Το «Γη&Ύδωρ» με την Έρρικα Χριστοδούλου στον Ηχώ 99,8
Ο Γιώργος Τομαδάκης, οικοτέχνης και μέλος της Κοιν. Σ.Επ. Επτάστικτος, μαζί με τον Δημήτρη Ψαρρά της οργάνωσης εφαρμογών βιώσιμης ανάπτυξης “Φοίνιξ”, το πρόσωπο πίσω από την πρόταση της Περιφέρειας Κρήτης για την εισαγωγή του θεσμού της οικοτεχνίας στην Ελλάδα, μας μιλούν για την πραγματική αξία και ευκαιρία του επιχειρηματικού μοντέλου της οικοτεχνίας ,για τους παραγωγούς και τον τόπο.
Ο κ. Δημητρης Ψαρράς, της οργάνωσης εφαρμογών βιώσιμης ανάπτυξης “Φοίνιξ” υπήρξε πρωτεργάτης, συμβάλλοντας στην πρόταση της Περιφέρειας Κρήτης, για την εισαγωγή του θεσμού της οικοτεχνίας στην Ελλάδα, Η έμπνευση του, προήλθε από το παράδειγμα της Ιταλίας και της ήπιας αλλά σταθερής ανάπτυξης περιοχών όπως η Βενετία και η Τοσκάνη.
Όπως λέει στο Γη&Ύδωρ, όλα ξεκινούν από μια απόφαση. Την απόφαση ενός τόπου για το μοντέλο ανάπτυξης που θέλει να ακολουθήσει. Κι αν αυτό, όπως προσθέτει, είναι η αγροδιατροφή, τότε κάθε φορέας και ιδιώτης, οφείλει να εργαστεί προς αυτή την κατευθυνση, μεμονωμένα και συλλογικά.
Η οικοτεχνία παρατηρεί, ως “παραγωγή τροφίμων από την µεταποίηση, µικρής κλίµακας, αγροτικών προϊόντων αποκλειστικά ιδίας παραγωγής, από τον επαγγελµατία αγρότη, στη
µονάδα τροφίµων οικοτεχνικής παρασκευής, τα οποία προορίζονται για άµεση διάθεση στον
καταναλωτή” είναι μια θετική πρωτοβουλία για τον τόπο μας. Πάρα τις ατέλειες της νομοθεσίας που τη θεσπίζει, δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την μικρή παραγωγή και τη νόμιμη διάθεση, μοναδικών, τοπικών και ασφαλών προϊόντων από τους ίδιους τους, κατα κύριο επάγγελμα γεωργούς και κτηνοτρόφους. Οι ορθές πρακτικές υγιεινής που απαιτεί, δεν είναι δύσκολο όπως λέει να τηρηθούν, πόσο μάλλον αν συγκριθούν με τις πολυέξοδες αυστηρές προδιαγραφές ενός διεθνούς προτύπου για την ασφάλεια των τροφίμων. Αυτό που απαιτείται από την πλευρά των παραγωγών είναι η πειθαρχία που θα διαμορφώσει και την εμπιστοσύνη αγοράς και καταναλωτών.
Ένα από τα σημεία της νομοθεσίας που κρίνει ότι θα έπρεπε να αλλάξει είναι η θέσπιση, αντί της εκ των υστέρων έγκρισης, της προέγκρισης διαμόρφωσης του χώρου που θα γίνεται η παραγωγή των οικοτεχνικών προϊόντων, πράγμα που θα εξοικονομησει χρονο και χρημα για όλα τα μέρη. Επίσης η θεσμοθέτηση της 100% τοπικής προέλευσης των πρώτων υλών (έναντι του 50% που ισχύει σήμερα), θα πετύχει πιο αποτελεσματικά το σκοπό του θεσμού, να δημιουργήσει κίνητρα ώστε περισσότεροι άνθρωποι να ασχοληθούν με τη γη και με διαφορετικά είδη καλλιεργειών. Με αυτόν τον τρόπο, ενισχύεται η συνεργασία μεταξύ των ανθρώπων, ελαχιστοποιείται το περιβαλλοντικό αποτύπωμα από τις μεταφορές και την τυποποίηση και ένας τόπος, αργά αλλά σταθερά, οδηγείται στην αυτάρκεια.
Τα πλεονεκτήματα του επιχειρηματικού μοντέλου της οικοτεχνίας για τον παραγωγό, είναι η μικρή ένταση της απασχόλησης και η σταδιακή εισαγωγή του στις έννοιες της επιχειρηματικότητας και της καθετοποίησης της παραγωγής. Παράλληλα ο παραγωγός παραμένει αγρότης και κτηνοτρόφος αντί να εστιάζει στην βιομηχανοποιηση και τη μαζικότητα. Όταν επιλέξεις άλλωστε ένα συγκεκριμένο μοντέλο ανάπτυξης όπως είναι το αγροδιατροφικό, όλα τα στοιχεία του τόπου που βρισκεσαι πρέπει να το αποδεικνύουν, από το τοπίο μέχρι την αρχιτεκτονική και την θεσμοθετημένη προστασία της γεωργικής και κτηνοτροφικής δραστηριότητας όπως λέει ο καλεσμένος μας. Δεν μπορεις προσθέτει, σε μια τέτοιου είδους περιοχή να φιλοξενεις π.χ μεγάλες επιχειρήσεις που έλκουν φθηνό εργατικό δυναμικό αποθαρρύνοντας τους νέους από την ενασχόληση τους με τη γη, οδηγώντας στην εγκατάλειψη της. Δεν μπορείς επίσης να εστιάζεις στον μαζικό τουρισμό ή να εγκαταλείπεις το φυσικό τοπίο στην αλλοτρίωση από αυθαίρετα δημιουργούμενες δομές ενέργειας, βιομηχανίας και τουρισμού. Αντ’ αυτού πρέπει να επιδιώκεται σε όλα τα επίπεδα η ποιότητα, από τους επισκέπτες, μέχρι τις παρεχόμενες υπηρεσίες και τον χωροταξικό σχεδιασμό με βάση στρατηγική χρήσης της γής. Η χρόνια αναποφασιστικότητα και η ταυτόχρονη παρουσία πολλών διαφορετικών μεταξύ τους μοντέλων, έχει οδηγήσει στην απουσία προόδου καθώς το ένα αντιμάχεται το άλλο και όλα μαζί το πιο σημαντικό για την περιοχή μας τελικά, όπως λέει ο κ. Ψαρράς.
Στο εξωτερικό οι δομές είναι έτοιμες να υποδεχθούν τις πρωτοβουλίες των παραγωγών, το μοντέλο ανάπτυξης προϋπάρχει και η προστιθέμενη αξία έχει διεκδικηθεί από τις περιοχές. Επιπρόσθετα, σε μια περιοχή που έχει εστιάσει στην ανάπτυξη του πρωτογενή τομέα, στον πολιτισμό, στην μοναδικότητα και την συνέργεια με το περιβάλλον, η προσπάθεια του παραγωγού πολλαπλασιάζεται και κανείς δεν αισθάνεται ότι παλεύει μόνος.
Αυτό που μας μεταδίδει από την εμπειρία του με την οργάνωση “Φοίνιξ” που φερνει σε επαφη φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης ή συλλόγους με επιστημονικές ομάδες ώστε να υλοποιηθούν ιδέες ή εναλλακτικές προτάσεις ανάπτυξης, είναι η ανάγκη για οριζόντιες διαδικασίες επικοινωνίας και λήψης αποφάσεων. Στο εξωτερικό όπως λέει κάθονται στο ίδιο τραπέζι και αποφασίζουν με βάση έναν κοινό στόχο. Στην Ελλάδα το σύστημα είναι κάθετο και οι φορείς ή οι τομείς δεν συνομιλούν μεταξύ τους. Ένα καινοτόμο μοντέλο ανάπτυξης της Κρήτης όμως με επίκεντρο την αγροδιατροφή και την συνυπαρξη με το περιβάλλον, απαιτεί την ενεργό δράση της αυτοδιοίκησης και την συμμετοχή και συνεργασία των πολιτών, αντί της αναμονής ...έμπνευσης από την κεντρική διοίκηση.
Ειδικά στην Κρήτη όπως προτείνει, οφείλουμε να εντοπίσουμε το πραγματικό φυσικό κεφάλαιο που έχουμε σαν περιοχή και απαιτεί την ελάχιστη δυνατή επένδυση από μέρους μας, αντί να στρεφόμαστε σε εξωγενείς παράγοντες. Ως παράδειγμα ανέφερε την διαχείριση των περιοχών Νατούρα και τα παρατηρητηρια αρπακτικών και μεταναστευτικών πτηνών που συγκεντρώνουν ετησίως στην Ευρώπη εκατομμύρια επισκέπτες και θα μπορούσαν να αποτελέσουν ευκαιρία με τεράστια δυναμική δεδομένης της πανίδας του νησιού.
Για την οικοτεχνία ενδιαφέρονται λίγοι και καλοί, παρατηρεί, μεταφέρωντας μας το κλίμα από τις εκδηλώσεις ενημέρωσης για το θεσμό, στις οποίες συμμετείχε και ο ίδιος με πρωτοβουλία διαφόρων δημοτικών αρχών. Τονίζει ότι το Κρητικό οικοτεχνικό προϊόν εκτός από τοπικό πρέπει επίσης να είναι ασφαλές με κατάρτιση του παραγωγού που φέρει την ευθύνη μιας επιχείρησης τροφίμων, πειθαρχία και προτυποποιηση των διαδικασιών, στοιχεία που θα προσδιορίσουν και τη μελλοντική του επιτυχία.
Η κατάσταση της επιχειρηματικότητας στη χώρα μας και δη στην Κρήτη, είναι αναστρέψιμη ολοκληρώνει ο κ. Ψαρράς, αρκεί να δούμε την πραγματικότητα και να δράσουμε με θέληση και σεβασμό. Για να αλλάξουν όλα και να γίνουν σωστά, απαιτείται χρόνος, καθημερινή πειθαρχία, ξεκάθαρη ροπή, σχεδιασμός, και συνέργειες για ένα κοινό στόχο. Πιστεύει ακράδαντα ότι η αρχή θα γίνει από τους παραγωγούς που αποτελούν και την καρδιά της οικονομίας. Αν αλλάξουν προσανατολισμό και τρόπο σκέψης, αναπόφευκτα ο πολιτικός σχεδιασμός θα ακολουθήσει. Σημαντική είναι η πρωτοβουλία των νέων ανθρώπων που πρέπει να κοιτάξουν μέσα τους και να δουν αν θέλουν να διαβούν το δύσκολο δρόμο της αφοσίωσης, ως μπροστάρηδες μιας αναγέννησης.
Από την δική του πλευρά ο Γιώργος Τομαδάκης ως οικοτέχνης και μέλος της Κοιν. Σ.Επ. “Επτάστικτος”, μας μιλά στο Γη&Ύδωρ για την πρωτότυπη και φυσική μέθοδο εκχύλισης με την οποία παράγει αρωματισμένα ελαιόλαδα με αρωματικά φυτά όπως βασιλικό, δυόσμο, ρίγανη και λεμόνι. Παράλληλα αξιοποιεί πολύτιμα προϊόντα της Κρητικής γης όπως η κάπαρη και ο σκίνος. Οπως πιστεύει, ακόμα και η “χέρσα” γη μπορεί να δώσει ιδέες, καθώς η χλωρίδα του νησιού μας είναι πολύτιμη. Φέρνει ως παράδειγμα τον κίστο, το σπαθόχορτο και την λαδανιά, που φυονται πολυ ευκολα στην Κρητική γη ενώ σε άλλες χώρες καλλιεργούνται συστηματικά για τους σκοπούς της φαρμακευτικής, καλλυντικής και γαστρονομικής βιομηχανίας.
Αναφερεται στο εξαιρετικό λιατικο της Θρυπτής, οι αμπελώνες της οποίας εγκαταλείπονται, την ίδια ώρα που στο εξωτερικό χρησιμοποιούν τις δικές μας ποικιλίες ως υποκείμενα εμβολιασμού. Μιλά για τους επενδυτές των ανεμογεννητριών που αντιμετωπίζουν τα Κρητικά βουνά ως άγονες “αγριάδες” τη στιγμή που ένας ανεξάντλητος πλούτος χλωρίδας και πανίδας περιμένει να τον ανακαλύψουμε. Υπενθυμίζει την αναγκαιότητα δήλωσης της περιουσίας στο Εθνικό Κτηματολόγιο ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος απώλειας της ιδιοκτησίας στις δασικές και ημιορεινές περιοχές. Άλλωστε ο τροπος που θα μπορέσει να αξιοποιηθεί αυτή η γη με επενδύσεις στο μέλλον είναι ακόμα άγνωστος και οι πιθανότητες ενόψει της εμφάνισης νέων μορφών τουρισμού, πολλές. Δεν αφήνει εκτός τους παραγωγούς κηπευτικών θερμοκηπίων, που όπως λέει, αντι να δίνουν σε εξευτελιστική τιμή τα δευτερης διαλογής προϊόντα τους μπορούν μέσω της οικοτεχνίας να δημιουργήσουν μια πρόσθετη πηγή εσόδων, παράγοντας λ.χ. σκόνη πιπεριάς, λιαστή ντομάτα ή αγγουράκι τουρσί, ως μερικές μόνο από τις αμέτρητες παρασκευές που μπορούμε να σκεφτούμε.
Ο νόμος που προϋποθέτει δήλωση ΟΣΔΕ για την καλλιέργεια και εγγραφή στο ΚΗΜΟ(Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Οικοτεχνίας), έχει κάποιες δυσκαμψίες, στην εφαρμογή του όπως λέει, οι οποίες διορθώνονται στην πορεία π.χ. με την πρόσφατη ένταξη προϊόντων μελιού, αρτοσκευασμάτων, επιτραπέζιων ελιών και σαπουνιών από ελαιόλαδο, στα παραγόμενα προϊόντα. Απαιτεί συμμόρφωση με τους κανόνες υγιεινής και ασφάλειας των τροφίμων και ανάλογη διαμόρφωση της οικίας του παραγωγού ή του χώρου αγροτικής εκμετάλλευσης που μπορεί να γίνει με μικρό κόστος. Είναι αρκετά ευέλικτη δραστηριότητα καθώς ενας παραγωγός που θέλει να ασχοληθεί με την οικοτεχνία μπορεί να παραμείνει στον ΟΓΑ και τα εισοδήματα του από αυτήν, λογίζονται ως αγροτικά.
Μιλώντας για τις πωλήσεις και την ανάπτυξη δικτύων λέει ότι είναι αρκετά εύκολη διαδικασία ιδιαίτερα μάλιστα αν μάλιστα ο παραγωγός έχει διάθεση να οδηγηθεί σε ένα μοντέλο αγροτουρισμού ή επισκέψιμου αγροκτήματος όπου ο πελάτης θα έρχεται σε άμεση επαφή με την εργασία που απαιτείται για την παραγωγή των προϊόντων και θα κατανοει την προστιθέμενη αξία τους, εν τη γενέσει της. Αποτέλεσμα αυτού του ενδιαφέροντος για τη μετάδοση της γνώσης, είναι πιστοί πελάτες που θα λειτουργήσουν και ως πρεσβευτές του τόπου και των προϊόντων.Όπως λέει πολλοί γνωστοι του επαγγελματίες τουρισμού, τον προσεγγίζουν, για να προσφέρουν στους πελάτες τους μια διαφορετική εμπειρία και διαδρομή μέσα από το αγρόκτημα του.
Σε μια σκέψη για την επάρκεια της ποσότητας της παραγωγής και τη δυνατότητα προτυποποίησης της, λέει ότι αυτό δεν πρέπει να ανησυχεί τους παραγωγούς. Στόχος τους είναι η παραγωγή ποιοτικής μοναδικότητας σε όποιο βαθμό μπορούν να το κάνουν και με δίκαιες τιμές. Οι διαφορές της παραγωγής από χρονιά σε χρονιά είναι αποδεκτές, αρκει να υπάρχει ποιότητα ενώ ο ίδιος συμβουλεύεται τους πελάτες του ώστε να βελτιώνει συνεχώς τα προϊόντα που παράγει. Για το μέλλον ο κ. Τομαδάκης επιθυμει να εστιάσει σε ορισμένα προϊόντα και να κάνει μια μικρή επένδυση επέκτασης στη δραστηριότητα του. Αν θα περίμενε κάτι από τον κλάδο, αυτό θα ήταν να υπήρχαν περισσότεροι γεωργοί και κτηνοτρόφοι που θα τολμήσουν αυτή την επιχειρηματικότητα και μελλοντικά γιατι όχι, τη δημιουργία ενός δικτύου οικοτεχνών με κοινό σήμα, αυστηρές προδιαγραφές και συλλογικές προωθητικές ενέργειες.
Όσον αφορά τη σύνδεση της οικοτεχνίας με τη διαμόρφωση του φυσικού τοπίου, περιβάλλοντος και οικονομίας; Είναι κάτι που τον απασχολεί σε όλες τις εκφάνσεις της δραστηριότητας του καθώς μέσα στην Κοιν. Σ.Επ. Επτάστικτος, ασχολούνται με την ανάδειξη των τοπικών προϊόντων και την αειφόρο διαχείριση των υπεραιωνόβιων ελαιώνων της Κρήτης μέσα από επισκέψεις, εργαστήρια, ενημερώσεις και εθελοντικά προγράμματα.
Το περιεχόμενο του παρόντος άρθρου όσον αφορά τους κανονισμούς που διέπουν το θεσμό της οικοτεχνίας, αναφέρεται με την επιφύλαξη της σχετικής ισχύουσας νομοθεσίας, την οποία μπορείτε να βρείτε αναλυτικά στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και στην ιστοσελίδα της Περιφέρειας Κρήτης. Η Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής ΠΕ Λασιθίου καθοδηγεί σχετικά τους ενδιαφερόμενους παραγωγούς.
Ακολουθεί συνέντευξη κ. Ψαρρά και κ. Τομαδάκη:
Όταν μια ευκαιρία εξέλιξης της αγροτικής και κτηνοτροφικής δραστηριότητας παρουσιάζεται, θα πρέπει να μπορούμε να την διακρίνουμε, πόσο μάλλον όταν τόσο άμεσα συνδέεται με το όραμα που έχουμε για τον τόπο, τα προϊόντα και την ποιότητα της ζωής μας.
Για περισσότερες ιδέες αγροτικής και όχι μόνο καινοτομίας και επιχειρηματικότητας, πρωτοβουλίες και ανθρωπους που πάνε την σκέψη και τον τόπο μας μπροστά, συντονιστείτε μαζί μας ζωντανά κάθε Σάββατο στις 10 το πρωί στο Γη&Ύδωρ με την Έρρικα, πάντα από τον σταθμό της ενημέρωσης με υπογραφή, Ηχω fm 99,8.
Έρρικα Χριστοδούλου
Ραδιοφωνική Εκπομπή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου