Καταγωγή-ιστορικό:
Το καρότο κατάγεται από τη Δυτική Ασία (Αφγανιστάν),αλλά οι άγριες μορφές του έχουν βρεθεί σε όλο τον κόσμο.
Ήταν αρκετά διαδεδομένο λαχανικό στην Αρχαία Ελλάδα και ο Διοσκουρίδης το αναφέρει με το όνομα ‘’σταφυλίνος’’.
Σύμφωνα με άλλους συγγραφείς οι αρχαίοι Έλληνες το ονόμαζαν ‘’καρώτον’’,από όπου προέρχεται η σημερινή του
ονομασία και οι αρχαίοι Ρωμαίοι ‘’παστινάκα’’.
Θρεπτική αξία :
Οι ποικιλίες με κίτρινο και πορτοκαλί χρώμα είναι ιδιαίτερα πλούσιες σε προβιταμίνη Α, σε αντίθεση με τις λευκόσαρκες ποικιλίες που περιέχουν μικρή ποσότητα χρωστικών και προβιταμίνης Α.
Η εξωτερική περιοχή της γογγυλόριζας είναι πιο γλυκιά (πλούσια σε υδατάνθρακες) και με μεγαλύτερη περιεκτικότητα
σε καροτίνη σε σύγκριση με την εσωτερική-κεντρική (ξυλώδη περιοχή).
Η μέση σύσταση του φρέσκου καρώτου παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα:
| Θρεπτική αξία | Περιεκτικότητα | Άλατα | Περιεκτικότητα |
| Νερό | 88% | Ασβέστιο(Ca) | 33mg |
| Υδατάνθρακες | 9.6g (3%) | Σίδηρος(Fe) | 0.3mg |
| Πρωτεΐνες | 0.9g (2%) | Μαγνήσιο(Mg) | 12mg |
Φυτικά έλαια
| 0,2g | Φώσφορος(Ρ) | 35mg |
| Βιταμίνες | Περιεκτικότητα | Κάλιο (Κ) | 320mg |
| Βιταμίνη Α | 16810 IU | Νάτριο (Νa) | 69mg |
| Βιταμίνη C | 5.9mg | Ψευδάργυρος (Zn) | 0.2mg |
| Βιταμίνη Ε | 0.7mg | Χαλκός (Cu) | 0mg |
| Βιταμίνη Κ | 13.2mg | Μαγγάνιο (Mn) | 0.1mg |
| Βιταμίνη Β6 | 0.2mg |
Πίνακας 1:Η μέση σύσταση 100g φρέσκιας γογγυλόριζας καρότου
Περιγραφή του φυτού:
Το καρότο έχει μικρή ανάπτυξη και το φύλλωμα είναι λεπτό και διακλαδισμένο.
Τα φύλλα έχουν μακρύ μίσχο και θυμίζουν αρκετά έντονα τα φύλλα του άνηθου, μόνο που δεν έχουν το χαρακτηριστικό άρωμα.
Το υπέργειο τμήμα μπορεί να φτάσει σε ύψος 30εκ.
Το σχήμα της γογγυλόριζας ποικίλει από κυλινδρικό σε κωνικό και από κοντό σε επίμηκες, ενώ το μέγεθος διαφέρει
ανάλογα με την ποικιλία και τις συνθήκες της καλλιέργειας (διάμετρος 2-6εκ.).
Το χρώμα της σάρκας ποικίλει από λευκό,κίτρινο,πορτοκαλί ή κόκκινο και αποτελείται από τον εξωτερικό φλοιό
και την κεντρική περιοχή (ξυλώδης ιστός).
Καλής ποιότητας θεωρούνται τα καρότα που έχουν μεγαλύτερο φλοιό συγκριτικά με τον ξυλώδη εσωτερικό ιστό.
Ο ανθοφόρος βλαστός σχηματίζεται από το κέντρο της γογγυλόριζας το δεύτερο χρόνο της καλλιέργειας.Φτάνει
σε ύψος 1-1.5μ.και αποτελείται από διακλαδώσεις και πάνω σε αυτές εμφανίζονται οι ταξιανθίες (σκιάδια)
με αρκετά άνθη η κάθε μία.
Αν και τα άνθη είναι ερμαφρόδιτα παρατηρείται το φαινόμενο της σταυρογονιμοποίησης.
Ποικιλίες:
Οι επιθυμητές ποικιλίες χαρακτηρίζονται από ομοιόμορφο βαθύ πορτοκαλί χρώμα γογγυλόριζας και λεία επιφάνεια.
Τα γλυκύτερα και καλύτερης υφής καρότα είναι τα τύπου Nantes,που είναι κυλινδρικά με οξεία κορυφή.
Τα καρότα αυτά απορροφούν περισσότερο χυμό και κατά συνέπεια είναι περισσότερο χυμώδη και τραγανά.
Τα καρότα, γενικώς διακρίνονται σε τρεις ομάδες, τα κοντόριζα, τα μέτρια και τα μακρόριζα. Εκάστη από αυτές περιλαμβάνει πολλές ποικιλίες, εκ των οποίων σπουδαιότερες είναι:
| Κοντόριζα | Μέτρια | Μακρόριζα |
| Καρότα κόκκινα Ολλανδίας:Οι ρίζες αυτών έχουν μάκρος διπλάσιο από το πλάτος. Πρόκειται περί ποικιλίας εκλεκτής και παραγωγικής. | Καρότα κόκκινα Νανταίνης:Οι ρίζες αποκτούν σχήμα κυλινδρικό και σάρκα πολύ τρυφερή και γλυκεία. Γίνονται πρώιμα και διατηρούνται καλώς. | Καρότα μακριά. Οι ρίζες σ’ αυτά γίνονται υπερβολικά μακριές και τρυφερές. |
| Καρότα κόκκινα Γκεράντης:Οι ρίζες γίνονται κοντόχονδρες, σχεδόν στρογγυλές, με σάρκα εξαιρετικά τρυφερή και αρωματώδη. | Καρότα κόκκινα μυτερά: Οι ρίζες αυτών γίνονται χονδρές και μακρουλές με μυτερή άκρη. Είναι εκλεκτή ποικιλία. | Καρότα κίτρινα: Οι ρίζες είναι μακριές κυλινδρικές, χαρακτηριστικές πολύ κίτρινες και αρκετά γλυκείες. Είναι ή συνήθως καλλιεργουμένη ποικιλία. |
Κλιματολογικές και εδαφολογικές απαιτήσεις:
Το καρότο είναι φυτό ψυχρής εποχής.Οι ιδανικές μέσες θερμοκρασίες για την ανάπτυξη του φυτού είναι 16-18οC,
ενώ σε χαμηλότερες θερμοκρασίες περιορίζεται η ανάπτυξη της γογγυλόριζας και το χρώμα αυτής είναι φτωχό.
Το έδαφος πρέπει να είναι βαθύ, καλά αποστραγγιζόμενο με χημική αντίδραση από pH=5.5-6.5.
Τα ιδανικότερα είναι τα αμμώδη και τα οργανικά εδάφη, απαλλαγμένα από χοντρά τεμαχίδια (πέτρες) για την
παραγωγή ευθειών γογγυλόριζων.
Εάν το έδαφος είναι βαρύ ή περιέχει πέτρες τότε είναι σκόπιμο να χρησιμοποιηθούν ποικιλίες με μικρό σχετικά
ριζικό σύστημα.
Πολλαπλασιασμός:
Η σπορά γίνεται στα πεταχτά (σε επίπεδο έδαφος ή σε διαμορφωμένες αλίες) ή σε γραμμές.
Η γραμμική σπορά σε επίπεδο έδαφος ή σε αναχώματα με μία, δύο ή περισσότερες γραμμές(αποστάσεις μεταξύ
των γραμμών 25-30εκ.).
Το βάθος σποράς είναι περίπου 0,5εκ, ενώ η χρησιμοποιούμενη ποσότητα κυμαίνεται από 500-1200 γραμ. σπόρου
/στρεμ, ανάλογα με την εφαρμοζόμενη μέθοδο σποράς.
Ιδανικές θερμοκρασίες για τη βλάστηση των σπόρων είναι μεταξύ 20-30οC.
Εποχή σποράς:
Σε περιοχές με ήπιο χειμώνα η σπορά γίνεται το φθινόπωρο (Σεπτέμβριο) και η συγκομιδή την άνοιξη.
Σε ψυχρότερες περιοχές η σπορά γίνεται αρχές της άνοιξης.
Η διάρκεια της καλλιέργειας κυμαίνεται από 3-5 μήνες, ανάλογα με την ποικιλία (πρώιμη,όψιμη) και την εποχή
καλλιέργειας.
Καλλιεργητικές φροντίδες:
Άρδευση:Το καρότο έχει ανάγκη από ικανοποιητική υγρασία σε όλη την διάρκεια της καλλιέργειας του.
Εδάφη με χαμηλή περιεκτικότητα σε υγρασία προκαλούν την ανάπτυξη γογγυλόριζας με πικρή γεύση και σκληρή
σύσταση.
Αντίθετα οι γογγυλόριζες που αναπτύσσονται σε εδάφη με υπερβολική υγρασία έχουν ανώμαλο σχήμα και φτωχό
χρωματισμό.
Λίπανση:Έχουν ανάγκη πλούσιας λίπανσης με 3-4.000 οκ. κοπριάς, τουλάχιστο κατά στρέμμα. Η κοπριά όμως πρέπει να είναι εντελώς χωνεμένη και να χρησιμοποιείται πολύ νωρίς, προ της σποράς.
Καταπολέμηση ζιζανίων:Το καρότο μετά τη βλάστησή του αναπτύσσεται αργά και δε μπορεί να ανταγωνιστεί
τα ζιζάνια.
Η καταπολέμηση των ζιζανίων γίνεται με βοτάνισμα πάνω στη γραμμή φύτευσης και με σκάλισμα μεταξύ των
γραμμών φύτευσης.
Αραίωμα φυτών: Το αραίωμα πραγματοποιείται στα πρώτα στάδια ανάπτυξης των φυτών,μόλις σχηματίσουν τα
πρώτα φύλλα, έτσι ώστε οι αποστάσεις μεταξύ των φυτών να είναι 5-7εκ.
Η εφαρμογή του είναι απαραίτητη στην περίπτωση πυκνής σποράς, αλλιώς οι γογγυλόριζες θα παραμείνουν πολύ
μικρές λόγω ανταγωνισμού.
Άλλες καλλιεργητικές φροτίδες:Για να εμποδίσουμε το πρασίνισμα γύρω από την κορυφή του καρότου, κάνουμε
ανάχωμα γύρω από τα πράσινα φύλλα.
Την προηγούμενη ημέρα από τη συγκομιδή των καρότων εφαρμόζουμε πότισμα για τη διευκόλυνση της εξαγωγής τους.
Συγκαλλιέργεια:
Η καλλιέργεια του καρότου μπορεί να συνδυαστεί με μπιζέλι,σκόρδο,μαρούλι,πράσο,κρεμμύδι,ρεπάνι,λάχανο,τομάτα και μαιντανό
Εχθροί και ασθένειες του καρότου:Σημαντικότερες εντομολογικές προσβολές του καρότου
Ψύλλα Psylla rosae
Σύμπτωμα :Τα τέλεια άτομα (ενήλικα-μαύρου χρώματος) αφήνουν τα αυγά τους στην πάνω επιφάνεια των γογγυλοριζων , ενώ οι προνύμφες ( λευκού χρώματος ) εισέρχονται στο εσωτερικό ανοίγοντας στοές χρώματος
σκουριάς και υποβαθμίζοντας την ποιότητα αυτών. Παράγει αρκετές γενεές το χρόνο.
Τα μικρά φυτάρια έχουν μικρή ανάπτυξη , ενώ τα μεγαλύτερης ηλικίας εμφανίζονται καχεκτικά και τα φύλλα τους
κιτρινωπό μεταχρωματισμό
Αντιμετώπιση: Το φθινοπωρινό όργωμα φέρνουν στην επιφάνεια του εδάφους τις διαχειμαζόμενες μορφές του
εντόμου και τις εκθέτουν στους εχθρούς τους.
Εφαρμογή αμειψισποράς,χρησιμοποίηση κίτρινων κολλητικών παγίδων και εναπόθεση στάχτης ξύλου γύρω από τα φυτά για να περιοριστεί η εναπόθεση αυγών πάνω στις γογγυλόριζες
Σιδηροσκωληκας Agriotes lineatus
Σύμπτωμα:Τα νεαρά άτομα εισέρχονται στο εσωτερικό των γογγυλόριζων και υποβαθμίζουν την ποιότητα αυτών.
Αντιμετώπιση:Συχνά σκαλίσματα για να έρχονται οι σιδηροσκώληκες στην επιφάνια του εδάφους ( έκθεση στους
φυσικούς εχθρούς τους ).
Η καλλιέργεια του μηδική και του τριφυλλιού θεωρούνται ότι τα απωθούν.Χρήση ωφέλιμων νηματωδών,που αποτελούν φυσικούς εχθρούς τους.
Νηματώδεις Heterodera schachtii
Σύμπτωμα: Διάφορα είδη νηματωδών προσβάλλουν τις γογγυλόριζες, κυρίως σε μικρό στάδιο ανάπτυξης,
προκαλώντας εξογκώματα και παραμορφώσεις σε αυτές
Αντιμετώπιση: Όργωμα και καλό λιάσιμο του εδάφους για να εκτεθούν οι νηματώδεις σε δυσμενείς συνθήκες
( καλοκαίρι). Αύξηση της οργανικής ουσίας του εδάφους με προσθήκη κομπόστας, που αυξάνει το αριθμό των
ωφέλιμων νηματωδών και μυκήτων ( αρπακτικών των βλαβερών νηματωδών).
Απολύμανση των εργαλείων και εφαρμογή αμειψισποράς.
Σημαντικότερες ασθένειες του καρότου:
Περονόσπορος Plasmopara nivea
Σύμπτωμα: Κηλίδες στα φύλλα και ανάπτυξη υπόλευκου επίχρισματος πάνω σε αυτές ( σε συνθήκες υψηλής
υγρασίας).Δεν προξενεί σοβαρές ζημιές στο καρότο.
Οι κηλίδες όμως μοιάζουν αρκετά με αυτές της σεπτορίωσης.
Αντιμετώπιση: Εφαρμόζουμε 3ετή αμειψισπορά με φυτά που δεν ανήκουν στην ίδια οικογένεια.
Απομακρύνουμε προσβεβλημένα φύλλα της βάσης και σε έντονες προσβολές ψεκάζουμε με χαλκούχα σκευάσματα κατάλληλα για τη βιολογική καλλιέργεια.. Προληπτικά ψεκάζουμε με διάφορα σκευάσματα που να περιέχουν σκόρδο-ξύδι-σόδα κ.λ.π.Δείτε εδώ. Καθώς και με ενεργούς μικροοργανισμούς και Ζεόλιθο.
Κερκόσπορα Cercospora carotae
Σύμπτωμα:Αρχικά αναπτύσσονται κηλίδες κίτρινου χρώματος, που είναι εμφανείς και στις δύο επιφάνειες του
φύλλου. Στη συνέχεια οι κηλίδες αποκτούν καστανές και σε συνθήκες υψηλής υγρασίας αναπτύσσεται πάνω τους
γκριζωπή εξάνθηση.
Τα συμπτώματα εμφανίζονται πρώτα στα παλαιά φύλλα, στη συνέχεια σε φύλλα νεότερης ηλικίας και τέλος επεκτείνονται στους μίσχους.
Τα συμπτώματα μοιάζουν με αυτά της σεπτωρίωσης, μόνο που εδώ οι κηλίδες είναι μεγαλύτερες και δε σχηματίζονται
μαύρα στίγματα (πυκνίδια-σπόρια του μύκητα) πάνω σε αυτές.
Αντιμετώπιση: Προληπτικά εφαρμόζουμε 3ετή αμειψισπορά.Χρησιμοποιούμε υγιή σπόρο ή εφαρμόζουμε
απολύμανση με εμβάπτιση των σπόρων σε νερό θερμοκρασίας 50οC για 25 λεπτά.
Σε περίπτωση προσβολής αφαιρούμε τα προσβεβλημένα φύλλα,καταστρέφουμε τα υπολείμματα της καλλιέργειας
και ψεκάζουμε με χαλκούχα σκευάσματα κατάλληλα για τη βιολογική καλλιέργεια.
Προληπτικά ψεκάζουμε με διάφορα σκευάσματα που να περιέχουν σκόρδο-ξύδι-σόδα κ.λ.π.Δείτε εδώ. Καθώς και με ενεργούς μικροοργανισμούς και Ζεόλιθο.
Σκληροτίνια Sclerotinia sclerotiorum
Σύμπτωμα:Προκαλείται σάπισμα της γογγυλόριζας. Στα σημεία προσβολής παρουσιάζεται περιοχή λευκού χρώματος
με μαύρα στίγματα (σπόρια του μύκητα).
Στα σημεία προσβολής και κάτω από συνθήκες υπερβολικής υγρασίας σχηματίζεται περιοχή λευκού χρώματος
( μυκήλιο ) με μαύρα στίγματα ( σπόρια του μύκητα ).
Αντιμετώπιση:Η ασθένεια αναπτύσσεται σε συνθήκες υψηλής υγρασίας του εδάφους και γι αυτό κύριο μέτρο
πρόληψης αποτελεί η αποφυγή υπερβολικής υγρασίας στο έδαφος.
Η εφαρμογή 3-4ετούς αμειψισποράς και η απομάκρυνση των προσβεβλημένων φυτών μειώνουν αρκετά την
πιθανότητα εμφάνισης της ασθένειας
Αλτερνάρια Alternaria radicina και Alternaria dauci
Σύμπτωμα: Ο μύκητας Alternaria dauci προκαλεί την ανάπτυξη μικρών καστανών ή καστανόμαυρων κηλίδων στα
ώριμα φύλλα,όπου αρχικά εντοπίζονται στην περιφέρεια του ελάσματος.
Ακόμα προσβάλλει το μίσχο των φύλλων, το λαιμό των νεαρών φυτών και το πάνω μέρος της γογγυλόριζας.
Αντίθετα ο μύκητας Alternaria radicina προκαλεί την ανάπτυξη μαύρων και με υγρή εμφάνιση κηλίδων στην επιφάνεια
της γογγυλόριζας.
Σε συνθήκες υψηλής υγρασίας αναπτύσσεται μυκήλιο και προκαλείται σήψη της γογγυλόριζας.
Αντιμετώπιση:
Η ασθένεια αναπτύσσεται σε συνθήκες υψηλής υγρασίας του εδάφους και γι αυτό κύριο μέτρο πρόληψης αποτελεί
η αποφυγή υπερβολικής υγρασίας στο έδαφος.
Η εφαρμογή 3-4ετούς αμειψισποράς, η απομάκρυνση των προσβεβλημένων φυτών και η καταστροφή των
υπολειμμάτων της καλλιέργειας μειώνουν αρκετά την πιθανότητα εμφάνισης της ασθένειας.
Βακτήρια Erwinia carotovora
Σύμπτωμα:Προκαλεί σάπισμα στο ανώτερο τμήμα της γογγυλόριζας ( ευνοείται από συνθήκες υψηλής υγρασίας του εδάφους).
Αντιμετώπιση:Η ασθένεια αναπτύσσεται σε συνθήκες υψηλής υγρασίας του εδάφους και γι αυτό κύριο μέτρο πρόληψης αποτελεί η αποφυγή υπερβολικής υγρασίας στο έδαφος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου