Η ροδιά καλλιεργείται από αρχαιοτάτων χρόνων και ο καρπός της είχε σημαντική θέση στην διατροφή και τις προσπάθειες των ανθρώπων προκειμένου να νικήσουν τις ασθένειες. Σήμερα, πληθώρα ιατρικών ερευνητικών εργασιών καταγράφει τις θεραπευτικές ιδιότητες του ροδιού ενάντια στις ασθένειες όπως ο καρκίνος , καρδιαγγειακές παθήσεις, αιμορροίδες, υπογονιμότητα, αρτηριακή πίεση, οστεοαρθρίτιδα, αρνητικα συμπτώματα κατά την εμμηνόπαυση καθώς και πως συμβάλλει στην καλή υγεία και προστασία του δέρματος αφού έχει αντιγηραντική δράση λόγω των ισχυρών αντιοξειδωτικών που περιέχει.
Οι ευεργετικες ιδιότητες του ροδιού στην ανθρώπινη υγεία και οι καλές οργανοληπτικες ιδιότητες του, αποτέλεσαν ισχυρά επιχειρήματα για να διαφημιστεί και να γίνει γνωστό σε ανεπτυγμένες χώρες που μέχρι πρίν λίγο δεν γνώριζαν καλά αυτό τον καρπό. Διαφημίστηκάν οι ιδιοτητες , οι χρήσεις του ροδιού καθώς και το πως καθαρίζεται ένας καρπός χωρίες λεκέδες σε ρούχα και χέρια.
Αποτέλεσμα ήταν να αυξηθεί η ζήτηση του ροδιού και οι καλλιεργούμενες εκτάσεις σε χώρες όπως ΗΠΑ, Ινδία, Νότια Αφρική,Αργεντινή και πρόσφατα στην Ελλάδα. Σημερα στο εμπόριο, πωλούνται εκτός από τους νωπούς καρπούς , σπόροι και χυμός ροδιού, διαφορα προιόντα ροδιού όπως σιρόπι, μαρμελάδα, ξύδι, κρασί, αποξηραμἐνοι σπόροι, συμπληρώματα διατροφής, διάφορα καλλυντικά. Επίσης, το ρόδι βρίσκεται μαζί με άλλα προιόντα σε μπάρες δημητριακών, μαύρο τσάι, μπισκότα κτλ.
Η πρόσφατη εντατικοποίηση της καλλιέργειας της ροδιάς στην χώρα μας είχε ὢς αποτέλεσμα να αντιμετωπιζονται για πρώτη φορά διάφορα προβλήματα της καλλιέργειας. Στην παρούσα εργασία αντιμετωπίζονται για πρώτη φορά διάφορα δεδομένα για την καλλιέργεια που αποκομίστηκαν από την διεθνή βιβλιογραφία καθώς και πρόσφατες ερευνητικές δραστηριότητες που έγιναν στον Ελλαδικό χώρο. Πρέπει να γίνει κατανοητό οτι η εξασφάλιση της οικονομικότητας της καλλιέργειας προυποθέτει:
- Την εγκατάσταση της καλλιέργειας σε περιοχές με κατάλληλο κλίμα για την παραγωγή καρπών ανώτερης ποιοτητας
- Την προώθηση τοπικών ποικιλίων καθώς και την δημιουργία ποικιλιών ή την εντόπιση , αξιολόγηση τοπικών γενότυπων ροδιάς που θα παράγουν εκλεκτά προίοντα με ονομάσια προέλευσης
- Την υπαρξη μεγάλων συνεταιριστικών ομάδων που θα εφαρμόσουν την πρόσφατη επιστημονική γνώση και τεχνολογία
- Την προώθηση των ελληνικώ προιόντων ροδιάς με αποτελεσμάτικό μάρκετινγκ και
- Την υποστήριξη της καλλιέργειας με ερευνητικά προγράμματα που θα στοχεύουν στην επίλυση των προιόντων της καλλιέργειας καθώς και την δημιουργία προιόντων προστιθέμενης αξίας
ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις υπολογίζεται πως η συνολική παγκόσμια παραγωγή ροδιών ανέρχεται σε 3 εκατομμύρια τόνους και οι καλλιεργούμενες εκτάσεις σε περισσότερα από 3 εκατομμύρια στρεμματα από τα οποία ποσοστό μεγαλύτερο από 76% βρίσκονται σε 5 χώρες(Ινδία, Ιρἀν, Τουρκία, Κίνα, ΗΠΑ). Χώρες όπως η Ισπανία, Αιγυπτος και Ισραήλ, ενώ έχουν μικρότερες καλλιεργούμενες εκτάσεις ανέπτυξαν περισσότερο τις εξαγωγές, το μάρκετινγκ και δημιούργησαν καινούριες ποικιλίες.
Η Ινδία είναι η μεγαλύτερη παραγωγός χώρα ροδιών στον κόσμο και μεγάλης έκτασης φυτεύσεις οπωρώνων ροδιάς έγιναν τις τελευταίες δύο δεκαετιές. Η Κίνα είναι επίσης μεγάλη παραγωγός χώρα ροδιών έχοντας 1.100.000 στρέμματα και παραγωγή μικρή, περίπου 250.000τόνους, λόγω των σχετικά πρωτόγονων μέσων καλλιέργειας που εφαρμόζονται. Οι ΗΠΑ, παράγουν περίπου 200.000τόνους και από αυτούς εξάγουν 17.000 τόνους στην Ιαπωνία, Καναδά, Μεξικό και Αγγλία, ενώ το 80% της παραγωγής οδηγείται στην βιομηχανία για την παραγωγή χυμού. Στην Ευρώπη , η Ισπανία είναι η κύρια παραγωγός χώρα ροδιών με παραγωγή περίπου 45000τονους εκ των οποίων περίσσότερο από το 55% εξάγεται.
Στην Ισπανία η μέση απόδοση ροδιών είναι πολύ μικρή περί τον 1 τόνο ανά στρέμμα όμως υπάρχουν οπωρώνες των οποίων η απόδοση φτάνει τους 3 τόνους ανά στρέμμα. Μεγάλο ενδιαφέρον για την καλλιέργεια της ροδιάς έχουν δείξει τελευταία χώρες του νότιου Ημισφαιρίου όπως η Αργεντινή, Χιλή, Περού, Νοτια Αφρική και Αυστραλία. Στην Ελλάδα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας αναφέρουν πως το 2007 υπήρχαν 2000στρέμματα με ροδιές που βρίσκονταν κυρίως στην Πελοπόννησο ενώ τελευταία χρόνια αδημοσίευτες πληροφορίες αναφέρουν πως τα στρέμματα πιθανόν να έχουν φτάσει τις 15000. Εμπορικοι οπωρώνες ροδιάς εγκαθίστανται σε πολλές περιοχές της Ελλάδας μερικές από τις οποίες είναι ιδιαίτερα κατάλληλες από αποψη κλιματικών συνθηκών και πολύ πιθανόν η καλλιέργεια να αντιμετωπίσει προβλήματα στο εγγύς ή στο απώτερο μέλλον.
ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΔΕΝΔΡΟΥ
ΑΝΑΠΤΥΞΗ. Η ροδιά σχηματιζει σφαιρική κόμη, γίνεται θάμνος ή μικρό δέντρο, μπορεί όμως να φτάσει και το ύψος των 9 μέτρων. Εχει πολλά κλαδιά τα οποία είναι δυσκαμπτα με γωνίες και περισσότερα ή λιγότερα αγκάθια ανάλογα με την ποικιλία. Εχει ισχυρή τάση να σχηματίζει παραφυάδες. Οι παραφυάδες εκφύονται από την βάση του κορμού του δέντρου και σχηματίζουν οξεία γωνία με τον κορμό. Αυτό έχει ώς αποτέλεσμα να αποκολλώνται εύκολα από τον κορμό άν αφεθούν να αναπτυχθούν και να καρποφορήσουν σε μονόκορμα δέντρα. Ο κορμός καλύπτεται από έναν κοκκινωπό φλοιό, ο οποίος αργότερα γίνεται γκρίζος. Η ροδιά αρχίζει να καρποφορεί από τον 3ο έως 4ο χρόνο, η μέγιστη παραγωγή επιτυγχάνεται στο 7ο χρόνο και η παραγωγική ζωή διαρκεί από 40 έως 50 χρόνια.
ΦΥΛΛΩΜΑ. Τα νεαρά φύλλα είναι γυαλιστερά, δερματώδη, έλλοβα, επιμήκη έως στρογγυλωπά με κοντό μίσχο. Στο πάνω άκρο φέρουν νεκτάρια. Είναι αντίθετα, σταυρωτά σε ορθές γωνίες. Μερικές ποικιλίες έχουν τρία φύλλα ανά γόνατο σχηματίζοντας γωνία 120 μοιρών μεταξύ τους ακόμα δε και τέσσερα φύλλα ανά γόνατο στο ίδιο δέντρο. Οι περισσότερες ποικιλίες ροδιάς είναι φυλλοβόλες, υπάρχουν όμως και αείφυλλες.
ΑΝΘΗ. Τα άνθη μπορεί να είναι μονήρη, διπλά ή σε ταξιανθίες μέχρι και 5 άνθη μαζί. Τα άνθη προέρχονται από απλούς ανθοφόρους οφθαλμούς που βρίσκονται συνήθως στα πλάγια των βλαστών του προηγούμενου έτους και από τους καρποφόρους οφθαλμούς οι οποίοι αρχικά σχηματίζουν βλαστό στην άκρη του οποίου φέρονται από 1 έως 5 άνθη. Η ροδιά έχει τρία είδη ανθέων, τα αρσενικά, τα ερμαφρόδιτα άνθη και έναν ενδιάμεσο τύπο.
Τα αρσενικά άνθη είναι μικρότερου μεγέθους, κωνικά στην βάση τους με βραχείς στύλους, έχουν ατροφικές ωοθήκες και είναι αγονα. Τα ερμαφρόδιτα είναι μεγάλου μεγέθους, κυλινδρικά στην βάση τους , έχουν κανονική ωοθήκη και μπορούν να γονιμοποιηθούν και να δώσουν καρπό. Ο ενδιάμεσος τύπος έχει μικρότερο ποσοστό καρπόδεσης σε συγκριση με τα ερμαφρόδιτα. Το ποσοστό των ερμαφρόδιτων ανθέων καθορίζει το μέγεθος της παραγωγής και μπορεί να διαφέρει μεταξυ των ποικιλιών από 10 έως 80%, καθώς και από χρονιά σε χρονιά, γεγονός το οποίο αποτελεί ένδειξη παρενιαυτοφορίας.
Επίσης σε ελληνικούς κλωνους ροδιάς βρέθηκες οτι κατα την πλήρη άνθηση, όπου σε μία εβδομάδα μπορεί να εκπτυχθέι το 40 έως 65% των ανθέων, το ποσοστό των ερμαφροδιτων ανθέων έχει μικρότερες τιμές σε σύγκριση με την αρχή και το τέλος της ανθοφορίας. Η άνθηση στη ροδιά διαρκεί γιά ένα έως δύο μήνες, ενώ σε νεαρής ηλικίας δένδρα μπορεί να συνεχιζεται και όλο το καλοκαίρι. Τα όψιμα όμως αυτά άνθη, παρόλο που είναι γόνιμα, είναι άχρηστα διότι ο καρπός που σχηματίζεται δεν προλαβαίνει να ωριμάσει στις κλιματικες συνθήκες της Μεσογείου.
ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ –ΕΠΙΚΟΝΙΑΣΗ. Η παρουσία τόσο των αρσενικών όσο και των ερμαφρόδιτων γόνιμων ανθέων στη ροδιά επιτρέπουν να είναι αυτογονιμοποιούμενη όπως και σταυρογονιμοποιούμενη . Σημαντικές αποδόσεις μπορούν να ληφθούν από αυτεπικονίαση. Αρκετές μελέτες όμως έχουν δείξει οτι η σταυρεπικονίαση οδηγεί σε περίπου 20 % αύξηση στην καρπόδεση όπως και σε καλύτερη ποιότητα καρπών.
Το μέγεθος του καρπού εξαρταται από τον αριθμό των σπόρων καί όχι από το μεγέθος τους και όσο περισσότερα ωάρια γονιμοποιούνται τόσο περισσότερα σπέρματα δημιουργούνται και τόσο πιό μεγάλο θα γίνει το ρόδι. Αρα η καλή γονιμοποίηση των ανθέων συμβάλλει όχι μόνο σε αύξηση της καρπόδεσης αλλά και σε μεγαλύτερο μέγεθος καρπού.
Η σταυρεπικονίαση γίνεται κυρίως με έντομα(μέλισσες) ενώ υπάρχει μικρή διασπορά της γύρης με τον άνεμο. Η σταυρεπικονίαση με άνθη από άλλη ποικιλία ροδιάς οδηγεί σε αύξηση της καρπόδεσης και της ποιότητας των καρπών. Γιαυτό συνίσταται να φυτεύονται τουλάχιστον δύο διαφορετικές ποικιλίες μέσα στον οπωρώνα και να τοποθετούνται μέλισσες στο χωράφι αμέσως μετά την έναρξη της ανθοφορίας ετσι ώστε να μήν χάνεται η ευκαιρία σταυρεπικονίασης μεταξύ των ποικιλιών.
ΚΑΡΠΟΣ. Ο καρπός αναπτύσσεται από την ωοθήκη και είναι μία σαρκώδης ράγα. Το χρώμα του φλοιού ποικιλει από πράσινο –λευκό-κιτρινο, λευκό-κίτρινο με ρόζ ή κόκκινο επίχρωμα, ολοκληρωτικά ερυθρό έως βυσσινί αλλά και μαύρο χρώμα ανάλογα με την ποικιλία και το στάδιο ωρίμανσης. Εχει βάρος μεταξύ 150 έως 800γραμμάρια , διάμετρο 7 έως 12εκατοστά και σχήμα στρογγυλό εξαγωνικό με υπερυψωμένο κάλυκα.
Εξωτερικά φέρει το φλοιο , δερματώδες περίβλημα το πάχος του οποίου ποικίλει ανάλογα με τη ποικιλία. Εσωτερικά του φλοιού υπάρχει το αλμπέντο, λευκός ιστός που αποτελείται από κυτταρίνη και είναι πικρός εξαιτίας της τανίνης που περιέχει. Το εδώδιμο τμήμα του καρπόυ είναι οι σπόροι. Ο κάθε σπόρος αποτελείται από έναν ασκό γεμάτο με χυμό χρώματος λευκού –ρόζ εως έντονου ερυθρού ανάλογα με την ποικιλία που περιβάλλεται από λεπτή μεμβράνη. Στο εσωτερικό του ασκού υπάρχει ένα σπέρμα που μπορεί να είναι σκληρό, ημίσκληρο ή μαλακό και μικρό ή μεγάλο ανάλογα με την ποικιλία. Κάθε ρόδι περιεχει 300 έως 600 σπόρους ανάλογα με το μέγεθος του καρπού. Δεν υπάρχει συσχέτιση μεταξύ του χρώματος του φλοιού και του χυμού.
Το εδώδιμο τμήμα του καρπού αντιπροσωπεύει περίπου το 52% του συνολικού βάρους του καρπού και αποτελείται κατά 80%από χυμό και 20% από σπέρματα. Το χαρακτηριστικό αυτό διαφέρει απ´ο ποικιλία σε ποικιλία και επηρεάζεται από το περιβάλλον στο οποίο καλλιεργείται η ροδιά. Το ποσοστό χυμού ανά καρπό μπορεί να είναι μεγαλύτερο σε ποικιλίες με μικρό μέγεθος καρπού. Ο χυμός του ροδιού περιέχει 85% νερό, 10% σάκχαρα, πηκτίνες, ασκορβικό οξύ, πολυφαινόλες, ανθοκυάνες, οξέα, αμινοξέα και ανόργανα. Ειναι γλυκός, γλυκόξινος ή και ξινός. Κατα την ωρίμανση του καρπού παρατηρείται αύξηση της περιεκτικότητας σε χυμό.
ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ
Οι περισσότερες ποικιλίες που καλλιεργούνται σήμερα έχουν προέλθει από τυχαία σπορόφυτα ή μεταλλάξεις και μερικές μόνο περιπτώσεις από διασταυρώσεις. Οι επιλογές των τοπικών ποικιλιών μέχρι τώρα έγιναν με χαρακτηριστικά που προτιμούν οι τοπικοί πληθυσμοί όπως για παράδειγμα οι ποικιλίες που επελέγησανν στην Ινδία και Ισπανία που χαρακτηρίζονται από χαμηλή οξύτητα και μαλακά σπέρματα.
Η εξέλιξη της ζήτησης ροδιών ανά τον κόσμο και η ανάγκη εξαγωγών έχει επηρεάσει τα κριτήρια επιλογής ποικιλιών ροδιάς και στην Ελλάδα όπου ενώ οι περισσότερες ποικιλίες τοπικές είναι γλυκές, εγκαταστάθηκαν σε μεγάλες εκτάσεις γλυκόξινες ποικιλίες που προορίζονται για εξαγωγή και παραγωγή εξαιρετικής ποιότητας χυμου. Οι ελληνικές ποικιλίες ροδιάς προέρχονται από σπορόφυτα που έχουν επιλεγεί σε διάφορες περιοχές είναι κυρίως γλυκές με πιό γνωστή την ποικιλία Ερμιόνη ενώ τελευταία εισήχθησαν και καλλιεργούνται οι γλυκόξινες ποικιλίες Wonderful, Hicaznar και λιγότερο οι γλυκές ποικιλίες Acco, Mollar de Elche. Επιθυμητά χαρακτηριστικά στην ροδιά είναι
- Υψηλή απόδοση
- Πρωιμότητα
- Οψιμοτητα για να αυξηθεί η διάρκεια διάθεσης καρπων
- Εντονο χρώμα στο σπόρο ιδιαίτερα όταν προορίζονται για χυμοποίηση
- Μεσαίο´εως μεγάλο μεγεθος καρπού
- Μεγάλο μέγεθος σπόρου
- Μαλακά σπέρματα
- Γευση υπόξινη ή γλυκιά ανάλογα με τις προτιμήσεις των καταναλωτών
- Μεγάλη δυνατότητα συντήρησης
- Μεγάλη αντοχή στο σχίσιμο , σε εχθρούς και ασθενειες , στο παγετό κτλ
ACCO: Ειναι πρώιμη ποικιλία με μικρό έως μεσαίο μέγεθος καρπού , εντυπωσιακό κόκκινο χρώμα φλοιού και σπόρων, μαλακό σπέρμα και γλυκιά γεύση. Μειονεκτεί στο ότι δε συντηρείται το ίδιο καλά όπως η άλλες ποικιλίες. Ειναι η κυριότερη πρώιμη ποικιλία που εξάγεται στο Ισραήλ και δεν είναι πατενταρισμένη. Παρόμοια χαρακτηριστικά με την συγκεκριμένη ποικιλία είναι και οι Ισραηλινές ποικιλίες Shani, Emek.
WONDERFUL. Ειναι η πιό ευρέως διαδεδομένη ποικιλία στις ΗΠΑ. Τα τελευταία χρόνια , φυτεύσεις ροδιών στην Ελλάδα έγιναν χρησιμοποιοντας κυρίως αυτή τη ποικιλία. Στην Β.Ελλάδα συγκομίζεται το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Οκτωμβρίου έως Αρχές Νοεμβρίου. Πιθανώς περιοχες της Β.Ελλάδας να μήν είναι οι πλέον κατάλληλες για την καλλιέργεια της αφού μπορεί οι καρποί να αντιμετωπίζουν προβλήματα σχισίματος ή και μετασυλλεκτικών σήψεων εξαιτίας χαμηλών θερμοκρασιών και βροχοπτώσεων κατα την συγκομιδή.
Η εξωτερική εμφάνιση του καρπού και των σπόρων είναι πολύ ελκυστική . Εχει μεγάλο μέγεθος καρπού , ομοιόμορφο κόκκινο χρώμα φλοιού, βαθύ κόκκινο χρώμα σπορων ημίσκληρα σπέρματα και γλυκόξινη γεύση. Σημερα έχει σταματήσει η εξαγωγή φυτικού υλικού ροδιάς από το Ισραήλ σε χώρες που θεωρούνται ανταγωνιστικές για να προστατευτεί η ανταγωνιστικότητα των δικών τους ροδιών.
HICAZNAR. Τουρκικής προέλευσης ποικιλία. Εχει παρόμοια χαρακτηριστικα με την παραπανω , μόνο που ο καρπός της έχει λιγότερο έντονο χρώμα εξωτερικα και συγκομίζεται 7 έως 10 ημέρες νωρίτερα. Συντηρείται το ίδιο καλά και ο χυμός της έχει τα ίδια ποιοτικα χαρακτηριστικα´με την wonderful. Ειναι ευαίσθητη στις δερματίτιδες και στο καφέτιασμα της επιδερμίδας.
ΕΡΜΙΟΝΗ. Σπορόφυτο που προήλθε απο την περιοχή της Ερμιόνης. Ωριμάζει από 20 Σεπτεμβρίου μέχρι 20 Οκτωμβρίου στην Πελοπόννησο και από 15 έως 30 Οκτωμβρίου στην Νάουσα. Παραγωγική ποικιλία. Ο καρπός έχει μεγάλο μέγεθος και κόκκινο χρώμα, ό σπόρος είναι μεγάλος με έντονο κόκκινο χρώμα, μαλακό σπέρμα και γλυκό χυμό. Ειναι αξιόλογη ελληνική ποικιλία. Υπερτερεί σε σύγκριση με τη Ισπανική Mollar de Elche η οποία είναι επίσης γλυκιά και έχει μαλακό σπέρμα, στο ότι έχει καλύτερο κόκκινο χρώμα καρπού και σπόρου. Επίσης καλύπτει τις προτιμήσεις καταναλωτών που τους αρέσουν τα γλυκά ρόδια. Συντηρείται στο ψυγείο για μικρότερο χρονικό διαστημα σε σύγκριση με την wonderful.
ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ. Επιλογή του Ινστιτούτου Φυλλοβόλων δέντρων που προτείνεται για δοκιμαστικες φυτεύσεις. Εχει μεγάλο μέγεθος καρπού με καλό επίχρωμα στο φλοιό, σπόρο και χυμό με έντονο κόκκινο χρώμα και ημίσκληρο σπέρμα. Ο χυμός είναι γλυκός, με μεγάλη συγκέντρωση ανθοκυάνων και αντιοξειδωτική δράση. Ιδιαίτερο θετικό χαρακτηριστικό της ποικιλίας είναι η μεγάλη αντοχή στο σχίσιμο.
ΚΑΤΑΛΛΗΛΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΚΑΙ ΕΔΑΦΟΣ
ΠΕΡΙΟΧΕΣ.
Αριστες κλιματικες συνθήκες για την ροδιά έχουν οι περιοχές με ζεστά και μακρά καλοκαίρια , ήπιο χειμώνα οπου η ελάχιστη θερμοκρασία δεν πέφτει κάτω από τους -11οC. Η ροδιά έχει μοναδική προσαρμοστικότητα σε διαφορετικα περιβάλλοντα , γεγονός που σχετίζεται με το ότι αντέχει σε θερμοκρασίες μεγαλύτερες από 44οC και χαμηλές μέχρι -11οC. Το περιβάλλον όμως επηρεάζει την ανάπτυξη του δέντρου , την ανθοφορία, την καρποφορία και την ποιότητα των καρπών. Στην Ελλάδα, τελευταία, εμπορικοί οπωρώνες ροδιάς εγκαθίστανται πέραν της Πελοποννήσου και σε διάφορες περιοχές της Β και Κ.Ελλάδας, μερικές από τις οποιές δεν διαθέτουν ξηροθερμικό κλίμα και παρατηρούνται συχνά βροχοπτώσεις το φθινόπωρο αφενός και αφετέρου , μερικές φορές παρατηρούνται θερμοκρασίες χαμηλότερες από -11οC με αποτέλεσμα την παγετοπληξια.
ΕΔΑΦΟΣ
Η ροδιά περισσότερο από πολλα άλλα είδη δέντρων, προσαρμόζεται σε ευρεία κλίμακα εδαφών. Ομως η καλύτερη ανάπτυξη επιτυγχάνεται σε βαθεία αργιλλώδη εδάφη αν και αναπτύσσεται ικανοποιητικα σε αμμώδη και πηλώδη εδάφη. Αν και μπορεί να ανεχθεί μικρές περιόδους με κακή στράγγιση, προτιμά τα καλά στραγγιζόμενα εδάφη. Μακρές περιόδους με υπερβολική υγρασία μειώνουν τις αποδόσεις και την ποιότητα των καρπών. Ανέχεται τα ασβεστούχα , αλκαλικά εδάφη και βαθιά , όξινα πηλοαμμώδη και σε μεγάλη γκάμα εδαφών μεταξύ αυτών των ακραίων περιπτώσεων. Το άριστο ΡΗ του εδάφους κυμαίνεται από 6,5-7,5. Η ροδιά είναι μέτρια ανεκτική στα άλατα και μπορεί να ανεχθεί άρδευση με νερό που περιέχει 2000-2500ρρm.
ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΣ
Αγενώς η ροδιά πολλαπλασιάζεται με μοσχεύματα σκληρού ξύλου, με φυλλοφόρα μοσχεύματα και με ιστοκαλλιεργεια. Κυρίως πολλαπλασιάζεται με μοσχεύματα σκληρού ξύλου. Μοσχεύματα μήκους 20 έως 25 εκατοστά ετοιμάζονται το χειμώνα από βλαστούς του παρελθόντος έτους ή από παραφυάδες. Αφού η βάση τους εμβαπτιστεί σε διαλυμα ΙΒΑ, φυτεύονται κατευθείαν στο φυτώριο ή αποθηκεύονται σε άμμο και σκιερό μέρος ή σε ψυγείο σε σακκούλες πολυαιθυλενίου και φυτεύονται την ανοιξη.
Τα μοσχεύματα φυτεύονται στο φυτώριο σε αποστασεις 15-20εκατοστά ή σε πλαστικές μαύρες σακκούλες και σε βάθος τέτοιο ώστε 2 έως 3 οφθαλμοί να εξέχουν από το έδαφος. Η μαύρη σακκούλα έχει πολλά πλεονεκτήματα και προτιμάται όλο και περισσότερο από τους φυτωριούχους. Τα φυτα αναπτύσσονται επί δύο ετη στο φυτώριο και στην συνέχεια είναι έτοιμα για μεταφύτευση. Τέλος οι σποροι της ροδιάς φυτρώνουν εύκολα, ωστόσο τα δενδρύλλια που θα παραχθούν δεν θα είναι ομοιόμορφα.
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΟΠΩΡΩΝΑ
Οι αποστάσεις φύτευσης και το σχήμα διαμόρφωσης της κόμης θα πρέπει να εξασφαλίζουν τον καλό φωτισμό και αερισμό μεταξύ και εντός της κόμης των δενδρων , την μέγιστη απόδοση και την καλή ποιότητα των καρπών. Ως βέλτιστες αποστάσεις φύτευσης συνιστώνται οι 5χ3,5-4μ στο θάμνο και στο δέντρο ή 5χ2 μ όταν πρόκειται για δημιουργία φράκτη. Οταν η φυτευση γίνεται σε μικρότερες αποστάσεις η παραγωγή τα πρώτα χρόνια είναι αυξημένη αυτή όμως μειώνεται καθώς τα δέντρα μεγαλώνουν, η καρποφορία μετατοπιζεται στην κορυφή των δέντρων, η συγκομιδή γίνεται δυσκολότερη και η ποιότητα των καρπών υποβαθμίζεται. Οι εμπορικοί οπωρώνες πρέπει να στοχεύουν σε αποδόσεις >2,5τονους ανά στρέμμα ικανοποιητικής ποιότητας καρπών
ΚΛΑΔΕΜΑ
ΚΛΑΔΕΜΑΤΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ
Θαμνος. Είναι ο παραδοσιακός και εύκολος τρόπος διαμόρφωσης. Σχηματίζονται 5 έως 7 κεντρικοί βραχίονες και παραφυάδες και αναπτύσσονται ώς ανοικτό βάζο. Απαιτείται η στήριξη των κεντρικών βραχίονων όταν χρειαστεί γιατί το βάρος των καρπών μπορεί να σπάσουν. Πλεονεκτήματα. Εάν παρατηρηθεί παγετός ή ζημιά από ξυλοφάγο έντομο , μπορεί απλά να αντικατασταθεί από μία ζωηρή παραφυάδα. Απαιτείται λιγότερη εργασία για την διαμόρφωση του σχήματος.
Μειονεκτήματα. Δυσκολεύονται πολλές καλλιεργητικές πρακτικές όπως η κοπή παραφυάδων, γιατί τα φυτά έχουν την τάση να αναπτύσσουν πολλούς βλαστούς στο εσωτερικό της κόμης. Επίσης η θαμνώδης νεαρή βλάστηση είναι ευπαθής σε προσβολές από αφίδες.
Δεντρο. Είναι το πιό διαδεδομένο σύστημα διαμόρφωσης σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες. Τα νεαρα δεντρύλλια ενός έτους κλαδεύονται το χειμώνα σε ύψος περίπου 30 εκατοστών και τον επόμενο χειμώνα διατηρούνται πάνω από αυτό το σημείο 3 έως 5 βραχίονες οι οποιοι θα πρέπει να κατανέμονται ομοιόμορφα γύρω από τον κορμό σε σχήμα βάζου. Οι παραφυάδες που εμφανίζονται θα πρέπει να αφαιρούνται.
Πλεονεκτήματα. Είναι ευκολότερη η αντιμετώπιση των ζιζανίων και η αφαίρεση των παραφυάδων στα διαμορφωμένα δέντρα.
Μειονέκτημα. Απαιτείται περισσότερη εργασία για την διαμόρφωση του σχήματος. Επίσης οι νεαροί βλαστοί εχουν την τάση να λυγίζουν από το βάρος των καρπών τα πρώτα χρόνια της παραγωγής δεδομένου οτι οι καρποί αναπτύσσονται μόνο στις άκρες της νέας βλάστησης. Ετσι χαλάει το σχήμα διαμόρφωσης και ακουμπούν οι καρποί στο έδαφος. Για αυτό οι βλαστοί πρέπει να δένονται ή να κλαδεύονται κυρίως στα πρώτα 3 χρόνια για την ενθάρρυνση του μέγιστου αριθμού νέων βλαστών σε όλες τις πλευρές , την αποτροπή ανομοιόμορφης ανάπτυξης και την επίτευξη ενός δυνατού σκελετού. Μετά το τρίτο έτος , μόνο οι παραφυάδες και τα νεκρά κλαδιά πρέπει να αφαιρούνται.
Φράκτης. Γίνεται πυκνή φύτευση σε αποστάσεις 5-6χ1,5-2μ και διαμόρφωση σε θάμνο. Το ύψος των δέντρων σε κάθε κλάδεμα διαμόρφωσης πρέπει να διατηρείται τόσο ώστε να διευκολύνονται οι καλλιεργητικες εργασίες.
ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ
Με ελαφριά κλαδέματα κάθε χρόνο πρέπει να γίνεται σταδιακή ανανέωση της κόμης του δέντρου. Αυστηρό κλάδεμα πρέπει να αποφεύγεται γιατι προκαλεί παρενιαυτοφορία. Η καρποφορία της ροδιάς φέρεται κυρίως σε βραχείς βλαστούς που βρίσκονται σε κλάδους 2-3ετών στην εξωτερική πλευρά της κομής
Το κλάδεμα καρποφορίας της ροδιάς αποσκοπεί στο καλο φωτισμό και αερισμό του δέντρου και περιλαμβάνει την αφαίρεση των βλαστών που μπλέκονται στο εσωτερικό της κομης, ελαφριά βράχυνση των μακρών βλαστών και προώθηση της καρποφόρας βλαστησης και αφαίρεση των λαίμαργων βλαστών και παραφυάδων
Αν κατα την διαρκεια του χειμώνα, βραχίονες και κλαδιά ζημιωθούν από παγετο και ξεραθούν ή η βλαστηση τους είναι αδύνατη, τότε πρέπει να κλαδεύονται αυστηρά ώστε να δώσουν πλούσια βλάστηση.
Υποστήριξη των ανθέων και των καρπών
Τα άνθη καλό είναι να αφαιρούνται κατά την διάρκεια των πρώτων δύο ετών της ανάπτυξης των δέντρων. Οι καρποί συστήνεται να αραιώνονται όταν ακουμπούν μεταξύ τους ενώ επιδιώκεται η καλή διασπορά τους στην κόμη. Εάν τα φρούτα αγγίζουν το ένα το άλλο, στο σημείο της επαφής δημιουργούνται ευνοικές συνθήκες για την ανάπτυξη των εντόμων. Μικρά κλαδιά που θα μπορούσαν να τραυματίσουν τους καρπούς θα πρέπει να αφαιρούνται γιατί γίνονται μικρότεροι σε μέγεθος ή δεν προλαβαίνουν να ωριμασουν.
ΛΙΠΑΝΣΗ
Τα ανόργανα στοιχεία που εφαρμόζονται συστηματικά κάθε έτος έιναι το Ν(Αζωτο), Κ(Καλιο), Ρ(Φωσφορος). Η λιπανση γίνεται λαμβάνοντας υποψη την εδαφική ανάλυση , την ηλικία των δέντρων, την ανάπτυξη του δέντρου και των καρπών και τα στοιχεία της φυλλοδιαγνωστικής άν υπάρχουν. Τα ώριμα δέντρα απαιτούν 250-500γραμμάρια Ν ανα έτος ανάλογα με τις αποστάσεις φύτευσης ή το μέγεθος της κόμης του δέντρου. Καλό είναι η ποσότητα αυτή να δίνεται σε δύο δόσεις. Η μισή το χειμώνα και η άλλη μισή την άνοιξη.
Το Κ εφαρμόζεται καθ᾽όλη την βλαστική περίοδο. Εφαρμόζονται ακόμα και διαφυλλικοί ψεκασμοί με σκευάσματα Κ προκειμένου να αυξηθούν τα επίπεδα του καλίου όταν παρατηρείται έντονη έλλειψη.Ο Ρ εφαρμόζεται είτε ώς φωσφορικό όξύ δια μέσου του νερού άρδευσης είτε ώς μικτο λίπασμα. Ο φώσφορος , ώς φωσφορικό οξύ εφαρμόζεται μία φορά στην αρχή της βλαστησης και κατόπιν στο τέλος για να καθαρίσεις και σύστημα άρδευσης από τα άλατα. Τα μικτά φωσφορικά λιπάσματα εφαρμόζονται καθόλη την περίοδο με το νερό άρδευσης. Ενα μικτό λίπασμα που κυκλοφορεί και είναι κατάλληλο περιέχει 15%Ν, 2,2%Ρ, 16,6%Κ, 1,2%Mg, 8%S, και 6 ακόμα ιχνοστοιχεία.
ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ
Σχίσιμο των καρπών
Το φαινόμενο του σχισίματος είναι περισσότερο έντονο κατα την διάρκεια των τελευταίων σταδίων ανάπτυξης του καρπού και για αυτό μπορεί να θεωρηθεί ως ένα φυσιολογικό στάδίο αναπτυξης του καρπού που σκοπό έχει την απελευθερωση και διάχυση των σπόρων. Ομως το σχίσιμο των καρπών μπορεί να προκαλέσει σοβαρή οικονομική ζημιά στο παραγωγό γιατι οι καρποί δεν είναι κατάλληλοι για νωπή κατανάλωση και ´όταν οι σχισμές είναι έντονες και φαίνονται οι σπόροι, δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για παραγωγή χυμο, γιατί μπορεί να έχουν προσβληθεί από μύκητες που παράγουν τοξίνες και έτσι ο χυμός καθίσταται επικύνδινος για τον άνθρωπο. Μερικές ποικιλίες είναι περισσότερο ανθεκτικες στο σχίσιμο, δείχνοντας πως η τάση για σχίσιμο είναι γενετικό χαρακτηριστικό. Το σχίσιμο μπορεί να είναι περισσότερο έντονο όταν
- Η περίοδος ωρίμανσης του καρπού συμπίπτει με βροχές
- Υπάρχει έλλειψη υγρασίας στο έδαφος ακολοθούμενη από βροχή ή καλό πότισμα. Για αυτό πρέπει να διατηρείται σταθερή η υγρασία του εδάφους με το πότισμα –συχνή άρδευση με μικρές ποσότητες –καθόλη την διάρκεια ωρίμανσης του καρπού
- Υπάρχει μεγάλη διακύμανση της θερμοκρασίας μεταξύ ημέρας και νύκτας. Το σχίσιμο των νεαρών καρπών μπορεί να οφείλεται σε έλλειψη βορίου, ψευδαργύρου, χαλκού, μολυβδαινίου, μαγνησίου και καλίου και για αυτό οι ψεκασμοί με ιχνοστοιχεία και μακροστοιχεία μπορεί να μειώσουν το σχίσιμο των ροδιών. Σε πρόσφατη μελέτη, αναφέρεται πως ο ψεκασμός δέντρων ροδιάς με σκευασματα που περιείχαν βόριο, ασβέστιο, ή καολινίτη, μείωσαν το σχίσιμο και βελτίωσαν άλλα ποιοτικά χαρακτηριστικα των καρπών. Επίσης συστήνεται
- Περιορισμός των αζωτούχων λιπανσεων το φθινόπωρο
- Κοπή ζιζανίων γιατί εμποδίζουν την συσσώρευση θερμοκρασίας από το έδαφος την ημέρα και την αντανάκλαση της θερμότητας στα δέντρα την νύκτα
- Ασβεστωμα του κορμού για να μειώνεται η διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ ακραίων θερμοκρασιών την ημέρα και νύκτα
- Χρήση κολλάρων από χαρτόνι, φελιζόλ, πλαστικά μονωτικα, σακούλες στα νεαρα δενδρύλλια
- Ανεμοφράκτες, κάθετες τουρμπίνες, ανεμομίκτες, τεχνητή βροχή.
ΜΥΚΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΡΟΔΙΑΣ
Ξηράνσεις δέντρων
Είναι ίσως η σοβαρότερη ασθένεια της ροδιάς που έχει εντοπιστεί σε όλες τις περιοχές της χώρας μας. Απο τις προσβεβλημένες περιοχές απομονώθηκαν οι μύκητες Pilidiella granati, Botryosphaeria sp, Phomopsis sp, Phoma sp, Cytospora like fungus. Παρόλα αυτά ή κύρια αιτία δεν έχει αποσαφηνιστεί . Πιθανόν οι μολύνσεις από τα παραπάνω παθογόνα να συνδέονται με ζημιές από παγετό, ζιζανιοκτόνα, εντομολογικες προσβολές, νηματώδεις, ανωμαλίες στην άρδευση των δέντρων κλπ.
Νεκρωση των βλαστών.
Συμπτώματα της ασθένειας αυτής παρατηρούνται σε ετήσιους και μεγαλύτερης ηλικίας βλαστούς . Στους προσβεβλημένους βλαστούς εμφανίζονται έλκη μελανού σκούρου χρώματος. Αργότερα τα έλκη επεκτείνονται περιμετρικα´στο βλαστό προκαλώντας την ξήρανση του. Οι μύκητες διαχειμάζουν σε προσβεβλημένους βλαστούς και παραμένουν στο δέντρο και μπορεί να αποτελέσουν πηγή νέων μολυσμάτων. Συστήνεται η απομάκρυνση όλων των προσβεβλημένων βλαστών ενω όπου υπάρχουν σοβαρά προβλήματα από την ασθένεια, συστήνεται 1 έως 2 ψεκασμοίμε thiophanate methyl, krezomyl methyl.
Αλλα προβλήματα μυκητολογικα είναι η ανθράκωση,(παθογόνο αίτιο:Colletotrichum gloesporiodes), η βακτηρίωση της ροδιάς(παθογόνο αίτιο:Xanthomonas axonopodis pv punicae), καθώς και σήψεις λαιμού και ριζών που προκαλούνται από τον μύκητα Ceratocystis fimbriata(δεν έχει αναφερθεί στην χώρα μας).
Πηγή:AGRICUL
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου