγμένες τροφικές και αγροτικές "νάρκες" εγκρίθηκαν από την ΕΕ


Με μια απόφαση που προκαλεί πολλά ερωτηματικά ως προς τις πραγματικές αιτίες η ΕΕ εγκρίνει 19 διατροφικές και αγροτικές "βόμβες" μεταλλαγμένων τροφών και γεωργικών προϊόντων.

Την έγκρισή της για την εισαγωγή και κυκλοφορία 19 γενετικά τροποποιημένων οργανισμών έδωσε σήμερα η Ε.Ε., δύο ημέρες μετά την πρότασή της προς τα κράτη μέλη για μια μεταρρύθμιση που θα τους επιτρέπει να απαγορεύουν την χρήση τους στο έδαφός τους.

Πρόκειται για 11 προϊόντα της αμερικανικής πολυεθνικής Monsanto -πολλές ποικιλίες σόγιας, αραβοσίτου, ελαιοκράμβης και βαμβακιού- βρίσκονται μεταξύ των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών που εγκρίθηκαν, διευκρινίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε ανακοίνωσή της.

Τα υπόλοιπα 8 είναι προϊόντα της αμερικανικής εταιρείας Dupont και των γερμανικών ομίλων Bayer και BASF. Υπενθυμίζουμε ότι η Dupont είναι η περιβόητη εταιρεία που είχε δημιουργήσει τον Πορτοκαλί Παράγοντα (Agent Orange) με τον οποίο ψεκάσανε ολόκληρο το Βιετνάμ τη δεκαετία του '60 με αποτέλεσμα τον θάνατο χιλιάδων Βιετναμέζων αλλά και Αμερικανών στρατιωτών από καρκίνο.

Η δε οικογένεια Dupont μαζί με εκείνες των Rothchild,Rockfeller,Warburg, Vanderbuild, Sinclair,Μοrgan κ.λ.π θεωρείται ως μια ηγετική φράξια στις υποθέσεις του πλανήτη αλλά και σημαντικός παράγοντας στον έλεγχο του βαθέως αμερικανικού κράτους.

Με αυτή την υπόθεση εν τέλειτα μοναδικά αξιόπιστα για την υγεία τρόφιμα που θα κυκλοφορούν θα είναι τα αποξηραμένα φρούτα και λαχανικά και οι ξηροί καρποί, φυσικής αποξήρανσης και ειδικού ψησίματος.

Ουδείς γνωρίζει τι βάζουν μέσα σε αυτά τα μεταλλαγμένα προϊόντα, αλλά πολύ εύκολα μπορεί να χαθούν οι επομενες γενιές, αφού τα μεταλαγμένα μπορούν να προκαλέσουν στειρότητα, να δημιουργήσουν θηλυπρεπεί αρσενικά (άρα και πιο ελέγξιμα για μια επερχόμενη δικτατορική ΝΤΠ), και φυσικά όπως έλεγε ο Ιπποκράτης "είμαστε ότι τρώμε".

Με τη διατροφή μπορεί να ελεγχθεί ακόμα και η νοητική ικανότητα των ανθρώπων και είναι γεγονός ότι η παγκόσμια εξουσία ζητά όσο το δυνατόν πιο νοητικά..."μπούφους" να περπατάνε στην επιφανεια του πλανήτη.

Δεκαεπτά από αυτούς τους γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς προορίζονται για την ανθρώπινη και τη ζωική διατροφή, ενώ δύο είναι δρεπτά άνθη.

Η έγκριση αυτών των οργανισμών «τελούσε υπό αναστολή», καθώς τα κράτη μέλη δεν είχαν επιτύχει να συμπήξουν μια πλειοψηφία υπέρ ή κατά της κυκλοφορίας τους στην αγορά. Η έγκρισή τους ισχύει άμεσα και για 10 χρόνια.

Αν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις εγκρίνουν την μεταρρύθμιση που παρουσιάστηκε την Τετάρτη, θα μπορούν να απαγορεύουν τη χρήση των γενετικά τροποποιημένων αυτών οργανισμών στο έδαφός τους.

Στην αντίθετη περίπτωση, οι κανόνες που θα εφαρμόζονται θα είναι αυτοί που οδήγησαν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εγκρίνει την κυκλοφορία στο σύνολο της ΕΕ των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών που έχει διαπιστώσει ότι δεν παρουσιάζουν κανέναν κίνδυνο για την υγεία των ζώων και των ανθρώπων. Πρόκειται δηλαδή για τη λύση που ζητούσαν οι μεγάλοι όμιλοι.

Η Greenpeace κατηγόρησε τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, ότι «δεν έχει την πρόθεση να προσεγγίσει την Ευρώπη των πολιτών, όπως έχει δεσμευτεί, και δρα υπέρ των συμφερόντων των ΗΠΑ και της Monsanto».
 Αποτέλεσμα εικόνας για μεταλλαγμένα φωτο
Μεταλλαγμένα ή αλλιώς γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί είναι οι οργανισμοί εκείνοι οι οποίοι δημιουργήθηκαν τεχνητά από τους επιστήμονες με την αφαίρεση ή την προσθήκη γονιδίων που προέρχονται από οργανισμούς που μπορεί να ανήκουν ακόμα και σε εντελώς διαφορετικά είδη.

Παράδειγμα: Οι επιστήμονες μπορούν να πάρουν γονίδια από τα ζώα και να τα μεταφέρουν στα φυτά ή ακόμη γονίδια από μικρόβια και να τα προσθέσουν στο καλαμπόκι. Έτσι ο νέος οργανισμός που θα προέλθει με αυτόν τον τρόπο θα είναι ένας τροποποιημένος οργανισμός που δε θα γινόταν ποτέ με φυσικό τρόπο.

Οι επιδράσεις των μεταλλαγμένων αφορούν δυο βασικά σημεία: πρώτον, την υγεία των ανθρώπων και δεύτερο το περιβάλλον.

Για τον άνθρωπο:

Από έρευνες που έχουν γίνει έχει αποδειχθεί ότι υπάρχει το ενδεχόμενο πρόκλησης αλλεργιών μέσω της κατανάλωσης μεταλλαγμένων, αύξηση της αντίστασης των μικροβίων στα αντιβιοτικά και μείωση της αποτελεσματικότητας αυτών των φαρμάκων. Παραγωγή νέων τοξινών από μεταλλαγμένα φυτά που βγάζουν τοξικές ουσίες ενάντια σε ζιζάνια και έντομα και οι οποίες μπορεί να είναι τοξικές και για τον άνθρωπο

Για το περιβάλλον :

Οι κίνδυνοι από την απελευθέρωση των μεταλλαγμένων στο περιβάλλον είναι πολλοί και μεγάλοι.

Μέσω της γύρης μπορούν να μεταφερθούν γονίδια και σε άλλα φυτά που δεν είναι μεταλλαγμένα αλλά ακόμη και σε άγρια είδη και έτσι να έχουμε μια γενετική μόλυνση όπως π.χ. η γύρη από το μεταλλαγμένο καλαμπόκι είναι καταστρεπτική για ένα είδος πεταλούδας.

Μπορεί να αυξηθεί η ανθεκτικότητα ορισμένων ζιζανίων. Αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα ορισμένα είδη να αυξηθούν υπερβολικά και άλλα να εξαφανιστούν εντελώς. Το ίδιο ισχύει φυσικά και για τα ζώα που τρώνε τα φυτά. Αυτό όμως είναι μια τεράστια ΑΠΕΙΛΗ για την ισορροπία του περιβάλλοντος..

Υπάρχει πιθανότητα εξαφάνισης των φυτών που δεν είναι μεταλλαγμένα γιατί δεν θα μπορούν να τα ανταγωνιστούν.

Η διασταύρωση των μεταλλαγμένων με την φυσική βλάστηση θα έχει τεράστιους κινδύνους για το περιβάλλον.

Το χειρότερο βέβαια είναι ότι έτσι και ελευθερωθούν τα μεταλλαγμένα στο περιβάλλον δεν θα μπορέσουμε να τα πάρουμε πίσω. Η ζημιά ήδη θα έχει γίνει.


Tμήμα ειδήσεων defencenet.gr

"Τα πιάτα σας θα είναι γεμάτα, αλλά τα φαγητά δεν θα τρώγονται"
Κοσμάς Αιτωλός (1714-1779) - προφητείες

Σάββατο 25 Απριλίου 2015

ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ & ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΕΧΘΡΩΝ & ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΟΥΜΕΝΩΝ ΦΥΤΩΝ


Αποτέλεσμα εικόνας για βιολογική καταπολέμηση φωτο
ΓΕΝΙΚΑ

Το 1938 στα εργαστήρια της Ελβετικής Ciba Geige η σύνθεση του γνωστού σε όλους μας DDT ουσιαστικά σήμανε το τέλος της Βιολογικής Γεωργίας. Οι άνθρωποι κατά την διάρκεια της 7ης και 6ης χιλιετηρίδας προ Χριστού περνούν από την κυνηγετική συλλεκτική φάση στην συστηματική καλλιέργεια της γης. Η γεωργία που αναπτύσσεται για τις επόμενες περίπου οκτώ χιλιετηρίδες είναι καθαρά Βιολογική για να περάσει στην σημερινή λεγόμενη Συμβατική λίγο πριν τον β' παγκόσμιο πόλεμο. Όμως ήδη από την δεκαετία του 1950 οι πρώτες ανησυχίες είναι ορατές για να γενικευθούν και να πάρουν την μορφή κινήματος, φιλοσοφίας αλλά και ανάγκης ζωής στις μέρες μας.

Όμως η Συμβατική και η Βιολογική Γεωργία αντιμετωπίζουν προβλήματα και δυσκολίες αντίστοιχα. Αυτά τα προβλήματα και τις δυσκολίες έρχεται να λύσει κατά τον καλύτερο τρόπο η Ολοκληρωμένη Γεωργία. Είναι το ενδιάμεσο σκαλοπάτι και μεταβατικό βήμα από την Συμβατική στην Βιολογική. Αναπόσπαστο κομμάτι της είναι και η Ολοκληρωμένη Αντιμετώπιση των Έχθρων και Ασθενειών των Καλλιεργούμενων Φυτών.


ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΤΙ Η ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΕΧΘΡΩΝ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΟΥΜΕΝΩΝ ΦΥΤΩΝ.

Η βιολογική καταπολέμηση στηρίζεται στην χρήση ωφελίμων εντόμων και μικροοργανισμών για την αντιμετώπιση των εχθρών και ασθενειών των φυτών. Ενώ  ολοκληρωμένη αντιμετώπιση ουσιαστικά σημαίνει τον συνδυασμό καλλιεργητικών, βιολογικών, βιοτεχνολογικών και χημικών (εκλεκτικών)  φυτοπροστατευτικών μέσων κατά το καλύτερο δυνατό τρόπο με σκοπό τον έλεγχο των Έχθρων και Ασθενειών των καλλιεργούμενων φυτών. Λαμβάνει υπόψη την παραγωγικότητα, την ποιότητα, την οικονομικότητα και την ασφάλεια του χρήστη, του καταναλωτή και του περιβάλλοντος.  Στοχεύει στην προστασία της δημόσιας υγείας, στην προστασία του περιβάλλοντος, στην μείωση του κόστους παραγωγής, στην παραγωγή προϊόντων ανώτερης ποιότητος και στην πρόληψη ανάπτυξης ανθεκτικότητας διαφόρων Έχθρων, στηρίζεται στα ήδη συσσωρευμένα προβλήματα και στην πρόθεση μας για ποιότητα ζωής.

Για να εφαρμοστεί η Ολοκληρωμένη Αντιμετώπιση θα πρέπει να ακολουθηθούν τα εξής στάδια:

1.      Μελέτη και καταγραφή των προβλημάτων φυτοπροστασίας στη συγκεκριμένη περιοχή
2.      Εισαγωγή της κατάλληλης ποικιλίας ή υβριδίου ανάλογα με τις εδαφοκλιματικές συνθήκες, τα προβλήματα φυτοπροστασίας και τον επιδιωκόμενο σκοπό.
3.      Εισαγωγή εκλεκτικών χημικών φυτοπροστατευτικών προϊόντων σύμφωνα με το "κατώφλιο οικονομικής επέμβασης" και εφαρμογή με κατάλληλες τεχνικές.
4.      Εισαγωγή και χρήση βιολογικών φυτοπροστατευτικών προϊόντων, φερομονικών παγίδων, ωφέλιμων εντόμων, και εντομοπαθογόνων μικροοργανισμών (μύκητες, βακτήρια κλπ).
5.      Λήψη δέσμης μέτρων που να ευνοούν την ανάπτυξη και δράση των ωφέλιμων.
6.      Κατάλληλα καλλιεργητικά μέτρα.
7.      Εξασφάλιση συνθηκών υγιεινής από αρχής μέχρι τέλους

Ειδικότερα, μετά την εγκατάσταση μιας καλλιέργειας  θα πρέπει να υλοποιηθούν τα εξής βήματα:

1.      Ανάπτυξη συστημάτων παρακολούθησης και έλεγχου των Έχθρων και Ασθενειών των φυτών.
2.      Καθορισμός "κατωφλίων" (ανεκτό επίπεδο οικονομικής ζημίας) για κάθε εχθρό ή ασθένεια της καλλιέργειας.
3.      Διενέργεια δειγματοληψιών σε κανονικά διαστήματα καθόλη την καλλιεργητική περίοδο.

Εδώ θα πρέπει να τονισθεί ότι έχει ιδιαίτερη σημασία για την εφαρμογή της Ολοκληρωμένης Kαταπολέμησης η σχετική εκπαίδευση των παραγωγών και η ύπαρξη ειδικευμένων γεωπόνων. Επίσης η εφαρμογής της δεν μπορεί να είναι άμεση, πρέπει σταδιακά και με προσεκτικά βήματα να προσαρμοστούν οι αρχές και οι βασικοί της κανόνες στις συνθήκες της κάθε περιοχής.

Αποτέλεσμα εικόνας για βιολογική καταπολέμηση φωτο
Η ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΕΧΘΡΩΝ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΟΥΜΕΝΩΝ ΦΥΤΏΝ ΈΧΕΙ ΣΤΗΝ ΔΙΆΘΕΣΗ ΤΗΣ  ΤΑ ΑΚΟΛΟΥΘΑ ΜΕΣΑ


ΩΦΕΛΙΜΑ  ΕΝΤΟΜΑ

Η παρουσία τους στην φύση είναι άφθονη και ανήκουν σε όλες σχεδόν τις γνωστές τάξεις εντόμων (Δίπτερα, Κολεόπτερα, Υμενόπτερα όπως και τα Ακάρεα). Διακρίνονται σε αρπακτικά (τρέφονται με τα βλαβερά έντομα) και παρασιτοειδή (γεννούν το αυγό τους μέσα στο σώμα του επιβλαβούς). Η χρήση τους είναι αποτελεσματική μέσα στο θερμοκήπιο αλλά και σε δενδρώδεις καλλιέργειες όπως στα ξινά (εριώδης αλευρώδης - Cales noaki).
Είναι κοινή παραδοχή ότι ένας μεγάλος αριθμός εντομολογικών εχθρών θα μπορούσε να τεθεί υπό έλεγχο εάν τα ωφέλιμα έντομα ήταν σε θέση να δράσουν ελεύθερα. Η χωρίς περιορισμούς όμως χρήση αγροχημικών φυτοπροστατευτικών προϊόντων οδηγεί σε πλήρη πολλές φορές εξόντωση των ωφέλιμων οργανισμών. Έτσι, απουσία ενός ανασταλτικού σε ρόλο αντίβαρου μηχανισμού και δεδομένης της ικανότητας των βλαβερών εντόμων να αναπαράγονται ταχύτατα και σε μεγάλους αριθμούς και της ικανότητα τους να αναπτύσσουν ανθεκτικότητα, είναι σε θέση να αναπτύξουν υψηλούς πληθυσμούς εξαναγκάζοντας σε μεγαλύτερη χρήση αγροχημικών με συνέπεια να διογκώνεται το πρόβλημα.
Όμως θα πρέπει να έχουμε επίσης υπόψη μας πως στα περισσότερα λαχανικά, άνθη, πυρηνόκαρπα και γιγαρτόκαρπα στις περισσότερες των περιπτώσεων η είσοδος ενός ωφέλιμου χωρίς την δική μας παρέμβαση γίνεται με διάφορά χρόνου από ένα επιβλαβές με αποτέλεσμα το τελευταίο να έχει αρκετό χρόνο στην διάθεση του να αναπτυχθεί σε υψηλούς πληθυσμούς και να προκαλέσει πολλές φορές μεγάλη ζημία πριν να ελεγχθεί από το ωφέλιμο. Γι' αυτό ακριβώς είναι πολύ σημαντικό γεγονός ο έγκαιρος εντοπισμός του επιβλαβούς και συνεπακόλουθα η εισαγωγή του ωφέλιμου.
Η εξασφάλιση συνθηκών υγιεινής και η χρήση εκλεκτικών χημικών μικρής υπολειμματικής δράσης που σέβονται τα ωφέλιμα θα βοηθήσει τα τελευταία σημαντικά στο έργο τους.
Υπάρχει  γενικώς η εντύπωση πως παρασιτοειδή μεγαλύτερης γονιμότητας δίνουν καλλίτερο έλεγχο και συνιστούν καλλίτερους παράγοντες βιολογικού έλεγχου. Αυτό όμως είναι δεδομένο μόνο για τα Λεπιδόπτερα και είναι δεδομένο επίσης ότι για ένα συγκεκριμένο εντομολογικό εχθρό προσαρμόζεται καλύτερα και δίνει σαφώς καλύτερα αποτελέσματα κάποια συγκεκριμένη φυλή του ωφέλιμου η οποία προφανώς είναι καλύτερα προσαρμοσμένη στον εν λόγω εντομολογικό εχθρό.
Αποτέλεσμα εικόνας για βιολογική καταπολέμηση φωτο
ΕΝΤΟΜΟΠΑΘΟΓΟΝΟΙ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ

Επί του παρόντος τα βιολογικά φυτοπροστατευτικά  προϊόντα αριθμούν  μόνο το 0.5% της παγκόσμιας αγοράς των φυτοπροστατευτικών προϊόντων με τα σκευάσματα του Bacillus thuringiensis να κυριαρχούν.

Εντομοπαθογόνα Βακτήρια

Ένας μεγάλος αριθμός εντομοπαθογόνων βακτηριών έχει μελετηθεί με σκοπό την αξιοποίηση τους για το έλεγχο των επιβλαβών εντόμων. Μολύνουν και σκοτώνουν το έντομο κατόπιν κατάποσης. Δρουν στα εντερικά τοιχώματα και προκαλούν τον θάνατο του εντόμου σε 3 με 5 περίπου ημέρες. Διαθέσιμα σκευάσματα στο εμπόριο υπάρχουν αρκετά, ανήκουν σε διάφορες φυλές του Bacillus thuringiensis και δρουν εναντίων Λεπιδοπτέρων, Κολεοπτέρων και Διπτέρων. Αυτά τα σκευάσματα έχουν πολύ καλύτερη δράση με προσθήκη 0.3-0.5% ζάχαρης.

Εντομοπαθογόνοι Μύκητες

Συνιστούν ένα ιδιαίτερα σημαντικό κεφαλαίο στην ερευνά για την βιολογική καταπολέμηση αλλά και στους μηχανισμούς ισορροπιών της φύσης. Έχουν απομονωθεί, μελετηθεί και αξιολογηθεί πάνω από 700 είδη εντομοπαθογόνων μυκήτων για τον έλεγχο επιβλαβών εντόμων. Γύρω στους 10 έχουν αναπτυχθεί σε σκευάσματα για την καταπολέμηση διάφορων εντόμων. Η ερευνά για εντομοπαθογόνους μύκητες συνεχίζεται αμείωτη.
Η μόλυνση των εντόμων γίνεται με τα σπόρια που παράγουν οι μύκητες. Τα σπόρια μεταφέρονται κυρίως με τον άνεμο αλλά και τα μολυσμένα έντομα. Όταν το σπόριο βρεθεί στην επιφάνεια του κατάλληλου εντόμου (ξενιστή) βλαστάνει, παράγει απρεσσόρια, διεισδυτικές υφές και διεισδύει εντός του εντόμου του οποίου λίγες ημέρες αργότερα προκαλεί τον θάνατο. Εκατομμύρια νέα σπόρια θα παραχθούν στην επιφάνεια του νεκρού εντόμου για να ξεκινήσει πάλι ο κύκλος.
Οι σημαντικότερο περιοριστικοί παράγοντες αναφορικά με την αποτελεσματικότητα τους είναι η απαίτηση τους για υψηλή σχετική υγρασία και μέτριες θερμοκρασίες ώστε να έχουμε ικανοποιητική βλάστηση και ανάπτυξη. Όμως ακόμα και εάν αυτές οι συνθήκες είναι ιδανικές ο απαιτούμενος έως την θανάτωση του εντόμου χρόνος δίνει την ευκαιρία στο έντομο να τραφεί και να αναπαραχθεί εν μέρει.

Εντομοπαθογόνοι Νηματώδης

Διεξάγεται εντατική ερευνά σε πολλά εργαστήρια ανά τον κόσμο με τους εντομοπαθογόνους Νηματώδης. Έχουν δώσει πολύ καλά αποτελέσματα και ήδη κυκλοφορούν κάποια σκευάσματα για την καταπολέμηση σημαντικών εχθρών των καλλιεργούμενων φυτών.
Οι ανάγκες τους για υγρασία, απαραίτητη προϋπόθεση επιβίωσης και μετακίνησης, τους καθιστούν σχεδόν άχρηστους για έντομα φυλλώματος αλλά πολύ καλούς υποψήφιους για έντομα που ζουν σε μικροκλίματα με υψηλή υγρασία όπως το έδαφος και πιθανόν οι κορμοί των δένδρων ή και ακόμα οι στοές στα φύλλα από τις διάφορες λιριόμυζες.

Εντομοπαθογόνοι ιοί

Σημαντικό κεφαλαίο στα πλαίσια των ρυθμιστικών μηχανισμών ισορροπιών της φύσης στο γεωργικό οικοσύστημα. Προσβάλουν όλες σχεδόν τις γνωστές τάξεις των εντόμων προκαλώντας πολλές φορές μεγάλες επιδημίες εξοντώνοντας με αυτό τον τρόπο τεράστιους αριθμούς εντόμων. Μεταδίδονται οριζόντια (από έντομο σε έντομο της ίδιας γενεάς) αλλά και κάθετα (από γονείς σε τέκνα). Οι δυνατότητες τους να αναχθούν σε αποτελεσματικά βιολογικά όπλα κατά των εντομολογικών εχθρών είναι μάλλον περιορισμένες καθώς προκύπτουν μια σειρά από εμπόδια.

Σε γενικές γραμμές αυτά είναι τα εξής:

1.             Για την καλλιέργεια τους απαιτείται η παρουσία ζωντανού κύτταρου ξενιστή
2.             Η αποτελεσματικότητα τους είναι συνάρτηση του χρόνου. Σε πολλές περιπτώσεις απαιτούνται μερικές ημέρες έως τον θάνατο του εντόμου-στόχου με αποτέλεσμα τόσο η αναπαραγωγή όσο και η μεταφορά ιώσεων να διατηρούνται σε υψηλά επίπεδα.
3.             Υψηλό κόστος παραγωγής
4.             Μικρή υπολειμματική δράση
5.             Υψηλή εξειδίκευση
6.             Ευαισθησία στην υπεριώδη (UV) ακτινοβολία.

Αποτέλεσμα εικόνας για βιολογική καταπολέμηση φωτο
ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ

Δεκάδες ωφέλιμοι μικροοργανισμοί - οι οποίοι ονομάζονται και ανταγωνιστές - έχουν δοκιμασθεί για τον έλεγχο ασθενειών του ριζικού συστήματος κυρίως αλλά και των ασθενειών που προσβάλουν το υπέργειο τμήμα και τους καρπούς. Ampelomyces quisqualis, Candida oleophila, Trichoderma spp, Pseudomonas syringae, Pseudomonas fluorescens, Burkholderia cepacia, Coniothyrium minitans, Myrothecium verrucaria, Bacillus subtilis, Agrobacterium radiobacter, Pseudomonas cepacia, Streptomyces griseoviridis,  Gliocladium virens, Pythium oligandrum, Talaromyces flavus, μη παθογόνες φυλές Rhizoctonia, μη παθογόνες φυλές Fusarium, μη παθογόνες φυλές Pseudomonas solanacearum, Phlebia gigantea και Plant Growth Promoting Rhizobacteria είναι μερικοί από τους περισσότερο δοκιμασμένους μικροοργανισμούς. Ο τελικός έλεγχος που δίνουν σε κάποιες περιπτώσεις αγγίζει το 80% αλλά συνήθως συνοδεύονται από κάποια μειονεκτήματα.  Τα πιο σημαντικά από αυτά είναι τα εξής:

1.             Δεν επιτυγχάνονται μόνιμα αποτελέσματα.
2.             Η αύξηση του πληθυσμού των στο έδαφος δεν είναι μόνιμη και εξαρτάται από μια σωρεία παραγόντων μεταξύ των οποίων καταλυτικό ρόλο διαδραματίζει η οργανική ουσία.
3.             Δεν ελέγχουν όλα τα παθογόνα.
4.             Κακή διαχείριση της υγρασίας στο έδαφος μπορεί να οδηγήσει σε άσχημες καταστάσεις εξουδετερώνοντας τον ανταγωνιστή.

Οι μηχανισμοί μέσα από τους οποίους οι ανταγωνιστές επιτυγχάνουν τον έλεγχο ενάντια σε παθογόνα, μπορούν να συνοψισθούν στις εξής κατηγορίες:

1.      Ανταγωνισμός για θρεπτικά και χώρο.
2.      Υπερπαρασιτισμός.
3.      Αντιβίωση.
4.      Επαγόμενη Συστηματική Ανθεκτικότητα
5.      Τοξίνες
6.      Προ-εκτοπισμός και
7.      Χρήση υδρολυτικών ενζύμων

Υπάρχουν κάποιοι παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα των ανταγωνιστών. Αυτοί θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στην παρασκευή αλλά και εφαρμογή του σκευάσματος και είναι οι εξής:

1.             κάποιες απομονώσεις είναι πιο αποτελεσματικές στην καταστολή του παθογόνου
2.             ο φορέας στον οποίο ενσωματώνονται τα σπόρια του ανταγωνιστή επηρεάζει την βιωσιμότητα και αποτελεσματικότητα του, γι' αυτό θα πρέπει η επιλογή του να γίνεται προσεκτικά
3.             η τελική συγκέντρωση στο σκεύασμα και ποσότητα εφαρμογής
4.             το στάδιο ανάπτυξης του φυτού στο οποίο γίνεται η εφαρμογή. Έχει βρεθεί για τις ετήσιες καλλιέργειες και την πατάτα ότι η επικάλυψη του σπόρου και των κονδύλων δίνει τα καλύτερα αποτελέσματα αναφορικά με την προστασία από παθογόνα

Ωφέλιμοι μικροοργανισμοί υπάρχουν σε όλα σχεδόν τα εδάφη. Δυστυχώς όμως η μονοκαλλιέργεια, η ανεξέλεγκτη χρήση χημικών και η εφαρμογή άστοχων καλλιεργητικών χειρισμών οδηγεί συνήθως σε μείωση του πληθυσμού των ή ακόμα και σε εξαφάνιση. Είναι επιτακτική ανάγκη η μέριμνα για σωστή διαχείριση του εδάφους αλλά και του περιβάλλοντος σε χώρους όπως τα θερμοκήπια. Από τους σημαντικότερους παράγοντες που ευνοούν την ύπαρξη και αύξηση των ανταγωνιστών  στο έδαφος ο πιο σημαντικός είναι η οργανική ουσία και ιδιαίτερα η χλωρή λίπανση (ιδιαίτερα με σόργο) ενώ πολύ καλά αποτελέσματα δίνει και η προσθήκη composts.

Η περισσότερο ενδεδειγμένη πρακτική αντιμετώπισης των φυτοπαθογόνων μικροοργανισμών του ριζικού συστήματος, όπως Fusarium, Verticillium, Pythium κλπ, είναι η ενσωμάτωση στο ριζικό σύστημα των καλλιεργούμενων φυτών ωφέλιμων μικροοργανισμών όπως Trichoderma, Gliocladium, Bacillus κλπ.


ΤΕΧΝΗΤΑ ΝΕΥΡΟΠΕΠΤΙΔΙΑ

Τα νευροπεπτίδια στα έντομα παράγονται στα νευρογαγγλιακά κύτταρα και μεταφέρονται μέσω των νευρώνων στις θέσεις στόχους. Είναι χημικοί μεταφορείς μηνυμάτων που υποστηρίζουν μια σειρά από σημαντικές λειτουργίες μέσα στο έντομο στηρίζοντας την ίδια του την ύπαρξη. Πέψη, έκδυση και σύζευξη είναι μερικές από τις λειτουργίες που ελέγχονται από τα νευροπεπτίδια.
Η ανθεκτικότητα σε διάφορα εντομοκτόνα και η ανάγκη για φιλικά προς το περιβάλλον φυτοπροστατευτικά προϊόντα οδήγησαν τους ερευνητές στην προσπάθεια για σύνθεση τεχνητών νευροπεπτιδίων τα οποία θα μπορούν να ψεκάζονται στις καλλιέργειες.


ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΕΙΣ ΜΕΤΑΒΟΛΙΤΕΣ

Κάθε ουσία που παράγουν οι μικροοργανισμοί και δεν είναι άμεσα απαραίτητη για την ανάπτυξη τους θεωρείται σαν δευτερογενής μεταβολίτης. Σαν τέτοιοι έχουν αναγνωρισθεί παρά πολλοί με πολλές εφαρμογές σε πολλά επιστημονικά πεδία. Ένας μεγάλος αριθμός από αυτούς έχει αναγνωρισθεί να έχει εντομοκτόνο δράση. Ως εκ τούτου κάλλιστα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ανάπτυξη εντομοκτόνων φιλικών προς το περιβάλλον.
Τα συμβιωτικά βακτήρια Photorhabdus των εντομοπαθογόνων νηματωδών παράγουν μια ομάδα τοξινών με εντομοκτόνο δράση. Οι Τοξίνες αυτές είναι σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνες για το θάνατο του εντόμου μετά από μόλυνση με τον νηματώδη. Οι τοξίνες αυτές μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν εντομοκτόνα οι ίδιες με απ' ευθείας ψεκασμό στο ή στα έντομα στόχους.
Ο μικροοργανισμός Saccharopolyspora spinosa βρέθηκε να παράγει μια οικογένεια από νέες μακρολίδες (macrolides), Μοριά που περιέχουν μια μακροκυκλική λακτόνη, οι οποίες ονομάζονται spinosyns και οι οποίες εμφανίζουν καλή δράση ενάντια σε Λεπιδόπτερα, Δίπτερα, Κολεόπτερα και Θυσανόπτερα.
Η Omphalotin, ένα κυκλικό δωδεκαπεπτίδιο που απομονώθηκε από τον βασιδιομύκητα Omphalotus oleariua βρέθηκε να έχει καλή και εκλεκτική δράση ενάντια στον φυτοπαρασιτικό νηματώδη Meloidogyne incognita. To δωδεκαπεπτίδιο δεν φαίνεται να έχει φυτοτοξική, αντιβακτηριακή ή αντιμυκητιακή δράση (Buchel et al 1998).


ΦΥΤΙΚΑ ΕΚΧΥΛΙΣΜΑΤΑ

Πάρα πολλά φυτικά εκχυλίσματα έχουν δοκιμασθεί και βρεθεί να έχουν από μέτρια έως πολύ καλή δράση ενάντια σε έντομα, μικροοργανισμούς, ακάρεα, ζιζάνια και νηματώδης. Η ανάγκη για εξεύρεση λύσεων φιλικών προς το περιβάλλον για την αντιμετώπιση των εχθρών των καλλιεργούμενων φυτών έχει στρέψει την έρευνα προς αυτή την κατεύθυνση για πάνω από ένα αιώνα.
Η δράση που εμφανίζουν τα φυτικά εκχυλίσματα ποικίλει με τις κατηγορίες των ουσιών που κάθε φορά συνθέτουν το φυτοπροστατευτικό παρασκεύασμα. συνήθως η δράση που εγείρουν θα είναι απωθητική, αντιδιατροφική, διαταραχή στην έκδυση, μειωμένη γονιμότητα έως και νευροτοξική δράση.

Μια ευρέως γνωστή κατηγορία  είναι τα Neem εντομοκτόνα. Η κυρίως δραστική ουσία είναι η Azadirachtin  η οποία παράγεται από τους σπόρους του δένδρου Azadirachta indica το οποίο είναι γνωστό σαν Neem δένδρο. Η δράση των Neem εντομοκτόνων είναι απωθητική, αντιδιατροφική, και με διαταραχή στην έκδυση.
Εκχυλίσματα των pepper/mustard, cassia and clove όταν προστέθηκαν σαν υδατικό γαλάκτωμα 10% μείωσε τον πληθυσμό του Fusarium oxysporum f.sp. chrysanthemi έως και κατά 99.9% (Bowers and Locke 2000).


ΘΕΡΙΝΟΙ ΠΟΛΤΟΙ, ΧΕΙΜΕΡΙΝΟΙ ΠΟΛΤΟΙ,  ΟΡΥΚΤΕΛΑΙΑ, ΦΥΤΙΚΑ ΛΑΔΙΑ

Είναι σαφώς φιλικότερα προς το περιβάλλον και σέβονται τον καταναλωτή. Δίνουν ικανοποιητικά αποτελέσματα σε αρκετά και σημαντικά έντομα όπως αφίδες, ακάρεα και κοκκοειδή. Δρουν όμως αδιακρίτως σκοτώνοντας και τα ωφέλιμα.
Η δράση τους στηρίζεται στην δημιουργία λεπτού φιλμ το οποίο προκαλεί ασφυξία στα έντομα.


ΑΙΘΕΡΙΑ ΕΛΑΙΑ

Τερπένια, φαινόλες και σεσκιτερπένια χαμηλού μοριακού βάρους παραγόμενα σε ειδικούς φυτικούς αδένες έχουν παίξει έναν κυρίαρχο ρόλο και θα συνεχίσουν να κατέχουν ηγετική θέση στην βιομηχανία καλλυντικών και την βιομηχανία τροφίμων.

Σαν  Φυτοπροστατευτικοί Παράγοντες

Πιθανόν να είναι σε θέση να διαδραματίσουν ένα πολύ σημαντικό ρόλο στην φυτοπροστασία. Ήδη είναι γνωστά για την εντομοαπωθητική τους δράση ενάντια σε κουνούπια και μύγες. Είναι δραστικά ενάντια σε κατσαρίδες, ψύλλους, ακάρεα και ψωριάσεις των πτηνών, ψείρες, τετράνυχους, αφιδες, διάφορα Λεπιδόπτερα, ακάρεα των μελισσών, φυτοπαθογόνους νηματώδεις και φυτοπαθογόνους μύκητες. Συνήθως αιτούνται υψηλές συγκεντρώσεις ώστε να υπάρχει τοξική δράση σε ποντίκια ή θηλαστικά, όμως είναι απόλυτα λογικό ότι με τέτοιο φάσμα δράσης είναι πολύ πιθανό να είναι τοξικά για ωφέλιμα έντομα και οργανισμούς, ενώ σε υψηλές συγκεντρώσεις είναι φυτοτοξικά όπως άλλωστε φυτικά και ορυκτά λάδια

Τρόπος δράσης

Τα συμπτώματα που γίνονται ορατά στα έντομα υποδεικνύουν νευροτοξική δράση όμοια με οργανοφωσφορικά και καρβαμιδικά εντομοκτόνα. Μερικά αιθέρια έλαια έδειξαν να διαθέτουν ανταγωνιστική ενάντια στην ακετυλοχολινεστεράση δράση ενώ κάποια αλλά έδειξαν να είναι ανταγωνιστές των υποδοχέων οκτοπαμίνης. Απωθητικότητα, αντιδιατροφικότητα και επιβράδυνση της αύξησης είναι κάποιες ακόμα δράσεις που εμφανίζουν


ΚΙΤΡΙΝΕΣ ΚΑΙ ΜΠΛΕ ΠΑΓΙΔΕΣ ΤΥΠΟΥ ΚΟΛΛΑΣ

Μας εξυπηρετούν στον εντοπισμό της παρουσίας ενός βλαβερού εντόμου καθώς τα έντομα εμφανίζουν σαφείς τάσεις προτίμησης σε κάποιο χρώμα. Ο αλευρώδης, οι αφιδες και το φιδάκι προτιμούν το κίτρινο ενώ ο θρίπας το μπλε. Μπορούμε απλά να διαπιστώσουμε την παρουσία τους με λίγες παγίδες ή να προχωρήσουμε στην μαζική τους παγίδευση τοποθετώντας υψηλούς αριθμούς στο σπορείο και το θερμοκήπιο. Δεν ενδείκνυται για τις υπαίθριες καλλιέργειες.


ΦΕΡΟΜΟΝΕΣ - ΦΕΡΟΜΟΝΙΚΕΣ ΠΑΓΙΔΕΣ

Μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο θερμοκήπιο και το αγρό. Η παρουσία τους είναι πολύτιμη και καταλυτική. Μας βοηθούν στο να εντοπίσουμε την παρουσία ενός βλαβερού εντόμου, να παρακολουθήσουμε τον πληθυσμό, να ψεκάσουμε στην κατάλληλη στιγμή, ή  να το καταπολεμήσουμε με μαζική παγίδευση ή με παρεμπόδιση της σύζευξης ανάμεσα στα δυο φύλλα.

Παρεμπόδιση Σύζευξης

Με την ανάρτηση υψηλού αριθμού διανεμητών φερομόνης (dispenser) σε ένα στρέμμα μπορούμε να προκαλέσουμε τον αποπροσανατολισμό των αρσενικών με  αποτέλεσμα η σύζευξη να ματαιωθεί και ο πληθυσμός του εντόμου να βαίνει μειούμενος. Τα αρσενικά προσπαθούν να βρουν τα θηλυκά και να συζευχθούν, όμως όταν τα σημεία εκπομπής της φερομόνης είναι πολλά τότε είναι πιθανό το αρσενικό να εντοπίσει το όργανο διάχυσης και όχι το θηλυκό.

Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα της μεθόδου και οι σημαντικότεροι είναι οι εξής:

1.      η συγκέντρωση της φερομονης
2.      η ταχύτητα του ανέμου
3.      το ανάγλυφο της περιοχής
4.      ο πληθυσμός του εντόμου


ΠΑΓΙΔΕΣ ΜΕ ΠΡΟΣΕΛΚΥΣΤΙΚΟ ΤΡΟΦΗΣ

Τέτοιες είναι οι παγίδες για τον δάκο και την μύγα της μεσογείου. Τοποθετώντας στο εσωτερικό θεϊκή αμμωνία με νερό εξυπηρετούμε την εκπομπή αμμωνίας (δηλαδή αζώτου) η οποία προσελκύει έντονα τα Δίπτερα. Μπορούμε να  παρακολουθήσουμε τον πληθυσμό ώστε να είμαστε σε θέση να ψεκάσουμε στην κατάλληλη στιγμή ελαχιστοποιώντας τα χημικά ή και να προβούμε σε μαζική παγίδευση καταργώντας τα τελείως.
       Αποτέλεσμα εικόνας για βιολογική καταπολέμηση φωτο   

KΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Αποστραγγιστικό δίκτυο

Ανεξάρτητα από το αν η καλλιέργεια μας είναι σε θερμοκήπιο ή σε ανοικτό αγρό και ανεξάρτητα από την συνολική έκταση και εμβαδόν, η ύπαρξη αποστραγγιστικού δικτύου είναι κεφαλαιώδους σημασίας καθώς συμβάλλει στην απομάκρυνση της πλεονάζουσας υγρασίας αποτρέποντας έτσι την ανάπτυξη σήψης των ριζών από φυτοπαθογόνους μικροοργανισμούς.

Ανθεκτικές Ποικιλίες - Ανθεκτικά Υποκείμενα

Είναι δυο πολύ σημαντικά όπλα στα πλαίσια της Ολοκληρωμένης Καταπολέμησης. Εφόσον υπάρχουν είναι ο καλύτερος τρόπος να αντιμετωπίσουμε ένα έντομο ή μια ασθένεια. Έτσι ένα υβρίδιο ή ποικιλία ανθεκτική στο περονόσπορο θα μας απάλλασσε από ένα μεγάλο μπελά και πολλούς ψεκασμούς. Από την άλλη ο εμβολιασμός σε ανθεκτικά υποκείμενα στα κολοκυνθοειδή μας γλίτωσε από την μάστιγα του Φουζαρίου. Με την Γενετική Μηχανική και τα Γενετικώς Τροποποιημένα Φυτά αυξάνεται η δυνατότητα για φυτά που από μόνα τους θα προστατεύονται από εχθρούς και ασθένειες ελαχιστοποιώντας ή και καταργώντας τελείως τα χημικά. Όμως πριν την εισαγωγή και χρήση τέτοιων φυτών θα πρέπει να έχουν προηγηθεί κατάλληλες και εξονυχιστικές μελέτες που θα διασφαλίζουν τον σεβασμό στο περιβάλλον και την ασφάλεια στον καταναλωτή.

Ηλιοθέρμανση - Ηλιοαπολύμανση

Συνιστά την καλύτερη εναλλακτική λύση για τα εδάφη στην χώρα μας χάρη στην ηλιοφάνεια και ειδικότερα στην ένταση του φωτός κατά τους θερινούς μήνες. Η απολύμανση που συντελείται στηρίζεται στην ανύψωση της θερμοκρασίας του εδάφους που έχει σαν αποτέλεσμα ένα μεγάλο μέρος των παθογόνων να καταστρέφεται ενώ οι ωφέλιμοι μικροοργανισμοί που στο σύνολο τους είναι θερμοανθεκτκοί να επιζούν. Εδάφη στα οποία εφαρμόζεται για μερικά χρόνια η ηλιοθερμανση συνεπικουρούμενα από οργανική ουσία τείνουν να γίνουν ανθεκτικά σε παθογόνους μικροοργανισμούς.

Οργανική Ουσία

Αποτελεί ίσως τον σημαντικότερο παράγοντα της υγείας του εδάφους. Έχει μια πλειάδα θετικών επιδράσεων προς το έδαφος μεταξύ των οποίων οι σημαντικότερες είναι η επίδραση στη δομή του εδάφους και η επίδραση στους ωφέλιμους μικροοργανισμούς.
Σημαντική προσθήκη οργανικής ουσίας αλλά και έντονα ευεργετικές επιδράσεις στους ωφέλιμους μικροοργανισμούς επιτυγχάνεται με χλωρή λίπανση (σόργο, βίκο, λούπινο), compost προερχόμενα από γαιοσκώληκες, compost φλοιών, και γενικά compost.
Η ελάχιστη τιμή της οργανικής ουσίας για ένα έδαφος θα πρέπει να είναι 3-4% μετά από μια ανάλυση.

Χλωρή Λίπανση

Φαίνεται πως συνιστά μια από τις περισσότερες υποσχόμενες μεθόδους για την διαχείριση των παθογόνων εδάφους. Στο έδαφος υπάρχει αφθονία μικροοργανισμών σημαντική μερίδα των οποίων είναι ωφέλιμοι με την ένια ότι ανταγωνίζονται παθογόνους μικροοργανισμούς και νηματώδεις. Στην πλειοψηφία τους είναι σαπρόφυτα τα οποία χρειάζονται οργανική ουσία για να συνεχίσουν να υπάρχουν. Η χλωρή λίπανση έχει βρεθεί να διαδραματίζει ένα σημαντικό ρόλο στην ύπαρξη και ανάπτυξη των ανταγωνιστών περισσότερο πιθανόν σε σχέση με τις άλλες μεθόδους εμπλουτισμού σε οργανική ουσία.

Οι Davis et al (1996), μελέτησαν την επίδραση χλωρής λίπανσης με σόργο, αρακά, ελαιοκράμβης, σίκαλης, βρώμης και αραβοσίτου αλλά και αγρανάπαυσης στην αδρομύκωση από Verticillium dahliae στην πατάτα. Τα καλύτερα αποτελέσματα έδωσαν σόργο και αραβόσιτος. Η ενσωμάτωση στο έδαφος φυτών Sorghum sudanence έχει αποδειχθεί ότι μειώνει την προσβολή και τις ζημίες από τον Meloidogyne hapla σε ευαίσθητα λαχανικά γεγονός που οφείλεται αφενός στην αύξηση της μικροβιακής δραστηριότητας αφετέρου σε τοξικές ουσίες ή παράγωγα αυτών.

Glucosinolates

Συνιστούν μια ομάδα ενώσεων του θειου απαντώμενη στα φυτά της οικογένειας Brassicaceae που μαζί με τα αποικοδομούμενα προϊόντα έχει καταδειχθεί να ελέγχουν διάφορους εδαφογενείς μικροοργανισμούς και νηματώδεις. Τουλάχιστον 100 έχουν αναγνωρισθεί και περιγράφει οι οποίες αφού υδρολυθούν εκτός από γλυκόζη και ιόντα θειου ελεύθερον μεταξύ των άλλων και ένα αριθμό βιολογικά δραστικών ουσιών όπως isothiocyanates, thiocyanates and nitriles (Rosa and Rodrigues 1999).

Φυτά Παγίδες

Είναι μια μάλλον παρεξηγημένη και παραμελημένοι τεχνική η οποία θα άξιζε να τύχει μεγαλύτερης προσοχής σε επίπεδο ερευνάς αλλά και εφαρμογής. Σύμφωνα με αυτήν, παράλληλα με την κύρια καλλιέργεια θα φυτεύουμε μέσα και/ή περιφερειακά σε διάφορα σημεία κάποιο ή κάποια φυτικά είδη τα οποία προτιμούνται περισσότερο από κάποιους εχθρούς των καλλιεργούμενων φυτών. Αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα κάποιοι εχθροί να προτιμήσουν τα δευτερεύοντα φυτά (φυτά παγίδες) αφήνοντας "ήσυχη" την κύρια καλλιέργεια.
Φυτά παγίδες μπορούν να τοποθετηθούν μέσα και περιφερειακά αλλά και πριν ή μετά την κύρια καλλιέργεια. Προσελκύουν ένα αναλογικά υψηλό αριθμό έχθρων και στην πιο ενδεδειγμένη στιγμή καταστρέφονται.
Στην διεθνή βιβλιογραφία υπάρχουν πολλές αναφορές σχετικά με τα φυτά παγίδες. Ο Mitcell et al (1997), αναφέρουν ότι ένα είδος λάχανου (Brassica oleracea var. acephala) ανάμεσα σε δυο αγρούς του γνωστού καλλιεργούμενου λάχανου είχε σαν αποτέλεσμα να περιορισθεί σημαντικά η προσβολή από το Λεπιδόπτερο Plutella xylostella. Η χρήση φυτών παγίδων μπορεί να μας βοηθήσει αποτελεσματικά στην μείωση των νηματωδών στο θερμοκήπιο (Βλαχόπουλος,  προσ. επικ).

Διαχείριση της Υγρασίας

Ουσιαστικά αυτό έχει εφαρμογή μόνο στα θερμοκήπια. Η υγρασία και ειδικότερα η σχετική υγρασία της ατμόσφαιρας είναι καθοριστικός παράγοντας στην εγκατάσταση και εξέλιξη μιας ασθένειας. Οι περισσότεροι μύκητες έχουν ανάγκη από υψηλή σχετική υγρασία ή σταγόνα ύδατος για να βλαστήσουν και μολύνουν τον ξενιστή τους. Αυτά τα φαινόμενα παρατηρούνται όταν η υγρασία της ατμόσφαιρας φθάσει και ξεπεράσει το 90 με 95 %.  Είναι απαραίτητο να λαμβάνονται μέτρα ώστε η σχετική υγρασία να συγκρατείται στο 70 %.
Ο χρόνος διεξαγωγής των ποτισμάτων είναι πολύ σημαντικός και θα πρέπει να γίνεται μόνο πρωινές ώρες. Η υγρασία του εδάφους είναι και αυτή ένας καθοριστικός παράγοντας στην εξέλιξη μιας προσβολής, γι' αυτό είναι επιβεβλημένα προσεκτικά ποτίσματα και αποστραγγιστικό δίκτυο.

Ισορροπημένη Λίπανση

Έχει βρεθεί ότι η εξέλιξη μιας προσβολής (ασθένειας) είναι μεταξύ των άλλων και συνάρτηση της θρεπτικής κατάστασης των φυτών. Έτσι η λήψη μέτρων που θα εξασφαλίσει την ορθολογική και ισορροπημένη λίπανση των φυτών είναι επιβεβλημένη. Ένα τέτοιο πρώτο μέτρο είναι η ανάλυση του εδάφους και η ακριβής γνώση των αναγκών σε θρεπτικά των φυτών.

Βαθύ Όργωμα

Σαν βαθύ χαρακτηρίζεται ένα όργωμα που πραγματοποιείται σε βάθος μεγαλύτερο των 25 εκατοστών. Τέτοια οργώματα γενικώς απαγορεύονται και επιτρέπονται μόνο σε ειδικές περιπτώσεις όταν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο πρόβλημα όπως:

1.      Αδιαπέραστος υπεδάφιος ορίζοντας ο οποίος δημιουργήθηκε από την συνεχή χρήση υπέρβαρων μηχανημάτων.
2.      Πολυετή ζιζάνια όπως ο βέλιουρας και η αγριάδα.
3.      Νηματώδεις

Εφόσον το πρόβλημα από την ύπαρξη πολυετών αγρωστωδών ζιζανίων και νηματωδών είναι έντονο, τότε με βαθύ όργωμα στις ξηροθερμικές συνθήκες του καλοκαιριού θα έρθουν στην επιφάνεια του εδάφους ριζώματα και Νηματώδης και ένα μεγάλο μέρος από αυτά θα καταστραφεί. Όμως παράλληλα θα υποστεί ζημία και η δομή και η οργανική ουσία του εδάφους.

Συνθήκες υγιεινής

Η πρακτική αξία και εφαρμογή των συνθηκών υγιεινής είναι σαφώς μεγαλύτερη στα σπορεία και θερμοκήπια και μικρότερη στις υπαίθριες καλλιέργειες χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι κάποιες από αυτές τις συνθήκες υστερούν σε σημαντικότητα για τις ανοικτές καλλιέργειες.

        Α.    Σπορείο

1.             πάντοτε εκτός θερμοκηπίου
2.             εντομοστεγή δίκτυα
3.             ανάρτηση κίτρινων και μπλε παγίδων
4.             φυτά σε πάγκους
5.             καταπολέμηση των ζιζανίων εντός και εκτός
6.             εξονυχιστικός έλεγχος των φυτών
7.             άμεση απομάκρυνση των ύποπτων φυτών
8.             θέρμανση - αερισμός

        Β.     Θερμοκήπιο

1.             συλλογή απομάκρυνση και καταστροφή των υπολειμμάτων
2.             εντομοστεγή δίκτυα
3.             καταστροφή εντός και εκτός των ζιζανίων
4.             εξονυχιστικός έλεγχος των φυτών
5.             άμεση απομάκρυνση των ύποπτων φυτών
6.             τοποθέτηση στην είσοδο ταψιού με φορμαλδεΰδη για απολύμανση

        Γ.     Πολλαπλασιαστικό Υλικό

Το έτοιμο πολλαπλασιαστικό υλικό που προμηθεύονται πολύ παραγωγοί μας θα πρέπει να είναι απαλλαγμένο από παθογόνα και έντομα. Επίσης οι σπόροι που αγοράζουν ώστε να ετοιμάσουν μόνοι τους τα νέα φυτά, θα πρέπει να είναι απαλλαγμένοι από παθογόνα και ειδικότερα από βακτήρια και ιούς καθώς πολλά βακτήρια και ιοί μεταφέρονται και μεταδίδονται με τον σπόρο.


ΕΚΛΕΚΤΙΚΑ ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΑ

Δεν είναι όλα τα χημικά φυτοπροστατευτικά προϊόντα το ίδιο επικίνδυνα και βλαβερά. Ταξινομούνται ανάλογα με την ομάδα και την κατηγορία στην οποία ανήκουν, τον τρόπο δράσης, την υπολειμματικότητα, το αν είναι ή όχι διασυστηματικό και με το αν σέβεται ή όχι τα ωφέλιμα έντομα και τους ωφέλιμους μικροοργανισμούς.

Τα λιγότερο επικίνδυνα φυτοφάρμακα είναι τα φυτοφάρμακα μικρής υπολειμματικής  διάρκειας και  δράσης που σκοτώνουν μόνο το παθογόνο - στόχο, σέβονται τα ωφέλιμα έντομα και μικροοργανισμούς και φυσικά δεν είναι διασυστηματικά. Αυτά είναι συνήθως τα εκλεκτικά φυτοφάρμακα. Παράλληλα ο χαλκός και το θειάφι είναι δυο σημαντικά όπλα μαζί με τα εκλεκτικά.


ΣΑΝ  ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Η εμπειρία έχει δείξει ότι οι θεραπευτικές επεμβάσεις μέσα σε οποιοδήποτε σύστημα είναι αποτελεσματικές μόνο βραχυπρόθεσμα γιατί αυτές οι εξωτερικότητες γρήγορα εξουδετερώνονται από αναχαιτίσεις που υπάρχουν μέσα στο ίδιο το σύστημα. Μακροπρόθεσμες λύσεις μπορούν να επιτευχθούν μόνο με επαναπροσδιορισμό της δομής και της διαχείρισης αυτών των συστημάτων κατά τέτοιο τρόπο ώστε να μεγιστοποιηθούν οι ενσωματωμένες (ενυπάρχουσες) δυνάμεις οι οποίες δρουν προληπτικά. Σε αυτή την περίπτωση οι θεραπευτικές τακτικές θα υπάρχουν ως εφεδρικές προς τους φυσικούς ρυθμιστές (Lewis et al 1997).
Αποστραγγιστικό δίκτυο, υψηλή οργανική ουσία στο έδαφος, ορθολογική λίπανση, ενσωμάτωση ωφέλιμων μικροοργανισμών στο ριζικό σύστημα, ηλιοθέρμανση, κίτρινες και μπλε παγίδες, ωφέλιμα έντομα, βάκιλλος και εκλεκτικά χημικά είναι τα ορθά βήματα στην σωστή κατεύθυνση.


Φάνης Α. Τσαπικούνης
Συγγραφέας
Πτυχιούχος Τμήματος Γεωπονίας ΑΠΘ
Διδάκτωρ Τμήματος Βιολογίας ΠΠ
tsapif@otenet.gr

Ορθολογιστική Λίπανση

Αποτέλεσμα εικόνας για λιπασματα φωτο

ΕΙΣΑΓΩΓΗ


Μέχρι πρόσφατα, και όχι μονο, η λίπανση ήταν ολότελα εμπειρική και στηριζόταν σε αρχές όπως:

τι λίπασμα υπάρχει στην αποθήκη
τι λίπασμα εφαρμόζετε κατά παράδοση στην περιοχή
τι λίπασμα έβαλε πέρυσι ο διπλανός
όσο περισσότερο λίπασμα ρίξω τόσο καλύτερα αποτελέσματα θα έχω
τα ξέρω εγώ τα χωράφια μου


Όλα αυτά είναι αστεία και απέχουν παρασάγκας από αυτό που ονομάζουμε ορθολογιστική λίπανση. Η εμπειρική λίπανση μονο σε προβλήματα μπορεί να οδηγήσει, όπως προβλήματα υγείας στον άνθρωπο και ρύπανσης στο περιβάλλον. Και εάν κάποιες φορές επιτεύχθηκαν υψηλές αποδόσεις είναι σίγουρα συμπτωματικό ενώ δεν μπορούμε να είμαστε καθόλου σίγουροι για την ποιότητα.


ΓΕΝΙΚΑ
•     Το πρόβλημα της λίπανσης επικεντρώνεται στον προσδιορισμό των απαιτούμενων θρεπτικών στοιχείων, των ποσοτήτων, δηλαδή, εκείνων που απαιτούνται για την πλήρωση των αναγκών των φυ­τών, και στη διατήρηση της σχέσης (ισορροπίας) που πρέπει να υφίσταται μεταξύ των διαφόρων στοιχείων. Η διαταραχή του μετα­βολισμού που οφείλεται είτε σε ελλείψεις είτε σε περίσσεια στοι­χείων, εκδηλώνεται πολλές φορές με τη μορφή ανωμαλιών σε διά­φορα μέρη των φυτών. Η όλη εμφάνιση και ορισμένα ειδικά συ­μπτώματα μπορούν να οδηγήσουν έναν έμπειρο παρατηρητή στην αναγνώριση της τροφοπενίας. Ωστόσο, επειδή τα συμπτώματα των τροφοπενιών δεν είναι πάντοτε τυπικά ούτε ξεκάθαρα και επειδή υπάρχει και η λανθάνουσα τροφοπενία, η διάγνωση που στηρίζεται μόνο στα ορατά συμπτώματα δεν είναι πάντοτε ασφα­λής. Έτσι, για τον προσδιορισμό της έλλειψης ή και περίσσειας στοιχείων προσφεύγουμε και στη χρήση άλλων μεθόδων, όπως η ανάλυση φύλλων ή και άλλων ιστών, η ανάλυση του νερού και του εδάφους (Στυλιανίδης 1991).
•     Σύμφωνα με τον Κουκουλάκη (1991), οι βασικές αδυναμίες της λί­πανσης των καλλιεργειών στη χώρα μας είναι οι εξής:

-     Δεν λαμβάνονται υπόψη τα υπάρχοντα αποθέματα θρεπτικών στο έδαφος (υπολειμματική δράση, αποσάρθρωση ορυκτών, βιολογικές διεργασίες κ.ά.).
-     Δεν συνεκτιμούνται οι επιδράσεις των φυσικών χαρακτηριστι­κών του εδάφους, όπως το φαινόμενο ειδικό βάρος, η δομή, κα­θώς και άλλοι παράγοντες, όπως η συμπίεση.
-     Δεν λαμβάνεται υπόψη η συμπεριφορά των λιπασμάτων στο έδαφος, καθώς και οι απώλειες τις οποίες υπόκεινται λόγω έκπλυσης, απονιτροποίησης και εξαέρωσης.
     -  Δεν συνεκτιμούνται οι επιδράσεις των αγρονομικών παραγόντων, οι απαιτήσεις των
        καλλιεργειών σε θρεπτικά και η καταπο­λέμηση εντόμων, ασθενειών και ζιζανίων.
-     Δεν συνεκτιμούνται οι οικονομικοί παράγοντες (κόστος λιπα­σμάτων και αξία προϊόντων), και μόνο πρόσφατα άρχισε ο αγροτικός κόσμος να «αισθάνεται» το οικονομικό βάρος της χρήσης των λιπασμάτων και στρέφεται πλέον στη μειωμένη χρήση τους, που δεν σημαίνει απαραίτητα και την ορθολογική χρήση τους.
-     Η λίπανση στηρίζεται ως επί το πλείστον σε εμπειρικές γνώσεις και δεν συσχετίζεται με το επίπεδο της γονιμότητας του εδά­φους, όπως αυτό καθορίζεται με βάση τις επιστημονικές αρχές.

•      Η ποσότητα των λιπαντικών στοιχείων που χρειάζεται κάθε καλ­λιέργεια εξαρτάται από τα συστατικά που απομακρύνονται με τη συγκομιδή, αυτά που χάνονται με την έκπλυση, καθώς και εκείνα που προστίθενται στο έδαφος από την αποσύνθεση της οργανι­κής ουσίας (υπολείμματα καλλιέργειας, χλωρή λίπανση), το νερό της βροχής και την αποσάθρωση των ανόργανων συστατικών του. Όμως η αποτελεσματικότητα της λίπανσης στην οποία θα προ­βούμε, θα εξαρτηθεί από τη γονιμότητα του εδάφους, τις καιρικές συνθήκες, την ποικιλία και τους καλλιεργητικούς χειρισμούς.
•      Η ανάπτυξη και απόδοση των φυτών είναι συνάρτηση του τρίπτυ­χου: γενετικοί παράγοντες - περιβαλλοντικοί παράγοντες - καλ­λιεργητική τεχνική. Η θεωρητικά μέγιστη δυνατή απόδοση επιτυγ­χάνεται με τον άριστο συνδυασμό των προαναφερθέντων παρα­γόντων. Όμως ποτέ κανείς από αυτούς δεν βρίσκεται σε άριστο επίπεδο, με τη βαρύτητα να εστιάζεται στους περιβαλλοντικούς παράγοντες και ιδιαίτερα στην καλλιεργητική τεχνική. Η χαμηλή γονιμότητα, η ακατάλληλη ποικιλία και πυκνότητα σποράς, τα προβλήματα φυτοπροστασίας, η ελλιπής υγρασία και οι μη ισορ­ροπημένες συνθήκες θρέψης που δημιουργούνται συνιστούν τους σημαντικότερους επί μέρους παράγοντες της καλλιεργητικής τε­χνικής.
Από τα παραπάνω, γίνεται σαφές, ότι η λίπανση συνιστά το μεγα­λύτερο πρόβλημα μαζί με τη φυτοπροστασία. Η λίπανση γίνεται ακό­μα εμπειρικά στη χώρα μας, έχοντας πλέον δημιουργήσει οικονομικά και περιβαλλοντικά προβλήματα με κοινωνική προέκταση. Συνδέεται πλέον άμεσα με το πρόβλημα «ποιότητα ζωής» και πρέπει να υπάρξει οπωσδήποτε μεταστροφή προς την Ορθολογική Λίπανση.


ΛΙΠΑΝΣΗ - ΠΟΤΕ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ- ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΛΙΠΑΝΣΗ
•     Τα λιπάσματα αποτελούν τις σημαντικότερες εισροές στα συστή­ματα παραγωγής αγροτικών προϊόντων. Όμως στη χώρα μας το πρόβλημα της λίπανσης αντιμετωπίζεται με αυτοσχέδιες λύσεις και κατά κανόνα η εφαρμοζόμενη λίπανση είναι εμπειρική. Είναι απο­γοητευτικό το φαινόμενο όπου το μεγαλύτερο μέρος των νέων αγροτών αντιμετωπίζει αρνητικά την ανάλυση του εδάφους, εγκα­ταλείποντας έτσι κάθε πιθανότητα για ορθολογική χρήση των λιπα­σμάτων. Η λίπανση εξακολουθεί στο σύνολο της να είναι γενική και όχι διαφοροποιημένη ανάλογα με το επίπεδο της γονιμότητας του εδάφους και των ειδικών απαιτήσεων σε θρεπτικά των καλλιεργει­ών. Πολλές φορές, η εφαρμοζόμενη λίπανση είναι αντιοικονομική -αναποτελεσματική, δημιουργώντας έτσι προβλήματα στην ποιότη­τα των προϊόντων και, σε ορισμένες περιπτώσεις, ρύπανση στο πε­ριβάλλον. Για να υπάρξει ορθολογική χρήση των λιπασμάτων θα πρέπει απαραιτήτως να γνωρίζουμε τη γονιμότητα του εδάφους, τις ιδιαίτερες ανάγκες των καλλιεργειών σε θρεπτικά, καθώς και την αποτελεσματικότητα στη χρήση των λιπασμάτων.
•     Οι ποσότητες των διαθέσιμων θρεπτικών στο έδαφος προσδιορί­ζουν την επιπλέον ποσότητα που χρειάζεται να προσθέσουμε, ώστε να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες της καλλιέργειας. Φυσικά, τις πλη­ροφορίες που χρειαζόμαστε θα τις έχουμε μόνο από ένα καλό πρό­γραμμα ανάλυσης του εδάφους. Είναι δυνατόν οι αποδόσεις να μει­ωθούν από την υπερλίπανση ή την υπολίπανση. Κατά την προσθήκη τους, τα θρεπτικά στοιχεία λαμβάνουν μέρος σε πολύπλοκες χημι­κές (Ρ, Κ) και βιολογικές (Ν) διεργασίες, οι οποίες έχουν άμεση σχέ­ση με τη δυνατότητα πρόσληψης των στοιχείων από τα φυτά, και γενικά επηρεάζουν τη συμπεριφορά του εδάφους, συμπεριλαμβα­νομένης και της ορυκτολογικής σύστασης της αργίλου στα πλαίσια της μηχανικής του σύστασης η οποία ελέγχει σε μεγάλο βαθμό τη συμπεριφορά του εδάφους. Σύμφωνα με τον Σιμώνη (1990), η απο­τελεσματικότητα στην πρόσληψη του Ν μπορεί να κυμαίνεται από 30-80%, για τον Ρ 10-20% και για το Κ 30-60%. Στα σιτηρά μόνο το30% του προστιθέμενου Ν ανακτάται, με αποτέλεσμα η χαμηλή αποτελεσματικότητα του αζωτούχου λιπάσματος να αναγνωρίζεται τώρα ως εθνικό πρόβλημα (Σιμώνης 1990, 1993).
•     Οι σωστές απαντήσεις στις ερωτήσεις, ποιο λίπασμα θα χρησιμο­ποιήσουμε, πόσο θα χρησιμοποιήσουμε, πότε και πώς θα το χρησι­μοποιήσουμε, υπαγορεύουν και συνθέτουν τη σωστή χρήση των λι­πασμάτων. Τέτοιες απαντήσεις όμως μπορούν να ληφθούν, όπως ήδη έχει αναφερθεί, μόνο μέσα από διαγνωστικές προσεγγίσεις, όπως η ανάλυση εδάφους και φυτικών ιστών. Η πλήρης και ακρι­βής γνώση της γονιμότητας του εδάφους, η μηχανική του σύσταση και φυσικά η ορυκτολογική σύσταση της αργίλου (μας δίνει πληρο­φορίες για την ικανότητα συγκράτησης θρεπτικών, καθώς και για τη δεσμευτική συμπεριφορά του εδάφους), οι ειδικές ανάγκες σε θρεπτικά των καλλιεργειών και οι περιοδικοί προσδιορισμοί της θρεπτικής κατάστασης των φυτών, είναι οι απαραίτητες πληροφο­ρίες για τη σύνθεση των σωστών απαντήσεων στις παραπάνω κρί­σιμες τέσσερις ερωτήσεις. Επαρκείς ποσότητες θρεπτικών σε σω­στή ισορροπία (πλήρης και ισόρροπη λίπανση) μαζί με βελτιωμένες τεχνικές είναι αναγκαίες για υψηλές-μέγιστες αποδόσεις.
•     Τα θρεπτικά που προστίθενται στο έδαφος είτε θα προσληφθούν από τις καλλιέργειες, είτε θα δεσμευτούν από το έδαφος, είτε θα εκπλυθούν ή θα απομακρυνθούν με τη διάβρωση, είτε τέλος θα χαθούν στην ατμόσφαιρα (απονιτροποίηση, εξαέρωση ΝΗ3). Η κακή χρήση των λιπασμάτων είναι αυτή που οδηγεί στη μικρή απο­τελεσματικότητα τους. Σύμφωνα με τον Σιμώνη (1990), το 1985 με τα συγκομισθέντα σιτηρά απομακρύνθηκαν 77.000 τόνοι Ν έναντι των 243.000 τόνων που καταναλώθηκαν, δηλαδή 32% αποτελε­σματικότητα Ν. Υπολογίζεται ότι ένας διπλασιασμός στην αποτε­λεσματικότητα αυτή θα ισοδυναμούσε με μια ετήσια εξοικονόμη­ση 120.000 τόνων Ν ή 1-1,5 εκατομμύρια σιτηρών. Τα φυτά προ­σλαμβάνουν κατά μέσο όρο το 40-50% του Ν των λιπασμάτων, ενώ το υπόλοιπο χάνεται με τις διεργασίες της έκπλυσης, της απονιτροποίησης και της εξαέρωσης.
•     Η ιδιαίτερη συμπεριφορά του Ν στο έδαφος είναι η αιτία για απώ­λειες με έκπλυση και απονιτροποίηση (Ν03-Ν). Γι αυτό η τμημα­τική εφαρμογή την κατάλληλη στιγμή με την κατάλληλη ποσότητα και εφόσον έχει προηγηθεί ανάλυση του εδάφους, τείνει να περιο­ρίσει τις απώλειες. Η δυνατότητα εξαέρωσης των αμμωνιακών λι­πασμάτων που προστίθενται στην επιφάνεια του εδάφους, χωρίς να ενσωματώνονται σε αυτό, θα πρέπει επίσης να λαμβάνεται υπόψη, ιδιαίτερα στα ασβεστούχα εδάφη εφόσον ο κίνδυνος απωλειών ΝΗ3 με εξαέρωση είναι σημαντικά μεγαλύτερος σε εδάφη με υψηλό ρΗ. Ακόμα αμμωνιακά λιπάσματα που έρχονται σε άμε­ση επαφή με φυτά που αναπτύσσονται, είναι πιθανό να δράσουν τοξικά. Τα νιτρικά λιπάσματα πλεονεκτούν όταν χρησιμοποιούνται για επιφανειακή εφαρμογή, ιδιαίτερα σε ασβεστούχα εδάφη και σε ημιξερικές περιοχές, όπου σπανίως υπάρχουν συνθήκες ευνοϊ­κές για απονιτροποίηση και απώλειες από έκπλυση. Όμως θα πρέ­πει να έχουμε υπόψη μας ότι τα νιτρικά λιπάσματα είναι ακατάλλη­λα για καλλιέργειες που απαιτούν παροδική ή μόνιμη κατάκλυση με νερό. Εξάλλου, υψηλές ποσότητες νιτρικών που ενσωματώνο­νται λίγο πριν τη σπορά, μπορεί να βλάψουν τα φυτάρια από την υψηλή συγκέντρωση αλάτων στο ξηρό επιφανειακό έδαφος.
•     Σε θερμά καλά αεριζόμενα και υγρά εδάφη, ο ρυθμός νιτροποίησης των αμμωνιακών αλάτων είναι τόσο έντονος, ώστε υπάρχει πάντοτε κίνδυνος απώλειας Ν με έκπλυση. Αντίθετα, σε ψυχρά λεπτόκοκκα εδάφη, ο ρυθμός της νιτροποίησης είναι βραδύς. Σε με­ρικά εδάφη όπου οι επικρατούσες συνθήκες εμποδίζουν τη νιτροποίηση, είναι πιθανό η συγκέντρωση ιόντων αμμωνίου να φθάσει σε υψηλά επίπεδα ζημιώνοντας ευαίσθητες καλλιέργειες όπως ο καπνός. Σε αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει ένα σημαντικό μέρος των αζωτούχων λιπασμάτων να χορηγείται με νιτρική μορφή.
•     Οι Σετάτου και Σιμώνης (1994), σε σχετικό πείραμα, βρήκαν ότι οι απώλειες αμμωνίας κυμαίνονταν από 1-55% του προστιθέμενου αζώτου ανάλογα με τον τύπο του εδάφους, το είδος του λιπάσμα­τος και την περίοδο επώασης. 'Ήταν μικρότερες από τα βαριάς μη­χανικής σύστασης όξινα εδάφη (2-35%), μεγαλύτερες από τη θεϊκή αμμωνία (20-55%), μικρότερες από τη νιτρική αμμωνία (2-12%), ενώ από τη φωσφορική αμμωνία κυμαίνονταν από 3-20%. Οι απώ­λειες από τα διάφορα λιπάσματα ακολουθούσαν την εξής σειρά:
                       (ΝΗ4)2SO4 > ΝΗ4ΟΗ > (ΝΗ2)2CO > ΝaΝ03 > (ΝΗ4)2ΗΡ04 >
(ΝΗ4)2Η2Ρ04 > ΝΗ4Ν03

Οι παραπάνω Έλληνες ερευνητές κατέληξαν στα εξής συμπερά­σματα:
1. Οι απώλειες Ν με τη μορφή αέριας ΝΗ3 μπορεί να φθάσουν και πάνω από το 50% του εφαρμοζόμενου Ν, ανάλογα με το έδαφος και τη μορφή του λιπάσματος.
2.        Οι απώλειες είναι μεγαλύτερες από ΝΗ4+ - λιπάσματα ή ουρία που εφαρμόζονται επιφανειακά στο έδαφος - κυρίως σε αλκαλικό -παρά από άλλες μορφές Ν-ούχων λιπασμάτων.
3.        Το μεγαλύτερο μέρος των απωλειών λαμβάνει χώρα αμέσως μετά την εφαρμογή του λιπάσματος στο έδαφος και η εξαέρωση συ­μπληρώνεται μέσα σε λίγες μέρες.
4.        Η εξαέρωση της ΝΗ3 θεωρείται μια σημαντική διεργασία απω­λειών Ν από το έδαφος. Για την ελαχιστοποίηση της είναι απαραί­τητη η ορθή εφαρμογή των Ν-ούχων λιπασμάτων στο έδαφος.

•     Όσον αφορά τον Ρ, οι καλλιέργειες δεν προσλαμβάνουν περισσότε­ρο από το 15-20% του Ρ που προστίθεται με τη λίπανση και μόνο το 1/3 περίπου των αναγκών τους καλύπτεται με τον Ρ των λιπασμά­των, ενώ τα υπόλοιπα 2/3 καλύπτονται από τα εδαφικά αποθέματα. Σύμφωνα με τον Σιμώνη (1990), η προσθήκη Ρ είναι σαν κατάθεση χρημάτων στην τράπεζα, όπου το 80% πηγαίνει σε μακροχρόνιο λο­γαριασμό και το 20% σε τρέχοντα. Όπως αναφέρεται από τον ίδιο ερευνητή, σύμφωνα με νεώτερες αντιλήψεις η υπολειμματική δρά­ση των Ρ και Κ χαρακτηρίζεται, γενικά, από μια μεγαλύτερη αγρονο­μική αξία απ' ό,τι το νεοπροστεθέν λίπασμα. Οι καλλιέργειες αντι­δρούν περισσότερο σ' ένα υψηλό επίπεδο Ρ και Κ παρά στην άμεση εφαρμογή τους και συχνά παίρνουμε μεγαλύτερες αποδόσεις από ένα υψηλό επίπεδο Ρ και Κ στο έδαφος που βαθμιαία δημιουργήθη­κε με τα χρόνια, παρά από μια γρήγορη δράση.
•     Τα εντατικά συστήματα γεωργίας που στοχεύουν σε υψηλές απο­δόσεις χρειάζονται γενικά εδάφη με υψηλά αποθέματα Ρ και Κ. Η διατήρηση υψηλών αποθεμάτων Ρ και Κ στο έδαφος θεωρείται μακροπρόθεσμα μια επωφελής γεωργική επένδυση και οι λιπάν­σεις που αυξάνουν βαθμιαία τα αποθέματα Ρ και Κ του εδάφους είναι εκείνες που δίνουν την υψηλότερη ακαθάριστη πρόσοδο. Τα βαριά αργιλώδη εδάφη απαιτούν ισχυρότερες λιπάνσεις για να φθάσουν σε ένα ικανοποιητικό επίπεδο φωσφορικής γονιμότητας, αλλά το διατηρούν για μεγαλύτερο χρόνο χωρίς περαιτέρω λιπάν­σεις. Αντίθετα, τα ελαφρός μηχανικής σύστασης εδάφη απαιτούν ευκολότερα ικανοποιητικό επίπεδο Ρ, αλλά το εξαντλούν γρηγο­ρότερα. Ο Ρ ακινητοποιείται (δεσμεύεται) εύκολα και μετακινείται δύσκολα στο έδαφος. Όταν διασκορπίζεται με τα λιπάσματα στο έδαφος παραμένει στο επιφανειακό στρώμα των 3-4 cm χωρίς να προσλαμβάνεται από τα φυτά. Η κατά σωρούς ή λωρίδες τοποθέ­τηση του λιπάσματος και η χρήση κοκκώδους μορφής μειώνει τη δέσμευση του Ρ, ενώ γενικά ο Ρ θα πρέπει να τοποθετείται στο βά­θος εκείνο όπου εντοπίζεται το μεγαλύτερο μέρος της ριζόσφαιρας. Στα δενδρώδη ο Ρ θα πρέπει να τοποθετείται χαμηλότερα των 25-30 cm από την επιφάνεια του εδάφους.

•      Το κάλιο δεν ακινητοποιείται στο βαθμό που ακινητοποιείται ο Ρ. Η αποτελεσματικότητα στην πρόσληψη του Κ κυμαίνεται από 30-60%, πράγμα που σημαίνει ότι περισσότερο από το μισό των αναγκών σε Κ των καλλιεργειών ικανοποιείται από τα αποθέματα του εδάφους. Τα καλιούχα λιπάσματα διασκορπίζονται συνήθως στα πεταχτά και μόνο για εδάφη με λίγο διαθέσιμο Κ ή μεγάλη δεσμευτική ικανότητα συνιστάται η κατά ζώνες τοποθέτηση του λιπάσματος. Σε εδάφη με μεγάλη δεσμευτική ικανότητα συνιστάται η προσθήκη του λιπάσμα­τος λίγο πριν τη σπορά και αργότερα στην επιφάνεια, ώστε να μειω­θεί ο χρόνος επαφής μεταξύ καλίου και ορυκτών που δεσμεύουν το Κ. Μεγάλες απώλειες Κ με έκπλυση λαμβάνουν χώρα σε αμμώδη εδάφη και οργανικά με κύριο ορυκτό της αργίλου τον καολινίτη. Σε τέτοια εδάφη το Κ θα πρέπει να προστεθεί λίγο πριν τη σπορά ή τη φύτευση, ώστε να αποφευχθούν μεγάλες απώλειες κατά τις βροχε­ρές εποχές, ενώ συνιστάται ακόμα και η κατά δόσεις προσθήκη του λιπάσματος. Η θερμοκρασία και η υγρασία του εδάφους επηρεά­ζουν σημαντικά την ποσότητα του Κ που τελικά θα βρίσκεται στη διάθεση του ριζικού συστήματος των φυτών κατά την περίοδο ανά­πτυξης, καθώς και πόσο γρήγορα αυτά θα μπορούν να προσλάβουν το Κ τότε που το χρειάζονται περισσότερο.
•      Υπάρχει στενή σχέση ανάμεσα στο Κ και το Ν. Όσο μεγαλύτερες δόσεις Ν χορηγούνται τόσο περισσότερο Κ θα πρέπει να δίνουμε στα φυτά, εφόσον δεν υπάρχει διαθέσιμο στο έδαφος. Η ποσότητα του Κ που θα προστεθεί εξαρτάται από τη χορηγούμενη ποσότητα αζώτου το διαθέσιμο στο έδαφος κάλιο και τις ανάγκες των φυτών. Υπάρχει μεγάλη διαφορά όσον αφορά τις ανάγκες μεταξύ των δια­φόρων καλλιεργειών, Για παράδειγμα, η πατάτα, η τομάτα και τα ζαχαρότευτλα έχουν μεγάλες απαιτήσεις, ενώ το σιτάρι και το βαμ­βάκι προσλαμβάνουν πολύ μικρότερες ποσότητες. Έτσι, η ποσότη­τα του καλιούχου λιπάσματος που θα πρέπει να προστεθεί στο έδαφος για να καλύψει τις ανάγκες μιας συγκεκριμένης καλλιέρ­γειας, είναι συνάρτηση του διαθέσιμου στο έδαφος καλίου, των αναγκών της καλλιέργειας και του κατά πόσο η καλλιέργεια χρησι­μοποιεί αποτελεσματικά το κάλιο του εδάφους και του λιπάσματος.
•     Όσον αφορά το θείο, σπάνια αυτό λείπει από τα φυτά, γεγονός που οφείλεται στη συμπτωματική χορήγηση του με τα λιπάσματα και τα φυτοφάρμακα. Στην ατμόσφαιρα, επίσης, υπάρχουν σημα­ντικές ποσότητες οι οποίες μεταφέρονται στο έδαφος με το νερό της βροχής. Στις βιομηχανικές περιοχές, ποσότητες έως και 10 kg S /στρ./ έτος στα νερά της βροχής δεν είναι ασυνήθιστες, ενώ ως μέση τιμή για την Δ. Ευρώπη δίνονται τα 1,5  Kg S/στρ./έτος, ποσότητα που θεωρείται επαρκής για την ανάπτυξη των φυτών. Τα φυτά μπορούν να προσλάβουν το δ σαν 802 από την αέρια φά­ση μέσω της διάχυσης και συνεπώς η πιθανότητα έλλειψης ελαχι­στοποιείται. Η συγκέντρωση του 502 στην ατμόσφαιρα είναι περί­που 0,1-0,2 Γης 802-8/γπ3 και ζημιές παρατηρούνται σε φυτά εφό­σον η συγκέντρωση ανέλθει σε τιμές 0,5-0,7 πια 802-8/γπ3. Όμως θα πρέπει να έχουμε κατά νου ότι το 301 εκπλύνεται πολύ εύκο­λα από το έδαφος, με συνέπεια να υπάρχει πάντα η πιθανότητα αρνητικού ισοζυγίου 8 στο έδαφος.
•     Όσον αφορά το Mg και το Ca, είναι δύο πολύ σημαντικά κατιόντα και τα πολυπληθέστερα στο έδαφος. Το Ca φθάνει να αντιπροσω­πεύει το 60-80% των εδαφικών κατιόντων. Και για τα δύο θα πρέ­πει να λαμβάνεται μέριμνα πριν την εγκατάσταση της καλλιέργει­ας, ώστε να βρίσκονται σε ικανοποιητικά επίπεδα. Αυτό επιτυγχά­νεται με την ασβέστωση ή τη χρήση όξινων υλικών, ώστε το ρΗ του εδάφους να βρίσκεται γύρω από το 6,5 (σε αυτή την τιμή τα στοιχεία εμφανίζουν τη μέγιστη διαλυτότητα τους), και τη χορήγη­ση Μα μέσω δολομίτου ή Μg-ούχων λιπασμάτων.
•     Τέλος, όσον αφορά τα ιχνοστοιχεία και ιδιαίτερα τα προβλήματα που προκύπτουν από την έλλειψη τους, μονιμότερα αποτελέσμα­τα και σαφώς καλύτερη λύση πετυχαίνουμε με την επαναφορά του ρΗ σε κανονικές τιμές (γύρω στο 6,5), εφόσον συνήθως η έλ­λειψη τους στα φυτά δεν αποδίδεται σε έλλειψη του στοιχείου στο έδαφος αλλά σε δέσμευση ή γενικότερα σε παράγοντες που πα­ρεμποδίζουν την πρόσληψη τους από τα φυτά. Σε περίπτωση υψη­λής συγκέντρωσης τους στο έδαφος (τοξικότητα), η επαναφορά του ρΗ σε κανονικές τιμές συνηθέστερα είναι και εδώ το ενδει­κνυόμενο μέσο.


Ο ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ ΕΛΑΧΙΣΤΟΥ
• Σύμφωνα με αυτόν τον κανόνα, η απόδοση εξαρτάται από το στοι­χείο που βρίσκεται στην ελάχιστη ποσότητα (Μουρκίδης, 1982). Δηλαδή, εάν όλα τα στοιχεία βρίσκονται σε κανονικά επίπεδα και ένα είναι σε ανεπαρκή επίπεδα, τότε αυτό δρα περιοριστικά στην ανάπτυξη και απόδοση των φυτών. Για μια εκμετάλλευση στο μέ­γιστο δυνατό βαθμό, απαραίτητη προϋπόθεση είναι ο επαρκής εφοδιασμός με όλα τα θρεπτικά στοιχεία και μάλιστα σε ισορρο­πημένη μεταξύ τους αναλογία. Επομένως, οι κινήσεις μας είναι συγκεκριμένες και χωρίς περιθώρια: ανάλυση εδάφους -* προ­σθήκη στοιχείου (ή στοιχείων που χρειάζονται) -> φυλλοδιαγνωστική -» διορθωτικές επεμβάσεις από εδάφους η διαφυλλικά.


ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΛΙΠΑΝΣΗΣ
•      Η λίπανση αποσκοπεί όχι μόνο στη βελτίωση της γεωργικής παρα­γωγής αλλά και της «ποιότητας ζωής» και υπό την έννοια αυτή ενέχει και το στοιχείο του κοινωνικού χαρακτήρα (Κουκουλάκης, 1995). Όπως όλοι γνωρίζουμε, το έδαφος εφοδιάζει τα φυτά με τα απαραίτητα θρεπτικά, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα και τη μηχανι­κή τους υποστήριξη. Τα θρεπτικά απομακρύνονται από αυτό με τη συγκομιδή και τις φυσικές απώλειες. Οι νέες βελτιωμένες τεχνικές και τα υψηλοαποδοτικά υβρίδια και ποικιλίες συντελούν στη γρή­γορη εξάντληση των θρεπτικών, μειώνοντας έτσι τη γονιμότητα του και υποβαθμίζοντας την παραγωγικότητα του.
•      Η αναπλήρωση των θρεπτικών θα κριθεί, λοιπόν, απαραίτητη ώστε να εξασφαλισθεί η ομαλή ανάπτυξη και άριστη απόδοση των φυ­τών. Αυτό θα γίνει μέσω της λίπανσης, και η λίπανση δεν είναι μια απλή εφαρμογή λιπασμάτων για την ισοσκέλιση των απομακρυνόμενων θρεπτικών (Κουκουλάκης, 1995), αλλά μια γεωργική πρα­κτική οικονομικής σημασίας, περιβαλλοντικής σπουδαιότητας και με κοινωνικές προεκτάσεις.
•      Με τη λίπανση θα πρέπει ταυτόχρονα να επιδιώκονται η ικανοποί­ηση των αναγκών των φυτών, η προστασία του περιβάλλοντος, η αειφορία του εδάφους και το εισόδημα του παραγωγού. Όμως, δυστυχώς, μέχρι σήμερα η λίπανση γίνεται εμπειρικά με μικτά ή σύνθετα λιπάσματα, χωρίς να προηγηθεί ανάλυση του εδάφους και, σχεδόν ποτέ, χωρίς να ακολουθήσει ανάλυση φυτικών ιστών. Όλα αυτά είναι, φυσικά, σε βάρος της γεωργικής παραγωγής, του περιβάλλοντος και της οικονομίας.
•     Όταν από το χωράφι μας «λείπει» μόνο ένα στοιχείο και εμείς χο­ρηγήσουμε ένα μικτό ή σύνθετο λίπασμα, έχουμε πετύχει να φορ­τώσουμε χωρίς λόγο το έδαφος, να ενισχύσουμε τον ανταγωνισμό μεταξύ των στοιχείων, να αυξήσουμε τις φυσικές απώλειες και φυ­σικά να σπαταλήσουμε χρήματα, ενώ είναι πολύ πιθανό να έχουμε απώλειες σε παραγωγή και ποιότητα. Η λύση σε όλα αυτά είναι η ορθολογική λίπανση και ορθολογική λίπανση σημαίνει το είδος και η ποσότητα του λιπάσματος που τα φυτά χρειάζονται στον κατάλ­ληλο χρόνο με τον κατάλληλο τρόπο εφαρμογής. Για να γνωρίζουμε το είδος, την ποσότητα, το χρόνο και τον τρόπο της λίπανσης, προηγουμένως θα πρέπει να ενημερωθούμε για το επίπεδο γονιμότητας του εδάφους, τις ανάγκες των φυτών σε θρεπτικά και την αποτελεσματικότητα της λίπανσης. Η αυξημένη αποτελεσματικότητα της λίπανσης συνδέεται κυρίως με την πρό­σληψη των θρεπτικών από τα φυτά και τη διαθεσιμότητα τους στο έδαφος. Οι ανάγκες των φυτών φαίνονται εύκολα στο έδαφος. Οι ανάγκες των φυτών φαίνονται εύκολα από αυτά που απομακρύ­νουν κάθε φορά, ενώ τη γονιμότητα του εδάφους θα μας την δώ­σει μια πλήρης εδαφοανάλυση.

Έτσι, λοιπόν, μπορούμε να διατυπώσουμε τις βασικές αρχές της ορθολογικής λίπανσης, που έχουν ως εξής:
-     Εδαφοανάλυση.
-     Γνώση των αναγκών της καλλιέργειας.
-     Είδος, ποσότητα, μέθοδος και χρόνος εφαρμογής των θρεπτικών.
-     Ρυθμός πρόσληψης των θρεπτικών
-     Φυλλοανάλυση.
-     Κατανομή των θρεπτικών ώστε να γνωρίζουμε τις ποσότητες αυτών που απομακρύνονται με τη συγκομιδή.
• Ο ρυθμός πρόσληψης των στοιχείων, η διαθεσιμότητα τους και οι φυσικές απώλειες είναι στοιχεία που θα πρέπει πάντα να λαμβά­νουμε υπόψη μας. Η μηχανική σύσταση, η περιεκτικότητα σε άργιλο, τα ορυκτά της αργίλου, η περιεκτικότητα σε οργανική ου­σία, καθορίζουν την ικανότητα του εδάφους να συγκρατεί θρεπτι­κά, την εναλλακτική και ρυθμιστική του ικανότητα. Μαζί με το ρΗ επηρεάζουν τη συμπεριφορά και διαθεσιμότητα των θρεπτικών. Όλα αυτά θα πρέπει να συνεκτιμούνται ώστε να καθίσταται δυνα­τή η εκπόνηση ενός προγράμματος ορθολογικής λίπανσης, το οποίο πολλές φορές στηρίζεται (και εμπεριέχει) σε διορθωτικές επεμβάσεις (διόρθωση ρΗ).



ΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ
•      Είναι η ικανότητα του να τροφοδοτεί με θρεπτικά στοιχεία τα καλ­λιεργούμενα φυτά, μια ικανότητα που δεν είναι απεριόριστη. Το έδαφος καλύπτει ένα μέρος των απαιτήσεων των φυτών, ενώ οι υπόλοιπες ανάγκες θα πρέπει να καλυφθούν με λιπάνσεις. Όμως πρέπει να κατανοήσουμε ότι ο ρόλος της λίπανσης είναι συμπλη­ρωματικός και λίπανση διενεργείται κατόπιν αναλύσεως και εφό­σον λάβουμε υπόψη μας τις ανάγκες της καλλιέργειας και την υφι­στάμενη στο έδαφος κατάσταση.
•      Χωρίς τη λίπανση, το θρεπτικό ισοζύγιο των εδαφών βαίνει αρνητι­κό λόγω μη αναπλήρωσης των απωλειών που προκύπτουν από τη συγκομιδή, την έκπλυση, την εξαέρωση του αζώτου, καθώς και τη διάβρωση των εδαφών. Οι απώλειες αυτές οδηγούν σε «κόπωση» και «εξάντληση» του εδάφους, που νομοτελειακά οδηγεί σε παρα­γωγική υποβάθμιση. Αποστολή της λίπανσης είναι να παρέχει τα απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία στο βαθμό που απαιτούνται για τη διασφάλιση ικανοποιητικής παραγωγής.
·  Η θρέψη των καλλιεργειών βρίσκεται σε στενή αλληλεξάρτηση με τη γονιμότητα του εδάφους. Άριστη γονιμότητα σημαίνει άριστη θρέψη και κατ' επέκταση ικανοποιητική ανάπτυξη και παραγωγή (εφόσον και οι υπόλοιποι παράγοντες βρίσκονται σε ικανοποιητικά επίπεδα). Ανεπαρκής γονιμότητα συνεπάγεται μη ικανοποιητική ανάπτυξη με μειωμένη παραγωγή και πιθανότατα ποιότητα. Αντί­θετα, η υπερβολική χορήγηση λιπασμάτων δεν σημαίνει κατ' ανά­γκη υψηλή γονιμότητα. Σε αυτή την περίπτωση οι τοξικές επιδρά­σεις στοιχείων, οι μεταξύ τους αλληλεπιδράσεις με τα γνωστά φαινόμενα της δέσμευσης και της παρεμπόδισης, οδηγούν μάλ­λον σε υποβάθμιση της παραγωγής. Τα νιτρώδη και νιτρικά, τα οποία απορροφούνται άπληστα από τα φυτά, συνδέονται με ασθέ­νειες του ανθρώπινου οργανισμού, ενώ μαζί με τον φώσφορο εί­ναι υπεύθυνα για τον εμπλουτισμό των υπόγειων υδροφόρων ορι­ζόντων και το φαινόμενο του ευτροφισμού.

•      Από τα παραπάνω γίνεται κατανοητό ότι άριστη γονιμότητα για ένα έδαφος σημαίνει ανάλυση εδάφους και ισορροπημένη λίπαν­ση, ώστε όλα τα στοιχεία να βρίσκονται σε άριστες συγκεντρώ­σεις και ισορροπία μεταξύ τους.
•      Η γονιμότητα από έδαφος σε έδαφος είναι διαφορετική και η απο­μάκρυνση των θρεπτικών με τη συγκομιδή, την έκπλυση και τη διάβρωση συμβάλλουν προς αυτή την κατεύθυνση. Οι φυσικές, χημικές και βιολογικές ιδιότητες παίζουν έναν εξίσου σημαντικό ρόλο, καθώς επίσης διαφέρουν και αυτές από έδαφος σε έδαφος.
•      Η διάγνωση της γονιμότητας του εδάφους στηρίζεται στην εδαφοανάλυση και είναι αυτή που δίνει χρήσιμες πληροφορίες για τη διαμόρφωση της ορθολογικής λίπανσης των καλλιεργειών. Όμως από πολλούς παραγωγούς μας η ανάλυση του εδάφους έχει πα­ρεξηγηθεί συχνά στο παρελθόν, ενώ πολλοί είναι και αυτοί που την αντιμετωπίζουν έως και εχθρικά σήμερα. Όλοι αυτοί θα πρέπει να μάθουν ότι η ανάλυση δεν είναι κάτι εύκολο και γρήγορο, δεν σημαίνει παίρνω λίγο χώμα, το συσκευάζω και το στέλνω όπως θέ­λω εγώ.
•      Υπάρχουν συγκεκριμένα βήματα και κανόνες που πρέπει να τηρη­θούν πιστά από τη δειγματοληψία έως την τεχνική του προσδιορι­σμού, ενώ στο τέλος μένει να ερμηνευτούν τα αποτελέσματα -ένας ακόμα πονοκέφαλος δηλαδή. Σε γενικές γραμμές, πρέπει να γίνουν τα εξής:

1.  Υποδιαίρεση του χωραφιού σε ομοιόμορφες ζώνες.
2.              Χώρος δειγματοληψίας: Πρέπει να είναι μακριά από δρόμους, στάβλους, σπίτια,        εργοστάσια κ.λπ.
3.              Βάθος δειγματοληψίας: 0-30 εκ. για ετήσια και 30-60 εκ. για πο­λυετή και δενδρώδη. Ίσως χρειαστεί να γίνει και σε 60-90 εκ.
4.              Συσκευασία δείγματος: Ένα κιλό δείγματος (τελικό ανά ομοιόμορ­φη ζώνη και βάθος) σε καθαρή σακούλα με καρτελάκι που φέρει τα απαραίτητα στοιχεία (βάθος, περιοχή, είδος προς καλλιέργεια κ.λπ.).
5.              Αποστολή δείγματος: Όσο το δυνατόν γρηγορότερα.
6.      Ανάλυση: Οι εργαστηριακές διαδικασίες είναι πολύπλοκες και δια­φορετικές,      συνήθως, για κάθε στοιχείο. Η παραμικρή αλλοίωση της διαδικασίας κατά την προετοιμασία και κατά τις μετρήσεις μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλες αποκλίσεις

7.              Ερμηνεία των αποτελεσμάτων1: Είναι εύκολο να γίνει το λάθος κα­τά την εκτίμηση των αποτελεσμάτων. Χρειάζεται προσοχή και εμπειρία. Πειραματικοί λίπανσης συνοδευόμενοι από εδαφοαναλύσεις είναι σίγουρα ό,τι πολυτιμότερο. Για το άζωτο δεν υπάρχει αξιόπιστο όριο επάρκειας, ενώ για τα υπόλοιπα στοιχεία έχουν αναπτυχθεί αξιόπιστα όρια και μάλιστα χωριστά για θερμοκηπιακές και υπαίθριες καλλιέργειες.
8.              Χρόνος δειγματοληψίας: Πολλοί παραγωγοί θέτουν συχνά αυτό το ερώτημα. Προς το τέλος της προηγούμενης καλλιέργειας και εφόσον έχουν περάσει τρεις τουλάχιστον μήνες από την τελευ­ταία λίπανση είναι ο ιδανικός χρόνος δειγματοληψίας. Στα δενδρώδη, καταλληλότερη εποχή θεωρείται αυτή στις αρχές φθινο­πώρου μετά την πρώτη βροχή.

•     Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, κάποιο λάθος ή παράλειψη στα παραπάνω ή απόκλιση στην προετοιμασία και μέτρηση ή λάθος ερμηνεία και εκτίμηση του αποτελέσματος, θα οδηγήσει σε λάθος λιπαντική τακτική και ως εκ τούτου σε μη αναμενόμενα αποτελέ­σματα. Τότε ο παραγωγός θα πει: φταίει η ανάλυση. Όχι, δεν φταί­ει αυτή, φταίμε εμείς γιατί κάπου κάναμε το λάθος. Η ανάλυση από μόνη της δεν φταίει, και όλοι θα πρέπει να υιοθετήσουμε αυ­τή την πρακτική πριν από κάθε καλλιέργεια.
•     Στην πορεία της καλλιέργειας η γονιμότητα του εδάφους μετα­βάλλεται συνεχώς λόγω της επίδρασης των αναπτυσσόμενων φυ­τών, της νιτροποίησης, των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, της έκπλυσης των θρεπτικών και πιθανόν της εξαέρωσης. Μια δεύτερη εδαφοανάλυση (λαχανικά) και φυλλοδιαγνωστική θα μας δώσουν στοιχεία για την εξέλιξη της γονιμότητας έτσι ώστε να προβούμε στα κατάλληλα μέτρα.


ΦΥΛΛΟΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ
•     Τα τελευταία χρόνια οι απόψεις γύρω από τη θρεπτική κατάσταση των φυτών είναι σταθερές και είναι κοινά αποδεκτό ότι ο «καθρέ­φτης» της θρεπτικής κατάστασης των φυτών είναι η ανάλυση φυ­τικών ιστών. Κατά κύριο λόγο η ανάλυση αφορά φύλλα, γΓ αυτό και ονομάσθηκε η μέθοδος φυλλοδιαγνωστική. Η μέθοδος υπα­κούει σε συγκεκριμένους κανόνες και είναι απαραίτητη η πιστή τή­ρηση τους. Πρέπει να γίνει η σωστή δειγματοληψία στον κατάλλη­λο χρόνο και το δείγμα να υποστεί τη σωστή μεταχείριση. Η σω­στή ερμηνεία των αποτελεσμάτων, τέλος, είναι ιδιαίτερα σημαντι­κή και πολλά λάθη μπορεί να οφείλονται εκεί.
•     Στα δενδρώδη συνήθως μια δειγματοληψία μέσα στο καλοκαίρι εί­ναι αρκετή, ενώ στα λαχανικά μπορούν να γίνουν δύο- μία στην έναρξη της ανθοφορίας και άλλη μία ένα έως δύο μήνες αργότε­ρα. Όμως δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ολοκληρωμένη εικόνα αποκτάται από την ανάλυση του εδάφους και στη συνέχεια των ιστών. Γι' αυτό είναι απαραίτητο να γίνονται και τα δύο. Με βάση τα δεδομένα αυτά είναι ευκολότερη μία ορθολογική προσέγγιση της λίπανσης με στόχο την υψηλή παραγωγικότητα, το λιγότερο δυνατό κόστος και την ελάχιστη δυνατή επιβάρυνση του περιβάλ­λοντος. Τελευταία αναπτύσσεται η μέθοδος της χημικής ανάλυ­σης του χυμού των φύλλων (Αγγελάκης, 1995).
•     Ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα στη θρέψη των φυτών που παρου­σιάστηκε τελευταία από Έλληνες ερευνητές (Σιμώνης-Σετάτου, 1995), είναι η Κρυμμένη Πείνα στα φυτά. Σύμφωνα με τους Σιμώνη και Σετάτου (1995), η κρυμμένη πείνα αναφέρεται στη μερική έλ­λειψη θρεπτικών στοιχείων στο φυτό και είναι μια λανθάνουσα τροφοπενία. Στην περίπτωση αυτή, το φυτό δεν δείχνει ορατά συ­μπτώματα τροφοπενίας, καθώς η συγκέντρωση σε θρεπτικά είναι πάνω από τη ζώνη συμπτωμάτων τροφοπενίας αλλά σημαντικά κάτω από την ποσότητα που χρειάζεται για μέγιστη απόδοση.
•     Αποτελεί ένα συνεχώς αυξανόμενο πρόβλημα όσο οι αποδόσεις των καλλιεργειών
    αυξάνονται. Μάλιστα η έλλειψη θρεπτικών στα φυτά εμφανίζεται συχνότερα με τη μορφή
    της κρυμμένης πείνας παρά με τη μορφή των συμπτωμάτων τροφοπενίας (Tisdale et al, 1993, 1993) (από Σιμώνη και Σετάτου, 1995). Η διάγνωση της κρυμμένης πείνας στον αγρό γίνεται με τις
    τεχνικές των δοκιμών των φυτικών ιστών.
•      Σύμφωνα με τον Κουκουλάκη (1995), η φυλλοληψία υπόκειται σε περιορισμούς και γίνεται από δένδρα της ίδιας ηλικίας, ποικιλίας, σταδίου ανάπτυξης, υγιεινής κατάστασης και ευρωστίας. Τα φύλ­λα είναι της ίδιας εμφάνισης και υγιεινής και παίρνονται κατά τον ίδιο χρόνο της ημέρας. Τα δένδρα θα πρέπει να έχουν δεχθεί τις ίδιες φροντίδες και να είναι εκτεθειμένα προς το ίδιο σημείο του ορίζοντα.
•      Τα φύλλα πρέπει να λαμβάνονται από βλαστούς της τρέχουσας αύξησης, από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, σε σύνολο 8 φύλ­λων από κάθε δένδρο, ενώ η δειγματοληψία θα πρέπει να γίνεται πάντοτε από το ίδιο πρόσωπο.


ΔΙΑΦΥΛΛΙΚΗ ΛΙΠΑΝΣΗ
•     Η διαφυλλική λίπανση τα τελευταία χρόνια κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος. Λαχανικά, άνθη, δενδρώδη και μερικά φυ­τά μεγάλης καλλιέργειας συγκεντρώνουν το μεγαλύτερο ενδια­φέρον. Πολλές φορές η χρήση τους κρίνεται μάλλον αλόγιστη επιβαρύνοντας το κόστος παραγωγής χωρίς ανάλογα οφέλη. Η άμεση ανάγκη θεραπείας μιας τροφοπενίας, χαμηλές θερμοκρα­σίες, άνθιση, καρπόδεση, υψηλή παραγωγή είναι οι περιπτώσεις όπου η διαφυλλική χορήγηση θρεπτικών είναι δικαιολογημένη αλλά και επιβεβλημένη.
•     Η απορρόφηση τους διακρίνεται σε τρεις φάσεις. Φάση διείσδυ­σης, φάση απορρόφησης και φάση μετακίνησης. Η διείσδυση μέ­σω της επιδερμίδας είναι παθητική διαδικασία και επηρεάζεται από τη θερμοκρασία, το βαθμό πυκνότητας του διαλύματος και τη φυσιολογική ηλικία των φύλλων. Στα νέα φύλλα η απορρόφηση είναι ταχύτερη, πιθανώς επειδή δεν έχει ολοκληρωθεί η ανάπτυξη της επιδερμίδας και η απόθεση των κηρωδών ουσιών. Φυτά που βρίσκονται σε καλή θρεπτική κατάσταση παρουσιάζουν καλύτερη απορρόφηση των θρεπτικών.
•     Σύμφωνα με τον Πιστόλη (1994 - από Merlo και συν), η είσοδος των κατιόντων είναι αντιστρόφως ανάλογη προς την ενυδατωμένη ιοντική ακτίνα τους και ακολουθεί την επόμενη σειρά: καίσιο -ρουβίδιο - κάλιο - νάτριο - λίθιο - μαγνήσιο - στρόντιο - ασβέστιο (Cs+ > Rb+ > Κ+Νa+ > Li+ > Mg2+ > Sr+ > Ca2+). Εκτός από τους παράγοντες που αναφέρθηκαν, ακόμα η ακτινοβολία, η σχε­τική υγρασία, η ταχύτητα εξάτμισης του νερού του διαλύματος, η μορφή του θρεπτικού, το ρΗ και η παρουσία διαβρεκτικού επηρε­άζουν την απορρόφηση των θρεπτικών.
·   Οι χημικές μορφές των κατιόντων απορροφούνται γρηγορότερα από αυτές των αλάτων
    τους, γεγονός που οφείλεται στην ευκολία με την οποία διεισδύουν στην επιδερμίδα των
    φύλλων καθώς στε­ρούνται ηλεκτρικού φορτίου. Μέτρια χαμηλό ρΗ ευνοεί την
    απορρόφηση των θρεπτικών και συγκεκριμένα το Ca απορροφάται ταχύτερα σε ρΗ 5-7, η
    ουρία σε ρΗ 5,4-6,6, ενώ ο Ρ απορροφάται καλά σε τιμές 3-10. Η προσθήκη διαβρεκτικού
    βελτιώνει την απορρόφη­ση βελτιώνοντας τη διαβροχή καθώς μειώνει την επιφανειακή
    τάση.
•  Τα ιόντα, μετά τη διείσδυση τους στο φύλλο, παρουσιάζουν δια­φορετική κινητικότητα
    ανάλογη με το ιόν. Ρ, Κ, S, Νa και Ca παρου­σιάζουν υψηλή κινητικότητα, Fe, Μη, Ζη, Cu ,
    Μο και Β παρουσιά­ζουν μικρότερη, ενώ άλλα, όπως το Ca και πιθανόν το Mg, δεν
    μετακινούνται. Η περίπτωση του Ca εμφανίζει μεγάλο ενδιαφέρον γιατί συνδέεται με την
    εμφάνιση φυσιολογικών ασθενειών.

• Αρκετές φορές η διαφυλλική εφαρμογή θρεπτικών συνοδεύεται από προβλήματα. Το Ca(Ν03)2, ΝaΝ03, Zn(Ν03)2 και η (ΝΗ4)2S04 σε υψηλές συγκεντρώσεις προκαλούν εγκαύματα. Η εφαρμογή ενός πλήρους διαφυλλικού λιπάσματος (Πιστόλης, 1994, από Merlo και συν) προκαλεί μια γενική μείωση της καθαρής φωτοσύν­θεσης, της διαπνοής και της αγωγιμότητας στοματίων και μέσοφύλλου. Το φαινόμενο είναι πρόσκαιρο και 24 ώρες αργότερα οι λειτουργίες επανέρχονται στον κανονικό τους ρυθμό.
•   Αύξηση της σχετικής υγρασίας μέχρι της τιμής 90% φαίνεται να ευ­νοεί την απορρόφηση των θρεπτικών από τα φύλλα, ενώ αύξηση της θερμοκρασίας σημαίνει ταχύτερη απορρόφηση και μεταφορά των θρεπτικών. Σύμφωνα με τους Reed and Tukey (1982) (από Ανδρουλάκη, 1989), σε περίοδο σχετικά αυξημένων θερμοκρασιών (25°C) και υψηλής έντασης φωτισμού (440 μΕm – 2s - 1) (συνθήκες ευνοϊκές για την απορρόφηση θρεπτικών), οι κηρώδεις ουσίες στην εξωτερική επιφάνεια της εφυμενίδας έχουν κατακόρυφη διά­ταξη ώστε να μην καλύπτεται ολοκληρωτικά η επιφάνεια του φύλ­λου και να αφήνονται μικρές δίοδοι μεταξύ των κηρωδών πλακι­δίων. Αντίθετα, σε χαμηλότερες θερμοκρασίες (15°C) και εντάσεις φωτισμού (145 μΕm - 2ε - 1), οι κηρώδεις επικαλύψεις είναι διατε­ταγμένες υπό μορφή πυκνοτοποθετημένων πλακιδίων που δεν επιτρέπουν την επαφή με την επι­φάνεια των υποκειμένων κυττά­ρων.

•      Η ουρία είναι το ταχύτερα προσλαμβανόμενο και μετακινούμενο διαφυλλικά μόριο. Μετά την πρόσληψη της υδρολύεται σε ιόντα αμμωνίου και CO2. Όλες οι μορφές του διαφυλλικά εφαρμοζόμε­νου αζώτου μεταβολίζονται αποτελεσματικά και μετατρέπονται σε αμινοξέα. Αξίζει να σημειωθεί ότι η επιδερμίδα του φύλλου είναι 10-20 φορές περισσότερο διαπερατή στην ουρία από ό,τι στα άλλα ανόργανα ιόντα και η προσθήκη της στο θρεπτικό διάλυμα προκα­λεί αύξηση της ταχύτητας απορρόφησης των ιόντων ΡΟ43-, SO42-, Mg2+, Fe2+ και Μη2+.
•      Το φωσφορικό οξύ (Η3Ρ04) είναι η ταχύτερα απορροφήσιμη μορ­φή φωσφόρου στη μηλιά. Ακολουθούν Κ2ΗPO4 ΝaΗ2Ρ04, ΚΗ2Ρ04 και το Ca(Η2Ρ04)2. Τα δύο πρώτα είναι δυνατόν να προ­καλέσουν εκτεταμένες ζημιές στα φύλλα. Η παρουσία ουρίας δι­ευκολύνει τη διείσδυση του στα φύλλα.
• Το ασβέστιο συνδέεται με αρκετές φυσιολογικές ασθένειες και
 ιδιαίτερα με την πικρή στιγμάτωση των μήλων. Ιδιαίτερη σημασία έχουν οι σχέσεις αζώτου/ασβεστίου, καλίου/ασβεστίου και μαγνη­σίου/ασβεστίου στην εμφάνιση της πικρής κηλίδωσης. Στην τομά­τα η έλλειψη του μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια μια ολόκληρη ταξικαρπία λόγω της ξηράς κορυφής. Φυλλοδιαγνωστική και έγκαιρες διαφυλλικές εφαρμογές λύνουν το πρόβλημα.
•      Η έλλειψη Μg στην τομάτα θερμοκηπίου είναι ένα κοινό φαινόμενο, ενώ στα μήλα συνδέεται με την εσωτερική αποσύνθεση και τα εγκαύματα. Το ΜgCl2 και το Μg(Ν03)2 απορροφούνται ταχύτερα από το ΜgS04 αλλά μπορεί να προξενήσουν ζημιά στα φύλλα. Αντί­θετα, το ΜgS04 μέχρι συγκέντρωσης 92% δεν προκαλεί ζημιές.
•      Τα ιχνοστοιχεία αντιμετωπίζονται με καλύτερα και πιο μόνιμα απο­τελέσματα διορθώνοντας την οξύτητα (ρΗ) του εδάφους στο 6-6,5. Εφόσον παραστεί ανάγκη διαφυλλικής χορήγησης, τότε μπο­ρούν να χρησιμοποιηθούν θειικές ή χημικές ενώσεις για τον Ζn και το Μη εκτός του Fe, όπου τα καλύτερα αποτελέσματα δίνει η από εδάφους χορήγηση Fe-ΕDDHA.
·  Η έλλειψη βορίου είναι αρκετά συνηθισμένη στα μηλοειδή με συ­μπτώματα στα άνθη, στους καρπούς, στα φύλλα, στους νέους βλαστούς, τα κλαδιά και στον κορμό. Οι απαιτήσεις σε βόριο είναι οι μεγαλύτερες δυνατές στην αρχή της άνοιξης. Όμως η απορρό­φηση από το ριζικό σύστημα πιθανόν να παρεμποδίζεται από τις χαμηλές θερμοκρασίες. Διαφυλλικές εφαρμογές πριν τη φυσιολογική φυλλόπτωση αργά το φθινόπωρο ή την άνοιξη πριν την άνθη­ση εφοδιάζουν το φυτό με την απαιτούμενη ποσότητα.
• Σε περιόδους όπως η άνθηση, η καρποδεση, ξηρασίας, ανέμων και χαμηλών θερμοκρασιών προς τα φυτά δεν προλαβαίνουν ή μπορούν να συνθέσουν τα απαραίτητα αμινοξέα για την ομαλή εκτέλεση των λειτουργιών τους, η χορήγηση έτοιμων αμινοξέων έχει ιδιαίτερη σημασία (Bayer, 1994).


ΣΑΝ ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Η ορθολογιστική λίπανση, στηριζόμενη στα αποτελέσματα της ανάλυσης και τα δεδομένα των αναγκών των καλλιεργειών, μπορεί να εξασφαλίσει ποιοτικά προϊόντα χωρίς την επιβάρυνση λιπασμάτων και να μας απαλλάξει από την ρύπανση εξασφαλίζοντας καθαρό έδαφος και υπέδαφος, καθαρά υπόγεια ύδατα και καθαρά ποτάμια, λίμνες και θάλασσες.


Φάνης Α. Τσαπικούνης
Συγγραφέας
Πτυχιούχος Τμήματος Γεωπονίας ΑΠΘ
Διδάκτωρ Τμήματος Βιολογίας ΠΠ
tsapif@otenet.gr

Πηγή>http://better-greece.blogspot.gr/