Θερμοκήπια με Νερό από τη Θάλασσα

(Ενα παλιό αλλά πάντα επίκαιρο άρθρο.)

Οταν στα μέσα της δεκαετίας του '80 βρέθηκε να παρατηρεί τη βροχή μέσα από το τζάμι ενός λεωφορείου στο Μαρόκο, στη διάρκεια του ταξιδιού του μέλιτος, ο Τσάρλι Πάτον δύσκολα φανταζόταν ότι μερικές δεκαετίες μετά η ιδέα που πέρασε στιγμιαία από το μυαλό του θα είχε μετατραπεί σε ένα ολόκληρο σχέδιο, το οποίο μέσα στο 2012 φιλοδοξεί να «πρασινίσει» μια ολόκληρη περιοχή ερήμου κοντά στην Ακαμπα της Ιορδανίας, δημιουργώντας μια όαση εκεί που μέχρι πρότινος δεν φύτρωνε ούτε αγκάθι.

Κοιτώντας τη βροχή
Κι όμως, μια απλή παρατήρηση της φύσης πριν από 30 χρόνια ήταν εκείνη που οδήγησε τον Βρετανό ερευνητή, επικεφαλής σήμερα του Seawater greenhouse project και μέλος της ομάδος του Sahara Forest Project, στην πολύ απλή σκέψη της παραγωγής γλυκού νερού με την ίδια ακριβώς διαδικασία και τη βοήθεια απλών τεχνητών μέσων. «Κοιτάζοντας μέσα από το τζάμι του λεωφορείου στο Μαρόκο τις σταγόνες της βροχής να κυλούν, άρχισα να σκέφτομαι γιατί να μην μπορεί κανείς να παράγει γλυκό νερό από τη θάλασσα χρησιμοποιώντας τη θερμότητα, ειδικά σε χώρες με υψηλές θερμοκρασίες και μεγάλη ηλιοφάνεια, δίνοντας έτσι μια λύση στη μεγάλη έλλειψη νερού που υπάρχει εκεί, αποφεύγοντας την υψηλού κόστους σε χρήματα και ενέργεια τεχνολογία της αφαλάτωσης;

Ετσι κάπως γεννήθηκε η ιδέα της δημιουργίας των θαλάσσιων θερμοκηπίων, την οποία ο Πάτον σε συνεργασία με τον μηχανικό και φυσικό Φίλιπ Ντέιβις και τον καθηγητή Φυτολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κόβεντρι, Φιλ Χάρις, έθεσε σε εφαρμογή, κατασκευάζοντας το 1995 το πρώτο θαλάσσιο θερμοκήπιο στην Τενερίφη, το οποίο παρήγαγε εξαιρετικούς, όπως λέει ο ίδιος, καρπούς. Ο τρόπος που λειτουργεί το θερμοκήπιο είναι εξαιρετικά απλός και στηρίζεται στη φυσική διαδικασία εξάτμισης του θαλάσσιου νερού. Με τη βοήθεια του θαλάσσιου νερού ο καυτός αέρας της ερήμου ψύχεται και στη συνέχεια υγροποιείται, δημιουργώντας εντός του θερμοκηπίου ένα δροσερό και υγρό περιβάλλον, κατάλληλο για τις αγροτικές καλλιέργειες. Παράλληλα, ο ζεστός αέρας, περνώντας μέσα από ειδικούς σωλήνες συναντάται με το θαλάσσιο νερό, το οποίο εξατμίζεται και επιστρέφει ως πόσιμο. Η παραγόμενη ποσότητα γλυκού νερού αρκεί για να χρησιμοποιηθεί και εκτός θερμοκηπίου, δημιουργώντας ένα μικροκλίμα, το οποίο επιτρέπει την καλλιέργεια και των γύρω εδαφών. Μετά την επιτυχία του θαλασσίου θερμοκηπίου στην Τενερίφη, η εταιρεία του Πάτον προχώρησε στην υλοποίηση αντίστοιχων πιλοτικών προγραμμάτων στο Αμπου Ντάμπι και στο Ομάν, ενώ το 2009 υπέγραψε το πρώτο της εμπορικό συμβόλαιο για την κατασκευή ενός θερμοκηπίου 2.000 τ.μ. στο Πορτ Αγκούστα της Αυστραλίας, το οποίο, δύο χρόνια μετά, παρήγαγε τις πρώτες ντομάτες του.

Ο ίδιος ο Πάτον θεωρεί πως η χρήση της τεχνολογίας των θερμοκηπίων με θαλάσσιο νερό αποτελεί μια απάντηση στην τεράστια οικολογική καταστροφή που προκαλούν θερμοκήπια όπως αυτά που έχουν κατασκευαστεί στη νότια Ισπανία τα τελευταία 20 χρόνια και τα οποία έχουν εξαντλήσει όλους τους υδάτινους πόρους της περιοχής, με αποτέλεσμα ένα μεγάλο μέρος της χώρας να αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα ξηρασίας. Αν αντί για την παραδοσιακή τεχνολογία, τα θερμοκήπια αυτά χρησιμοποιούσαν θαλάσσιο νερό, η χρήση τους θα ήταν απολύτως βιώσιμη για τις περιοχές αυτές που σήμερα κινδυνεύουν από την ξηρασία, υποστηρίζει.

Ο συνδυασμός της τεχνολογίας αυτής με τη χρήση ηλιακής ενέργειας παραγόμενης από κάτοπτρα γέννησε το Sahara Forest Project το οποίο έχει ήδη ξεκινήσει, και το πρώτο στάδιό του αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί εντός του 2012, στην Ακαμπα της Ιορδανίας, με τη χρηματοδότηση της κυβέρνησης της Νορβηγίας. Τον Ιούνιο του 2010, το πρότζεκτ παρουσιάστηκε στον βασιλιά Αμπντάλα της Ιορδανίας, κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στο Οσλο, ο οποίος προσκάλεσε στη συνέχεια την ομάδα του SFP να επισκεφθεί τη χώρα του προκειμένου να συμφωνήσουν στην υλοποίηση του προγράμματος που θα οδηγήσει τελικά στο «πρασίνισμα» της ερήμου, με την παραγωγή κηπευτικών προϊόντων αλλά και καρπών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως βιοκαύσιμα.

Οπως εξηγούν οι ειδικοί, αντίθετα με τα φωτοβολταϊκά συστήματα, τα οποία μετατρέπουν το ηλιακό φώς σε ηλεκτρική ενέργεια, τα κάτοπτρα που χρησιμοποιούνται εδώ συγκεντρώνουν το ηλιακό φώς σε σωλήνες γεμάτους υγρό, το οποίο βράζει και στη συνέχεια θέτει σε λειτουργία μια γεννήτρια που παράγει ηλεκτρική ενέργεια, η οποία χρησιμοποιείται από το θερμοκήπιο, το οποίο με τη σειρά του παρέχει στο σύστημα αυτό το νερό που απαιτείται για τη λειτουργία του.

Πρασίνισμα της ερήμου
Θα μπορούσε άραγε η τεχνολογία αυτή να αλλάξει το πρόσωπο του πλανήτη, πρασινίζοντας περιοχές που μέχρι σήμερα ήταν τελείως άγονες; Σύμφωνα με τον Πάτον, θεωρητικά τουλάχιστον, η Σαχάρα θα μπορούσε να γίνει και πάλι πράσινη, όπως ήταν και πριν από 6.000 χρόνια. Για τον ίδιο πάντως, το να πείσει τους κατοίκους και τις κυβερνήσεις των χωρών της Βόρειας Αφρικής για παράδειγμα ότι η καλλιέργεια κηπευτικών είναι δυνατή ακόμη και στην έρημο, είναι πραγματικά μια μεγάλη πρόκληση.

(από την Καθημερινή της Κύπρου)