"Εκεί ήταν η ελιά όταν αγοράσαμε το κτήμα το 1962, εκεί στέκει και τώρα. Μάλλον βρίσκεται εκεί από... πάντα. Αμα τη δείτε αμέσως θα τη ξεχωρίσετε, είναι πολύ μεγάλη". Με αυτά τα λόγια ο κ. Στέλιος Συνολάκης, ιδιοκτήτης ενός υπεραιωνόβιου ελαιόδεντρου, στο Μοναστήρι του Αη Γιάννη στο χωριό Μπαλί του Ρεθύμνου, εξηγεί γιατί στο σπίτι του σε περίοπτη θέση βρίσκεται η φωτογραφία της συγκεκριμένης ελιάς. Βρίσκεται μόλις 500 μέτρα από τη θάλασσα. Ισως αν αφήσει κανείς τη φαντασία του ελεύθερη να «δει» τους Σαρακηνούς από την Ισπανία και την Αλεξάνδρεια να ξαποσταίνουν στη σκιά της, αμέσως μετά την απόβασή τους στο νησί, αφού η ελιά αυτή μετρά πάνω από 1.000 χρόνια ζωής. Αν έχει σκεφτεί να τη ξεριζώσει; «Γιατί, τι με πειράζει το δέντρο;» απαντά ο κ. Συνολάκης.
Και όμως, πολλά ανάλογης ή και μεγαλύτερης ηλικίας δέντρα ξεριζώθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες στην Κρήτη όσο η ελαιοκαλλιέργεια αλλά και η τουριστική ανάπτυξη εξαπλωνόταν. Ο Σύνδεσμος Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης (ΣΕΔΗΚ) και ο Πολιτιστικός Σύλλογος Βενεράτου «Απόλλωνας» προσπαθούν να σώσουν όσα απέμειναν, στοιχεία της πολιτιστικής κληρονομιάς και της ιστορίας του νησιού.
Εως και 2.500 ετών
Η Κρήτη δεύτερη περιοχή στη χώρα μετά την Πελοπόννησο στην παραγωγή ελαιολάδου, διαθέτει πάνω από 25 εκατομμύρια ελαιόδεντρα, τα περισσότερα από τα οποία βέβαια είναι νεαρά, εύρωστα και μικρά στο ύψος δέντρα που δίνουν μεγάλη παραγωγή. Οι μεγάλες ελιές είναι φύρα για τους παραγωγούς, αφού δίνουν ελάχιστο καρπό σε σχέση με το μέγεθός τους.
Μικρός αριθμός υπέργηρων δέντρων κατάφερε όμως να επιβιώσει της εντατικής παραγωγής και των αδηφάγων απαιτήσεων για οικόπεδα εξαιτίας της ανάπτυξης του τουρισμού. Ετσι, σήμερα στο νησί υπάρχουν ακόμα ελιές που η ηλικία τους υπολογίζεται έως και 2.500 έτη.
Στην περιοχή της Παλιανής, είκοσι χιλιόμετρα έξω από το Ηράκλειο, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Βενεράτου «Απόλλωνας» έχει καταγράψει ήδη 30 ελιές που ζουν πάνω από 500 χρόνια. Οπως εξηγεί ο κ. Βαγγέλης Μαραγκάκης, εκπρόσωπος του συλλόγου, γίνεται μια προσπάθεια να σωθεί ο ιστορικός ελαιώνας του νησιού. «Αρχικά ενημερώνουμε τους ιδιοκτήτες για την αξία τους. Συγχρόνως οργανώνουμε εξορμήσεις στην ύπαιθρο όπου μαζί με παιδιά του χωριού γράφουμε πάνω στα δέντρα την ένδειξη SOS», διηγείται. Μάλιστα γίνεται προσπάθεια ώστε τα δέντρα που δεν μπορούν να παραμείνουν στη θέση τους, να μεταφερθούν με έξοδα της νομαρχίας. Ο σύλλογος ακόμη φιλοδοξεί να αναπτύξει ένα δίκτυο συνεννόησης με άλλους πολιτιστικούς συλλόγους σε όλη την Κρήτη.
Ανάλογη δράση έχει αναπτύξει εδώ και αρκετό καιρό και ο ΣΕΔΗΚ, που έχει καταγράψει 12 ελιές οι οποίες ζουν εδώ και χιλιάδες χρόνια. Η Ελιά Βουβών στον Δήμο Κολυμβαρίου που υπολογίζεται ότι είναι ηλικίας 2.500 ετών, η Ελιά Καβουσίου στον Δήμο Ιεράπετρας, η Ελιά του Αγ. Γεωργίου στον Δήμο Κανδάνου με περίμετρο 18 μ., η Ελιά της Γραμπέλας στην ίδια περιοχή ηλικίας 2.200 ετών, η Ελιά Ρουμάτων στον Δήμο Βουκολίων με μια κουφάλα όπου μπορούν να κρυφτούν 4-5 άτομα και ηλικία 2.400 ετών, η Ελιά Σαμώνα στον Δήμο Αρμένων με περιμέτρο 20 μ., η Ελιά Γόρτυνας κοντά στα ερείπια της αρχαίας Γόρτυνας 1.600 ετών, η Ελιά Παλάμα στον Δήμο Ρούβα, η Ελιά Γρε Ελέ στον Δήμο Γεροποτάμου 2.300 ετών, η Ελιά Πανασού στον Δήμο Ζάρου, η Ελιά Γέννας στον Δήμο Συβρίτου, η Ελιά Μαθαίνας στο χωριό Λάστρος Σητείας.
«Είναι πολύ δύσκολο να μετρήσουμε ακριβώς την ηλικία ενός ελαιόδεντρου, καθώς με τον καιρό το αρχαιότερο σημείο τους καταστρέφεται, γίνονται αυτό που στην Κρήτη λέμε κουφάλες», λέει ο επιστημονικός σύμβουλος του ΣΕΔΗΚ κ. Νίκος Μιχελάκης. Και πόσο μπορεί να ζήσει ένα ελαιόδεντρο; Θεωρητικά αν δεν συμβεί κάτι βίαιο, για... πάντα. «Οι ελιές έχουν τη δυνατότητα να αναγεννώνται συνέχεια», προσθέτει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου