Καλλιέργεια Μελισσόχορτου (Λαγουδοφάι)

Ταξινόμηση

Επιστημονική ονομασία: Melissa officinalis

Κοινή Ονομασία: Μελισσόχορτο, Βάλσαμο λεμονιού, Βάλσαμο κεριού μέλισσας ή κοινώς βάλσαμο.

Οικογένεια: LABIATAE

Προέλευση και διασπορά

Το μελισσόχορτο ανήκει στην οικογένεια της μέντας και είναι ενδημικό της Νοτίου Ευρώπης, της Δυτικής Ασίας και της Βόρειας Αφρικής. Σήμερα καλλιεργείται σε όλο τον κόσμο. Στην Ελλάδα συναντώνται δύο υποείδη: το M. officinalis L. subsp. officinalis και το M. officinalis L. subsp. altissima (Sibth. & Sm.) Arcangeli.

Οι διαφορές τους έγκεινται κυρίως στο μήκος του βλαστού (το πρώτο είναι μικρότερο), στην ύπαρξη ή όχι τριχώματος στην κάτω επιφάνεια των φύλλων (το πρώτο δεν έχει) και φυσικά στην οσμή που αναδύουν (το M. officinalis L. subsp. officinalis έχει οσμή λεμονιού, ενώ το M. officinalis L. subsp. altissima (Sibth. & Sm.) Arcangeli βαριά και άσχημη οσμή (fetid).

Το όνομα Melissa το οφείλει στην ελκυστικότητα του στις μέλισσες ενώ το officinallis στην επίσημη χρήση του στην Ιατρική.

Οι αρχαίοι Έλληνες το ονόμαζαν μελισσόφυλλο από τις λέξεις μέλισσα και φύλλο ενώ οι αρχαίοι Ρωμαίοι apiastrum από το “apias” που σημαίνει μέλισσα. Οι κηπουροί του δέκατου έκτου αιώνα χρησιμοποιούσαν τα φύλλα του φυτού τρίβοντας τα στις κυψέλες για την προώθηση της παραγωγής μελιού στις μέσα σε αυτές.

Αποδόσεις

Οι αποδόσεις της καλλιέργειας του μελισσόχορτου σε νωπή μάζα κυμαίνονται από 10-25 τόνους ανά εκτάριο (1-2,5 τόνους το στρέμμα). Η περιεκτικότητα του σε αιθέριο έλαιο είναι χαμηλή της τάξης του 0,03% (3-7 κιλά ανά εκτάριο = 0,3-0.7 κιλά ανά στρέμμα). Η περιεκτικότητα σε αιθέριο έλαιο του νωπού προϊόντος είναι κατά μέσο όρο 0,1% ή λιγότερο με ένα μεγάλο εύρος μεταξύ 0,01 και 0,13%. Οι αποδόσεις σε ξηρό προϊόν φτάνει τους 5 τόνους ανά εκτάριο ( 0,5 κιλά ανά στρέμμα).

Περιγραφή φυτού

Το μελισσόχορτο είναι πολυετής πόα με ανορθωμένους βλαστούς διακλαδιζόμενους, ελαφρώς τριχωτούς μήκους 30-60 εκατοστά. Η κορυφή του φυτού κατά την διάρκεια του χειμώνα ξηραίνεται ενώ το ριζικό του σύστημα παραμένει ζωντανό.

Τα φύλλα του είναι ωοειδή έως ρομβοειδή οδοντωτά. Τα άνθη έχουν κάλυκα με μακριές αδενικές τρίχες, και τριγωνικούς οδόντες στο κάτω χείλος. Η στεφάνη των ανθέων έχει χρώμα αρχικά ανοικτό κίτρινο που στην ανάπτυξη γίνεται λευκό.

Κλιματικές Απαιτήσεις

Θερμοκρασία:Καλλιεργείται σε εύκρατες περιοχές με μέτριες θερμοκρασίες. Αντέχει μερικώς στους παγετούς και προτιμά τις ηλιόλουστες θέσεις.

Βροχοπτώσεις:Βροχοπτώσεις ύψους 300 mm έως 1300 mm ετησίως είναι απαραίτητες για την καλή ανάπτυξη των φυτών. Σε περιοχές που οι βροχοπτώσεις δεν είναι αρκετές η καλλιέργεια πρέπει να αρδεύεται.

Εδαφικές απαιτήσεις:Αναπτύσσεται καλύτερα σε γόνιμα βαθιά και καλώς στραγγιζόμενα εδάφη με ρΗ από 5 έως 7,5. Μπορεί να καλλιεργηθεί σε άργιλο-πηλώδη έως και αργιλώδη εδάφη αλλά αναπτύσσεται καλύτερα σε προσχωσιγενή εδάφη. (To προσχωσιγενές έδαφος είναι αυτό που σχηματίζεται από τη μεταφορά φθαρτών υλικών, η οποία γίνεται από το νερό των ποταμών. Τα εδάφη αυτά συνήθως είναι πολύ γόνιμα).

Πρακτικές Καλλιέργειας

Πολλαπλασιασμός:Το μελισσόχορτο πολλαπλασιάζεται συνήθως με σπόρο, παραφυάδες και μοσχεύματα. Άμεση σπορά στον αγρό μπορεί να γίνει με ποσότητα σπόρου 7-9 κιλά ανά εκτάριο (700-900 γραμμάρια ανά στρέμμα) εφόσον όμως ο έλεγχος των ζιζανίων είναι αποτελεσματικός.

Για καλύτερα αποτελέσματα στην εγκατάσταση της καλλιέργειας ο πολλαπλασιασμός πρέπει να γίνεται σε γλαστράκια κατάλληλων διαστάσεων (7Χ7, 6Χ6, 8Χ8) με κατάλληλο υπόστρωμα για την καλύτερη ανάπτυξη των σποροφύτων (Μίγματα εδάφους – τύρφης άμμου).

Τα σπορόφυτα μόλις αποκτήσουν ύψος 10-12 εκατοστά μεταφυτεύονται σε καλά προετοιμασμένο χωράφι.

Εναλλακτικά η σπορά μπορεί να γίνει σε κατάλληλα διαμορφωμένα σπορεία (μεγέθους 6 τ.μ. για κάθε στρέμμα καλλιέργειας) με ποσότητα σπόρου 2 γραμμάρια ανά τ.μ. Στην συνέχεια και εφόσον τα φυτά αποκτήσουν ύψος περίπου 15 εκατοστών μεταφυτεύονται στο χωράφι.

Η εγκατάσταση της καλλιέργειας γίνεται την άνοιξη ή νωρίς το φθινόπωρο.

Προετοιμασία Εδάφους

Όλα τα αρωματικά φυτά που καλλιεργούνται σε εδάφη που κατεργάζονται και βελτιώνονται με ορθές πρακτικές βελτίωσης αποδίδουν αιθέρια έλαια υψηλής ποιότητας και μεγάλης ζήτησης σε παγκόσμιο επίπεδο.

Οι παραγωγοί που χειρίζονται το έδαφός τους με ορθές πρακτικές, έχουν από φυτοπροστευτική άποψη (αντιμετώπιση ζιζανίων, παρασίτων και ασθενειών) λιγότερες εισροές και παραγωγή προϊόντων αρωματικής καλλιέργειας υψηλής ποιότητας.

Δειγματοληψία Εδάφους και Ανάλυση

• Η δειγματοληψία του εδάφους πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τις επικρατούσες μεθόδους.
• Με την ανάλυση του εδάφους θα ελεγχθούν οι ελλείψεις αλλά και η περίσσεια των ανόργανων στοιχείων οι βιολογικές ιδιότητες του αλλά και τα ποσοστά του άνθρακα.
• Με την ανάλυση του εδάφους ο παραγωγός θα είναι σε θέση να διορθώσει την θρεπτική κατάσταση του εδάφους και να δημιουργήσει για την καλλιέργεια του τις καλύτερες δυνατές συνθήκες ισορροπίας θρεπτικών στοιχείων και pH.
• Η διόρθωση του pH του εδάφους πρέπει πάντοτε να γίνεται με βάση τα αποτελέσματα της εδαφολογικής ανάλυσης.
• Η χρήση των λιπασμάτων πρέπει να σχεδιαστεί λαμβάνοντας υπόψη ότι η ανάπτυξη της καλλιέργειας θα γίνει με οργανικές μεθόδους και σκευάσματα.
• Η όλη προετοιμασία (όργωμα σβάρνισμα κ.λ.π.) του εδάφους θα πρέπει να γίνεται με τις καλύτερες γεωργικές πρακτικές, για να μην καταστρέφεται η δομή του άλλά και να εξασφαλίζεται η αειφορία της γονιμότητας του.
• Στην περίπτωση που ο έλεγχος των ζιζανίων προβλέπεται να γίνεται μηχανικά το πλάτος μεταξύ των γραμμών της καλλιέργειας  θα πρέπει να προσαρμοστεί έτσι που να διευκολύνεται η χρήση των μηχανημάτων.

Αποστάσεις Φύτευσης / Πυκνότητα Φυτών

Η πυκνότητα φύτευσης όταν γίνεται απευθείας σπορά μπορεί να είναι 45.000-100.000 ανά εκτάριο (4.500-10.000 ανά στρέμμα).

Προτεινόμενη απόσταση μεταξύ των γραμμών είναι 50 έως 75 εκατοστά ενώ επί των γραμμών είναι 20-30 εκατοστά. Μικρότερες αποστάσεις θα επιτρέψουν στα φυτά της καλλιέργειας να καλύψουν την έκταση γρηγορότερα αντιμετωπίζοντας καλύτερα τα ζιζάνια πετυχαίνοντας μεγαλύτερες αποδόσεις ανά μονάδα επιφάνειας.

Η καλλιέργεια έχει οικονομική διάρκεια ζωής (παρόλο που τα φυτά αντέχουν για μεγάλο χρονικό διάστημα, συνήθως 10 χρόνια) 5 χρόνια. Μετά το πέρας της πενταετίας, καλό είναι για την διατήρηση αλλά και βελτίωση της γονιμότητας του εδάφους, να εφαρμόζεται ένα πρόγραμμα αμειψισποράς με διαδοχή της καλλιέργειας από κάποιο ψυχανθές.

Λίπανση

Το μελισσόχορτο αντιδρά καλά στην προσθήκη αζώτου τόσο κατά την καλλιεργητική περίοδο αυξάνοντας την απόδοση σε νωπή μάζα αλλά και σε αιθέριο έλαιο, όσο και μετά την συγκομιδή για την προαγωγή της νέας βλάστησης. Επίσης προσθήκη Καλίου την ίδια περίοδο έχει αποδειχθεί ευεργετική (Περιπτώσεις καλλιεργειών στην Νότια Αφρική).

Μια βασική εφαρμογή λιπασμάτων που περιέχουν άζωτο, φώσφορο κάλιο και Θείο πρέπει να εφαρμόζεται ετησίως.

Στην περίπτωση εφαρμογής βιολογικών λιπασμάτων θα πρέπει να γίνεται ανάλυση για τον προσδιορισμό των ποσοστών των θρεπτικών προκειμένου να καθορισθούν οι ποσότητες εφαρμογής.

Σε κάθε περίπτωση η εφαρμογή της λίπανσης θα πρέπει να λαμβάνει υπόψιν τα αποτελέσματα της εδαφολογικής ανάλυσης.

Σήμερα η καλλιέργεια του μελισσόχορτου γίνεται κατά κύριο λόγο με βιολογικό τρόπο και τα προϊόντα της παρουσιάζουν μεγάλη ζήτηση στην ευρωπαϊκή αλλά και στην παγκόσμια αγορά.

Άρδευση

Η καλλιέργεια του Μελισσόχορτου έχει υψηλές απαιτήσεις σε νερό. Η εφαρμογή του νερού στην καλλιέργεια γίνεται με το σύστημα της στάγδην άρδευσης. Τακτικές αρδεύσεις κατά τους μήνες αιχμής είναι απαραίτητες ενώ θα πρέπει να αποφεύγεται η περίσσεια νερού.

Έλεγχος των ζιζανίων

Ο έλεγχος των ζιζανίων πρέπει να γίνεται είτε με το χέρι είτε μηχανικά δεδομένου ότι τα όποια χημικά σκευάσματα περιέχουν διάφορα τοξικά στοιχεία που επιβαρύνουν το τελικό παραγόμενο προϊόν το οποίο προορίζεται για φαρμακευτικούς κυρίως σκοπούς. Για τον λόγο αυτό η τήρηση ενός σχολαστικού προγράμματος καταπολέμησης ζιζανίων είναι απαραίτητο διότι τα ζιζάνια ανταγωνίζονται την καλλιέργεια σε νερό και θρεπτικά μειώνοντας τις αποδόσεις και την ποιότητα του τελικού παραγόμενου προιόντος.

Αυτό είναι πολύ σημαντικό ιδιαίτερα τα πρώτα χρόνια που τα φυτά είναι ακόμη μικρά και δεν έχουν καλύψει ακόμη μεγάλο μέρος της επιφάνειας του εδάφους.

Μερικά ζιζάνια όπως για παράδειγμα του γένους Amaranthus και του γένους Datura είναι ιδιαίτερα επιβλαβή για την καλλιέργεια προκαλώντας όχι μόνο μείωσης της απόδοσης αλλά και υποβάθμιση της ποιότητας του τελικού παραγόμενου προϊόντος.

Πολλά από αυτά περιέχουν πτητικές ενώσεις που εξάγονται κατά την διαδικασία της απόσταξης μειώνοντας έτσι την ποιότητα του αιθέριου ελαίου και συνεπώς την εμπορευσιμότητα του. Για αυτό το λόγο πρέπει να απομακρύνονται έγκαιρα από τον αγρό, κατά τα πρώτα στάδια δηλαδή της ανάπτυξης τους. Έτσι:

• Φροντίζουμε να απομακρύνουμε τα ζιζάνια από το έδαφος έγκαιρα στο κατάλληλο στάδιο και ειδικότερα για τα ετήσια ζιζάνια πριν την ολοκλήρωση του βιολογικού τους κύκλου (πριν ρίξουν τους σπόρους τους)
• Πρακτικές «ακαλλιέργειας» του εδάφους έχουν πολύ καλά αποτελέσματα στον έλεγχο των ζιζανίων.
• Η υψηλή πυκνότητα φυτών της καλλιέργειας σε συνδυασμό με το μικρότερο πλάτος γραμμών, όπου αυτό είναι εφικτό, και τον περιορισμό της περιεχόμενης υγρασίας στο έδαφος βοηθούν στον καλύτερο έλεγχο των ζιζανίων.
• Επειδή οι σπόροι των ζιζανίων βλασταίνουν όταν εκτίθενται στο φως του ήλιου φροντίζουμε να εκτελούμε εργασίες κατεργασίας εδάφους σε ώρες με χαμηλή ηλιοφάνεια, κατά την δύση.

Οι εχθροί και ο έλεγχος τους

Στην καλλιέργεια του μελισσόχορτου έχουν εντοπιστεί διάφορα παράσιτα όπως ο τετράνυχος, διάφοροι αλευρώδεις καθώς και οι θρύπες.

Οι Αλευρώδεις διαθέτουν μυζητικού τύπου στοματικά όργανα τα οποία χρησιμοποιούν για να απομυζούν από τα φύλλα των φυτών. Εκκρίνουν επίσης μεγάλες ποσότητες μελιτωμάτων στα οποία αναπτύσσονται δευτερογενώς μύκητες που δημιουργούν προβλήματα στην φωτοσύνθεση των φυτών.

Οι τετράνυχοι είναι ιδιαίτερα επιζήμιοι σε πολλά φυτά αλλά και στο μελισσόχορτο. Χαρακτηριστικό τους είναι ο σχηματισμός λεπτών μετάξινων νημάτων που σχηματίζουν έναν αραχνοειδή ιστό στα φυτά όπου και προστατεύονται. Αρχικά μένουν στα κάτω τμήματα των στελεχών των φυτών και στην συνέχεια μετακινούνται προς αναζήτηση της τροφής τους στα ανώτερα τμήματα και στα φύλλα. Τα φύλλα κατ’ αρχήν κιτρινίζουν και στην συνέχεια ανάλογα με το ύψος της προσβολής γίνονται αργυρόχρωμα ενώ το φυτό μπορεί τελικά να οδηγηθεί στην ξήρανση.

Οι θρύπες απομυζούν και αυτοί με την σειρά τους τα φύλλα προκαλώντας την πτώση τους, ενώ στα απεκκρίματα τους ευννοείται η ανάπτυξη δευτερογενών μολύνσεων που δημιουργούν σοβαρά προβλήματα στα φυτά.

Ο έλεγχος όλων των παραπάνω εχθρών γίνεται με κατάλληλες γεωργικές πρακτικές και με βιολογική καταπολέμηση. Προσεκτική παρακολούθηση των πληθυσμών των εντόμων σε συνδυασμό με εφαρμογή κατάλληλων φυτοπροστατευτικών βιολογικών σκευασμάτων ή με εξαπόλυση παρασίτων, με χρήση ηθολογικών τεχνικών (παγίδες κίτρινου χρώματος) θα συμβάλλουν στην διατήρηση του φυλλώματος της καλλιέργειας χωρίς παράσιτα.

Ασθένειες και ο έλεγχος τους

Το μελισσόχορτο είναι ευαίσθητο στο ωίδιο (θειαφασθένεια), το οποίο εμφανίζεται στα φύλλα σε μορφή κηλίδας ανοικτού χρώματος πάνω στην οποία μετά αναπτύσσεται ένα αλευρώδες επίχρισμα (σαν πούδρα) ιδιαίτερα στα φύλλα που είναι σε σκιαζόμενο μέρος στο φυτό. Οι κηλίδες αυτές μπορεί να επεκταθούν καλύπτοντας όλο το φύλλο ενώ ταυτόχρονα δεν αφήνουν το φυτό να αναπτυχθεί.

Η αποφυγή αζωτούχων λιπάνσεων στο τέλος του καλοκαιριού, άρδευσεων με ποσότητα νερού μεγαλύτερη από αυτή που χρειάζεται η καλλιέργεια, μειώνουν τις πιθανότητες προσβολής από την ασθένεια.

Παράλληλα φροντίζουμε να τηρούμε ένα τακτικό σύστημα ανίχνευσης

(scouting) της καλλιέργειας. Η έγκαιρη ανίχνευση και η ορθή διαχείριση για την αντιμετώπιση των ασθενειών μπορεί να αποτρέψει σημαντικά προβλήματα προσβολών της καλλιέργειας.

Σε περίπτωση που η προσβολή είναι μεγάλη η εφαρμογή σκευασμάτων που περιέχουν θείο, όξινο ανθρακικό κάλιο ή διάφορα σκευάσματα που περιέχουν φυτικά έλαια όπως το έλαιο από το φυτό Azadirachta indica έχουν δείξει καλά αποτελέσματα στην θεραπεία της ασθένειας.

Η εφαρμογή πρέπει να γίνεται πάντα υπό την καθοδήγηση Γεωπόνου και σύμφωνα με τα αναγραφόμενα στην συσκευασία των μυκητοκτόνων.

Συγκομιδή

Η συγκομιδή όλου του υπέργειου τμήματος γίνεται στην αρχή της ανθοφορίας όταν η συγκέντρωση του πτητικού ελαίου είναι στο υψηλότερο επίπεδο της.

Η κοπή γίνεται με χορτοκοπτικό και ακολουθεί η συλλογή και η μεταφορά (χαλαρό φόρτωμα) στο ξηραντήριο (θερμοκρασία ξήρανσης<40 span=»»>

Το μελισσόχορτο φτάνει στις κανονικές αποδόσεις από τον δεύτερο χρόνο και μετά.

Απόσταξη

Το μελισσόχορτο κόβεται και στην συνέχεια μεταφέρεται σε κατάλληλους χώρους ξηραντηρίων και ξηραίνεται, διατηρώντας έτσι σταθερή την χημική σύσταση των πτητικών ελαίων του φυτού.

Η μεταφορά του συγκομισμένου προϊόντος στο ξηραντήριο – αποστακτήριο πρέπει να γίνεται άμεσα γιατί η έκθεση του στον ήλιο για πολύ ώρα θα οδηγήσει στην μείωση της ποιότητας και της ποσότητας των πτητικών ελαίων με εξάτμιση. Η απόσταξη γίνεται με αποστακτήρες ατμού αμέσως μετά την συγκομιδή.

Το χρώμα, το ποσοστό της περιεχόμενης υγρασίας καθώς και η απουσία «μούχλας» του αποξηραμένου προϊόντος θα εξασφαλίσουν την διάθεση του και μάλιστα σε πολύ καλές τιμές.

Τα κύρια συστατικά του αιθέριου ελαίου του μελισσόχορτου είναι η κιτράλη, το β-κερυοφυλλλένιο, το D-γερμακρένιο, η κιτρονελλάλη, η οξική ευγενόλη και η γερανιόλη.

Συσκευασία – Αποθήκευση

Για καλύτερη διατήρηση των αποξηραμένων προϊόντων μελισσόχορτου και με μεγαλύτερη διάρκεια η αποθήκευση γίνεται σε σκουρόχρωμες αεροστεγείς γυάλινες συσκευασίες και σε θερμοκρασίες αποθήκευσης κάτω των 18 ˚ C. Πλαστικά υλικά συσκευασίας σε συνδυασμό με υψηλή περιεχόμενη υγρασία στο προϊόν μπορεί να προκαλέσουν μυκητιάσεις με αποτέλεσμα την υποβάθμιση του προϊόντος.

Τα αιθέρια έλαια μπορεί να διατίθενται είτε χύμα είτε συσκευασμένα σε μικρές γυάλινες συσκευασίες είτε σε κεραμικά δοχεία, είτε σε πλαστικά φθοριούχα καθώς και σε δοχεία με εποξική επίστρωση αλουμινίου.

Τα αιθέρια έλαια είναιπτητικάκαι ως τέτοια, ή όλη διαδικασία από την παραγωγή (περιλαμβανομένου και του χρόνου αποθήκευσης) μέχρι την διάθεση τους, συνιστά μεγάλη προσοχή.

Η αποθήκευση του αιθέριου ελαίου του μελισσόχορτου και μέχρι αυτό να χρησιμοποιηθεί, γίνεται σε δροσερό, ξηρό χώρο. Φροντίζουμε να κλείνουμε τα υλικά συσκευασίας αεροστεγώς και να μην εκτίθενται σε θερμότητα και σε βαρέα μέταλλα.

Τα σκουρόχρωμα αεροστεγή γυάλινα μουκάλια ενδείκυνται για την αποθήκευση των αιθέριων ελαίων.

Χρήσεις

Το αιθέριο έλαιο του μελισσόχορτου είναι από τα πιο ακριβά αιθέρια έλαια.

Διάφορα φυτικά αποστάγματα του φυτού είτε αυτά αφορούν υδατικά διαλύματα είτε κολλοειδή αιωρήματα (hydrosol) βρίσκουν πολύ μεγάλη χρήση στην περιποίηση της επιδερμίδας. Είναι αντιμηκυτιακά ανακουφίζουν τις λοιμώξεις του δέρματος θεραπεύουν τον έρπητα ενώ πολύ συχνά χρησιμοποιούνται για την αποκατάσταση διαταραχών προσοχής και συγκέντρωσης.

Οι βασικές ιδιότητες του αιθέριου ελαίου του μελισσόχορτου το καθιστούν κατάλληλο αντιυπερτασικό και κατευναστικό του νευρικού συστήματος. Καταπολεμά την αϋπνία και την υστερία.

Κοσμετολογία:Το μελισσόχορτο βρίσκει πολύ μεγάλη χρήση στην φροντίδα του δέρματος και του σώματος. Τα αποσταγμένα του προϊόντα προστίθενται σε διάφορα σκευάσματα για την επούλωση του δέρματος από διάφορες πληγές.

Φαρμακευτικές και Θεραπευτικές Ιδιότητες:Το μελισσόχορτο ενδείκνυται για την θεραπεία της δυσπεψίας, της ναυτίας, της κατάθλιψης, έχει ηρεμιστικές ιδιότητες, καταπολεμά διάφορες αλλεργίες, τα εκζέματα και ανακουφίζει από τα τσιμπήματα εντόμων.

Θεραπεύει (εγχύσεις από φρέσκα φύλλα) την κεφαλαλγία, καταπραΰνει τον πόνο του στομάχου (νευροστόμαχο) αποκαθιστά την νευρική εξάντληση και θεραπεύει τα πρώτα στάδια του κρυολογήματος ή της γρίπης.

Έχει ήπιες ηρεμιστικές ιδιότητες και τόσο το αιθέριο έλαιο όσο και τα εκχυλίσματα των φύλλων του έχει αποδειχθεί ότι έχουν ισχυρή αντιβακτηριδιακή και αντιηική δράση.

Μια από τις κύριες δράσεις του είναι η καταστολή της έκκρισης μιας ορμόνης του θυρεοειδούς που προκαλεί διαταραχές υπερθυρεοειδισμού.

Μαγειρική:Τα φρέσκα ή αποξηραμένα φύλλα του προσδίδουν μια λεπτή γεύση σε πολλά πιάτα, στο λάδι, το ξύδι και σε διάφορα λικέρ. Από τα φύλλα του φτιάχνονται διάφορα δροσιστικά ή ζεστά αφεψήματα με τσάι. Τα φρέσκα φύλλα και τα άνθη του συμπληρώνουν σαλάτες φρούτων και λαχανικών και αποτελούν μαρινάδες για το κρέας και το ψάρι.

Άλλες Χρήσεις

• Χρησιμοποιείται σε μίγματα τσαγιού προσδίδοντας θεραπευτικές ιδιότητες.
• Τα αποξηραμένα φύλλα χρησιμοποιούνται ως συστατικά ποτ – πουρί
• Το αιθέριο έλαιο του χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία
• Τα φύλλα και τα άνθη του χρησιμοποιούνται στην ποτοποιία. Αποτελεί βασικό συστατικό των λικέρ Benedictine και Chartreause.
• Έλκει τις μέλισσες και μάλιστα τρίβοντας τα φύλλα του σε κενά μελίσσια προσελκύει νέα σμήνη.
• Έλκει διάφορα ωφέλιμα αρπακτικά που καταβροχθίζουν πολλά έντομα του κήπου μας.

Πηγή:Πράσινο Δημιουργείν